Ο Σ Α Φ Ε Ρ Ν Ε Ι Η Ω Ρ Α.......

Ο  Σ  Α     Φ  Ε  Ρ  Ν  Ε  Ι     Η     Ω  Ρ  Α . . . . .

Είσαι ένας καλός, ένας πολύ καλός άνθρωπος, ας το παραδεχτούμε  προς στιγμήν αυτό. Είσαι από αυτούς  που δεν μπορούν να πατήσουν μυρμήγκι, που λέει ο λόγος. Δεν μπορείς να βλάψεις κανέναν  άνθρωπο, αυτό  σου το  αναγνωρίζουν  εχθροί - αν έχεις - και φίλοι, που πιστεύω ότι έχεις. Και  ιδού, έρχεται η μέρα και η στιγμή, που κάνεις κάτι που όσοι το ακούν, λένε : « Μα είναι αδύνατο, δεν μπορεί αυτός ο άνθρωπος, αυτός ο  εξαιρετικός ανθρωπος να έχει κάνει ένα τέτοιο πράγμα ».

Aλλά ποιά πράγματα είναι που δεν μπορούσες να κάνεις αγαπητέ  αναγνώστη - η προσαγόρευση και το β΄ ενικό πρόσωπο δεν απευθύνονται ειδικά σε σένα, μην το πάρεις προσωπικά, είναι μιά γενική και απρόσωπη αναφορά - ποιά λοιπόν ήσαν αυτά  που δεν περίμεναν ποτέ από σένα να τα  κάνεις, και όμως  τα έκανες ; Μπορεί να σου φανεί παράδοξο, ίσως και εντελώς φανταστικό, και όμως η αλήθεια είναι ότι μπορείς  να κάνεις οτιδήποτε, και εννοώ οτιδήποτε κακό που η φαντασία σου δεν το χωράει. Και να το  κάνεις εσύ - απρόσωπο αυτό το  « εσύ », το εξηγηθήκαμε - εσύ που θεωρείσαι, και δικαίως, ότι δεν μπορείς να βλάψεις απόλύτως κανένα.

Ο άνθρωπος ζεί μέσα  στην καθημερινότητα. Και αυτή η καθημερινότητα αποτελείται από μιά άτακτη σειρά από τακτικές  συνθήκες, μέσα στις  οποίες κινείται ο άνθρωπος, αισθάνεται και ενεργεί. Κατά γενικό κανόνα, αυτές οι συνθήκες είναι ομαλές, δεν παρουσιάζουν σημαντικές παρεκκλίσεις  από το συνηθισμένο. Αλλά, συμβαίνει ή μπορεί κάποτε ίσως να συμβεί - όχι απαραιτήτως  βέβαια - να ξεφύγουν  οι συνθήκες αυτές  από το  συνηθισμενο, και να δημιουργηθούν  τελείως  απροσδόκητες, όσο  και ανώμαλες  καταστάσεις. Και τότε - σ΄αυτές τις ανώμαλες  καταστάσεις - θα σε δώ αγαπητέ αναγνώστη, που είσαι ο πιό άκακος άνθρωπος του κόσμου, πώς θα συμπεριφερθείς.

Είσαι απόλυτα βέβαιος, και δεν έχουμε λόγους να αμφισβητήσουμε  την ειλικρίνειά σου, ότι σου είναι αδύνατον  να κλέψεις, αυτό δεν θα  το έκαμνες σε καμμιά περίπτωση. Σε καμμιά απολύτως ; Για σκέψου  το καλά. Υπόθεσε ότι μιά  μέρα γίνεσαι τελείως  άπορος, ότι έχεις οικογένεια και έξι παιδιά που  όλοι τους εξαρτώνται  από σένα, που είσαι επί πλέον άνεργος και δεν έχεις κανένα απολύτως   έσοδο. Πού θα μπορούσε να γίνει αυτό ; Ακόμα και εδώ, στη χώρα μας. Αλλά αν αυτό  είναι πολύ απίθανο, ας πούμε ότι βρέθηκες να κατοικείς στην Ινδία, εκεί βρίσκονται οι άνθρωποι που πεινάνε με όλη τη σημασία της λέξης.

Λοιπόν, ξυπνάς το πρωϊ - αν έχεις  κοιμηθείς βέβαια  με την πείνα που  έχεις - και βλέπεις την κατάσταση  των πραγματων. Τα πράγματα είναι πολύ άσχημα, όλοι κρέμονται από σένα που όπως ξέρουμε  διαθέτεις μεγάλη  εντιμότητα και  ηθικές αρχές. Αλλά η ανάγκη είναι αδυσώπητη, πρέπει ο άνθρωπος να έχει στη διάθεσή του ένα μίνιμουμ τροφής καθημερινώς, έτσι προστάζει η φύση. Και ανάγκα και θεοί πείθονται, έτσι λέγανε οι σοφοί πρόγονοί μας. Τί πρέπει να κάνεις λοιπόν ;  Αυτό που έκανε ο μυθιστορηματικός Γιάννης Αγιάννης στους  «  Άθλιους » του Βίκτορα  Ουγκώ. ( Που μάλιστα  δεν είχε να θρέψει  οικογένεια ). Να κλέψεις κάποια τρόφιμα, ή ακόμα και χρήματα, να ληστέψεις μιά τράπεζα.

Ληστεία τράπεζας ; Μάλιστα, ληστεία  τράπεζας, γιατί  να πάς και να διαρρήξεις το σπίτι ενός ανθρώπου και να του προκαλέσεις ζημία, όταν μπορείς να εισβάλεις στην τράπεζα, όπου με μεγάλη προθυμία θα σου γεμίσουν την τσάντα σου με μπόλικα χαρτονομίσματα ; Βεβαίως, εκεί πρέπει  να πάς, όπως πηγαίνουν  και αληθινοί κλέφτες, αλλά  ίσως και απελπισμένοι άνθρωποι, που η αδήριτη ανάγκη τούς ωθεί στην πόρτα  της τράπεζας. Και θα  κλέψεις, καλές και σπουδαίες είναι οι ηθικές αρχές σου, αλλά απρόβλεπτες συνθήκες έχουν  τώρα παρουσιαστεί, και πώς θα τις αντιμετωπίσεις ;

Αλλά αυτό  το σενάριο, όχι μόνο είναι  φανταστικό, είναι  μάλλον αδύνατο  να είναι ποτέ πραγματικό, δεν μπορώ να σε μεταφέρω εντελώς αυθαίρετα και χωρίς να σε ρωτήσω στην Ινδία, τι δουλειά έχεις εκεί κάτω ; Και  πηγαίνω σε άλλο  σενάριο, αυτό εκτυλίσσεται εδώ στην Ελλάδα. ( Μ΄όλο που κι αυτό είναι τραβηγμένο απ΄τα μαλλιά ). Εχουν απαγάγει το παιδί σου κάποιοι  κακοποιοί, και σου  τηλεφωνούν να  τους καταβάλεις πενήντα  εκατομμύρια δραχμές για να το απελευθερώσουν. Φυσικά, δεν έχεις ούτε το ένα δέκατο των  χρημάτων που σου ζητάνε. ( Εχει γίνει κάποιο λάθος εδώ, οι  κακοποιοί  δεν κάμνουν  απαγωγές σε ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη οικονομική επιφάνεια, σκόπιμα έκανα αυτή την υπόθεση για να σε βάλω σε δύσκολη  θέση ). Λοιπόν, δεν μπορείς να  συγκεντρώσεις  με κανένα τρόπο  αυτά τα χρήματα, μπορείς όμως να  ληστέψεις μιά χρηματαποστολή που ξέρεις ότι θα περάσει από κάποια ορισμένη διαδρομή, και θα τα παίξεις όλα για όλα για να πάρεις τα χρήματα της χρηματαποστολής, όπως έκαμναν οι  παράνομοι  του Φαρ Ουέστ στα τραίνα τον δέκατο ένατο αιώνα. Αυτό είναι, έγινες κλέφτης κάτω από τις ειδικές συνθήκες που λέγαμε.

Μπορεί να έγινες κλέφτης - αυτό ίσως να το παραδεχτείς - αλλά δεν μπορείς να κάνεις φόνο, όχι, αυτό δεν μπορείς να το κάνεις για κανένα λόγο. Ετσι λές εσύ.( Επαναλαμβάνω ότι αυτό το  « εσύ » δεν έχει  κανένα προσωπικό  χαρακτήρα, δεν απευθύνεται  στον αναγνώστη, είναι απλώς ένα σχήμα λόγου ). Αλλά οι συνθήκες  οι άτιμες, μπορεί να  σου στήσουν μιά πολύ άσχημη ενέδρα. Λόγου χάριν, φεύγεις για ταξείδι στο  οποίο προβλέπεται  να λείψης για τις επιχειρηματικές δουλειές σου επί τέσσερις μέρες. Αλλά κάτι μεσολαβεί, και αναγκάζεσαι να επιστρέψεις απροειδοποίητα  πίσω στη βάση σου δυό  μέρες νωρίτερα. ( Εδώ τονίζω ιδιαίτερα το  « απροειδοποίητα », θα δείς  γιατί χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη ). Πηγαίνεις  στο σπίτι σου σαν καλός νοικοκύρης, και ξαφνικά αντικρύζεις θέαμα απροσδόκητο : Την ερασμίαν σύζυγόν σου μαζύ με έναν ξένο άντρα. Και οι δύο τους φορούν ελάχιστα ρούχα, ή μάλλον δεν φορούν κανένα ρούχο, και βέβαια δεν συζητούν  για τη διεθνή πολιτική και οικονομική κατάσταση. Σου ανεβαίνει  αμέσως το αίμα  στο κεφάλι - βλέπεις σου ήλθε  ξαφνικά αυτό το πράγμα - και είσαι έτοιμος να πάθεις εγκεφαλικό  επεισόδιο, εν ολίγοις  είσαι τώρα εντελώς εκτός εαυτού. Τί περιμένεις τώρα από  έναν άνθρωπο που είναι εντελώς εκτός εαυτού ; Να πάρει ένα μαχαίρι από την κουζίνα, και να  αρχίσει να πετσοκόβει  ότι βρεί μπροστά του. Δηλαδή τη γυναίκα του και τον « συνομιλητή » της. Είδες τι κάνουν οι ανώμαλες συνθήκες ; Αυτό που δεν μπορούσες ποτέ να διανοηθείς, αυτό κάνουν.

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη νομική επιστήμη, λένε ότι όταν οι άνθρωπο βρίσκονται κάτω από ειδικές συνθήκες, είναι ικανοί  να διαπράξουν διάφορα  ποινικά αδικήματα, σαν  κι αυτά που  αναφέρθηκαν, αλλά  και πολλά  άλλα. Όταν - λένε - είναι ο  άνθρωπος  κάτω από την επιρροή ειδικών καταστάσεων - δεν ξέρει τί του γίνεται, και κάμνει πράξεις που ποτέ του δεν είχε σκεφθεί ότι θα ήταν ικανός να κάνει. Αν μπορούσε να καθήσει και  να σκεφθεί έστω και για πέντε λεπτά, τότε άλλη  θα ήταν η συμπεριφορά του. Αλλά δυστυχώς, δεν έχει τα λεπτά αυτά στη διάθεση του, ακριβώς  τη στιγμή που τα χρειάζεται. Και κάμνει αυτά που δεν θέλει να κάνει, έχοντας τελείως θολωμένο το μυαλό του.

Ακούμε αρκετά συχνά στα δελτία ειδήσεων, ότι κάποιος σκότωσε τον γείτονά του δι ασήμαντον αφορμήν, πάνω σ΄έναν έντονο  διαπληκτισμό.Εκεί που συζητούσανε πάνω σε κάποιο ζήτημα, άναψαν τα αίματα, προσεβλήθη ο ένας από τους δύο άντρες, έβρισε με άσχημα λόγια τον άλλο, εκείνος θίχτηκε άσχημα απ΄τα λόγια που άκουσε, πήγε μέσα στο σπίτι του - που δυστυχώς ήταν εκεί δίπλα - πήρε την κυνηγετική καραμπίνα του και επιστρέφοντας πυροβόλησε και σκότωσε τον γείτονά του. « Ηταν η κακιά η ώρα », λέει κατόπιν στους αστυνομικούς που τον συλλαμβάνουν. Μ΄ άλλα  λόγια, η  « κακιά ώρα », ήσαν οι ειδικές συνθήκες  που έφεραν αυτό το καταστροφικό αποτέλεσμα, για το  οποίο δεν βρίσκει ο δράστης κανένα λόγο να το εξηγήσει, του φαίνεται ακατανόητο το πώς έγινε όλο αυτό το κακό.

Αναφερθήκαμε  πρωτύτερα στον σύζυγο που συλλαμβάνει τη γυναίκα  του να συζητά με κάποιον ξένο πολιτικά και οικονομικά θέματα. Θα ρωτήσετε  ευλόγως, γιατί δεν τοποθετήσαμε ανάποδα τα πράγματα, να  επιστρέφει η σύζυγος προώρως από ένα ταξείδι της, και να συλλαμβάνει το σύζυγό της στην ίδια κατάσταση. Βέβαια, θα μπορούσαμε να το κάνουμε και έτσι, ότι ισχύει στη μιά περίπτωση, μπορεί κάλλιστα  να ισχύει και στην άλλη. Αν δεν το κάναμε, είναι επειδή δύσκολα μιά γυναίκα παίρνει απ΄την κουζίνα ένα μαχαίρι και το καρφώνει με δύναμη στο στήθος του άτιμου του  άντρα της και της φίλης του. Αν είχε στη διάθεσή της ένα περίστροφο, μάλλον θα το χρησιμοποιούσε κατάλληλα. Είναι και στην περίπτωση αυτή, θέμα ειδικών συνθηκών, αν έχεις πρόχειρο το περίστροφο, το χρησιμοποιείς, αν δεν έχεις, αποφεύγεις τα παραπέρα μπλεξίμετα.