Τ Α Ε Π Τ Α " Μ Υ Σ Τ Η Ρ Ι Α "

Τ  Α     Ε  Π  Τ  Α     «  Μ  Υ  Σ  Τ  Η  Ρ Ι  Α  »



¨Όταν μιλάμε για μυστήρια, πρέπει να ξεκαθαρίζουμε σε ποιό πράγμα ακριβώς αναφερόμαστε. Γενικά ο όρος « μυστήριο », δηλώνει  κάτι που δεν  μπορούμε να το καταλαβουμε, να το εννοήσουμε με την κοινή λογική. Κάτι που είναι κρυμμένο, που μπορεί ίσως καποτε να αποκαλυφθεί, όπως λόγου χάριν μιά υπόθεση εγκλήματος, για την  οποία χρησιμοποιούμε τον όρο « μυστηριώδες  έγκλημα », μέχρις  ότου αποκαληφθεί  ο ένοχος, τα  κίνητρα και  όλα τα σχετικά. « Μυστήριο πράμα », λέμε για κάτι που δεν το  « πιάνουμε », μας είναι  κάπως ακατανόητο. Αυτά ως προς το γενικό όρο  « μυστήριο ».

Εχουμε και τα μυστήρια  των χριστιανικών  εκκλησιών. Το οποία, είναι  επτά για την ορθόδοξη και τη  ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ενώ είναι  μονάχα δυό για όλες τις διαμαρτυρόμενες εκκλησίες. Τα επτά για  τους ορθόδοξους και τους καθολικούς, είναι η Βάπτιση, το Χρίσμα, η Θεία Ευχαριστία ( δηλαδή η  θεία μετάληψη ), η Μετάνοια, ο Γάμος, το Ευχέλαιο και η Ιερωσύνη. Τα δυό για  τις διαμαρτυρόμενες  εκκλησίες, είναι  η Βάπτιση και  η Θεία Ευχαριστία. Οι έννοιες που  δίνουν επίσης  οι διαμαρτυρόμενες  εκκλησίες στα  δυό αυτά μυστήρια, είναι κάπως  διαφορετικές από  αυτές που δίνουν η  ορθόδοξη και η  ρωμαιοκαθολική εκκλησίες.

Εν τάξει, αυτά είναι  τα εκκλησιαστικά μυστήρια, που θα λέγαμε ότι ίσως θα ήταν προτιμώτερο να τα ονομάζαμε  « χριστιανικές ιεροπραξίες », καθώς είναι μάλλον συμβολικές πράξεις και όχι αυτό που εννοούνε με  τον όρο « μυστήρια ». Όπως κι αν  έχει το πράγμα, εδώ θα ασχοληθώ με άλλα  επτά μυστήρια, που δεν  θα πρέπει να τα βάλω μέσα σε εισαγωγικά, πρόκειται πραγματικά για όντως μυστήρια. Καλό είναι πριν  να προχωρήσω  σε μιά πιό πλήρη αναφορά σ΄αυτά τα  μυστήρια, να προειδοποιήσω  αυτούς που έχουν  υπαρξιακά προβλήματα, που φυσικά δεν μπορούν να τα λύσουν, να αποφύγουν να διαβάσουν αυτά που θα ακολουθήσουν παρακάτω. Γιατί το συνιστώ αυτό το πράγμα ; Για τον πολύ απλό λόγο, ότι η αναφορές που θα κάνω, μπορεί  να τους μπερδέψουν και να χειροτερέψουν την ήδη μπερδεμένη κατάσταση στην οποία βρίσκονται όλοι οι έχοντες παρόμοια προβλήματα.

Το πρώτο μυστήριο που με απασχολεί - και απασχολεί και πολλούς άλλους, ειδικούς και μή - είναι το μυστήριο  του χρόνου. Υπήρξε άραγε  ποτέ αρχή του χρόνου ; Λένε οι αστρονόμοι και οι  αστροφυσικοί, ότι ο χρόνος άρχισε με τη δημιουργία του  σύμπαντος, πρωτύτερα δεν υπήρχε καθόλου  χρόνος. Μόλις - λένε - έγινε το  « μπιγκ - μπάνγκ », με το οποίο ξεκίνησε η δημιουργια του σύμπαντος, άρχισε - λένε - να μετρά και ο χρόνος.

Μάλιστα, αν  καθότανε  κάποιος με  ένα  « συμπαντικό »  ρολόϊ και  έβλεπε πριν  από το « μπιγκ μπάνγκ », τη μεγάλη  έκρηξη που  δημούργησε - λένε - το σύμπαν μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα, θα έβλεπε ότι οι δείκτες του ρολογιού του ήσαν ακίνητοι. Δεν δούλευε δηλαδή το ρολόϊ, δεν είχε πάρει καθόλου μπρος. Και μόλις  έγινε η μεγάλη  έκρηξη, αμέσως ξεκίνησαν  οι δείκτες του  ρολογιού, κι άρχισε  να μετρά ο χρόνος, όπως το  ρολόϊ του  διατητή με την έναρξη του ποδοσφαιρικού παιχνιδιού, κάπως έτσι δηλαδή.

Το πράγμα φαίνεται από  πρώτη στιγμή  αστείο. Θα θέλαμε  να ρωτήσουμε  πάνω σε μιά πρακτική και όχι αφηρημένη  μαθηματική βαση : Και τί υπήρχε πριν από το πάντοτε υποτιθέμενο  « μπιγ μπάνγκ », που  να κάμνει  το ρολόϊ μας να  μένει ακίνητο ; Δεν  υπήρχε κάθόλου χρόνος με την έννοια που ξέρουμε, την πρακτική και όχι τη θεωρητική έννοια ; Και καλά αυτό, ας πούμε  ότι παραδεχόμαστε την αφηρημένη έννοια του χρόνου που μας προτείνουν. Αλλά ποιός τους λέει και τους διαβεβαιώνει, ότι  το σύμπαν που  βλεπουμε με  τα αστροφυσικά τους τηλεσκόπια, που πηγαίνουν  μόνο σε βάθος ενός  δισεκατομμυρίου ετών φωτός, είναι το μοναδικό σύμπαν ; Ρωτούμε, και  απάντηση δεν  περιμένουμε να μας δώσουν. Υπήρχε άλλος χρόνος σε κάποιο άλλο σύμπαν ; Δεν φανταζομαι να μας πούνε, ότι  το μόνο σύμπαν που υπάρχει, είναι αυτό που βλέπουμε. Κι αφού δεν  μπορούμε να δούμε  παραπέρα, πώς θα αποκλείσουμε και την ύπαρξη χιλιάδων, εκατομμυρίων, δισεκατομμυρίων άλλων συμπαντικών συστημάτων ;

Αδιέξοδο και μέγα  μυστήριο. Πριν λένε δημιουργηθεί αυτός ο κόσμος που ξέρουμε, δεν υπήρχε  τίποτε, ήταν  το απόλυτο  μηδέν. Μάλιστα, αυτό  μπορεί να  μπαλώνει τα  πράγματα, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι στη Φυσική ότι μπαλώνει τις καταστάσεις - έστω και προσωρινά - γίνεται  πληρως αποδεκτό  από όλους  τους  ενδιαφερόμενους  επιστήμονες, σαν μιά ακλόνητη θεωρία. Μέχρι να φανεί μιά καινούργια θεωρία, που καταρρίπτει  την προηγούμενη, επικρατεί για ένα διάστημα, και παίρνει τα παπούτσια  της στο χέρι  και φεύγει, για να δώσει τη θέση της σε μιά πιό καινούργια θεωρία. Κι αυτή  η διαδικασία με τις φυσικές θεωρίες, αρχή μεν έχει, τέλος όμως όχι.

Αφήνουμε τώρα κατά μέρος το άλυτο πρόβλημα του αν άρχισε και πότε ο χρόνος, και πάμε σε ένα άλλο μέγα πρόβλημα, που έχει όμως σχέση με το πρώτο. Το πρόβλημα του χώρου. Που τα κόλλησε και τα δυό ο αγαπητός και μή αλάνθαστος φίλος Αλμπερτ Αϊνστάίν, τα έβαλε το ένα κοντά  στο άλλο, τα  έκανε ένα και  μοναδικό σύστημα, και μας  τα είπε με ένα καινούργιο όρο, το  « χωροχρόνο ». Όλα - είπε - πρέπει να ανάγονται  σ΄αυτόν τον  μικρό παράγοντα, τον χωροχρόνο, δεν γίνεται τίποτε μόνο στο χρόνο χωρίς τον χώρο, και τίποτε στο χώρο χωρίς το χρόνο. Καταλάβατε τίποτε εσείς οι μή μαθηματικοί από αυτή το πάντρεμα ; Ούτε κι εγώ το έχω καταλάβει στην πρακτική του εννοια. Στα θεωρητικά  μαθηματικά, μάλιστα, το καταλαβαίνω, όμως δεν πιάνει τόπο αυτή η κατανόηση.

Σαν χώρο, πάλι θεωρούν οι ειδικοί, τον χώρο που μπορούν να εξερευνήσουν με τα αστροφυσικά τους όργανα. Μέχρι εκεί που πηγαίνει το δικό μας σύμπαν, το ένα δισεκατομμυριο δηλαδή έτη  φωτός. Παραπέρα - λένε - δεν υπάρχει  χώρος. Και τί υπάρχει  λοιπόν  πιό πέρα ; Τίποτε, το απόλυτο κενό. Μάλιστα, όσο κι αν προχωράς με ένα υποθετικό διαστημικό όχημα, παντού θα  βλέπεις άδειο  διάστημα, χωρίς να  έχει απολύτως  τίποτε εκεί  μέσα. Ακόμα κι αν προχωρήσεις - υποθετικά πάντοτε - μέσα στα « ανύπαρκτα » όπως  λένε, χρονικά διαστήματα των εκατοντάκις  τρισεκατομμυρίων  ετών και πέραν  αυτών στο  άπειρο, πουθενά δεν θα συναντήσεις το οτιδήποτε, κάτι που να υποδηλώνει το τέρμα  του χώρου. Ακόμα  και αν υπήρχε ένα τέτοιο τέρμα, πάλι  θα υπήρχε πέρα απ΄αυτο, κάποιος ατέρμων χώρος. Το τέλειο μπέρδεμα, που ούτε οι αστοφυσικοί, αλλά ούτε και το κοινό μυαλό μπορεί να  το εννοήσει.

Από τα μικρά μου ακόμα χρόνια, με απασχολούσε αυτό το μυστήριο. Ελεγα λοιπόν, ότι πηγαίνεις συνέχεια προς μιά κατεύθυνση, και περιμένεις να τελειώσει κάπου αυτός ο δρόμος. Δεν τελέιώνει  όμως, κι αν τέλειωνε με ένα  φράγμα ή έναν υποτιθέμενο θόλο που κλείνει ολόγυρα τα σύμπαντα μέσα του, τί θα υπήρχε έξω απ΄ αυτό το φράγμα ή αυτόν τον θόλο ; Πάλι το άπειρο, που δεν ξέρουμε ούτε θα μάθουμε ποτέ, αν είναι κενό που δεν τελειώνει πουθενά, ή σε άλλου είδους και έκτασης σύμπαντα., που κι αυτά θα είναι χωρίς τέρμα.

Αυτά για τα δυό μυστήρια, που πάντα θα μένουν άλυτα, καμμιά στον κόσμο δύναμη, κανένα ισχυρό πνεύμα δεν μπορεί να δώσει την παραμικρή ερμηνεία γι αυτά. Και τώρα, θα πάω σε κάτι άλλο, που έχει  σχέση με τα δυό  προηγούμενα. Βλέπουμε  το δικό μας  σύμπαν, αυτό που είναι ορατό με τα πενιχρα μέσα ανίχνευσης, και μπορούμε να  θέσουμε το ερώτημα. Ολο αυτό το τεράστιο σύστημα αστέρων, κοσμικής  ύλης πάσης  φύσεως, πλανητών, δορυφόρων, τμημάτων  από τις  λεγόμενες  « μαύρες τρύπες » του  διαστήματος, αποτελούνται  από ύλοενέργεια, έτσι  διατυπώνεται πλέον ο ορος, ύλη πραγματική δεν υπάρχει. Πρόκειται για ένα ατέλειωτο αριθμό από  ηλεκτρόνια, πρωτόνια, νετρόνια, νετρίνια και άλλα μικροσκοπικά κομμάτια, φορτισμένα με ενέργεια ή - στην πείπτωση των νετρονίων - χωρίς ηλεκτρικό φορτίο.

Λοιπόν, όλα αυτά τα υλικά, πρέπει με κάποιο τρόπο να δημιουργηθηκαν. Από το μηδέν όμως, από  το  « τίποτε » ; Μήπως  υπήρχαν εξ  υπαρχής και δεν  δημιουργήθηκαν καθόλου ; Μπορεί όμως να  υπάρξει κατι  που να μην έχει  δημιουργηθεί, να είναι  δηλαδή αυθύπαρκτο, να υπάρχει από πάντα ; Ιδού ένα τρίτο, άλυτο κι αυτό πρόβλημα. Κι αν υποθέσουμε ότι δημιουργήθηκαν κάποτε, από  ποιό προϋπάρχον  υλικό έγιναν ; Εφ΄όσον μάλιστα λέγεται, ότι κάποτε θα παύσουν να υπάρχουν, τα πάντα θα μεταβληθούν σε αδρανή μορφή θερμότητας - έτσι λέει  η Φυσική  και η αστρονομία - πρέπει  να διερωτηθούμε : Αν  ένα  πράγμα  τελικά θα φθαρεί, αυτό σημαίνει ότι κάποτε, στην αρχή, είχε δημιουργηθεί. Αυτό λέει η πολύ απλή λογική.

Το υπ΄ αριθμόν  4 μυστήριο, συνίσταται στο  εξής. Πώς συνέβη να  δημιουργηθεί  η ζωή σ΄αυτόν τον πλανήτη  και πιθανόν και σε άλλους - άγνωστους και αμέτρητους - πλανήτες, τόσο του δικού  μας γαλαξιακού  νεφελώματος, όσο  και των δισεκατομμυρίων άλλων γαλαξιακών νεφελωμάτων ; Με  ποιούς μηχανισμούς και κάτω από ποιούς φυσικούς νόμους, δημιουργήθηκε αυτό  το εξαιρετικά πολύπλοκο - ρωτήστε τος βιολόγους - σύστημα, που αποτελεί την έστω  προσωρινή  ζωή που βλέπουμε ολόγυρά μας ; Αυτόματα, μας λένε κάποιοι, με τυχαία  εναλλαγή και  εξέλιξη των πρώτων ζωϊκών και φυτικών μορφών, δηλαδή των μονοκύτταρων πρωτόζωων, των αμοιβάδων, και των  μονοκύτταρων επίσης  φυτικών μικροβίων. Δηλαδή, όπως λέμε, στα  « κουτουρού ». Από Θεία επέμβαση, λένε όσοι θεωρούνε ότι έγιναν όλα αυτά από μιά υπέρτατη Δύναμη, μιά Δύναμη δημιουργίας. Τον Θεό. Αυτό  είναι το πρώτο μέρος του ερωτήματος, που αποτελεί και το τέταρτο μυστήριο.

Και τώρα πηγαίνουμε στο πέμπτο μυστήριο. Αν δεχτούμε την τυχαία ανάπτυξη της ζωής μέσω της διαδικασίας που  διαμορφώθηκε με  την εξελικτική  πρόοδο, ποιός  άραγε να έβαλε μπρός και γιατί, αυτή την διαδικασία. Μπήκε από μόνη της εμπρός, χωρίς την παραμικρή υποκίνηση από κάποια εξωτερική δύναμη, έστω  απρόσωπη ; Οχι βέβαια  αυτό που βλακωδώς μας αναφέρεται, ότι  ήλθε η ζωή  από άλλους  πλανήτες, γιατί  θα ρωτήσουμε  τώρα αμέσως : Και στους άλλους εκείνους  πλανήτες, δεν ισχύει το  ίδιο ερώτημα ; Πώς δηλαδή δημιουργήθηκε εκεί η ζωή ; Πρόκειται απλώς για μετάθεση του ζητήματος.

Από την άλλη  μεριά, όταν λέμε ότι μιάΥπέρτατη  Δύναμη, ο Θεός, δημιούργησε εκ του μηδενός όλα αυτά τα χωρίς αρχή και χωρίς τέλος πράγματα, θα μπορούσαμε  ενδεχομένως να ρωτήσουμε : Ο Θεός, η Υπέρτατη δημιουργική δύναμη, υπήρχε από  πάντοτε ; Και πώς δημιουργήθηκε ή  πώς συνέβη να  υπάρχει χωρίς να  δημιουργηθεί ; Φυσικά, δεν υπάρχει δυνατότητα απόκρισης. Αλλωστε, ο Μπλαιζ Πασκάλ είχε πεί πριν από τριακόσια εβδομήντα χρόνια:  « Για να είναι μιά θρησκεία  αληθινή, πρέπει  να δέχεται ότι ο Θεός είναι ακατάληπτο μυστήριο, αν δεν το  δέχεται αυτό εξ  υπαρχής, δεν είναι καθόλου θρησκεία ». Ιδού λοιπόν το υπ΄αριθμόν 5 μυστήριο, όπως το διατυπώνει ο Πασκάλ.

Πάμε τώρα στο μυστήριο με το νούμερο 6 στον κατάλογο. Για ποιό άραγε λόγο, δημιουργήθηκε ο άνθρωπος ; Αυτό το πλάσμα με  τους εξαιρετικά  πολύπλοκους  μηχανισμούς, που μπορεί να  σκέφτεται, να  έρχεται σε συννενόηση με και επαφή με άλλους του είδους του. Να μπορεί να εξερευνά τα μυστήρια του σύμπαντος, έστω κι αν δεν μπορεί - αυτό  είναι απόλυτα λογικό - να βρεί τις λύσεις σε  όλα τα ερωτήματα  που ο ιδιος του θέτει  στον εαυτό του. Ένα πλάσμα, που για  να λειτουργεί  η σκέψη του, η μνήμη του, ο τρόπος ομιλίας του, η επαναφορά των γεγονότων στη σκέψη του, γεγονότων που έγιναν πριν από πάρα πολύ χρόνο νωρίτερα, να τα αναπλάθει και να τα εμφανίζει σαν βιντεοταινία, διαθέτει γι αυτό τον σκοπό, πάνω από ένα εκατομμύριο  « καλώδια » στον εγκέφαλό του. Που  ενεργοποιούνται  μέσα σε εκατομμυριοστά ή έστω χιλιοστά του δευτερολέπτου κάθε  στιγμή. Κανείς βιολόγος της οποιασδήποτε ιδεολογίας, δεν μπόρεσε  να δώσει την παραμική απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα. Μυστήριο κι αυτό.

Aυτός είναι ο άνθρωπος, το έκτο μυστήριο στην   κατάταξή που  εντελώς αυθαίρετα έχω κάνει. Το μόνο δυστυχισμένο πλάσμα που ζεί πάνω  στη γή, που όμως ενώ πολύ συχνά είναι κακοποιό στοιχείο, συμβαίνει να έχει μέσα του δυνάμεις που φαίνονται  απίστευτες. Που έχει βγάλει κάποιους Αισχύλους, κάποιους Ομήρους, κάποιους Σαίξπηρ, Ντοστογιεφσκυ, Μπετόβεν, Μοτσαρτ και μέγα πλήθος άλλων, που  θα έλεγα ότι  έχουν μέσα  τους κάτι υπερκόσμιο, υπερφυσικό, κάτι που ένας Θεός τους έχει φυτέψει μέσα τους. Και είναι  ακόμα περισσότερο μυστήριο μ΄αυτές τις ιδιότητές του. Δεν είναι έτσι ;

Και το μυστήριο υπ΄αριθμόν 7. Η πίστη  του ανθρώπου  από τις πρώτες εποχές του πάνω στον πλανήτη αυτό, σε κάτι το υπερφυσικό, και μάλιστα σε κάτι που του έδωσε από την εποχή ακόμα του ανθρώπου του Νεάντερταλ, του ανθρώπου της Χαϊδελβέργης και του ανθρώπου του Κρο - Μανιόν, την πίστη  ή την ελπίδα, ότι δεν  τελειώνουν όλα εδώ, ότι τον περιμένει κάτι πιό πέρα. Που πίστεψε ότι υπερβατικά  όντα, ή  μόνο Ενα μονάχα, τον  έχουν δημιουργήσει και τον προορίζουν για κάτι που είναι πιό πέρα  από τη ζωή την  πολύ δύσκολη που κάνει εδώ. Το έχουν  ανακαλύψει  οι ανθρωπολόγοι  αυτό το  πράγμα. Και  προκαλεί μεγάλη περιέργεια για  ανθρώπους πρωτόγονους, να έχουν  αυτές τις απόψεις. Ποιός να τους τις έβαλε μέσα στο Ντι - ΕΝ - Εϊ τους ;

Τέλειωσα με τα επτά μυστήρια. Που καλό είναι να μην τα έχει ο καθένας συχνά στη σκέψη του, να μην του γίνονται ατέρμονες προβληματισμοί. Να τα  ξεχνά, στρεφόμενος σε άλλα πράγματα, στη  δράση πάσης  φύσεως, στην  εργασία του, στη συμετοχή του σε διάφορες εκδηλώσεις με τους  άλλους ανθρώπους, σε  διάφορα  « χόμπυς ». Αλλοιώς, μπορεί μίαν των ημερών, να βρεθεί μπροστά σε κανένα από τα ευαγή εκείνα ιδρύματα, που απ΄έξω τους έχουν μιά επιγραφή που λέει : « Ιδρυμα ψυχοπαθών », ή  κάτι άλλο  παρόμοιο. Και τον βάλουν εκεί μέσα, όπου θα συναστρέφεται  πολλούς άλλους, που περιέργως δεν αισθάνονται πιά δυστυχισμένοι, σαν κι εκείνους που βρίσκονται έξω απ΄τα ιδρύματα αυτά.