Α Ν Τ Ε, Ν Α Π Ε Ρ Ι Ο Ρ Ι Σ Ο Υ Μ Ε Τ Ι Σ Δ Α Π Α Ν Ε Σ !
Οποιον και να ρώτήσεις σήμερα από τους ανθρώπους της μεσαίας και των χαμηλών τάξεων, των τάξεων των φτωχών όπως θα έπρεπε να τους ονομάζουμε αν είμαστε ειλικρινείς, αν του φτάνουν τα χρήματα που κερδίζει, θα σου απαντήσει αρνητικά : « Οχι, δεν μου φτάνουν ». Είναι αλήθεια αυτό ; Πραγματικά δεν μας φτάνουν τα έσοδά μας για να αντιμετωπίσουμε τα εξοδα, και είμαστε αναγκασμένοι να στερηθούνε κάποια πράγματα, λίγα ή περισσότερα ; Θα θέλαμε να προσεγγίσουμε το ζήτημα αυτό, με το οποίο έχουμε πεί κατά καιρούς κάποια πράγματα σε άλλες περιπτώσεις.
Εν αρχή, να δούμε ποιά είναι τα πράγματα που θεωρούνται « απαραίτητα » για τους ανθρώπους της μεσαίας τάξης, και ποιά είναι τα απαραίτητα για τις χαμηλές, τις φτωχές ομάδες. Ετσι πρέπει να αρχίσουμε την έρευνα, από την ιεράρχηση των αναγκών των πολιτών, και εννοούμε των πραγματικών αναγκών, όχι των αναγκών να πηγαίνουμε διακοπές στη Χαβάη ή την Ταϊτή, ακόμα όχι των επισκέψεων στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Αυτά και αρκετά άλλα, είναι έξοδα παραπανίσια, που αν δεν τα κάνουμε, δεν θα χαλάσει ο κόσμος και δεν θα χαθεί το σύμπαν ολόκληρο από τη στέρησή τους.
Ας πούμε ότι είσαι ένας άνθρωπος της μεσαίας τάξης, δεν χρειάζεται να βάζουμε νούμερα στα Ευρώ που εισπράττεις από τον ή τους μισθούς σου, ή από το ελεύθερο επάγγελμά σου. Ποιές είναι οι βασικές ανάγκες σου, και ποιές οι κάποιες συμπληρωματικές για να αισθάνεσαι άνετος με τα έξοδά σου ; Πρώτα πρώτα, η στέγη, πρέπει να έχεις δικό σου σπίτι και να μην πληρώνεις ενοίκιο, ή σε αντίθετη περίπτωση, να έχεις τόσα έσοδα, που να μην σε δυσκολεύουν στην πληρωμή των ενοικίων. ( Αν και εφ΄όσον είσαι σ΄αυτή τη θέση, το λογικό είναι να έχεις ήδη στέγη, έχεις τη δυνατοτητα να την αποκτήσεις ).
Δεύτερο ζήτημα είναι η τροφή, σ΄αυτή δεν υπάρχει λόγος να επιμείνουμε, άνθρωπος της μεσαίας τάξης δεν έχει πρόβλημα διατροφής, έστω κι αν έχει στην κουζίνα του ακριβά εδέσματα, δεν θα ασχοληθούμε μ΄αυτή του την ανάγκη, δεν υπάρχει λόγος να το κάνουμε αυτό. Και πάμε παρακάτω. Ρούχα και υπόδηση, βασικές ανάγκες αυτές, που όμως ποικίλουν ανάλογα με τα γούστα μας και τη μόδα που επικρατεί. Και τη διάθεσή μας να αγοράζουμε είδη υψηλής ποιότητας, και επομενως και ακριβά. Υστερα έρχονται τα συνηθισμένα μηνιαία έξοδα για το ρεύμα, το τηλέφωνο και το νερό, όλα αυτά είναι απόλυτα αναγκαία στον σημερινό ανθρωπο, στον άνθρωπο που ζεί σ΄αυτή την εποχή.
Μετά από αυτά, έρχονται τα έξοδα αναψυχής. Που μπορεί να είναι διαφορετικά από ανθρωπο σε άνθρωπο, ανάλογα με τα γούστα του. Οι θερινές διακοπές, που είναι οι μάλλον απαραίτητες, όχι βέβαια στη Χαβάη, αλλά σε κάποιο προσιτό μέρος. Συνήθως στο εσωτερικό και λίγο στο εξωτερικό, κυρίως σε ευρωπαϊκες χώρες και για περιορισμένο διάστημα λίγων ημερών. Και κάποια έξοδα για νυχτερινή έξοδο, μουσικό κέντρο, θεατρο και λοιπά.
Σ΄αυτά έρχονται να προστεθούν τα υψηλά σήμερα έξοδα σπουδών των παιδιών, ένα πρόβλημα που είναι από τα πιό σημαντικά, ίσως το σημαντικότερο. Δεν χρειάζεται να γίνει εκτεταμένη αναφορά πάνω σ΄αυτό το ζήτημα, όλοι το ξέρουμε πολύ καλά.
Αυτά για τους προϋπολογισμούς των ανθρώπων της μεσαίας τάξης, των σχετικά εύπορων δηλαδή. Αλλά υπάρχουν και οι φτωχοί. Που χωρίζονται σε κατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό της φτώχειας τους, τον αριθμό των μελών μιάς οικογένειας και άλλους παράγοντες. Και διαφορετικές είναι και οι βασικές ανάγκες για κάθε κατηγορία. Αλλά γενικά, είναι η στέγη, η διατροφή και η ένδυση και υπόδηση και τίποτε πέρα απ΄αυτά, ούτε διακοπές, ούτε νυχτερινές έξοδοι και άλλα δαπανηρά πράγματα που είναι της μόδας ή θεωρούνται σχεδόν αναγκαία.
Συνηθίζουμε να χωρίζουμε τις δαπάνες σε ελαστικές και ανελαστικές. Και για μεν τις ελαστικές, αυτές δηλαδή που μπορούν εύκολα να περιοριστούν ή και να κοπούν εντελώς, δεν έχουμε κανένα λόγο να συζητάμε, ο πάσα ένας καταλαβαίνει ποιές είναι οι δαπάνες που εύκολα μπορούν να φύγουν απ΄τη μέση. Οι δαπάνες όμως που θα μας κάνουν να ασχοληθούμε μ΄αυτές, είναι οι λεγόμενες ( ή « φερόμενες », για να χρησιμοποιήσουμε μιά λέξη του συρμού ) ανελαστικές δαπάνες. Και θα προσπαθήσουμε στο μέτρο των περιορισμένων δυνατοτήτων μας, να κρίνουμε κατά πόσον είναι πράγματι ανελαστικές, και αν δεν είναι, μέχρι ποιού βαθμού μπορούν να « συμπιεστούν ».
Λοιπόν, η γνώμη μας - που δεν είναι υποχρεωτικό να είναι « θέσφατο » - είναι ότι δεν υπάρχει δαπάνη που να είναι απόλυτα ανελαστική. Θα πάρουμε τυχαία μερικά παραδείγματα, για να στηρίξουμε την άποψή μας αυτή, που μπορεί να μην έχουν αληθινά αποδεικτική αξία, αλλά που ίσως θα πρέπει να γίνουν αφορμή για σκέψη. Πάνω σε ζητήματα που θεωρούνται εκτός κάθε συζήτησης τον καιρό που ζούμε τώρα στο Δυτικό κόσμο.
Θα αρχίσουμε από το πιό ζωτικό από όλα, την τροφή. Οι άνθρωποι που θεωρούνται ότι έχουν μιά σχετική οικονομική άνεση, αυτοί που τα βγάζουν πέρα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν ένα ορισμένο διαιτολόγιο. Που δεν περιέχει τίποτε το εξαιρετικό και ιδιαίτερο, αλλά που δεν παρουσιάζει καθόλου στερήσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι συμπίεση στον τομέα αυτό δεν χωρά. Και όμως χωρά και με το παραπάνω. Οταν το φέρει η ανάγκη, πολλά πράγματα μπορούμε να στερηθούμε, ακόμα και στην τροφή. Ανάγκα και θεοί πείθονται. Γυρίζουμε σε ένα πολύ πιό φτηνό διαιτολόγιο, που άλλωστε είναι και πολύ πιό υγιεινό.
Οι θερινές διακοπές είναι δυνατόν να πάψουν για να ένα χρονικό διάστημα, όσο χρειάζεται για να μπορέσουμε και πάλι να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό μας. Δεν θα πάς διακοπές αγαπητέ φίλε, όταν το πορτοφόλι σου δεν τις αντέχει, θα καθήσεις στα αυγά σου και θα περιμένεις καλύτερες μέρες. Το ίδιο και πιό εύκολο, είναι να διακόψεις τελείως τις νυχτερινές εξόδους σου, δεν θα πάθεις τίποτε αν δεν βγείς για κάποιο - απροσδιόριστο βέβαια - διάστημα, στα σκυλάδικα και στα άλλα κέντρα διασκέδασης, που κάποιοι τα δίνουν το όνομα « πολιτιστικά » κέντρα.
Εχεις δαπάνες που σχετίζονται με τις μετακινήσεις σου, βενζίνη, φθορές στο αμάξι σου και ότι άλλο σχετίζεται με το αυτοκίνητό σου. Τί λες, δεν μπορείς να περιορίσεις τις μετακινήσεις σου στις απόλυτα απαραίτητες ; Μπορείς, και αν και δεν εύχομαι να βρεθείς σε ανάγκη, θα το καταφέρεις. Να είσαι απόλυτα σίγουρος γι αυτό.
Μπορεις να περιορίσεις τη χρήση του τηλέφωνου, σταθερού ή κινητού ; Όπως όλοι ξερουμε, πολλά από τα τηλεφωνήματα που κάμνουμε, είναι μάλλον άσκοπα, ή τουλάχιστον δεν είναι απαραίτητα. Και το να μιλάμε επί πολλή ώρα στο τηλέφωνο, είναι κάτι που μπορούμε να το περιορίσουμε σε κάποια λογικά όρια. Και προπαντός, όχι συνέχεια με το κινητό στο χέρι και από εκεί στο αυτί, είναι μεγάλη δαπάνη που κάλλιστα έχει περιθώρια περιορισμού. Εκτός του ότι η συστηματική χρήση του κινητού τηλεφώνου, έχει μάλλον σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως επιβεβαιώθηκε εντελώς πρόσφατα.
Αυτά είναι μερικά από τα έξοδα που μπορούν να γίνουν λιγότερα, χωρίς να αισθανθούμε την μείωσή τους, αρκεί να το πάρουμε απόφαση. Υπάρχουν και άλλα που δεν είναι τόσο φανερά, και θα μπορούσαν κι αυτά να μείνουν σε χαμηλότερα επίπεδα. Το αν δεν μπορούμε να κάνουμε αυτούς τους περιορισμούς για λίγο ή για αρκετό διάστημα, είναι θέμα συνήθειας, κατά κάποιο τρόπο υπάρχει μιά μορφή « εξάρτησης » σ΄αυτά. Γεγονός είναι, ότι αν έχουμε συνηθίσει σε κάτι, δύσκολα ξεσυνηθίζεται, έχει γίνει ένα ειδος « τοξικομανίας ».
Και τώρα πάμε σε πράγματα που δεν μπορούν να περιοριστούν. Είσαι καπνιστής αγαπητέ φίλε ; Ας μην περιμένουμε ότι μπορείς να διακόψεις το κάπνισμα, εδώ σου λέει ο γιατρός να το σταματήσεις γιατί είναι πολύ επικίνδυνο και για τη ζωή σου ακόμα, κι όμως δυσκολεύεσαι πολύ να το κόψεις. Πολύ πιό δύσκολο είναι να το σταματήσεις όταν δεν σε προειδοποιούν ότι διατρέχεις άμεσο κίνδυνο. Ακόμα κι αν καπνίζεις τρία πακέτα την ημέρα, σου είναι σχεδόν αδύνατο να κατέβεις στα δύο, ας μη μιλάμε για το ένα μονάχα. Αυτό το έχουν καταλάβει πολύ καλά οι υπουργοί των οικονομικών, και φορτώνουν με φόρους - όταν χρειάζονται λεφτά, και πότε δεν χρειάζονται ; - πάνω στα τσιγάρα και σε μερικά άλλα είδη, όπως βενζίνη, ποτά οινοπνευματώδη και τα σχετικά.
Φυσικά, δεν μπορείς να ελαττώσεις την κατανάλωση ρεύματος και νερού. Ακόμα κι αν ελάττώσεις κάπως την κατανάλωση, δεν θα έχεις καμμιά ουσιαστική ωφέλεια, οι λογαριασμοί θα σου έρχονται σχεδόν με τα ίδια ποσά, άστα λοιπόν κατά μέρος αυτά τα πράγματα.
Να ελαττώσεις τα έξοδα που γίνονται για σπουδές ; Ουτοπικό μάλλον φαίνεται, δεν έχω ακούσει κανένα που να κατάφερε κάτι τέτοιο. Τουλάχιστον στην εποχή μας. Σε παλιότερες εποχές, κάτι μπορούσε να γίνει στον τομέα αυτό, όμως οι καιροί άλλάζουν, αυτά που ξέραμε, πρέπει να τα ξεχάσουμε. Ως ένα βαθμό τουλάχιστον.
Η λαϊκή παροιμία λέει - και πολύ σοφά - ότι πρέπει να απλώνεις τα πόδια σου, όσο επιτρέπει το πάπλωμά σου. Αν λοιπόν είναι κοντό, θα πρέπει να τα μαζέψεις όσο χρειάζεται. Και να τα απλώσεις, όταν μπορέσεις να αγοράσεις ένα πιο μεγάλο πάπλωμα. Τώρα, το αν θα μπορεσεις ποτέ να αγοράσεις το μεγαλύτερο πάπλωμα για να απλώνεις την αρίδα σου, αυτό είναι μιά άλλη ιστορία. Που δεν μπορείς να την ορίσεις, ούτε να την προβλέψεις. Να το ρίξεις στα λαχεία, στο Προ - πο, το Τζόκερ και το Λόττο ; Μην περιμένεις τίποτε από αυτά τα πράγματα, πέφτουν βέβαια σε κάποιους, αλλά αυτοί οι κάποιοι είναι λίγοι, πάρα πολύ λίγοι.
Αυτά βέβαια αφορούν τον περιορισμό των « ανελαστικών » δαπανών, που μπορούν να γίνουν σε κάποιους σχετικά « άνετους ». Οσο για περικοπή τέτοιων ανελαστικών δαπανών των φτωχών, εδώ δεν γίνεται τίποτε, έτσι κι αλλοιώς οι δαπάνες τους είναι τόσο συμπιεσμένες, που πιό πολύ να συμπιεστούν δεν γίνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου