Μ Π Α Τ Η Ρ Ι Μ Α Τ Α

Μ   Π   Α   Τ   Η   Ρ   Ι   Μ   Α   Τ   Α



Πότε έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη οι κρατικές ασφαλίσεις, με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις συντάξεις  και τις άλλες  ποικίλες κοινωνικές παροχες ; Οχι βέβαια στον δέκατο  ένατο αιώνα, ούτε καν στις αρχές του εικοστού. Καπου μετά τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού  αιώνα, άρχισαν να  εφαρμοζονται σε μερικές  χώρες της  Βόρειας  και της Κεντρικής Ευρώπης, κάποια συστήματα κοινωνικής  πρόνοιας, που χρόνο  με το χρόνο, παρουσίαζαν βελτίωση. Αλλά χρειάστηκε να περάσει μιά περίπου εικοσαετία ακόμα, για να εδραιωθούν και να προχωρήσουν και στις νοτιότερες περιοχές της γηραιάς ηπείρου.

Φαίνεται,ότι πρωτοπόρος  στην κίνηση αυτή, υπήρξε η Σουηδία. Επίσης μερικά δικτατορικά καθεστώτα, όπως το ναζιστικό στη Γερμανία, καθώς και το Σοβιετικό σύστημα, που καθιέρωσε πολλούς από τους  νεωτερισμούς αυτούς και μάλιστα  φαίνεται να  προηγήθηκε από τις περισσότερες χώρες της Βορειοκεντρικής Ευρώπης στον τομέα αυτό.

Εξω από τις περιπτώσεις αυτές, δεν  φαίνεται να υπήρξε κάποια αξιόλογη οργάνωση κοινωνικής προστασίας των πληθυσμών σε άλλες περιοχές της γής, με  μερικές εξαιρέσεις, όπως την Κίνα, την Ιαπωνία  και μερικές ακόμα  χώρες που  δεν τις ξέρω. Οι φτωχές χώρες - και οι περισσότερες είναι φτωχές εδώ που τα λέμε- δεν ήσαν σε θέση να δημιουργήσουν τέτοια μαζικά συστήματα, πιθανόν όμως να υπήρχαν σε αρκετές ακόμα χώρες, νοσοκομειακή περίθαλψη και κάποιες  άλλες παροχές  περιορισμένου  χαρακτήρα. Για να  πώ πάντως  την αλήθεια, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τίποτε σχετικό με χώρες που  τα συστήματά  τους μου είναι τελείως άγνωστα.

Όλα πήγαιναν  καλά και ωραία  στις Ευρωπαϊκές  χώρες που  αναφέραμε, ο  κόσμος είχε κρατική ασφάλιση στην υγεία - ή μέσω ασφαλιστικών  οργανισμών για τον κάθε κλάδο - είχε και τις συντάξεις γήρατος  και αναπηρίας, και πλήθος άλλων παροχών. Τα συστήματα πήγαιναν καλά από  οικονομική  άποψη, και  κανένας λόγος ανησυχίας δεν  συνέτρεχε. Αυτά μέχρι πριν από καμμιά δεκαριά περίπου χρόνια.

Φαίνεται, ότι τα πράγματα άρχισαν να χαλάνε κάπως πριν από περιπου μιά δεκαετία. Αρχικά ακούστηκε ότι στη Σουηδία - που ήταν η πρωτοπόρος χώρα στον τομέα των κοινωνικών παροχών - διαπιστώθηκε ότι έπρεπε να περιοριστούν οι παροχές, δεν άντεχαν και πολύ τα οικονομικά. Φυσικά, δεν πρέπει να γίνεται σύγκριση μεταξύ των μειωμένων παροχών της Σουηδίας και των όσων υπάρχουν σε άλλες χώρες, πάντως το πράγμα  προκάλεσε αρκετή ανησυχία. Δεν γνωρίζω τι ακριβώς έγινε, δεν έμαθα ποτέ τίποτε σχετικό.

Ιδια εποχή, κατέρρευσε και το Σοβιετικό πρότυπο, που επί δεκαετίες πολλές λειτουργούσε στη Ρωσία και  στις σύμμαχες  της χώρες. Σε πολλές από αυτές, ίσως με εξαίρεση την Πολωνία, την Τσεχία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία που ανήκαν πριν τον πόλεμο στην καθαυτού Ευρώπη, το  κοινωνικό σύστημα  υπέστη αληθινή  διάλυση. Λεπτομέρειες δεν μπορώ να παραθέσω, δεν είχα πρόσβαση σε ασφαλείς πηγές.

Και φτάσαμε στο σωτήριο έτος 2002, και  συγκεκριμένα  την περασμένη εβδομάδα, τέλη Ιουνίου. Και βγαίνει ο καινούργιος αρχηγός του  Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας, και αναγγέλει επίσημα, ότι  μπαίνουν περικοπές σημαντικές στις κοινωνικές παροχές, δεν αντέχουν πιά τα οικονομικά. Και πότε  το λέει αυτό, παρακαλώ ; Σε μια  εποχή που πλησιάζουν οι βουλευτικές  εκλογές στη Γερμανία, μάλιστα, τώρα  βρήκε να αναγγείλει αυτό το ελάχιστα ελκυστικό για τους ψηφοφόρους μέτρο, που πρέπει να ληφθεί αμέσως ή λίγο πιό ύστερα. ( Στη δική μας χώρα, ποτέ δεν κάνουν τέτοιου  είδους εξαγγελίες τα κόμματα πριν  τις εκλογές, δεν είναι κορόϊδα οι αρχηγοί τους να φάνε μαύρο στην ψηφοφορία ).

Δεν ξέρω τί ακριβώς ήθελε να πεί ο Γερμανός πολιτικός μ΄αυτές τις δηλώσεις. Ασφαλώς όχι ότι καταργούνται βασικοί  κανονισμοί της  κοινωνικής πολιτικής. Ϊσως ήθελε να δηλώσει μ΄αυτά που  είπε, ότι θα πρέπει να γίνει  δραστική περικοπή  των σχετικών  δαπανών, μάλλον αυτό ήθελε να  πεί, αυτή είναι η γνώμη  μου. Αλλά μπορεί να μιλούσε και για σημαντικές αλλαγές στο ασφαλιστικό  σύστημα της Γερμανίας, δεν μπόρεσα να καταλάβω  για το τί ακριβώς μιλούσε, τί ακριβώς εννοούσε ο άνθρωπος.

Όπως και να  έχουν τα  πράγματα, φαίνεται  ότι η κατάσταση  δυσκολεύει πολύ, αλλοιώς δεν θα είχαμε τέτοιου είδους εξαγγελίες. Αλλά το ερώτημα που εύλογα προκύπτει, είναι γιατί άλλαξε μιά κατάσταση που επί δεκαετίες  « περπατούσε » καλά, και τίποτε δεν έδειχνε ότι θα μπλέξει σε δυσκολίες, και μάλιστα μεγάλες.

Οι αιτίες είναι πολλές, έτσι τουλάχιστον μας λένε οι ειδικοί περί τα τοιαύτα. Κατά πρώτο και κύριο λόγο, υπάρχει μιά  μεγάλη αύξηση της ανεργίας στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και  πολλά χρόνια. Το τί προκαλεί  την ανεργία, δεν είναι  πολύ δύσκολο να το κατάνοήσουμε. Μεγάλη, αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας σε όλα τα επίπεδα, έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες. Από τον καιρό της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία στα τέλη του δέκατου όγδοου και τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, από την επιδρομή των εργατών της υφαντουργίας στα  εργοστάσια, όπου έσπασαν  τις μηχανές που είχαν διώξει τους εργάτες, από τότε φάνηκε, ότι κάθε  τεχνολογική πρόοδος  θα έδιωχνε ένα σημαντικό μέρος του εργατικού δυνααμικού απ΄τη δουλειά του. Και έτσι και έγινε. Το παράδειγμα που φέρνω και σε άλλες περιστάσεις : Εχουμε καμμιά εικοσαριά -ή και περισσότερους -εργάτες που εκτελούν μιά χωματουργική  εργασία, ανοίγουν λ.χ. τα θεμέλια  μιάς οικοδομής. Και έρχεται  ένας μηχανικός εκσκαφέας, που τους στέλνει όλους στα σπίτια τους, δεν χρειάζονται πιά. Ενας άνθρωπος χειρίζεται τον  εκσκαφέα, και  ένας άλλος κάμνει τη  μηχανική συντήρησή  του. Ένα δεύτερο και πιό χαρακτηριστικό παράδειγμα : Στα παλιότερα χρόνια, άνοιγαν μιά σήραγγα του μετρό, χρησιμοποιώντας εργάτες και εκρηκτικές ύλες. Σήμερα, έρχεται ο  « μετροπόντικας », που όχι μόνο ανοίγει τη  σήραγγα, αλλά και  τη διαμορφώνει συγχρόνως με  τέτοιο τρόπο, ώστε να  μπορεί σε λίγο να τεθεί σε λειτουργία.

Η άνεργοι με την πάροδο του χρόνου και την αυτοματοποίηση των μηχανών, φεύγουν από τη δουλειά, και περνούν στον  μακρύ κατάλογο  των ανέργων, των χρονίων μάλιστα ανέργων. Θα καθήσουν  σαν καλά παιδιά στο  σπίτι τους, και θα παίρνουν μιά φορά το μήνα το επίδομα που δίνεται  στους άνεργους. Όταν  οι άνεργοι είναι πάρα  πολλοί, χρειάζονται πολλά χρήματα για να  καλυφθούν τα έξοδα των  επιδομάτων αυτών. Επί πλέον, οι άνεργοι δεν μπορούν να δίνουν  τις εισφορές τους  στον ασφαλιστικό τους φορέα. Ετσι, η  ζημιά είναι διπλή, και επιδόματα που δίνονται, και εισφορές που δεν παίρνονται.

Αλλοτε, η αγροτική εργασία, απορροφούσε έναν σημαντικό αριθμό εργαζόμενων. Οι ανθρωποι είχαν τα χωράφια τους, τα  καλλιεργούσαν οι ίδιοι με  τα χέρια τους, και αργότερα με τα δικά τους μηχανήματα. Και είχαν  το εισόδημά τους. Από κάποια εποχή και ύστερα, οι αγρότες αυτοί, για διάφορους λόγους που  δεν είμαστε σε θέση  να αναπτύξουμε, άφησαν τους αγροτικούς οικισμούς  τους και  εγκαταστάθηκαν  στις πόλεις, βαρέθηκαν  ίσως το είδος της εργασίας που  έκαμναν. Ισως και να  υπήρχαν και άλλοι λόγοι που δεν τους ξέρω. Ενας πάντως αριθμός από τους νεοαστούς αυτούς, δυσκολεύτηκε  να βρή εργασία στην πόλη. Αργότερα, ίσως να προστέθηκε κι αυτός στην ουρά των άνεργων.

Η ιατροφαρμακευτική  περίθαλψη είναι κάτι  που χρειάζεται  τεράστια  ποσά για να αποδώσει. Η λειτουργία  των νοσοκομείων, στοιχίζει  πολύ, πάρα  πολύ. Μισθοί γιατρών και νοσηλευτικού και διοικητικού  προσωπικού, χρειάζονται  πολύ μεγάλα κονδύλια για να καλυφθούν, που δεν είναι  εύκολο να βρίσκονται πάντοτε. Τα ιατρικά μηχανήματα που χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια, είναι  πολύ ακριβά, και πολύ  στοιχίζει και η λειτουργία τους. Οι αναρρωτικές άδειες των ασθενών, μπορεί επίσης να επιβαρύνουν πολύ τα έξοδα.

Μεγάλες δαπάνες γίνονται για την θεραπεία μερικών ασθενειών που δεν υπήρχαν άλλοτε, δεν χρειάζεται να επεκταθούμε  πάνω σ΄ αυτό το θέμα. Και  θεραπείες ασθενών που κρατούν πολλά χρόνια, επίσης προσθέτουν  στο προβλημα. Οι πολλοί ανάπηροι από τροχαία δυστυχήματα, είναι μιά επί πλέον επιβάρυνση, καθόλου αμελητέα. Αναπηρίες από εργατικά ατυχήματα, μπαίνουν κι αυτές στο  λογαριασμό. Όλα  αυτά, χρειάζονται  κάθε χρόνο πολλά χρήματα, πάρα πολλά χρήματα, και που δεν είναι καθόλου εύκολο,να βρεθούν.

Για το θέμα των συντάξεων γήρατος, δεν χρειάζεται να αναφερθούμε, όλοι γνωρίζουν το θέμα χαρτί και καλαμάρι. Υστερα  από όλα αυτά, είναι  περίεργο που ένας ευρωπαίος πολιτικός, της  πλουσιώτερης  μάλιστα  χώρας της Ευρώπης, έρχεται  και κάμνει  τις ανακοινώσεις που έκανε ; Και μήπως θα τις κάνουν και άλλοι πολιτικοί από άλλες - φτωχότερες -χώρες στο προσεχές μέλλον ; Εδώ είστε και θα  παρακολουθήσετε τις εξελίξεις  πάνω σ΄αυτά τα θέματα τις προσεχείς δεκαετίες. Θα δείτε  ενδεχομένως αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση, και μείωση πιθανώς των συντάξεων. Και τί τις θέλουν τις μεγάλες συντάξεις οι ηλικιωμένοι ; Ενας καφές στο  καφενείο, μιά παρτίδα τάβλι ή κοντσίνα, και πέραν αυτών τίποτε άλλο. Είναι  αρκετά αυτά. Οσο για την  ιατροφαρμακευτική  περίθαλψη, είναι  μεν απαραίτητη, αλλά ας μην παρατραβάμε το κορδόνι.  Λοιπόν, θα περιμένουμε και θα δούμε πού θα πάνε τα πράγματα. Που δεν φαίνεται ότι θα φανούν και πολύ ρόδινα στις επόμενες γενιές. Για την ώρα πάντως, δεν φαίνεται  τίποτε ορατό στην άλλη άκρη του τούννελ, ούτε  για τη μείωση της ανεργίας, ούτε για τον  τρόπο με τον οποίο θα καλύπτονται τα τεράστια έξοδα που απαιτούνται για να λειτουργήσει καλά ένα σωστό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Ιδωμεν..