ΛΗΣΜΟΝΙΑ ΠΟΥ ΟΛΑ ΤΑ ΣΚΕΠΑΖΕΙ

Λ  Η  Σ  Μ  Ο  Ν  Ι  Α    Π  Ο  Υ    Ο  Λ  Α    Τ Α   Σ  Κ  Ε  Π  Α  Ζ  Ε Ι


           Βρισκόμαστε κοντά  σε μιά μικρή πόλη του Βελγίου. Είναι η 18 του Ιουνίου του σωτηρίου έτους 1815, είναι  καλοκαίρι, αλλά στο μέρος  εκείνο, από πολύ νωρίς το πρωϊ, από τα χαράματα πέφτει ραγδαία βροχή. Που θα  παίξει μεγάλο  ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων της ημέρας αυτής. Τρεις στρατοί από τρείς διαφορετικές χώρες, βρίσκονται εκεί, σε απόσταση μικρή η λίγο μεγαλύτερη ο ένας από τον άλλο. Στις εννιά ή ώρα το πρωϊ, μάχη σφοδρή αρχίζει, που θα τελειώσει κατά  το σούρουπο. Πολύ αίμα  θα χυθεί στο μέρος αυτό, και λίγο πριν τερματιστεί η άσκοπη - ως συνήθως - μάχη αυτή που άφησε εποχή στα χρονικά της Ευρώπης, θα ακουστεί και η γνωστή λέξη ενός στρατηγού, όταν καλείται να παραδοθεί.

Λοιπόν, πόσοι άραγε να θυμούνται  ποιά είναι αυτή η μάχη με τη  μεγάλη ιστορική - έτσι λέγεται πάντως - σημασία ; Πόσοι γνωρίζουν  άραγε, ποιοί  ήσαν οι εμπόλεμοι, ποιά ήσαν τα ονόματα των  επικεφαλής των στρατευμάτων αυτών που πολέμησαν ; Ποιός ήταν ο διάσημος εκείνος πολέμαρχος εκείνος, ο οποίος είπε τη λέξη εκείνη όταν τον κάλεσαν να παραδοθεί ; Ποιός ήταν εκείνος, που είπε  - κατά την ελληνική μεταφραση του Ισιδωρίδη - Σκυλίτση

"  Ο   τ η ν   γ η ν   π α ί ξ α ς,

ο   τ η ν   γ η ν   χ ά σ α ς,

ε ι ς   μ ί α ν   μ ό ν ο ν   ώ ρ α ν,

ε ι ς   τ ο υ  "........."    τ η ν   χ ώ ρ α ν.

 

Και όμως, δεν έχουν  περάσει από τότε, ούτε διακόσια χρόνια από τη μέρα που έγινε η ονομαστή μάχη σε  εκείνο το μέρος που κλείνεται μέσα  στα αποσιωπητικά. Και μάλλον έχουν ξεχαστεί αυτά  τα πράγματα, από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, όχι από τους Ασιάτες, όχι από τους Αμερικανούς, αλλά από τους ίδιους  τους Ευρωπαίους. Στη γή  των οποίων έλαβε χώρα αυτό το γεγονός, αλλά  και πολλά άλλα της ίδιας ιστορικής περιόδου. Γεγονότα που ξεσήκωσαν, όχι μόνο  την Ευρώπη, αλλά  και ολόκληρο  τον κόσμο. Που τα κατάπιε η λήθη, έφυγαν και πάνε, και πίσω δεν γυρνάνε.

Πριν από δυό χιλιάδες τετρακόσια χρόνια, έγινε μιά μεγάλη επίσης μάχη στα παράλια της ανατολικής Αττικής. Αντίπαλοι σ΄αυτήν, ήσαν  οι Αθηναίοι  και οι Πέρσες, που  είχαν αποβιβαστεί εκεί  πριν από  λίγο. Λοιπόν, ποιοί  ήσαν οι  αρχηγοί  των δύο αυτών  στρατευμάτων ; Μπορεί να είναι γνωστό αυτό, αλλά ποιός να ήταν ο Αθηναίος εκείνος που του έκοψαν το χέρι και.ύστερα και το κεφάλι οι Πέρσες, όταν προσπάθησε να πιάσει  ένα περσικό πλοιάριο με το χέρι αρχικά, και με τα δόντια ύστερα ; Αλλά πολλά ας μην  ζητάμε, ίσως  μάλιστα αυτός ο Αθηναίος να είναι  προϊόν  της Αθηναϊκής παράδοσης  μόνο, αν και  ο Ηρόδοτος ήθελε να είναι σίγουρος γι αυτά που έγραφε. Όπως και να είναι το πράγμα, πάει και ξεχάστηκε από πολλούς αυτή η ιστορία.

Σεισμόν καλούμεν και σεισμόν ονομάζουμε, τας σεισμικάς δονήσεις τας προκαλουμένας ύπό του σεισμού. Αυτή τη γλαφυρή - και λίαν ευτράπελη - ερμηνεία του όρου « σεισμός », έδιναν τα ελληνικά σχολικά βιβλία πριν  από ογδόντα πάνω  κάτω χρόνια,  ίσως και νωρίτερα. Που βέβαια, ξαναγυρίζει  την ερμηνεία στην αρχική ερώτηση. Αλλά αυτό που ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή, είναι το πότε έγινε ο τρομακτικός σεισμός  στη Σικελία, μάλλον στη Μεσσήνη, στις παραμονές  των Χριστουγένων του 1908. Στον οποίο  σεισμό, υπήρξαν  πάρα πολλά θύματα, ο ακριβής αριθμός των οποίων δεν έχει βρεθεί ποτέ, υπολογίζονται  μεταξύ σαρανταοκτώ και ογδοντα δύο χιλιάδων ανθρώπων. Αλλα και πλήθος άλλων καταστρεπτικών σεισμών, όπως λόγου χάριν της Μαρτινίκας, των πολλών  πόλεων και χωριών  της Κίνας που μάλιστα έγιναν και τους τελευταίους  καιρούς. Και το πόσα περίπου ήσαν τα θύματα αυτών των σεισμικών τραγωδιών που χτύπησαν την  ανθρωπότητα, ξεχάστηκε, δεν τα θυμόμαστε πιά, όπως θα ξεχαστούν και  οι βόμβες της Χιροσίμα  και του Ναγκασάκι σε μερικές εκατοντάδες ή και λιγότερα χρόνια από τώρα.

Δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος από τη μέρα εκείνη, που κατατρόμαξε μιά μεγάλη περιοχή της Ασίας. Ηταν το φοβερό  « τσουνάμι », που άφησε πίσω του  διακόσιες πενήντα χιλιάδες και πλέον νεκρούς κατά εκτίμηση, κανένας δεν έμαθε ποτέ το  ακριβές νούμερο. Ολοι το θυμούνται με  ανατριχίλα το γεγονός  εκείνο. Αλλά άραγε, θα  θυμούνται οι  γενιές που θα έλθουν μετά από χίλια  χρόνια - ίσως και εκατό χρόνια - το σήμερα χαραγμένο βαθιά στο μυαλό των σύγχρονων, τρομακτικό γεωλογικό εκείνο φαινόμενο ;

Πόσοι να θυμούνται άραγε - ή να έμαθαν ποτέ - την τρομερή επιδημία της πανούκλας που ήλθε στην Ευρώπη αρχές του  δέκατου τέταρτου  αιώνα, και κράτησε  κάπου τετρακόσια πενήντα χρόνια ; Που στοίχισε  τη ζωή σε τριάντα εκατομμύρια Ευρωπαίων και είκοσι εκατομμύρια Ασιατών. Και πόσοι άραγε να θυμούνται την πανδημία  της ισπανικής γρίππης, που είχε πενήντα εκατομμύρια θύματα πριν από ογδονταεπτά μόλις χρόνια ; Τον έμαθαν πριν λίγες εβδομάδες, με την  ευκαιρία της απειλούμενης  πανδημίας της γρίππης των  πουλερικών, και θα την ξεχάσουν μέσα σε λίγα μάλλον χρόνια.

Γιατί άραγε να ξεχνιούνται παλιά αλλά και πρόσφατα πολύ  δυσάρεστα  γεγονότα ; Και γιατί ξεχνά ο άνθρωπος δικά  του άσχημα  γεγονότα, εμπειρίες που τον  τραυμάτισαν ψυχικά, πριν από όχι πολλά χρόνια ; Απώλειες προσφιλών προσώπων, άλλου είδους συμφορές, ασθένειες που πολύ  δύσκολα τις ξεπέρασε ο ίδιος και οι  δικοί του ; Υπάρχει  κάποια εξηγηση για αυτά τα λησμονούμενα πράγματα ;

Η απάντηση μάς  έρχεται  από τους  ειδικούς, τους ψυχίατρους  και  τους ψυχολόγους. Ο άνθρωπος - λένε - δεν θα μπορούσε να αντέξει τη ζώή, αν του έμεναν συσσωρευμένα στο εμπρός του κεφαλιού  του, στην  εύκολα  ανακαλούμενη  δηλαδή μνήμη  του, όλα τα άσχημα και τυραννικά που έχει  περάσει. Να τα  αντέξει δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο, τόσο δυσβάστακτο είναι το φορτίο που κουβαλάνε αυτές οι άσχημες αναμνήσεις.

Τί γίνεται λοιπόν για να αποφεύγει τη συνεχή καταπίεση που θα του έφερναν αυτά τα πολύ δυσάρεστα ; Λοιπόν, κατά έναν αυτόματο τρόπο  που δεν έχω την  εξήγησή του, η μνήμη απωθεί στα πίσω δωμάτιά της, όλα αυτά που τυρράνισαν κατά καιρούς τον άνθρωπο. Τα πηγαίνει με ανεξιχνίαστο  τρόπο στο πίσω  μέρος των αναμνήσεών του, και κρατά στα μπροστινά διαμερίσματα - πρόκειται βέβαια για εικονική διατύπωση - μόνο ότι δεν του προκαλεί βαρειά συναισθηματική φόρτιση. Ενώ, στα διαμερίσματα  εκείνα όπου  βρίσκονται απωθημένα και δεν εμφανίζονται παρά μόνο σε ειδικές και σπάνιες περιπτώσεις, κρατά επιμελώς φυλαγμένα όλα τα πολύ δυσάρεστα και καταπιεστικά. Κι όταν συμβεί  στον ίδιο ή στο περιβάλλον, ή σε άλλο χώρο μακρινό, κάτι που  του ξυπνά για  ένα διάστημα  τα παλιά, τα ξαναφέρνει για λίγο ή κάπως περισσότερο καιρό στη μνήμη του. Για να τα γυρίσει πίσω σε πρώτη ευκαιρία.

Ετσι εξηγείται το γιατί  δεν θυμόμαστε  εύκολα τους  σεισμούς, τα τσουνάμι, τις μεγάλες επιδημίες. Ισως συμβαίνει  το ίδιο και με  τα γεγονότα που ανήκουν στην ιστορία, τους πολέμους, τις μάχες, τους  στρατηλάτες. Αυτά τα ξεχνάμε - αν ποτέ βέβαια τα  είχαμε μάθει, τα είχαμε διαβάσει - επειδή δεν εντυπώθηκαν καλά στη μνήμη μας, δεν τα  δώσαμε κάποια σημασία ιδιαίτερη. Και γιατί  να θυμόμαστε παρακαλώ το Βατερλώ - τώρα το έβγαλα από τα εισαγωγικά - με το Ναπολέοντα Βοναπάρτη, τον Ουέλλινγκτον και τον Μπλύχερ ;