ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΕΙΠΕ Ο ΧΑΒΕΛΟΚ ΕΛΛΙ Κ Α Τ Ι Π Ο Υ Ε Ι Π Ε Ο Χ Α Β Ε Λ Ο Κ Ε Λ Λ Ι Σ Όταν κοιτάμε τον ουρανό, πότε τη μέρα και πότε τη νύχτα, τί βλέπουμε εκει πάνω ; Τον ήλιο, το φεγγάρι και τα αστέρια. Και ακόμα και μερικά άλλα πράγματα , οπως σύννε-φα καπνούς και μερικά ακόμα παρόμοια. Τα ουράνια σώματα που βλέπουμε κοιτάζοντας προς τα πάνω, βρίσκονται εκεί από δισεκατομμύρια χρόνια και κανένας δεν μπορεί να τα κουνήσει απ΄τη θέση τους, να τα κάνει να άλλαξουν τις τροχιές τους. Κανένας ; Ε, λοιπόν, κάτι είπε πάνω σ΄αυτό - συμβολικά βέβαια, οχι σαν πραγματικό γεγονός - ένας Βρεττανός, που ήταν συγγραφέας φιλόλογος, ήταν ψυχολόγος και ήταν και σεξολόγος, μάλιστα, ήταν και τα τρία αυτά μαζύ. Ο Χένρυ Χάβελοκ΄Ελλις, που πέρασε τη ζωή του πάνω σ΄αυτόν τον κόσμο ανάμεσα στο 1859 και στο 1939. Εγραψε πλήθος από βιβλία για πολλά πράγματα, κι ανάμεσα στα πολλά που είπε στα βιβλία του αυτά, ήταν και μιά φράση που έχει μείνει σαν απόφθεγμα. Είπε λοιπόν τα εξής πολύ χαρακτηριστικά και πολύ συμβολικά : « O ήλιος, το φeγγάρι και τα άστρα, θα είχαν προ πολλού εξαφανιστεί αν τα είχε φτάσει το χέρι του ανθρώπου ». Ετσι το είπε ο Χάβελοκ Ελλις. Και πού να στηρίχτηκε ο συγγραφέας αυτός όταν τα είπε αυτά τα λόγια ; Εχω την εντύπωση ότι ο καθένας μας μπορεί να καταλάβει με ποιό σκεπτι-κό είπε αυτή τη φράση, δεν χρειάζεται πολλή εξυπνάδα για να το καταλάβει κανείς αυτό. Ας κάνουμε όμως μιά προσπάθεια να τα πούμε κάπως αναλυτικά τα πράγματα. Οχι ότι δεν είναι κατανοητά όπως είπαμε, αλλά για να πούμε μερικές σκέψεις σχετικά με το απόφ-θεγμα αυτόο, να κάνουμε κάπως « λιανά » τα πράγματα. Και να δούμε το πώς - σύμφωνα με την άποψη του Ελλις - ενεργεί ο άνθρωπος, και σε ποιά αποτελέσματα φτάνουν οι ε-νέργειές του. Λίγα μόνο παραδείγματα που θα επαρκέσουν όμως. Ο άνθρωπος είναι ένα « ζώο » ανήσυχο. Θέλει να ψάχνει αδιάκοπα, να ερευνά, να ε-πινοεί, να εφευρίσκει. Δεν του φτάνουν ποτέ αυτά που έχει βρεί, αυτά που έχει δημιουργή-σει μέχρι μιά στιγμή, θέλει να προχωρά συνέχεια. Να βρίσκει κι αλλα πράγματα, να ανα-καλύπτει κάτι το καινούργιο. Δεν μένει ποτέ ευχαριστημένος με αυτά που έχει επινοησει, αυτά που έχει καταφέρει. Θέλει πάντοτε να ανακαλύπτει πράγματα που δεν τα είχε καν σκεφτεί στο παρελθόν. Θα πάρουμε μερικά από τα επιτεύγματά του στη σειρά, και θα δού-με τα αποτελέσματα που έφεραν, αποτελέσματα που δεν τα είχε προβλέψει όταν έκαμνε τις καινούργιες ανακαλύψεις του. Ποιό από τα δύο έχει εφευρεθεί πρώτο, ο αργαλειός ή ο τροχός ; Δεν έχω ιδεα, ίσως πρώτα ο τροχός. Και ο μεν αργαλειός είναι από τα λίγα πράγματα που έχει εφεύερει ο αν-θρωπος, και κακό δεν εκανε απ΄ότι ξέρω πουθενά. Οσο όμως για τον τροχό,πολλά έχω να του καταμαρτυρήσω, από τα δρεπανηφόρα άρματα των αρχαίων Περσών, μέχρι τα άρματα μάχης και πολύ περισσότερο τα αυτοκίνητα. Από τα τελευταία, τριάντα και πλέον εκατομ-μύρια άνθρωποι έχασαν τη ζώή τους σε τροχαία ατυχήματα, και άλλα είκοσι πάνω κάτω έμειναν ανάπηρα σε καρροτσάκια, παραπληγικά κατά το πλέιστον. Κάποτε ο άνθρωπος ανακάλυψε το πετροκάρβουνο, το βρήκε μέσα στη γη και άρχισε να το καίει. Αυτά που έβγαζε η καύση αυτή, πηγαίνανε κατ΄ευθείαν στην ατμόσφαιρα, κι από εκεί άρχισε σιγά σιγά η καταστροφη αυτού του εντελώς απαραίτητου στοιχείου για τη ζωή των ανθρώπων, των ζώων - ένα από αυτά και ο άνθρωπος - και των φυτών. Υστερα α-πό χρόνια και ζαμάνια, ανακάλυψε και το πετρέλαιο που βρισκόταν πιό βαθειά μέσα στη γή απ΄όσο ήταν το κάρβουνο. Και τότε άρχισε με ταχύτητα μεγάλη η μεγάλη καταστροφή της ατμόσφαιρας, μιάς ατμόσφαιρας που δεν την δημιούργησε ο άνθρωπος,αλλά καταφέρ-νει να την καταστρέψει. Με το πετρέλαιο βρήκαν εφαρμογή ένα σωρό πράγματα, πολλές εφευρεσεις. Εγινε πα-ραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, κι από αυτό, ένα σωρό άλλα πράγματα. Που προσέφεραν αρκετά ή και πολλά, αλλά και κάποιες ζημιές κατάφεραν να προκαλέσουν, λιγότερες πάν-τως από κάθε τι άλλο που εφευρέθηκε. Βρήκε ο άνθρωπος την ατομική ενέργεια, καλό πράγμα για να αντικαταστήσεις το πε-τρέλαιο που καταστρέφει την ατμόσφαιρα. Αλλά κι αυτή εγινε αιτία να πέσουν μπόμπες πυρηνικές πάνω σε κόσμο, και ιδού που κατάφερε κι αυτή η εφεύρεση να κάνει ζημιά, που δεν ξερουμε πόση ακόμα θα κάνει. Υστερα ήλθαν οι πύραυλοι, πάμε μ΄αυτούς στο διάστημα. Αλλά τους ρίχνουμε κι επά-νω στους ανθρώπους, φορτωμένους με οπλικά συστήματα. Πάει κι αυτό. Προτού να βρε-θούν αυτά, είχαν βρεθεί τα φυτοφάρμακα, καλά για τη γεωργία, κακά όπως αποδείχτηκε αργότερα για την υγεία. Τελευταία είναι και τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, και ένας Θεός ξέ-ρει πού θα μας πάνε κι αυτά. Αυτά είναι μερικά μόνο από αυτά που επινόησε ο άνθρωπος για να καλυτερέψει τη ζωή του και του βγήκαν φαρμακερά. Όπως του βγήκε φαρμακερή και η πυρίτιδα. Μπορεί κα-νείς να σκεφτεί και να βρεί και πλήθος από άλλα, άκρη δεν έχει αυτή η ιστορία. Αδικο είχε ο Χάβελοκ Ελλις όταν έλεγε αυτά που είπε πριν από δεκαετίες πολλές ; Κα-λείται ο καθένας να απαντήσει στο ερώτημα αυτό.Σ

Κ  Α  Τ  Ι     Π  Ο  Υ     Ε  Ι  Π  Ε     Ο     Χ  Α  Β  Ε  Λ  Ο Κ     Ε  Λ  Λ  Ι  Σ



Όταν κοιτάμε τον  ουρανό, πότε  τη μέρα  και πότε  τη νύχτα, τί βλέπουμε  εκει πάνω ; Τον ήλιο, το φεγγάρι  και τα αστέρια. Και ακόμα και μερικά άλλα πράγματα , οπως σύννεφα καπνούς και μερικά ακόμα  παρόμοια. Τα ουράνια σώματα  που βλέπουμε κοιτάζοντας προς τα πάνω, βρίσκονται εκεί από  δισεκατομμύρια χρόνια και κανένας  δεν μπορεί να τα κουνήσει απ΄τη θέση τους, να τα κάνει να άλλαξουν τις τροχιές τους.

Κανένας ; Ε, λοιπόν, κάτι είπε πάνω σ΄αυτό - συμβολικά  βέβαια, οχι  σαν πραγματικό γεγονός - ένας Βρεττανός, που ήταν συγγραφέας  φιλόλογος, ήταν ψυχολόγος και ήταν και σεξολόγος, μάλιστα, ήταν και τα τρία αυτά μαζύ. Ο Χένρυ Χάβελοκ΄Ελλις, που πέρασε τη ζωή του πάνω  σ΄αυτόν τον  κόσμο ανάμεσα  στο 1859 και  στο 1939. Εγραψε πλήθος από βιβλία για πολλά πράγματα, κι ανάμεσα στα πολλά που είπε στα βιβλία του αυτά, ήταν και μιά φράση που έχει μείνει σαν απόφθεγμα.

Είπε λοιπόν τα εξής πολύ χαρακτηριστικά και πολύ συμβολικά : « O ήλιος, το φeγγάρι και τα άστρα, θα είχαν προ πολλού εξαφανιστεί αν τα είχε φτάσει το χέρι του ανθρώπου ».  Ετσι το είπε  ο Χάβελοκ Ελλις. Και πού να στηρίχτηκε ο συγγραφέας αυτός  όταν τα είπε αυτά τα λόγια ; Εχω την εντύπωση ότι ο καθένας μας μπορεί να καταλάβει με ποιό σκεπτικό είπε αυτή τη φράση, δεν χρειάζεται πολλή εξυπνάδα για να το καταλάβει κανείς αυτό.

Ας κάνουμε όμως μιά προσπάθεια να τα πούμε κάπως αναλυτικά τα πράγματα. Οχι ότι δεν είναι κατανοητά όπως είπαμε, αλλά για να πούμε μερικές σκέψεις σχετικά με το απόφθεγμα αυτό, να κάνουμε κάπως  « λιανά » τα πράγματα. Και να δούμε το πώς - σύμφωνα με την άποψη  του Ελλις - ενεργεί  ο άνθρωπος, και σε  ποιά αποτελέσματα  φτάνουν οι ενέργειές του. Λίγα μόνο παραδείγματα που θα επαρκέσουν  όμως.

Ο άνθρωπος  είναι ένα  « ζώο » ανήσυχο. Θέλει να  ψάχνει αδιάκοπα, να ερευνά, να επινοεί, να εφευρίσκει. Δεν του φτάνουν ποτέ αυτά που έχει βρεί, αυτά που έχει δημιουργήσει μέχρι μιά  στιγμή, θέλει να προχωρά  συνέχεια. Να βρίσκει  κι αλλα πράγματα, να ανακαλύπτει κάτι το καινούργιο. Δεν μένει ποτέ ευχαριστημένος  με αυτά που  έχει επινοησει, αυτά  που έχει  καταφέρει. Θέλει  πάντοτε να  ανακαλύπτει πράγματα  που δεν  τα είχε καν σκεφτεί στο παρελθόν. Θα πάρουμε μερικά από τα επιτεύγματά του στη σειρά, και θα δούμε τα  αποτελέσματα που  έφεραν, αποτελέσματα  που δεν τα είχε  προβλέψει όταν έκαμνε τις καινούργιες ανακαλύψεις του.

Ποιό από τα δύο  έχει εφευρεθεί  πρώτο, ο αργαλειός ή  ο τροχός ; Δεν έχω ιδεα, ίσως πρώτα ο τροχός. Και ο μεν  αργαλειός είναι από  τα λίγα πράγματα που έχει εφεύερει ο άνθρωπος, και κακό δεν  εκανε απ΄ότι ξέρω  πουθενά. Οσο όμως για τον τροχό,πολλά έχω να του καταμαρτυρήσω, από τα δρεπανηφόρα άρματα των αρχαίων Περσών, μέχρι τα άρματα μάχης και πολύ περισσότερο τα αυτοκίνητα. Από τα τελευταία, τριάντα και πλέον εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζώή τους σε τροχαία ατυχήματα, και άλλα είκοσι  πάνω κάτω έμειναν ανάπηρα σε καρροτσάκια, παραπληγικά κατά το πλέιστον.

Κάποτε ο άνθρωπος ανακάλυψε το πετροκάρβουνο, το βρήκε  μέσα στη γη και άρχισε να το καίει. Αυτά που έβγαζε η καύση  αυτή, πηγαίνανε κατ΄ευθείαν  στην ατμόσφαιρα, κι από εκεί άρχισε σιγά σιγά η καταστροφη αυτού του εντελώς απαραίτητου στοιχείου για τη ζωή των ανθρώπων, των ζώων - ένα από αυτά και ο άνθρωπος - και των φυτών. Υστερα από χρόνια και ζαμάνια, ανακάλυψε και το πετρέλαιο που βρισκόταν πιό  βαθειά μέσα στη γή απ΄όσο ήταν το κάρβουνο. Και τότε άρχισε με ταχύτητα μεγάλη η μεγάλη καταστροφή της ατμόσφαιρας, μιάς ατμόσφαιρας που δεν την δημιούργησε ο άνθρωπος, αλλά καταφέρνει να την καταστρέψει.

Με το πετρέλαιο βρήκαν εφαρμογή ένα σωρό πράγματα, πολλές εφευρεσεις. Εγινε παραγωγή ηλεκτρικού  ρεύματος, κι από αυτό, ένα σωρό  άλλα πράγματα. Που προσέφεραν αρκετά ή και πολλά, αλλά  και κάποιες ζημιές κατάφεραν να προκαλέσουν, λιγότερες πάντως από κάθε τι άλλο που εφευρέθηκε.

Βρήκε ο άνθρωπος την ατομική ενέργεια, καλό πράγμα για να  αντικαταστήσεις το πετρέλαιο που καταστρέφει την  ατμόσφαιρα. Αλλά κι αυτή εγινε αιτία  να πέσουν μπόμπες πυρηνικές πάνω σε κόσμο, και ιδού που κατάφερε κι αυτή η εφεύρεση να κάνει ζημιά, που δεν ξερουμε πόση ακόμα θα κάνει.

Υστερα ήλθαν οι πύραυλοι, πάμε μ΄αυτούς στο διάστημα. Αλλά τους ρίχνουμε κι επάνω στους ανθρώπους, φορτωμένους  με οπλικά συστήματα. Πάει  κι αυτό. Προτού να βρεθούν αυτά, είχαν βρεθεί τα  φυτοφάρμακα, καλά για  τη γεωργία, κακά  όπως αποδείχτηκε αργότερα για την  υγεία. Τελευταία είναι και τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, και ένας Θεός ξέρει πού θα μας πάνε κι αυτά.

Αυτά είναι μερικά μόνο από αυτά που επινόησε ο άνθρωπος για να καλυτερέψει τη ζωή του και του βγήκαν  φαρμακερά. Όπως του  βγήκε φαρμακερή  και η πυρίτιδα. Μπορεί κα-νείς να σκεφτεί και να βρεί και πλήθος από άλλα, άκρη δεν έχει αυτή η ιστορία.

Αδικο είχε ο Χάβελοκ Ελλις όταν έλεγε αυτά που είπε πριν από δεκαετίες πολλές ; Καλείται ο καθένας να απαντήσει στο ερώτημα αυτό.