Μ Α Σ Ε Φ Α Γ Ε Τ Ο Α Γ Χ Ο Σ
Αν ρωτούσες πριν από τέσσερις δεκαετίες τους ανθρώπους, τί είναι το άγχος, η μεγάλη πλειοψηφία από αυτούς θα σου έλεγαν ότι δεν έχουν ακούσει ποτέ αυτή την λέξη, και συνεπώς, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα του τί μπορεί να σημαίνει. Είναι λοιπόν κάποιο καινούργιο πράγμα αυτό ; Οχι, είναι παμπάλαιο, αφού συνδέεται άμεσα, και γλωσσικά και λεκτικά, με την « αγωνία », και οι δυό έννοιες είναι παραπλήσιες. Υπάρχει σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες από χιλιάδες χρόνια - στα αγγλικά είναι a n x i e t y, στα ιταλικά a n g o s c i a, στα ισπανικά a n g u s t r i a, ακόμη και στα αρχαία ινδικά - τα σανσκριτικά - υπάρχει με το όνομα a n g u s, μάλιστα, κι εκεί τη βρίσκουμε. Τώρα θα με ρωτήσετε πού τη βρήκα στα σανσκριτικά, αν έχω λεξικό σανσκριτικό και τα τοιαύτα. Ε, λοιπόν, τίποτε απ΄όλα αυτά, την ανακάλυψα σε ελληνική εγκυκλοπαίδεια, αυτό είναι όλο.
Στην κατάσταση αυτή, τα κυριώτερα συμπτώματα είναι ένα είδος « σφίξιμο », ταχυπαλμία και ταχυκαρδία, έντονοι ιδρώτες, αύξηση της πίεσης του αίματος και αγωνία. Υπάρχουν και άλλα δευτερεύοντα συμπτώματα που τα παραλείπουμε για λόγους πρακτικούς. Το άγχος παρατηρειται σε μερικές παθολογικές καταστάσεις, όπως η στηθάγχη, η κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές. Αυτές οι ανωμαλίες υπήρχαν από χιλιάδες χρόνια πριν, όμως αυτό που θα εξεταστεί εδώ, είναι το τί σημαίνει το σημερινό καθημερινό άγχος του σύγχρονου ανθρώπου. ( Στα ζώα, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι εμφανίζουν άγχος σε κάποια έκταση ). Θα πούμε και κάποια πράγματα για τις αιτίες που προκαλούν το σημερινό καθημερινό άγχος, και ποιές μπορεί να είναι οι συνέπειες αυτής της κατάστασης.
Εν πρώτοις, πρέπει να γίνει ένας σαφής διαχωρισμός. Το άγχος για το οποίο μιλάμε, αφορά μόνο τους Δυτικούς ανθρώπους, κι όταν μιλάμε για Δυτικούς, εννοούμε τους Ευρωπαίους, τους Βορειοαμερικανούς, τους Αυστραλούς, τους Γιαπωνέζους και τους Κορεάτες ( οι τελευταίοι δυό, δεν είναι μεν δυτικοί ως προς τη γεωγραφική θέση, είναι όμως κατά τον τρόπο ζωής τους ). Και επίσης, εν μέρει και τους Κεντρικοαμερικανούς και τους Νοτιοαμερικανούς. Και δεν αφορά καθόλου τους Ασιάτες, Ινδούς, Μαλαίσιους, τους διάφορους - σταν, τύπου Κιργιστάν Αφγανιστάν, Τουρκμενιστάν κ.λ.π.
Όλα σχεδόν αρχίζουν με το γνωστό « στρεςς », την καταπίεση του νευρικού - και όχι μόνο - συστήματος του ανθρώπου της σύγχρονης εποχής. Αυτό το στρεςς, προκαλείται από ένα πλήθος παραγόντων που υπάρχουν στην καθημερινότητα του Δυτικού ανθρώπου. Ο οποίος άνθρωπος, είναι κυριολεκτικά πνιγμένος από πολλά και διάφορα που αντιμετωπίζει στη δουλειά του, στις μετακινήσεις του και σε άλλους παράγοντες. Θα κάνουμε μιά προσπάθεια να διεισδύσουμε σε μερικά από τα πολλά προβλήματα που τον ταλανίζουν, χωρίς βέβαια να ισχυριζόμαστε ότι μπορούμε να τα εξαντλήσουμε όλα, τόσο πολλά είναι.
Θα αρχίσουμε με την εργασία. Ο άνθρωπος έχει μιά εργασία, που είτε είναι μιά δική του επιχείρηση, ή είναι υπαλληλική - δημόσιας ή ιδιωτικής φύσης - και η οποία τον δυναστεύει λίγο ή πολύ σε καθημερινή βάση. Μην ακούτε τα λεγόμενα ότι η δουλειά είναι καλή και ωφέλιμη στον άνθρωπο, πρόκειται για λάθος που το κάμνουν κυρίως οι διανοούμενοι, που δεν εργάζονται κάτω από αυτές τις συνθήκες, μιλούν και γράφουν χωρίς να τους υποχρεώνει κανένας. Όπως δεν υποχρεώνεται ο γλύπτης, ο συγγραφέας, ο ζωγράφος και γενικά οι καλλιτέχνες, να κάνουν μιά υποχρεωτική δουλειά. Αν έχουν διάθεση, έχει καλώς, κάνουν τη γλυπτική τους, τη ζωγραφική τους, γράφουν μυθιστορήματα και ούτω καθ΄εξής. Αλλά να εργάζεσαι επειδή π ρ έ π ε ι να εργαστείς για να κερδίσεις χρήματα, ή να επιβιώσεις στη σημερινή ζούγκλα, είναι το κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό εντελώς. Και αυτός ο καθημερινός αγώνας που κάνεις για να επιβιώσεις - ακόμα κι αν είσαι εκατομμυριούχος - σου προκαλεί στρεςς.
Είσαι έμπορος ή επιχειρηματίας ; Δεν χρειάζεται να σου πώ το τί τραβάς με την οικονομική εφορία που σου επιτίθεται για να δώσεις στους αρμόδιους που κάμνουν τον έλεγχο των βιβλίων σου, το σχετικό « φακκελάκι ». Το τί τραβάς με τους ανθρώπους που σου χρωστάνε και δεν θέλουν ή δεν μπορούν να σου δώσουν τα χρωστούμενα. Ενώ οι επιταγές που έχεις υπογράψει, ζητούν εξώφληση στη μέρα τους, κι αν δεν έχεις να τις εξωφλήσεις, σε γράφουν οι τράπεζες στον μαυροπίνακα των αναξιόπιστων, και άντε να βρείς μιά τράπεζα να σου κάνει τη δουλειά σου. Αλληλοειδοποιούνται για να σε αποκλείσουν από κάθε μελλοντική συναλλαγή. Πολύ το στρεςς και απ΄αυτές τις αιτίες.
Είπαμε για την εργασία. Καλά αν είσαι δημόσιος υπάλληλος ( στην Ελλάδα εννοείται, στις άλλες χώρες δεν υπάρχει μονιμότητα στο δημόσιο τομέα ). Αλλά είσαι ιδιωτικός υπάλληλος, και η απειλή απόλυσης για τους γνωστούς λόγους - οικονομική δυσπραγία, οικονομίες στην επιχείρηση και άλλα - είναι αρκετά πιθανή. Ανησυχείς βέβαια για την περίπτωση της πιθανής απόλυσής σου, και να ένας ακόμα παράγοντας που προκαλεί στρεςς.
Κάτι ξεχάσαμε όμως, τώρα το θυμήθηκα. Πρόκειται για τους επιχειρηματίες που έχουν βρεί αυτούς τους καιρούς έναν αληθινό μπελά, τον μεγάλο ανταγωνισμό που υπάρχει μέσα στην ελεύθερη αγορά, τη σκληρή πάλη για την επιβίωση των επιχειρήσεων, το κυνηγητό των πελατών με τις προσφορές που αναγκάζονται να κάμνουν, και είναι κι αυτά ένας ακόμα λόγος για στρεςς. Οσο για τους δημόσιους υπάλληλους, ας μην ξεχνάμε τη βαρετή, την καταπιεστική δουλειά του γραφείου που σε πλακώνει. Βλέπεις συνεχώς το ρολόϊ, κι αυτό το άτιμο δεν λέει να προχωρήσει λίγο πιό γρήγορα και να πάψει το άγος που σε τυραννά. Εκτός κι αν είσαι σε μιά υπηρεσία όπου πέφτουν πολλά φακελλάκια, και όλοι ξέρουμε ότι τα φράγκα που μπαίνουν στην τσέπη, απομακρύνουν όλες τις πιέσεις της δουλειάς, όλο το στρεςς.
Κι άλλο πράγμα που δεν το είχαμε, και που το αποκτήσαμε τις τελευταίες πέντε δεκαετίες στις Δυτικές χώρες γενικά, ενώ στη δική μας - επίσης Δυτική χώρα - εδώ και τρεις και κάτι παραπάνω δεκαετίες. Είναι κάτι που στις μεγάλες πολεις προκαλεί μέγιστο στρεςς, ενώ στις μεσαίες και μικρές, σχετικά μικρότερο ή και πολύ μικρό. Πρόκειται για το θέμα της κυκλοφορίας στους δρόμους - ιδίως τους κεντρικούς - των πόλεων. Να κάνουμε μιά δοκιμή να αναλύσουμε το φαινόμενο της πνιγηρής κυκλοφορίας και του μαρτυρίου του παρακαρίσματος ; Νομίζω ότι είναι εντελώς περιττό, όλοι βλέπουν τηλεόραση, και ακόμα και στην πόλη μας, μπορούμε να δούμε σε ώρες αιχμής, τα μποτιλλιαρίσματα που γίνονται σε ορισμένους δρόμους. Και από αυτό το μικρό δείγμα, μπορούμε πολλαπλάσιάζοντάς το επί εκατό ή επί πεντακόσια, να καταλάβουμε τί συμβαίνει στις μεγάλες πόλεις. Και να εννοήσουμε και το ισχυρότατο στρεςς που προκαλεί αυτή η κατάσταση.
Πάμε παραπέρα. Είναι οι μαθητές της μέσης εκπαίδευσης - γυμνάσιο και λύκειο - που πνίγονται όλη μέρα στο σχολείο, στα φροντιστήρια, στις γλώσσες που είναι απαραίτητο να ξέρει κανείς σήμερα. Και τις μέρες των εξετάσεων, που θεωρούνται εισιτήριες για την εισαγωγή στις ανώτατες και ανώτερες σχολές, και το στρεςς από το φόβο της αποτυχίας.
Η αγωνία του συγχρονου ανθρωπου για το τι θα ξημερώσει η αυριανή μέρα, ένα πράγμα που ήταν σχεδόν άγνωστο στις παλιές εποχές. Ολες οι υποχρεώσεις της αυριανής μέρας - και των επόμενων ημερών -που δεν επιτρέπουν στον άνθρωπο να κοιμηθεί τον ύπνο του δικαίου ( για όσους ελάχιστους είναι δίκαιοι ), και του αδίκου. ( Σ΄αυτή την κατηγορία, είναι πολλοί, πρέπει να το παραδεχτούμε αυτό, δεν μπορούμε να κρυβόμαστε πίσω απ΄το δάχτυλό μας ).
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα πράγματα και τις καταστάσεις, που προκαλούν το στρες σήμερα. Δεν είναι βέβαια μόνο αυτά, είναι και άλλα, που αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να τα θυμηθώ, τί να σου κάνει ένα μυαλό χειμώνα καλοκαίρι ; Και λοιπόν, αυτό το στρεςς, είναι η μοναδική σχεδόν αιτία του συμπτώματος που ονομάζουμε άγχος. Και κατι γενικό, στρεςς προκαλείται και από εντελώς ασήμαντα πράγματα της καθημερινότητας, που δεν αξίζουν να μας ταλαιπωρούν, τόσο μηδαμινά είναι.
Φεύγουμε τώρα από το στρεςς, δεν έχουμε να πούμε τίποτε άλλο. Πάμε τώρα στο άγχος, που είναι το αποτέλεσμα του στρεςς. Τί κάνει αυτό το άγχος που τόσα πολλά ακούμε γι αυτό, και λίγα στ΄αλήθεια ξέρουμε ; Ποιές είναι οι συνέπειες αυτού του πράγματος ; Ποιές είναι οι επιδράσεις του πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό ; Λοιπόν, θα δούμε τί μας λέει η επιστήμη πάνω σ΄αυτό το θέμα, δηλαδή των συνεπειών του παρατεταμένου άγχους.
Θα πάρουμε τυχαία τα πράγματα, όχι με κάποια καθιερωμένη σειρά σπουδαιότητας. Πριν όμως προχωρήσουμε, πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να έχουν άγχος, από άλλους που δεν έχουν τέτοια έντονη τάση. Μ΄άλλα λόγια, ίδιο στρεςς, δεν προκαλεί σε όλους τους ανθρώπους τον ίδιο βαθμό άγχους, υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις και είναι αδύνατη η κατάταξη των ατόμων σε κατηγορίες ευδιάκριτες μεταξύ τους. Εξ άλλου, ένας που είναι ανθεκτικός συνήθως σε ένα βαθμό στρεςς, μπορεί κάτω από άλλες συνθήκες να γίνει πιό ευπρόσβλητος στο ίδιο ερέθισμα, στο ίδιο στρεσσάρισμα.
Στο νευρικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσει κάποιου βαθμού κατάθλιψη, τουλάχιστον κατά περιόδους. Ισχυρότερος νευρικός κλονισμός, μπορεί να παρουσιαστεί πιό σπάνια. Μεγαλύτερη επίδραση έχει το άγχος στο κυκλοφορικό σύστημα. Αυξημένη αρτηριακή πίεση, είναι ένα πολύ συνηθισμένο επακόλουθο παρατεταμένου ή συνεχούς άγχους, με κίνδυνο να υπάρξει κάποτε και εγκεφαλικό επεισόδιο, αν δεν ελέγχεται συστηματικά η αρτηριακή πίεση και παίρνονται μέτρα για τη σταθεροποίησή της. Σε άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα από την καρδιά, το άγχος είναι εξαιρετικά βλαβερό και επικίνδυνο, ιδίως αν συνδυάζεται με υψηλή αρτηριακή πίεση.
Αγχολυτικά φάρμακα υπάρχουν εν αφθονία στα φαρμακεία. Ο θεράποντας γιατρός είναι ο αρμόδιος να καθορίσει το είδος της θεραπείας και να την τροποιήσει κατά περίσταση. Πάντως, το καλύτερο φάρμακο, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που φορτώνεται με άγχος, καθώς μπορεί από μόνος του να φιλοσοφίσει τη ζωή, και να μην δίνει και πολλή σημασία σε ασήμαντα πράγματα. Για τα σοβαρά δεν γενάται λόγος, θα πρέπει να είναι κανείς αναίσθητος για να μην τον επηρεάζουν. Πάντως, τα σοβαρά προβλήματα δεν είναι τα συχνά και καθημερινά, ας φροντίσει ο καθένας να δίνει σημασία μόνο σε ότι είναι σημαντικό. Να πέφτει τη νύχτα στο κρεββάτι και να κοιμάται, λέγοντας - όπως έκαμναν στα παλιά χρόνια οι άνθρωποι των εποχών εκείνων - « ας ξημερώσει ο Θεός τη μέρα του, και βλέπουμε ». Κι όταν το καταφέρει αυτό, πράγμα όχι και τόσο εύκολο, τότε θα ελαττωθεί και το στρεςς, και δεν θα υπάρχει και το άγχος σαν συνέπειά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου