Ε Ι Μ Α Ι Π Λ Ο Υ Σ Ι Ο Σ, Α Ρ Α Ε Υ Τ Υ Χ Η Σ
Όταν θελήσει κανείς να δώσει μιά ερμηνεία στον όρο « ευτυχία », υπάρχει φόβος ότι θα ψάχνει να βρεί και δεν θα μπορεί να δώσει την απάντηση. Μπορεί να ανακαλύψει ένα σωρό όρους, αλλά όταν καλοκοιτάξει τις ερμηνείες που έχει δώσει, θα αρχίσει να αμφιβάλει για την ακρίβεια των ερμηνειών του. Κι αυτό, επειδή είναι πολύ αόριστη και ασαφής η έννοια αυτής της λέξης, όπως κι αν την αποδώσεις, πάντα θα είναι μιά ατελής έκφραση. Και επειδή πολύ παιδεύτηκα να βρώ έναν ορισμό που να με ικανοποιεί, κατέληξα στον πιό απλό που θα μπορουσα να βρώ. Είπα λοιπόν, ότι ευτυχία είναι η κατάσταση κατά την οποία δεν είναι κάποιος δυστυχής. Ο ευτυχής λοιπόν, είναι αυτός που δεν είναι δυστυχής.
Απλοϊκό, έτσι δεν είναι ; Κάνεις μιά αντιστροφή, και ιδού βγάζεις μιά ερμηνεία μιάς λέξης. Όμως, αν καλοκοιτάξεις το πράγμα, και αν ξέρεις τί πράγμα είναι η δυστυχία, τότε ίσως ανακαλύψεις ότι η ερμηνεία που ανέφερα, ταιριάζει σε κάποιο βαθμό, ότι έχεις προσεγγίσει την πραγματικότητα. Οσο για το τί είναι δυστυχία, μπορείς να βρείς ένα σωρό συστατικά της σε διάφορους τομείς της ζωής. Και όταν αποκλείσεις όλα αυτά που συγκροτούν τη δυστυχία, θα καταλάβεις ότι δεν είναι μακρυά η ερμηνεία που έδωσα στον όρο « ευτυχία », πάνω στην αμηχανία μου. Λοιπόν, ας δεχτούμε για την ώρα αυτή την ερμηνεία, αν έχει κανείς κάτι άλλο να προτείνει, πιστεύω ότι όλοι θα τείνουμε ευήκοον ούς.
Όμως για πολλούς ανθρώπους, ευτυχία σημαίνει το να είσαι πλούσιος, ίσως πάρα πολύ πλούσιος, να έχει ς όλα τα καλά του Αβράάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ, για να χρησιμοποιήσω μιά βιβλική αλλά και λαϊκή φράση. Όταν έχω άφθονα χρήματα, τι τα χρειάζομαι τα υπόλοιπα ; Μου φτάνει ότι μπορώ να ικανοποιήσω όλες τις ανάγκες μου, να έχω ότι ποθεί η ψυχή μου. Λοιπόν, γιατί να βασανίζομαι με το να βρώ περισσότερες εξηγήσεις ; Αυτά μου φτάνουν και μου περισσεύουυν.
Το ζήτημα όμως είναι αν πραγματικά φτάνουν, ή πρόκειται απλώς περί αυταπάτης. Είναι αρκετό το να διαθέτεις άφθονα πλούτη, για να θεωρείς τον εαυτό σου ευτυχή ; Φτάνουν όλα αυτά τα πλούτη για να είσαι ευχαριστημένος σε όλα όσα αποτελούν μιά ευτυχισμένη ζωή, χωρίς στενοχώριες, χωρίς αναποδιές πάσης φύσεως, χωρίς άσχημες αρρώστειες, χωρίς ατυχήματα ; Ιδού τα αμείλικτα ερωτήματα που μπαίνουν στη φιλοσοφία αυτή.
Και να κάνουμε μιά ερώτηση σε έναν Κροίσο, που τη θεωρούμε πολύ σημαντική : Μπορείς εσύ που είσαι πλούσιος, που είσαι πάρα πολύ πλούσιος, μεγιστάνας του πλούτου, να ξέρεις αν θα ζήσεις έστω και μιά μονάχα μέρα παραπάνω από τον ταπεινό εργάτη ; Μπορείς να παρατείνεις με τα χρήματά σου τη ζωή σου, να ζήσεις εκατόν πενήντα χρόνια ; Εχεις τη δυνατότητα να αποφύγεις κακοήθεις ασθένειες, που θα σε στείλουν πρόωρα στον τάφο, ενώ άλλοι άνθρωποι, πάμφωχοι ίσως, ζούνε χωρίς όλες αυτές τις αρρώστειες και επί πολλά χρόνια ; Σε ρωτώ, μπορείς να δώσεις μιά απάντηση στις ερωτήσεις αυτές ;
Ολοι μας ξέρουμε ανθρώπους που ήσαν πάμπλουτοι, που είχαν όλο τον κόσμο στα πόδια τους, και όμως ελάχιστη ευτυχία - με την πραγματική έννοια της λέξης - γνώρισαν. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε παραδείγματα και ονόματα, όλοι γνωρίζουν τα πράγματα απ΄την καλή κι από την ανάποδη. Και έχουν δεί πόσο ανάποδα μπορεί να πάει η ζωή ενός ανθρώπιου, έστω και γεμάτου από όλα τα αγαθά της γής.
Λένε ότι μιά εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Και νομίζω ότι η παρομοίωση αυτή ανταποκρίνεται σε μεγαλο βαθμό στην αλήθεια. Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω και εδώ μιά εικόνα ενός πλούσιου ανθρώπου για να δείξω κάποια πράγματα, αλλά όπως καταλαβαίνετε, αυτό δεν είναι δυνατό στην περίπτωσή μας. Ετσι, αντί για εικόνα, θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα, στο οποίο - κατά την προσφιλή αλλά και κακή συνήθειά μου - θα τοποθετήσω εσένα, αγαπητέ ανώνυμε αναγνώστη, στη θέση ενός τέτοιου πλούσιου. Και επειδή δεν μου έρχεται κανένας άλλος πρόχειρος στο μυαλό, θα σε βάλω στη θέση του πασίγνωστου Αμερικανού Ροκφέλλερ, θέλεις δεν θέλεις. Ετσι, για λόγους καλύτερης απεικόνισης της κατάστασης. Και ζητώ να με συγχωρήσεις για το ότι σε βάζω σ΄αυτή τη θέση. ( Που στην πραγματικότητα, ίσως δεν θα σου ήταν κι τόσο δυσάρεστη, αν ήσουν στ΄αλήθεια ο Αμερικανός Κροίσος ).
Λοιπόν, έγινες ως δια μαγείας ο Ροκφέλλερ ( που προφέρεται κάπως σαν Ροκεφέλλα ). Εχεις αμύθητα πλούτη, είσαι από τους ανθρώπους που επηρεάζουν ακόμα και τις κυβερνήσεις κάποιων Δυτικών χωρών. Πολλοί άνθρωποι εξαρτώνται από εσένα, ενώ εσύ δεν εξαρτάσαι από κανένα. Ομως η θέση σου δεν είναι όπως των άλλων ανθρώπων. Ξέρεις πολύ καλά, ότι δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις έξω στο δρόμο, ακόμα και με τη συνοδεία σωματοφυλάκων. Από πολλές δεκαετίες, οι κακοποιοί ψάχνουν να απαγάγουν κάποιο σημαντικό πρόσωπο για να κερδίσουν λύτρα. Θα πάς στο θέατρο ; Ένα τσούρμο από σωματοφύλακες, από « φουσκωτούς » όπως τους λένε, θα βρίσκεται τριγύρω σου. Μπορείς να κάνεις μιά τσάρκα στην αγορά σαν άνθρωπος που εισαι και σύ, για να ψωνίσεις ;
Εχεις γυναίκα ( ή γυναίκες ) και παιδιά. Ολοι αυτοί πρέπει να κυκλοφορούν υπό την άγρυπνη φύλαξη των φουσκωτών. Το ίδιο και τα εγγόνια σου, ευκαιρία γυρεύουν να τα απαγάγουν και να σου ζητήσουν αμύθητα λύτρα. Είναι κατάσταση αυτή, να μην έχεις τις στοιχειώδεις ελευθερίες που έχει ο κάθε πολίτης ; Σε ρωτώ, είναι κατάσταση αυτή ;
Ο κόσμος νομίζει ότι τίποτε δεν σε στενοχωρεί, ότι δεν έχεις καθόλου σκοτούρες. Εσύ όμως ξέρεις, ότι όλα αυτά τα έχεις, και κάποτε με το παραπάνω. Ολη αυτή η γιγάντια περιουσία, χρειάζεται φροντίδα και πολλή σκέψη για να διατηρηθεί. Και όχι μόνο να διατηρηθεί, αλλά και να αυξηθεί, ένας αληθινός επιχειρηματίας δεν ησυχάζει ποτέ όταν βλέπει ευκαιρίες για καινούργια κέρδη, έτσι δεν είναι ; Και με το χρηματιστήριο τί γίνεται ; Δεν σε απασχολεί καθόλου αυτό το πράγμα που σχετίζεται άμεσα με το χρήμα ;
Ολοι οι άνθρωποι αρρωσταίνουν, γνωστό αυτό. Εσύ όμως δεν αρρωσταίνεις ποτέ, ή αν αρρωστήσεις, θα είναι κάτι ασήμαντο, κάτι περαστικό. Ετσι είναι όμως ; Δεν είναι, και το ξέρεις καλά. Μπορεί να έχεις έλκος στο δωδεκαδάκτυλο, την αρρώστεια των επιχειρηματιών. Μπορεί να έχεις και προβλήματα με το καρδιαγγειακό σου σύστημα, που επιβάλλουν θεραπείες και ειδικές δίαιτες. Οι γιατροί είναι βέβαια πάνω από το κεφάλι σου, με όλα τα τεχνικά μέσα που διαθέτει η ιατρική σήμερα. Λες ότι μπορείς μ΄αυτούς - ακόμα κι αν δεν πάσχεις ποτέ από ανίατη ασθένεια - να ζήσεις εκατόν είκοσι χρόνια ; Δεν το πιστεύεις βέβαια, κανένας τρισεκατομμυριούχος δεν μπόρεσε ποτέ να φτάσει σε πολύ μεγάλη ηλικια, ενώ καποιοι φτωχούληδες, έγιναν και εκατόν είκοσι, και και εκατόν σαράντα χρόνων.
Καιρός όμως να σε αφήσω στην ησυχία σου, ή μάλλον να σε επαναφέρω στην αληθινή σου θέση. Θα δούμε τώρα μερικά πράγματα που δεν κάνουν τους πλούσιους ή τους τυχερούς να χαίρονται και τόσο πολύ. Ερχεται ας πούμε κάποια εποχή, που οι οικονομίες των χωρών δεν πηγαίνουν και τόσο καλά, μάλιστα υπάρχει φόβος κάποια στιγμή να ξαναέλθει και πάλι ένα παγκόσμιο « κραχ » στην οικονομία, σαν και κείνο του 1929. Θυμούνται οι παλιοί, και μαθαίνουν και οι νεώτεροι, το τί έγινε τότε, που οι βιομήχανοι και οι επιχειρηματίες πηδούσαν από τα παράθυρα των ψηλών ορόφων στο δρόμο, γιατί δεν μπορούσαν να είναι συνεπείς με τις οφειλές τους προς τρίτους και δεν ήθελαν να πάνε φυλακή.
Ας πάμε τώρα στους τυχερούς των λαχείων και των κάθε είδους παιχνιδιών που δίνουν μεγάλα κέρδη στους τυχερούς ( όταν βέβαια δεν γίνεται τζακ - ποτ, που συνήθως γίνεται ). Είδατε ποτέ κανέναν από αυτούς, να παρουσιάζεται στα ταμεία όπου γινονται οι πληρωμές των κερδών, ακούσατε ποτέ - εκτός από σπανιώτατες εξαιρέσεις - να πηγαίνουν οι κερδισμένοι και να εισπράττουν τα κέρδη τους ; Ούτε καν τα ονόματα τους δεν βλέπουμε κατά κανόνα στις ειδήσεις, τόσο φοβισμένοι είναι. Και πώς να μην είναι φοβισμένοι οι άνθρωποι, όταν θυμούνται την ιστορία με την απαγωγή του πιτσιρίκου από απαγωγείς, στη συμμορία των οποίων συμμετείχε και μιά θεία του μικρού ; Ακούς εκεί, η θεία. Σκέψου τώρα πόσο ελκυστι κό είναι να κάμνουν απαγωγές, όταν φτάνουν να χρησιμοποιούν στις απαγωγές, ακόμα και συγγενείς των κερδισμένων.
Μπορούμε τώρα να φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα. Τίποτε δεν μας λέει, ότι το να είσαι πλούσιος, σημαίνει ότι είσαι και ευτυχής. Αυτές οι δυό καταστάσεις, φαίνεται ότι όχι μόνο δεν έχουν καμμιά σχέση μεταξύ τους, αλλά φαίνεται να είναι και τελείως άσχετες η μιά με την άλλη. Είναι πολύ πιό εύκολο να βρείς έναν σχετικά φτωχό ή μέτριου οικονομικού επιπέδου άνθρωπο, που να είναι ευτυχής, παρά έναν πλούσιο. Αν ήταν το χρήμα που θα έδινε την ευτυχία, τότε όλοι οι πλούσιοι θα έπρεπε να είναι ευτυχείς, και όλοι οι φτωχοί δυστυχείς. Η πραγματικότητα λέει ότι αυτό δεν συμβαίνει. Και ίσως συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου