ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΚΟΚΟΡΟΜΑΧΙΕΣ

Τ  Η  Λ  Ε  Ο  Π  Τ  Ι  Κ  Σ     Κ  Ο  Κ  Ο Ρ  Ο  Μ  Α  Χ  Ι  Ε  Σ



Ανοίγεις την Τ.V. σου για να δείς τί παίζει αυτή την ώρα. Και τί βλέπεις ( κυρίως στις ώρες των τηλεοπτικών δελτίων ειδησεων αλλά και σε άλλες περιπτώσεις ) ; Έναν δημοσιογράφο που λέει κάποια  πράγματα, χαζά ή κάποτε και έξυπνα, και τρία ή  τέσσερα παράθυρα δεξιά και αριστερά του, πάνω  του και κάτω του. Και σ΄αυτά τα παράθυρα, βλέπεις κάποιες φάτσες που  τις έχεις δεί  πάμπολλες φορές  στα ίδια  παράθυρα. Πρόκειται  για πολιτικούς, που μονίμως βρίσκονται σ΄αυτά τα  παράθυρα, λές και κοιμούνται μέσα στα κτίρια των τηλεοπτικών πομπών. Τύπους, που οι  δημοσιογράφοι ξέρουν  ότι πολύ τους  αρέσει να  βγαίνουν στα παραθύρια των πομπών, και να μιλάνε επί ώρα πολύ, είναι η  « λόξα » τους αυτή.

Οι άνθρωποι αυτοί, που  συνήθως - το είπαμε  αυτό - είναι  πολιτικοί, είναι όμως και διάφοροι  « ειδικοί » επί διαφόρων  θεμάτων, κάθονται γύρω από ένα τραπέζι, ή μιλάνε από το γραφείο τους, όπου είναι στημένη μιά  κάμερα που στέλνει  την εικόνα και  τον ήχο τους στο κεντρικό στούντιο. Όλα αυτά τα έχει οργανώσει ο παρουσιαστής του προγράμματος, που συνήθως είναι ο παρουσιαστής των ειδήσεων, και αυτός που « κουμαντάρει » τη συζήτηση, κάτι σαν πρόεδρος της βουλής, που δίνει το λόγο πότε στον ένα βουλευτή και πότε στον άλλο.

Τί λένε αυτοί που βρίσκονται στο  τραπέζι κι αυτοί που  κάθονται αναπαυτικά στις πολυθρόνες τους  στα γραφεία τους ; Τις απόψεις τους πάνω  σε κάποιο  συγκεκριμένο  θέμα, που είναι και  το θέμα της  εκπομπής. Εχουμε δεί πλήθος  από τέτοιες  συζητήσεις παραθύρων, αν και δύσκολα θα βρείς κάποιον τηλεθεατή, που να  άντεξε ολόκληρη την εκπομπή μέχρι που τέλειωσε. Το γιατί δεν μπορεί να την αντέξει, θα προσπαθήσουμε να το πούμε παρακάτω.

Πριν προχωρήσουμε όμως στην ανάλυση των πραγμάτων, πρέπει να αναφέρουμε ένα γεγονός που είναι  αναμφισβήτητο : Ότι  γενικά και  με ελάχιστες  εξαιρέσεις - που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού - οι Ελληνες που συζητούν κάποιο θέμα, ένα οποιοδήποτε θέμα γενικά, δεν ξέρουν καθόλου να συζητάνε. Ξέρουν  απλώς να  οχλαγωγούν, να  μιλάνε οι ίδιοι τους συνεχώς και  αδιαλείπτως, αδιαφορώντας  ολωσδιόλου για το τί λένε οι άλλοι, οι διπλανοί τους. Γιατί γίνεται  αυτό ; Αλλοτε λόγω άγνοιας του θέματος σε όλη του την έκταση. Άλλοτε από έχθρα προσωπική ή άλλης φύσεως προς τους άλλους συνομιλητές. Αλλά κυρίως, επειδή δεν κατέχουν την τέχνη του συνομιλείν, αυτός είναι ο λόγος της αδυναμίας τους.

Πριν από δυό χιλιάδες  τετρακόσια πενήντα χρόνια πάνω κάτω, ζούσε στην αρχαία Αθήνα, ένας άνθρωπος που το όνομά του  ήταν Σωκράτης, θα τον έχετε ακουστά βέβαια. Ο άνθρωπος αυτός, ήταν αγαλματοποιός - δηλαδή γλύπτης - το επάγγελμα, αλλά του άρεζε να σκέφτεται πολύ και να φιλοσοφεί. Είχε κάμποσους μαθητές, που πήγαιναν όπου κι αυτός πήγαινε, και άκουγαν όσα αυτός τους έλεγε, έκαμναν δηλαδή τη βόλτα τους τα παιδιά, και συζητούσαν για πολλά πράγματα. Κι ενώ ο Σωκράτης αυτός ήξερε πολλά πράγματα, έλεγε ότι δεν ξέρει τίποτε απολύτως. Ελεγε ακόμα, ότι όσο γερνούσε, όλο και συνέχιζε να μαθαίνει.

Κάτι έπρεπε να ξέρουν για τον Αθηναίο αυτό, οι τύποι που συνηθίζουν να παρουσιάζονται στα παράθυρα, αλλά όπως  φαίνεται, αυτοί είναι που « ουδέν οίδασι ». Επρεπε να γνωρίζουν έναν ιδιαίτερο τρόπο συζήτησης που είχε επινοήσει ο σοφός αρχαίος Αθηναίος, τη γνωστή σε κάποιους - αλλά όχι στους παραθυράκηδες - μαιευτική μέθοδο συζήτησης, που ο ιδιος ο Σωκράτης εφάρμοζε όταν άνοιγε συζήτηση με κάποιον που είχε πολύ διαφορετικές ιδέες από τις δικές του. Και νά ποιά ήταν η μέθοδος αυτή, που ο ιδιος την ονόμασε  « μαιευτική μέθοδο », που για να την εφαρμόσεις, δεν χρειαζεται καθόλου να είσαι μαιευτήρας.

Ο συνομιλητής παραθέτει  τις απόψεις του  πάνω σ΄ένα ορισμένο  θέμα. Ο Σωκρατης τον ακούει προσεκτικά, όχι  αδιάφορα όπως  το συνηθίζουμε, όντας προκατειλλημένοι. Εχει διαφορετικές απόψεις σε πολλά σημεία πάνω σ΄αυτά που υποστηρίζει ο συνομιλητής του, ο καθένας μας έχει και τη δική του γνώμη πάνω στα πράγματα, και οι γνώμες μας δεν συμπίπτουν παντοτε, πολλές φορές μαλιστα είναι διαμετρικά αντίθετες.

Ο Σωκράτης λοιπόν, έχει αντίθετες απόψεις πάνω σε πολλά από αυτά που ακούει από τον συνομιλητή του. Να του  πάει κόντρα ευθύς  εξ αρχής ; Οχι, δεν  θα το κάνει  αυτό, αν του το κάνει, θα πάψει ο άλλος να  τον ακούει, είναι πολύ  φυσικό αυτό. Μου τα απορρίπτεις απ΄την αρχή κι όλας όσα  σου λεω ; Δεν δίνω  αυτί σ΄αυτά που μου απαντάς, μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα  λάβεις, κάπως έτσι  σκέπτεται  ο άνθρωπος που του αμφισβητούν προκαταβολικά τις απόψεις τους σαν τελεως απαράδεκτες, πριν καν συζητηθούν.

Ο Σωκράτης δεν θα  ενεργήσει μ΄αυτό  τον αρνητικό τελείως  τρόπο, θα  προσεγγισει τον αντικρυνό του  με πνεύμα σεβασμού  στις απόψεις του. « Λοιπόν, κοίταξε  φίλτατέ μου, συμφωνώ σ΄αυτό το σημείο που έθιξες πάνω στο άλφα ζήτημα, έχεις απόλυτο δίκαιο κι είμαι μαζύ σου. Μάλιστα. Επίσης είμαι σύμφωνος σε αρκετά σημεία στο ζήτημα βήτα που ανέφερες, έχεις σωστές κατά τη γνώμη μου απόψεις  πάνω σε πολλά  σημεία ». Ετσι αρχίζει ο διαλογος ανάμεσά τους.

Και ύστερα, έρχεται  η στιγμή να  παρουσιάσει και  τις δικές του  απόψεις. Εχει ήδη προδιαθέσει ευνοϊκά τον άλλο με τις παραδοχές που έκανε πάνω σε μερικές απόψεις του, κι αυτό θα κάνει το συνομιλητή του να του δώσει την προσοχή του, και να μην απορρίψει από πρώτη αρχή τα επιχειρήματα που θα του παραθέσει. Και είναι πολύ σπουδαίο να κάνεις τον απέναντί σου, να δώσει αυτί και προσοχη σ΄αυτά που θα του πείς, όχι να κλείσει εκ των προτέρων τ΄αυτιά του σε ότι ακούει να του λές, να παριστάνει τον κουφό.

Η μέθοδος είναι σχεδόν πάντα  αλάνθαστη. Μπορείς φίλε μου να τη  δοκιμάσεις σε κάθε περίσταση, ακόμα κι αν ο συνομιλητής  σου είναι εξ αρχής  τελείως αρνητικός σε ότι πείς, σε όλες τις απόψεις σου που ακόμα δεν τις έχει  ακούσει αλλά τις έχει  εκ των προτέρων απορρίψει σαν λαθεμένες. Και τις έχει  απορρίψει, επειδή  απλώς θεωρεί τις δικές του απόψεις, υπεράνω κάθε κριτικής και αμφισβήτησης. Είναι δηλαδή προκατειλλημένος.

Τη μέθοδο αυτή, Ελληνας την επινόησε, αλλά δεν την χρησιμοποιούν καθόλου οι συμπατριώτες του. Τη χρησιμοποιούν  όμως οι ξένοι, οι Αμερικανοί κυρίως αλλά και πολλοί Ευρωπαίοι. Ακούνε προσεκτικά ( ή προσποιούνται ότι ακούνε ), τον απέναντί  τους, και κάμνουν κάποιες παραδοχές στις  απόψεις του. Ακριβώς  όπως ο αρχαίος φιλόσοφος. Και κατόπιν, λένε τις δικές τους  γνώμες, που όπως ήλθαν τα πράγματα, θα τις ακούσει και  ο συνομιλητής τους. Και άλλες μεν θα απορρίψει, θα δεχτεί όμως μερικές από αυτές, είναι φυσικό αυτό.

Ξαναγυρίζουμε  τώρα στα τηλεοπτικά  παράθυρα. Και  βλέπουμε το  θέαμα των απολίτιστων που κάθονται ο ένας απέναντι  στον άλλο, και  προσπαθούν απ΄την  αρχή να επιβάλουν με το στανιό τις απόψεις τους. Χωρίς να δίνουν καθόλου σημασία στο τί λένε αυτοί που είναι απέναντί τους, μάλιστα δεν τους αφήνουν ούτε να  εκθέσουν τις γνώμες  τους, κάμνοντας συνεχώς παρεμβάσεις την ώρα που ο άλλος μιλά. Που κι αυτός αντεπιτίθεται με τον ίδιο τρόπο. Τελικά, μιλούν όλοι μαζύ, τρεις ή τέσσερις ή και περισσότεροι, και κανένας δεν ακούει τί λένε οι άλλοι μέσα σ΄αυτό τον ορυμαγδό. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και ο διευθύνων τη συζήτηση, αδυνατεί να βάλει μιά τάξη στα πράγματα, και να απαγορέψει τις διακοπές στις αναφορές των ομιλητών που έχει φωνάξει.

Και ο ακροατής της συζήτησης, που έκανε το λάθος να επιλέξει τον τηλεοπτικό αυτό πομπό ανάμεσα στους άλλους, για ν΄ακούσει κάτι από τους δήθεν ειδήμονες ; Προσπαθεί να πιάσει κάποιες λέξεις από τα λεγόμενά τους, αλλά μάταια, δεν καταλαβαίνει τίποτε από όσα λέγονται. Και ενώ αυτοί εξακολοθούν να καβγαδίζουν χωρίς να ακούγονται, ο τηλεθεατής αποφασίζει να αλλάξει κανάλι, αρκετά τον ζαλίσανε οι άνθρωποι με  τις ανόητες αντιπαραθέσεις τους. Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.