O I B Λ Α Β Ε Ρ Ε Σ Σ Υ Ν Ε Π Ε Ι Ε Σ Τ Η Σ Τ Η Λ Ε Ο Ρ Α Σ Η Σ
Οσο κι αν φαίνεται παράξενο,τα πρώτα πειράματα σχετικά με τη μεταβίβαση εικόνας είχαν γίνει ήδη το 1884 από τον P a u l N i p k o w. Τα επόμενα βήματα έγιναν το 1923 και το 1929 από τον Ρωσοαμερικανό V l a d i m i r Z w o r y k i n, και την άνοιξη του 1939 η τηλεόραση μπήκε στην υπηρεσία της δημόσιας ψυχαγωγίας. Δεν θα επεκταθούμε σε τεχνικές λεπτομέρειες πάνω στην εξέλιξη της τηλεόρασης, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός μας, τις παρακάμπτουμε λοιπόν.
Από το 1947 η τηλεόραση κάμνει τα πρώτα βήματά της στο εμπόριο, στις ευρωπαικές χώρες αγοράζονται συσκευές από τους πολύ « εύπορους », και σε κάποιο σπίτι στη γειτονιά που διαθέτει τηλεόραση, μαζεύονται πολλοί γείτονες για να παρακολουθήσουν την εκπομπή- έτσι τουλάχιστον βλέπουμε σε μιά Βρετανική ταινία του 1947. Την εποχή εκείνη -μας λέει ο ευθυμογράφος Τζωρτζ Μάικς ή αν προτιμάται με το ουγγαρέζικο όνομά του Γκεόργκ Μικές -το να έχεις μιά κεραία στη στέγη του σπιτιού σου, δήλωνε οικονομική ευμάρεια και κοινωνική καταξίωση, όπως το ίδιο δήλωνε μετά δέκα χρόνια η κατοχή αυτοκινήτου, ή μετά από άλλα δέκα χρόνια η κατοχή πολυτελούς και άρα ακριβού αυτοκινήτου. Συνεπώς, τα πάντα είναι ζήτημα επίδειξης - κοινώς - « φιγούρας ».
Οι συσκευές τηλεόρασης στην Ελλάδα του 1970 - ασπρόμαυρες βέβαια - δήλωναν ακριβώς το ίδιο πράγμα -τη φιγούρα. Ησαν πανάκριβες, μιά ασπρόμαυρη συσκευή 24 ιντσών, κόστιζε σε σημερινό χρήμα επτακόσιες χιλιάδες δραχμές. Λίγοι είχαν την ευχέρεια να έχουν μιά τέτοια συσκευή, και είχε την ίδια σημασία που έχει σήμερα η κατοχή μιάς Μερσεντές.
Τον πρώτο καιρό, η τηλεόραση είχε περιωρισμένες βλαβερές συνέπειες. Είχε εκπομπές -τουλάχιστον στη χώρα μας - μόνο τις απογευματινές και νυχτερινές ώρες, τα μεσάνυχτα σταματούσε την εκπομπή της. Εξ άλλου, τα προγράμματά της δεν ήσαν « φθοροποιά » - αν καταλαβαίνετε τη σημασία της λέξης. Βέβαια, και τότε είχε αρχίσει να περιορίζει τις πολύ χρήσιμες ώρες της ανάγνωσης λογοτεχνικών έργων, αυτό ήταν μεγάλη ζημιά που με τον καιρό πήρε πολύ μεγάλες διαστάσεις, τόσο που σχεδόν έδιωξε την λογοτεχνία από τα σπίτια.
Εκείνο που δεν είχαμε φανταστεί τότε ήταν ότι χάνοντας τη λογοτεχνία, χάναμε και τη γλώσσα μας, καθώς μπαίναμε σε μιά εποχή - όχι αμέσως, αλλά με την εισβολή των ιδιωτικών καναλιών και ραδιοφωνικών σταθμών στην χώρα - που διαμόρφωνε μιά ιδιότυπη γλώσσα ανθρώπων, που δεν ήσαν συνήθως κάτοχοι της γλώσσας και την κακοποιούσαν ανηλεώς.
Αυτές ήσαν δυό από τις πολλές « βλαβερές συνέπειες » της τηλεόρασης αλλά και της ιδιωτικής ραδιοφωνίας - μάλιστα η τελευταία απόδείχτηκε ότι μας ήταν ολωσδιόλου άχρηστη, το πολύ πολύ να ήταν ένα ιδιωτικό τζουγκ -μποξ κι ακόμα χειρότερα, καθώς στο τζουγκ - μποξ που υπάρχει για δημόσια χρήση, βάζεις τους δίσκους που θέλεις ν΄ακούσεις, και όχι ότι τιποτένιο σου σερβίρουν.Και ας μην μιλήσουμε για τους αυτοσχέδιους « νιουσκάστερς » των ιδιωτικών ραδιοφωνικών πομπών, που ρεζιλεύουν την ομορφότερη γλώσσα που έχει φανεί στον κόσμο και καμμιά άλλη γλώσσα δεν μπορεί να τη φτάσει στον πλούτο των εννοιών και της έκφρασης.
Μιά « πληγή » που όσο πηγαίνει και γίνεται χειρότερη, είναι οι αναρίθμητες σειρές - τα λεγόμενα αγγλιστί « σήριαλς » -που υποβιβάζουν την κινηματογραφική τέχνη στο ναδίρ της. Συνήθως στα σήριαλς αυτά - που γράφονται ως γνωστόν στο « γόνατο » - ο « συγγραφέας » τους δε γνωρίζει ο ίδιος ποιά συνέχεια θα δώσει στην ιστορία του την επόμενη μέρα, ας ξημερώσει και θα δούμε τι θα γράψουμε, ότι και να γράψουμε ο κόσμος θα το καταπιεί, δεν μπορεί να κάνει κι αλλοιώς, έχει πάθει « διανοητική παράλυση » που θεραπεία δεν παίρνει.
Εδώ, πρέπει να γίνει διάκριση προς τις σειρές που αφηγούνται κάθε φορά και μιά διαφορετική ιστορία, αν και τα κύρια πρόσωπα παραμένουν τα ίδια. Αναφέρομαι στις ξένες σειρές - κυρίως αμερικανικές - που είτε χαρακτηρίζονται σαν « αστυνομικές », είτε σαν « κωμικές », τα λεγόμενα sitcoms - που οι περισσότερες απ΄αυτές είναι πολύ αξιόλογες, αλλά απαιτούν μεγάλα σχετικά budgets, που ούτε κατά διάνοια μπορούν να διατεθούν σε άλλες χώρες όπως στην Ελλάδα αλλά και αλλαχού, επειδή οι τοπικές αγορές είναι περιωρισμένες και τα έξοδα δεν βγαίνουν. Η αμερικανική αγορά έχει παγκόσμια εμβέλεια, έτσι μπορεί να χρησιμοποιήσει καλούς ηθοποιούς, καλούς τεχνικούς και καλούς σεναριογράφους.Τα ελληνικά σήριαλς γυρίζονται μέσα σ΄ ένα δωμάτιο, οι ηθοποιοί ανταλλάσσουν μερικές κουβέντες, πίνουν και κανένα καφέ, κάμνουν μερικά κουτσομπολιά και αύριο η συνέχεια - και στο μεταξύ δεν έχει προχωρήσει η ιστορία καθόλου, έτσι ώστε να μπορούν να γίνουν τετρακόσια επεισόδια, και όλα αυτά θα μπορούσαν να χωρέσουν σε μιά ταινία 95 λεπτών. Αλλά σε μιά τόσο ακριβή ταινία των 95 λεπτών, πόσες διαφημίσεις μπορούμε να βάλουμε ώστε να συντηρηθούν τα κανάλια ;
Το να παρακολουθεί κανείς τις σειρές αυτές - τα « ατσήριαλς », όπως τα έλεγε κάποτε ο Κώστας Χατζηχρήστος- είναι άσκοπη σπατάλη χρόνου, όχι μόνο επειδή δεν λένε τίποτε απολύτως σαν κινηματογραφική ή και θεατρική τέχνη, αλλά τρώνε και την ώρα που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με άλλον τρόπο. Η δικαιολογία ότι έτσι περνάμε την ώρα μας, δεν στέκεται καθόλου, μπορεί κανείς να περάσει την ώρα του με πολλούς άλλους τρόπους, λ.χ. τη συζήτηση , παίζοντας χαρτιά άνευ χρημάτων - που είναι πολύ πιό διασκεδαστική απασχόληση - ακόμα και το κουτσομπολιό είναι προτιμώτερο από την αποβλάκωση που προκαλεί η παρακολούθηση των εξαμβλωμάτων αυτών.
Η τηλεόραση προβάλλει και κινηματογραφικές ταινίες, όμως στην πλειοψηφία τους αυτές είναι δεύτερης και τρίτης - και πιό κάτω - διαλογής. Είναι γνωστό ότι οι ταινίες πρώτης διαλογής νοικιάζονται πολύ ακριβά, έτσι σπανίως τα κανάλια δίνουν τα απαιτούμενα χρήματα, και προτιμούν τα πολύ χαμηλού προυπολογισμού και πολλών εσόδων απ΄τις διαφημίσεις ελληνικά σήριαλς.
Ένα αμφιλεγόμενο σημείο των ιδιωτικών καναλιών, είναι η παρουσίαση των λεγομένων reality shows, στα οποία άτομα με πολλά προβλήματα -οικογενειακά, οικονομικά και διάφορα άλλα - προσέρχονται στα κανάλια για να εκθέσουν τα προβλήματά τους. Τα προγράμματα αυτά έχουν σημαντική θεαματικότητα, καθώς λίγο πολύ οι τηλεθεατές έχουν κι αυτοί προβλήματα, και βλέποντας ότι άλλοι έχουν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα, παρηγοριούνται κατά κάποιον τρόπο, αυτή είναι η εξήγηση που δίνω. Από την άλλη μεριά, με την ανυπαρξία κράτους πρόνοιας, είναι πολύ φυσικό, άνθρωποι που βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδα, να πηγαίνουν στα κανάλια και να εκθέτουν τα προβλήματά τους με την ελπίδα ότι θα βρούν κάποια λύση.
Μιά άλλη αμφιλεγόμενη πλευρά της τηλεόρασης, είναι και τα ποικίλα Talk - shows, οι επί παντός θέματος συζητήσεις « στρογγυλής τραπέζης », μερικές από τις οποίες παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον, οι περισσότερες όμως κατατρίβονται σε ασημαντότητες της επικαιρότητας. Σε μερικές από αυτές, καλούνται πρόσωπα που εκ των προτέρων είναι βέβαιο ότι θα εκτραπούν σε φιλονικείες και κάποτε και σε ύβρεις, η κατάσταση εκτραχύνεται, καθώς μάλιστα όλοι μιλούν συγχρόνως, και ο τηλεθεατής, μη ακούοντας σχεδόν τίποτε, γυρίζει σε άλλο κανάλι για να αποφύγει αυτήν την κακοφωνία.
Βέβαια η τηλεόραση δεν έχει μόνο μειονεκτήματα- λησμόνησα να αναφέρω τις κάκιστες παιδικές εκπομπές που προετοιμάζουν τους αυριανούς ανώμαλους και κακοποιούς, επ΄αυτού είναι σύμφωνοι όλοι σχεδόν οι παιδοψυχολόγοι. Δεν έχει λοιπόν μόνο μειονεκτήματα και στραβά, άλλωστε είναι γνωστο το « ουδέν κακόν αμιγές καλού ».Υπάρχουν και καλές εκπομπές - κυρίως στα κρατικά κανάλια - με ντοκυμανταίρ, αθλητικές διοργανώσεις σε απ΄ ευθείας συνδέσεις με τους αγωνιστικούς χώρους, επιστημονικές και άλλες εκπομπές που στοχεύουν στην πληροφόρηση. Ακόμα, και τα δελτία ειδήσεων - όταν είναι σοβαρά και υπεύθυνα -είναι χρήσιμα από κάθε άποψη. Όμως, όταν σε ένα πράγμα, το άσχημο είναι πολύ περισσότερο από το καλό, μπορούμε να πούμε ότι στο σύνολό του πρέπει να θεωρείται αποτυχημένο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου