Α Ν Θ΄ Η Μ Ω Ν, Γ Ο Υ Λ Ι Μ Η΄ Σ
Το ρητό του Ευαγγελίου είναι πάρα πολύ γνωστό : « Ουδείς προφήτης εν τη πατρίδι αυτού, και ουδείς προφήτης πλέον άτιμος ( χωρίς να του δίνεται η πρέπουσα τιμή ), παρά ο εν τη πατρίδι αυτού και εν τη οικογενεία αυτού ». Είσαι κάποιος σημαντικός άνθρωπος σε κάποιον τομέα ; Μην περιμένεις να σου το αναγνωρίσουν στην πατρίδα σου, ακόμα και στην οικογένειά σου. Εξω από το μέρος σου και τους δικούς σου, εκεί θα αναγνωρίσουν το όποιο έργο έχεις να παρουσιάσεις, όχι στο μέρος που σε ξέρουν από μικρή ηλικία. Κι αν κάποτε σε τιμήσουν - για λόγους ειδικούς - θα έλθει η στιγμή που όχι μόνο τιμή δεν θα σου δίνουν, αλλά μπορεί και να σε πετάξουν έξω απ΄το μέρος σου με τις κλωτσιές.
Πάνε περίπου τριάντα χρόνια από τον καιρό που πέρασα από το Μεσολόγγι. Η πόλη αυτή είναι μικρή, πολύ μικρή, με όχι περισσότερο από δώδεκα ή δεκαπέντε χιλιάδες κατοίκους, μιά μεγάλη κωμόπολη. Κι αυτή η μικρούλα πόλη, η έσχατη στην ελληνική επικράτεια, έχει βγάλει πέντε πρωθυπουργούς του ελληνικού κράτους, ακριβώς πέντε, ούτε έναν λιγότερο. Μάλιστα, ο ένας από αυτούς, ήταν ο μεγαλύτερος από όλους όσους πέρασαν από την Ελλάδα, περιλαμβανομένου και του μεγάλου Ελευθέριου Βενιζέλου, του ανθρώπου που διπλασίασε και τριπλασίασε την Ελλάδα, χρησιμοποιώντας όλες τις ευκαιρίες που του δόθηκαν, κυρίως τις διεθνείς συγκυρίες.
Στο Μεσολόγγι της δεκαετίας του 70, είδα το σπίτι του μεγάλου, του μεγαλύτερου από αυτούς, του Χαρίλαου Τρικούπη. Ηταν μισοερειπωμένο, σε ανεκδιήγητα χάλια. Και γιατί να βρίσκεται σ΄αυτό το χάλι ; Πολλοί ήσαν οι παράγοντες που το είχαν αφήσει να καταρρεύσει, να κοντεύει να γίνει ερείπιο. Πρώτα απ΄όλα, ο δήμος του Μεσολογγίου, αυτός ήταν ο πρώτος που έπρεπε να φροντίσει από πολλές δεκαετίες να διατηρήσει το σπίτι αυτό όπως ήταν τον καιρό που είχε χτιστεί, πριν από ενάμισυ αιώνα όπως φαίνεται, ίσως ακόμα περισσότερο. Δεν το έκανε όμως, ουδείς προφήτης εν τη πατρίδι αυτού. Και αφού δεν έκανε αυτό το πρωταρχικό χρέος του, γιατί να απορούμε για το ότι έχει από πάρα πολύ καιρό, κατεδαφιστεί το σπίτι όπου έμενε όλο το διάστημα της παραμονής του στην πόλη, ο ποιητής και μεγάλος φιλλέλληνας λόρδος Μπάϋρον, που πέρασε πολύ δύσκολες στιγμές στην πόλή, όπου και πέθανε, πριν δημιουργηθεί το ελληνικό κράτος ; Εδώ τον δικό μας άνθρωπο δεν τιμήσαμε, τον ξένο θα τιμήσουμε ; Οσο για το ελληνικό δημόσιο, αυτό κοιμάται όρθιο, αλλού είναι τα ενδιαφέροντά του και τα ξέρετε πολύ καλά.
Πάντως, πρόσφατα είδα στην τηλεόραση ότι έγινε μιά καλή ανακαίνιση - ή αναπαλαίωση αν θέλετε - του σπιτιού αυτού, που βρίσκεται κοντά στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Εγιναν τα δωμάτια όπως ήταν, τα βιβλία στα ράφια τους, και τα υπόλοιπα τακτοποιημένα. Αν περάσετε από το Μεσολόγγι, μπορείτε και πρέπει να πάτε να δείτε το σπίτι αυτό, μαζύ με τα άλλα αξιοθέατα, σπουδαιότερα από τα οποία είναι τα χαμηλά αναχώματα, οι τάπιες - οι πολεμίστρες δηλαδή - στις οποίες ήσαν στημένοι οι Μεσολογγίτες και έρριχναν με τα τουφέκια τους, τα καρυοφύλλια τους, τις μέρες της; πολιορκίας της πόλης.
Φαίνεται ότι η οικογένεια Τρικούπη ήταν από το Ναύπλιο, ή τουλάχιστον είχαν μετακομίσει από το Μεσολόγγι στο Ναύπλιο πριν από τον καιρό της επανάστασης του 21. Εκεί είχε γεννηθεί ο πατέρας του, ο Σπυρίδωνας Τρικούπης, που διετέλεσε γραμματέας του Καποδίστρια, ήταν δηλαδή πρωθυπουργός, ο πρώτος στην Ελλάδα. Ηταν και για ένα διαστημα πρεσβευτής στο Λονδίνο. Εκεί στο Ναύπλιο, γεννήθηκε το 1832 και ο Χαρίλαος Τρικούπης.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης αναμίχτηκες στην πολιτική το 1875. Εκανε μεγάλη προσπάθεια να λειτουργήσει η βουλή κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, κυρίως τα βρεττανικά, που τα γνώριζε πολύ καλά, καθώς είχε και αυτός κάνει πρεσβευτής στο Λονδίνο. Στον Τρικούπη οφείλεται η ευρωπαίκή διαμόρφωση των ελληνικών κυβερνήσεων, η εφαρμογή των συνταγματικών κανόνων που διέπουν τη λειτουργία της κυβέρνησης και της βουλής. Δεν είναι ανάγκη να επεκταθούμε πάνω σ΄αυτά τα ζητήματα, ο καθένας μπορεί να τα βρεί σε μιά εγκυκλοπαίδεια.
Επίσημα πρωθυπουργός έγινε για πρώτη φορά το 1880. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1884, η χώρα κηρύχτηκε σε πτώχευση, κι από την εποχή εκεινη, του βγήκε το όνομα στην Ευρώπη « ο πρωθυπουργός των πτωχεύσεων ». Μιά δεύτερη πτώχευση έγινε το 1893, πάλι με πρωθυπουργό τον Τρικούπη, που εμφανίστηκε στη βουλή και έκανε εκείνη την ιστορική δήλωση στους βουλευτές : « Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν », φράση που έμεινε παροιμιώδης. Ο ίδιος είχε πεί σε μιά άλλη περίπτωση το γνωστό « τις πταίει ; », αλλά δεν ξερω σε ποιά περίσταση το είπε. Πάντως, παρά τα κάποια ελαττώματά του, -και ποιός δεν έχει ελαττώματα ;- ο Τρικούπης πρέπει να θεωρηθεί σαν ο πατέρας του ελληνικού κοινοβουλίου και της συνταγματικής τάξης σε ότι αφορά το σχηματισμό κυβέρνησης, το πότε πρέπει να παραιτείται και άλλων τέτοιων ευρωπαϊκών κοινοβουλευτικών συνηθειών. Ο Τρικούπης ήταν καθαρός Ευρωπαίος, μιλούσε σαν τη μητρική του γλώσσα τα αγγλικά και τα γαλλικά, και αρκετά καλά τα ιταλικά και τα ισπανικά.
Εγινε τρεις φορές πρωθυπουργός, και αντίπαλος του θανάσιμος ήταν - όπως συνέβαινε με όλους τους αρχηγούς των μεγάλων κομμάτων, και συμβαίνει μέχρι και σήμερα - ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Με τον οποίο βρισκόταν συνεχώς στα μαχαίρια. Ειχε βγεί και μιά ιστορία, που έλεγε ότι ο Δηλιγιάννης ( που σημαίνει « τρελογιάννης »), ήταν ερωτευμένος δήθεν με την αδελφή του Τρικούπη, τη Σοφία, τη μόνη γυναίκα που έμεινε κοντά στον πολιτικό όλη της ζωή. Η φήμη αυτή μάλλον είναι ψεύτική, δεν έχει αποδειχτεί τίποτε σχετικό.
Τελευταία φορά που έβαλε υποψηφιότητα, ήταν στις εκλογές του Απριλίου του 1895. Και λοιπόν, ιδού η επαλήθευση του ευαγγελικού ρητού που είχε πεί ο Ιησούς για την πατρίδα του τη Ναζαρέτ σε σχέση με τον ίδιο, όταν τον απέρρριψαν οι κάτοικοί της και προσπάθησαν να τον πετάξουν σ΄έναν γκρεμό και να τον σκοτώσουν. Στις εκλογές αυτές, ό Χαρίλαος Τρικούπης ήλθε τρίτος κατά σειρά στο ψηφοδέλτιο. Ο πρώτος είχε πάρει έξι ψήφους περισσότερους από τον δεύτερο και εκλέχτηκε. Ο δεύτερος, ονόματι Γουλιμής, πήρε τέσσερις ψήφους περισσότερους από τον Τρικούπη κι εκλέχτηκε κι αυτός. Ο Τρικούπης δεν βγήκε για τέσσερις ψήφους. Και όταν τον ρώτησε κάποιος μετά την καταμέτρηση των ψήφων τί είχε γίνει με τις εκλογές, του αποκρίθηκε ο Τρικούπης : « Αγαπητέ μου, ανθ΄ημών, ο Γουλιμής ». Που από τότε έχει μείνει στην πολιτική ιστορία της χώρας.
Το ποιός ήταν αυτός ο κύριος Γουλιμής, δεν ξέρω αν μπορεί να το ανακαλύψει κανείς. Μάλλον έπρεπε να είναι κάποιος τοπικός πολιτικός παράγοντας που είχε γνωριμίες. Τόσες, που να κάνουν τον τρεις φορές πρωθυπουργό να μην μπορέσει να ξαναμπεί στην ελληνική βουλή. Και μήπως είναι η μοναδική περίπτωση μεγαλου πολιτικού που μένει εκτός βουλής, τη στιγμή που μπαίνουν σ΄αυτήν άνθρωποι εντελώς κοινοί, που ο λαός τους εκλέγει, απορρίπτοντας αυτούς που είχαν μεγάλη προσφορά στο σύνολο ; Αυτό συνέβη και με το μεγάλο Ελευθέριο Βενιζέλο, που στις εκλογές του 1932 έμεινε έξω από τη βουλή, τη φορά αυτή λόγω του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος.
M΄άλλα λόγια, το πράγμα αυτό μπορεί να παραβληθεί με μιά υποθετική ιστορία, που αντιπροσωπεύεται με μιά ελληνική παροιμία. Ένας άνθρωπος που έχει εκλεγεί δήμαρχος στην πόλη του δυό και τρεις φορές, δεν εκλέγεται ξανά. Και ζητά να διοριστεί κλητήρας στην ίδια δημαρχία, αλλά το αίτημά του απορρίπτεται. « Από δήμαρχος κλητήρας », έτσι λέει το λαϊκό γνωμικό. Εκεί κατάντησε ο άνθρωπος που κυβέρνησε επί χρόνια την Ελλάδα.
Δεν βγήκε βουλευτής ο Τρικούπης και το πήρε κατάκαρδα το πράγμα, φυσικό ήταν άλλωστε. Σηκώθηκε και πήγε στη Γαλλία, και ένα χρόνο μετά - άνοιξη του 1896 - αρρώστησε βαρειά και μπήκε στο νοσοκομείο στις Κάννες. Οπου πέθανε μετά λίγες μέρες. Το ελληνικό δημόσιο δεν καταδέχτηκε να στείλει ένα σκάφος του πολεμικού ναυτικού να πάει και να παραλάβει τον νεκρό, που είχε κάνει τον ελληνικό στόλο, τον ισχυρότερο της ανατολικής Μεσογείου. Ετσι, η αδελφή του η Σοφία, ναύλωσε με δικά της χρήματα ένα πλοίο, και μετέφερε το σώμα τους αδελφού της στην Ελλάδα. Μιά ιστορία που μας κάνει να φωνάξουμε για μιά ακόμα φορά : « Ελλάς, το μεγαλείο σου ! »
Ο Τρικούπης ήταν ένας άνθρωπος που έβλεπε μακρυά, πολύ μακρυά, ήταν εκατό χρόνια μπροστά από την εποχή του. Αφου έφτιαξε το σιδηρόδρομο Αθήνας - Λάρισας το 1881, έκανε και τον Πελοποννησιακό σιδηρόδρομο το 1885. Και το εκπληκτικό για την εποχή εκείνη με τη φτωχή και πτωχεύσασα Ελλάδα, είναι ότι φτιάχνοντας τον Πελοποννησιακό σιδηρόδρομο, φροντισε να απαλλοτριώσει και μεγάλο κομμάτι δίπλα από τη γραμμή, γιατί είπε ότι κάποια μέρα θα γινόταν διπλή η γραμμή. Ακόμα να γίνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου