Σ Φ Ι Ξ Τ Ε Τ Ο Ζ Ω Ν Α Ρ Ι !
Εχουμε ένα μηχάνημα ή μιά συσκευή που βρίσκεται σε λειτουργία και μας εξυπηρετεί. Αλλά κάποτε παθαίνει μιά βλάβη και τίθεται εκτός λειτουργίας, είναι ανάγκη να το πάμε στο μάστορα για επισκευή. Ο τεχνικός το βλέπει από εδώ, το βλέπει από εκεί, το ανοίγει και το εξετάζει εμβριθώς, και κατόπιν αρχίζει να το επισκευάζει. Και τελικά μας το παραδίνει ετοιμο να λειτουργήσει ξανά όπως και πριν, η βλάβη έχει αποκατασταθεί και πρόβλημα δεν έχει πιά το μηχάνημά μας. Αυτά κάμνουμε όταν έχουμε κάποια συσκευή που έχει σταματήσει λόγω βλάβης και πρέπει να ξαναμπή σε λειτουργία.
Λοιπόν, το ξαναλέω, για να χρειάζεται ένα πράγμα να διορθωθεί, πρέπει προηγουμένως να χαλάσει, αλλοιώς δεν υπάρχει κανένας λόγος επισκευής. Κι αυτό ισχύει για όλα τα πράγματα. Και ένα από αυτά, είναι και τα δημόσια οικονομικά μιάς χώρας. Μέχρι ενός σημείου μπορεί να πηγαίνουν καλά, ύστερα χαλούν και χρειάζεται να παρθούν μέτρα για να επισκευαστούν. Για ποιόν λόγο χάλασαν ; Μπορεί να χάλασαν για ένα πλήθος από λόγους. Αλλά αυτό δεν αλλάζει την κατάσταση, κι αυτά είναι προς επισκευήν, ανεξάρτητα από την αιτία που προκάλεσε τη βλάβη.
Όλα αυτά ισχύουν για τα δημόσια οικονομικά κάθε χώρας. Επειδή όμως εμάς δεν μας ενδιαφέρουν οι ξένες υποθέσεις - ας τις λύσουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι - θα πούμε εν συντομία και χωρίς να μακρυγορήσουμε, τα σχετικά με τα ημέτερα που μας ταλαιπωρούν εδώ και πολύ καιρό και λύση εύκολη δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Τα πράγματα είναι τελείως χαλασμένα, και από καιρό έχουν ανάγκη από ριζική επισκευή, αλλοιώς θα χρειαστούν γενική επισκευή και πέταμα, έτσι δεν συνηθίζουμε να λέμε για κάτι που δεν παίρνει διόρθωμα ;
Όλα ήσαν καλά και άγια, μέχρι να φύγουν οι καταραμένοι οι συνταγματάρχες, τέλη Ιουλίου του 1974. Αυτά τα καλά και άγια, αφορούσαν μόνο τον τομέα της οικονομίας, να ξηγιούμαστε για να μην παρεξηγηθούμε. Στα άλλα, ήμασταν για τα πανηγύρια, στρατιωτική δικτατορία ήταν, δεν έπρεπε να περιμένουμε και τίποτε το καλό. Αλλά επαναλαμβάνω, στον τομέα των δημόσιων οικονομικών κανένα πρόβλημα. Ή σχεδόν κανένα, γιατί κάπου κάτι είχε πάρει τον κατήφορο. Και θα αναφερθώ τώρα σε τι είχε πάρει άσχημο δρόμο η κατάσταση.
Ημουν τον Αύγουστο του 1973 στο Λονδίνο μαζύ με τη γυναίκα μου, είπαμε να πάμε μιά βόλτα να πάρουμε τον αέρα μας. Λοιπόν, ο καιρός ήταν παραδόξως εξαιρετικός, πράγμα που είχε να συμβεί επί είκοσι συναπτά χρόνια. Ηλιος μπόλικος και μεγάλη ζέστη, στους εικοσιοκτώ βαθμούς είχε πάει η θερμοκρασία, μέχρι εκεί μπορεί να φτάσει το θερμόμετρο στο νησί αυτό της Βόρειας θάλασσας. Περνούσαμε καλά και ανέμελα, κάναμε βόλτες στα αξιοθέατα, πηγαίναμε και σε κανένα Μουσείο, και το κυριώτερο απ΄όλα, δεν κάναμε καμμιά δουλειά, τεμπελιά και μόνο τεμπελιά, αυτό είναι το τέλειο, τουλάχιστον για τον γράφοντα.
Θυμάμαι πολύ καλά, ότι η ισοτιμία στερλίνας και δραχμής, ήταν την εποχή εκείνη, μιά στερλίνα με εξήντα πέντε δραχμές. Πηγαίναμε να αλλάξουμε τις δραχμές μας και να τις κάνουμε στερλίνες, γιατί το Βρεττανικό μας νομισμα είχε εξαντληθεί, και το αλλάζαμε μ΄αυτή την ισοτιμία. Αλλά μιά μέρα που πήγαμε σε ένα μικρό υποκατάστημα της Μπάρκλεϋ Μπανκ και δώσαμε ένα χιλιάρικο ελληνικό για να μας δώσουν τις ανάλογες στερλίνες, ο υπάλληλος με κοίταξε με ένα αμήχανο βλέμμα, και μου δήλωσε ότι « φοβάται ότι δεν μπορεί να μου το αλλάξει ». Όταν ένας Αγγλος σου λέει ότι « φοβάται να ...», να ξέρεις ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Πήγε μέσα στο διευθυντή, και γυρνώντας μου είπε : « Ευχαρίστως να σας αλλάξω τις δραχμές σας αν έχετε εκατοστάρικα, τα χιλιάρικα δεν μπορώ ».
Εδώ κάτι συμβαίνει, σκέφτηκα. Τα χιλιάρικα δεν περνάνε, τα εκατοστάρικα έχουν μεγάλη αξία. Φυσικά δεν είχα εκατοστάρικα ούτε για δείγμα, όταν βγαίνεις εκτός συνόρων, δεν κουβαλάς μαζύ σου μικρά χαρτονομίσματα. Και το πράγμα ξεκαθάρισε γρήγορα. Είχε γίνει μιά πληθωριστική έκρηξη στην Ελλάδα, μέχρι τότε οι συνταγματάρχες είχαν καταφέρει να συμπιέσουν τις πληθωριστικές πιέσεις που από κάπου πρέπει να είχαν προέλθει. Αλλά όταν πιέζεις πολύ ένα πράγμα, αυτό θα εκραγεί κάποια στιγμή. Κι αυτό είχε γίνει με τη δραχμή. Αυτή ήταν η αρχή του πληθωρισμού στη χώρα μας.
Σαν να μην έφταναν αυτά, ήλθε και η πρώτη πετρελαϊκή κρίση που χειροτέρεψε τα πράγματα, και φυσικό ήταν να αυξηθεί πιό πολύ ο πληθωρισμός, να χάνει σιγά σιγά το νόμισμα την αξία του. Εν τω μεταξύ οι συνταγματάρχες είχαν πάει στον αγύριστο, αλλά η οικονομία είχε ήδη πάρει τον κατήφορο. Αναγκάστηκε η κυβέρνηση - δεν έχει σημασία ποιάς παράταξης, άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος - να πάρει δάνεια από ξένες τράπεζες, πράγμα που αποφεύγανε επιμελώς οι συνταγματάρχες, που δεν χρωστούσανε ούτε ένα δολλάριο στο εξωτερικό. Και όταν παίρνεις δάνειο από ξένη τράπεζα, πρέπει να ξέρεις ότι πρέπει να πληρώνεις τόκους και μέρος έστω μικρό του δανείου.
Εν τάξει, χρεωστούσαμε το 1980 κάπου τρεισήμισυ δισεκατομμύρια δολλάρια, δεν ήταν και σπουδαίο το ποσό. Αλλά μετά από καμμιά πεντέξι χρόνια, το ποσό έφτασε τα εικοσιεπτά δισεκατομμύρια, τα πράγματα είχαν αρχίσει να γίνονται δύσκολα. Γιατί παίρναμε αυτά τα δάνεια, για να χτίσουμε εργοστάσια, υδροηλεκτρικές μονάδες, δρόμους και τα παρόμοια ; Οχι, τα παίρναμε για να καλοπερνάμε, αυτή ήταν η όλη ιστορία. Βερεσετζήδες δηλαδή, για να αγοράζουμε και να τρώμε. Και ύστερα, για να πληρώνουμε τους τόκους των προηγούμενων δανείων, παίρναμε καινούργια δάνεια, και για να πληρώσουμε τους τόκους κι αυτών των δανείων, άλλα δάνεια και ούτω καθεξής.
Αλλά κάποτε το μαχαίρι έφτασε στο κόκκαλο, δεν μπορείς να παίρνεις ακατάπαυστα δάνεια, γιατί δεν θα μπορείς πιά να πληρώνεις τους τόκους, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα σε κηρύξει σε πτώχευση, από την οποία δεν μπορείς να βγής αν δεν αρχίσεις να ξαναπληρώνεις τόκους. Και ύστερα από την αποκαταστασή σου, σού βάζει τα δυό πόδια σε ένα παπούτσι, ενώ πολλές φορές, φορώντας το ένα μόνο παπούτσι, αυτό μας χτυπά και μας δημιουργεί πρόβλημα.
Μόλις φτάσαμε σ΄αυτή την κατάσταση - ήταν φθινόπωρο του 1985 - πήγε να αρχίσει μιά προσπάθεια να βελτιωθεί η κατάσταση, να περιοριστούν οι σπατάλες και να συμμαζευτούμε. Αλλά σας ρωτώ : Μπορεί ο Ελληνας να συμμαζευτεί ποτέ ; Ασφαλώς και δεν μπορεί, εδώ πέρασαν πάνω από τρεισήμισυ χιλιάδες χρόνια και δνε συμμαζεύτηκε, τώρα θα το καταφέρει ; Ετσι, πολύ γρήγορα παράτησε την προσπάθεια. Αλλά ανάγκα και θεοί πείθονται, έτσι έλεγαν οι σοφοί ημών πρόγονοι. Και θέλοντας και μή, ξανάρχισε την προσπάθεια. Και διαταγή δόθηκε και τα σκυλιά δεμένα : Σφίξτε τα ζωνάρια, σφίξτε τα πολύ, γιατί το καράβι βουλιάζει.
Αλλά είχαμε χάσει πολύτιμο χρονο, που σ΄αυτές τις περιπτώσεις κοστίζει πολύ. Τα πρώτα μέτρα πάντως που έπρεπε να πάρουν ήσαν οι περικοπές των αναπροσαρμογών σε μισθούς, ενώ ο πληθωρισμός τρέχει λ.χ. με εικοσιπέντε τοις εκατό, πρέπει οι εργαζόμενοι να πάρουν αυξήσεις της τάξης των δεκαπέντε τοις εκατό, όταν επίσης τρέχει με δεκαπέντε τοις εκατό, οι αυξήσεις των μισθών θα είναι οκτώ τοις εκατό. Με λίγα λόγια όσο πηγαίνει, ο μισθός πέφτει, κι αυτό γίνεται κάθε χρόνο. Ετσι, σε δέκα χρόνια, οι μισθοί έπεσαν στο εβδομήντα ή και εξήντα τοις εκατό κάτω από τους αρχικούς. Με τον τρόπο αυτό, όλες οι παροχές που έγιναν τους προηγούμενους καιρούς, μας βγήκαν ξυνές, πολύ ξυνές. Με την πολιτική αυτή, η αγοραστική δύναμη των μισθωτών, ημερομίσθιων και συνταξιούχων, έπεσε πολύ, και μαζύ και η οικονομία της χώρας, καθώς δημιουργήθηκε έλλειψη χρήματος, και όπως ξέρουμε, έλλειψη χρημάτων σημαίνει στάση εμπορίου.
Μας έλεγαν ότι μετά από δέκα χρόνια λιτότητας, θα ξεσφίγγαμε τα ζωνάρια, θα αναπνέαμε ελεύθερα. Αλλά εκεί που πήγαιναν να πλησιάσουν τα δέκα χρόνια, μας προέκυψε άλλο φρούτο, το Μάαστριχ. Επρεπε - μας είπαν - να μπούμε στο κοινό Ευρωπαϊκό νόμισμα, τί τη θέλουμε την παλιοδραχμή ; Υπάρχει πάντα ο φόβος να γίνουν κερδοσκοπικά παιχνίδια μ΄αυτήν, όπως γίνονται στο χρηματιστήριο. Βέβαια, αυτός ο φόβος υπάρχει πάντοτε με όλα τα νομίσματα, υπάρχουν οι έξυπνοι και οι πονηροί, που δε χάνουν ευκαιρίες. Και έτσι μπήκαμε και σ΄αυτό το χορό.
Κάποτε μπήκαμε πλησίστιοι και στο κοινό Ευρωπαϊκό νόμισμα, είπαμε ότι τώρα θα ησυχάσουμε και θα λύσουμε τα ζωνάρια. Οχι, μας είπαν, τώρα είναι που πρέπει να τα σφίξουμε περισσότερο, πρέπει να φτάσουμε στο επίπεδο των πλούσιων Ευρωπαίων, να έχουμε όλα όσα έχουν αυτοί. Και επειδή αυτό δεν μπορεί να γίνει ούτε και σε εβδομήντα χρόνια, πρέπει να έχουμε υπομονή. Και πρέπει να λέμε τώρα το γνωστό : « Ζήσε μουλάρι να φας κριθάρι ». Και όπως είναι ευνόητο, τα μουλάρια είμαστε εμείς. Οσο για το κριθάρι, μπορούμε να περιμένουμε επ΄αόριστον να μας έλθει κι αυτό, πού θα πάει ; Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου