Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Μ Ε Τ Α Μ Π Α Τ Η Ρ Ι Μ Α Τ Α
Κάπου διακόσια κράτη, διακόσιες και κάτι παραπάνω χώρες, βρίσκονται πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη αυτού. Τόσα είναι τα μέλη του Οργανισμού των Ενωμένεν Εθνών, από εκεί έβγαλα το νούμερο αυτό, μπορεί να υπάρχουν και κάποια ακόμα, λιγοστά βέβαια και μικρού μεγέθους - κάποια νησάκια ας πούμε - που δεν ανήκουν στον Οργανισμό. Και όλα αυτά τα κράτη και τα κρατίδια, έχουν και μιά κυβέρνηση. Που είτε την εκλέγει νόμιμα ο λαός, είτε αυτοεκλέγεται με παράνομα μέσα, με επαναστατικά κινήματα, με στρατιωτικά πραξικοπήματα και τα παρόμοια.
Oπως είναι φυσικό και είναι και πραγματικότητα, ακόμα και μιά αρχη ενός χωριού, μιάς μικρής κοινότητας - όπως την ξέρουμε εδώ στη χώρα μας - έχει κι αυτή ένα οικονομικό πρόγραμμα, που σχετίζεται με το τί χρειάζεται να γίνει, ποιές κατασκευές ή επισκευές παλιών κατασκευών, και έχει και την υποχρέωση να προσπαθήσει να βρεί τον τρόπο εκτέλεσης των πραγμάτων που έχει βάλει στόχο να πραγματοποιήσει, Κι αυτό το έχουν πολύ περισσότερο και πόλεις μικρές και μεγάλες, το έχουν και ευρύτερες περιφέρειες και τελικά ολόκληρο το συγκροτημένο κράτος, όπως είχε αρχίσει να δημιουργέιται στη Μέση Ανατολή, στην Αίγυπτο και στην Κίνα πριν από έξι χιλιάδες χρόνια. Είναι λογικό να υποθέσουμε, ότι κάποιος -πολύ χονδροειδής και περιορισμένος βέβαια - προγραμματισμός για το τί είχε σκοπό να κάνει απ΄τις πρώτες αρχές ο βασιλιάς και το επιτελείο του, έπρεπε να υπάρχει, ίσως περισσότε-ρο στην οργάνωση των στρατιωτικών δυνάμεων, που απ΄ τις αρχές των κρατών ήταν ανάγκη να γίνεται για την άμυνα της περιοχής από εισβολείς που πιθανόν να εμφανιζόντουσαν.
Όπως είναι φυσικό, για οτιδήποτε έχει να εκτελεσθεί σαν προγραμμα και στον πιό μικρό οικισμό και πολύ περισσότερο σε πόλεις και κράτη, υπάρχει και ο τρόπος με τον οποίο θα βρεθούν οι οικονομικοί πόροι που χρειάζονται για κάθε πράγμα που θέλεις να κατασκευάσεις ή να επιδιορθώσεις, αρχίζοντας από το ίδιο σου το σπίτι. Πρέπει να εξοικονομήσεις τους πόρους που θα χρειαστούν για να κάνεις αυτά που έχεις στο νού σου. Κι αυτό προφανώς ήταν από τον καιρό που επινοήθηκαν τα χρήματα, από τις πρώτες αρχές της οικονομίας θα μπορούσαμε να πούμε, μιάς και το χρήμα είναι άμεσα συνυφασμένο με την οικονομία.
Η κατάσταση σε τέτοιου είδους προγραμματισμούς ήταν επί χιλιάδες χρόνια σε μιά πολύ αργή εξέλιξη Ισως περίμεναν να φτάσει η κατάσταση σε ώρα άμεσης ανάγκης για να παρθούν κάποιες - βιαστικές βέβαια - αποφάσεις. Με την πάροδο όμως των αιώνων και των χιλιετιών, σιγά σιγά τα πράγματα άρχισαν να μπαίνουν σε έναν πιό πρώϊμο προγραμματισμό, πριν δηλαδή έλθει η ώρα της άμεσης ανάγκης. Και τότε άρχισε η οργάνωση των οικονομιών πάνω σε βάσεις που σιγά σιγά έφτασαν στο επίπεδο που βρίσκονται σήμερα.
Τους τελευταίους δυό τρεις αιώνες, άρχισαν να διατυπώνονται οι διάφορες οικονομικές θεωρίες, που συνήθως βρίσκονταν η μιά αντίθετη προς τις άλλες. Αλλά δεν θα χρειαστεί να τις αναφέρουμε εδώ, καθώς δεν θα μας χρησίμευαν στην υπόθεση που εξετάζουμε. Πιό νωρίς ακόμα, οργανώθηκαν ειδικά υπουργεία στις κυβερνήσεις, που η μοναδική τους ασχολία, ήταν η οργάνωση της οικονομίας του κάθε κράτους. Η φορολογία των κατοίκων της κάθε χώρας, είναι ένα παμπάλαιο σύστημα για να τακτοποιούνται τα δημόσια οικονομικά, και ο πιό διάσημος φορομπήχτης όλων των αιώνων, δεν είναι άλλος από τον σοφό Σολομώντα, που επέβαλλε άγριες φορολογίες στο λαό - αντιστάσεως μη υπαρχούσης - για να χτίζει με τα λεφτά των φορολογούμενων τα πολυτελή παλάτια του και τις εφτά - αν δεν κάνω λάθος στον αριθμό - πόλεις στις οποίες έχτισε τους βασιλικούς στάβλους που έμειναν στην ιστορία, για τα άλογα του που ήσαν πάμπολλα. Που ήσαν το χόμπυ του σοφού αλλά σκληρού βασιλιά.
Πότε άρχισε ο δανεισμός των κρατών από τις τράπεζες ; Ομολογώ ότι δεν ξέρω, πάντως δεν πρέπει να είναι πολύ παλιό φαινόμενο, άλλωστε τράπεζες που να μπορούν να δανείζουν κυβερνήσεις δεν υπήρχαν τόσο μεγαλες. Τον δέκατο ένατο πάντως αιώνα, τέτοιοι δανεισμοί γινόντουσαν, και απόδειξη του πράγματος είναι οι δυό χρεωκοπίες που έγιναν στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα στην ελληνική κρατική οικονομία.
Είναι γνωστό το πώς αναγγέλθηκε στην ελληνική βουλή η πρώτη χρεωκοπία. Μπήκε ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης στη βουλή, και στεναχωρημένός σφόδρα, είπε ορθά κοφτά στους βουλευτές : « Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμε ». Και ακόμα μιά φορά συνέβη να χρεωκοπήσει η χώρα, και ήταν πάλι πρωθυπουργός ο Τρικούπης, που πήρε έτσι από τους Ευρωπαϊκούς οικονομικούς κύκλους το παρατσούκλι « ο πρωθυπουργός των πτωχεύσεων »
Πώς συμβαίνει να χρεωκοπήσει μιά χώρα ; Για κάποιους λόγους που δεν ενδιαφέρει να αναφερθούν εδώ, αναγκάζεται η χώρα αυτή να προβεί σε δανεισμό από μιά ξένη τράπεζα. Ξανά χρειάζεται να δανειστεί από την ίδια ή άλλη τράπεζα. Και φυσικά, πρέπει να δίνει κάθε χρόνο τους τόκους των ποσών που δανείστηκε. Και κάποτε, για λόγους διάφορους, δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τους τόκους των δανείων. Αν αυτό επαναληφθεί και την επόμενη ή και την μεθεπόμενη χρονιά - μπορεί οι τράπεζες να δίνουν κάποιες προθεσμίες, δεν το κατέχω το ζήτημα - οι τράπεζες που έδωσαν τα δάνεια και δεν μπορούν να πάρουν τους καθορισμένους τόκους, κηρύσσουν τη χώρα με κάποιο μηχανισμό που δεν τον γνωρίζω, σε πτώχευση, σε χρεωκοπία. Μπατήριμα ή κανόνι επί το λαϊκώτερον. Αλλά μόλις καταφέρει η κυβέρνηση της χώρας σε κάποια επόμενη χρονιά να πληρώσει τόκους - που έχουν πολλαπλασιαστεί στο μεταξύ - τότε η χώρα βγαίνει από την κατάσταση χρεωκοπίας στην οποία βρισκότανε. Και μπορεί να αρχίσει να ξαναδανείζεται και πάλι από τράπεζες.
Πρόσφατο το παράδειγμα - δυό φορές κι αυτό μέσα σε λίγα χρόνια - είναι της Αργεντινής, μιάς χώρας που από την όγδοη σε παγκόσμια κλίμακα ισχυρότερη οικονομία που είχε πριν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο - κατρακύλησε στην θέση ογδόντα δύο περίπου, και πτώχευσε δυό φορές όπως αναφέρθηκε. Να σημειωθεί εδώ, ότι όταν τα χρέη αυξάνονται, ανάγκη δημιουργείται για καινούργιους δανεισμούς για να πληρωθούν οι τόκοι. των προηγούμενων χρεών. Επειδή τελικά τα χρέη τακτοποιήθηκαν - όπως γίνεται σε παρόμοιες περιπτώσεις - τώρα η Αργεντινή βρίσκεται εκτός της κατάστασης της πτώχευσης.
Γεννάται τώρα η εύλογη απορία. Γιατί άραγε αναγκαζότανε η Ελλάδα στα τέλη του δε-κατου ένατου αιώνα να παίρνει τόσο παλλά δάνεια από ξένες τράπεζες ; Εκαμνε τίποτε μεγάλα έργα που κόστιζαν πολύ και δεν μπορούσε να τα αποπερατώσει χωρίς δανεισμό ; Δρόμους υπεραστικούς, τραίνα, αεροδρόμια, κτίρια κρατικών οργανισμών και τα παρόμοια ; Οχι βέβαια, τα μόνα συγκοινωνιακά μέσα που κατασκευάστηκαν εκείνη την επόχή - μεταξύ 1882 και 1886, κάπου εκεί νομίζω ότι έγιναν - ήσαν οι σιδηροδρομικές γραμμές Αθήνα - Λάρισα ( ο λεγόμενος και τώρα ακόμα Λαρισαϊκός ), και το σιδηροδρομικό - στενότερο σε πλάτος γραμμών - δίκτυο της Πελοποννήσου. Ομως, και τις δυό αυτές κατασκευές, τις έκανε Γαλλική εταιρεία, με αμοιβή μονάχα την εκμετάλλευση των γραμμών επί πενήντα νομίζω χρόνια, εμείς δεν δώσαμε χρήματα για τις κατασκευές των έργων αυτών.
Κάπου αλλού λοιπόν δημιουργήθηκαν τα κρατικά χρέη, αλλά δεν ξέρω πού. Πάντως, για να γίνουν κάποια πράγματα που αγνοώ παντάπασιν ποιά ήσαν, χρειάστηκε να γίνει μεγάλος - τηρουμένων βέβαια των αναλογιών - δανεισμός από ευρωπαϊκές τράπεζες. Και επειδή δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε τους τόκους των δανείων αυτών - πολύ λιγότερο των ίδιων των ποσών των δανείων - μας ρίξανε στη χρεωκοπία, δυό μάλιστα φορές. Και δεν ξέρω πώς καταφέραμε να βγούμε απ΄αυτή την κατάσταση με τα μαύρα χάλια της οικονομίας που είχαμε τότε, και που πολύ συχνά την ξαναείχαμε στη διάρκεια τών καιρών, με λίγες λαμπερές εξαιρέσεις.
Στην ίδια και πάλι κατάσταση βρισκόμαστε και τώρα. Χρωστάμε τα μαλλιά της κεφαλής μας στις ξένες τράπεζες, και μόλις και μετά βίας καταφέρνουμε να πληρώνουμε τους τόκους των αλλεπάλληλων δανεισμών που έχουμε συνάψει. Κι αν δεν βρισκόμασταν μέσα στη λεγόμενη Ευρωζώνη, τη ζώνη όπου το νόμισμα που κυκλοφορεί είναι το Ευρώ, ήδη θα είχαμε πτωχεύσει, δεν φαίνεται ότι θα μπορούσαμε να την αποφύγουμε αυτή την κατάσταση. Που όπως φαίνεται, θα την αποφύγουμε τελικά, αφού όμως εν τω μεταξύ μας βγεί το λάδι, όπως δείχνουν τα πράγματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου