Ι Δ Ρ Υ Μ Α Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Η Σ Α Ν Α Σ Φ Α Λ Ε Ι Α Σ
Ο χώρος έχει τη μορφή μιάς μεγάλης, μιάς μακρυάς σάλας, ας πούμε μήκους εικοσιπέντε ή τριάντα μέτρων. Από τη μιά μεριά και από την άλλη, κατά μήκος των τοίχων, είναι αραδιασμένα πολλά παγκάκια, σαν κι αυτά που βλέπουμε στους δημοτικούς κήπους, μόνο πιό μεγάλα. Στα παγκάκια αυτά, κάθονται άνθρωποι, πολλοί άνθρωποι, κυρίως ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά. Ανάμεσα στα παγκάκια, υπάρχουν ανοίγματα - πόρτες. Κάθε τόσο ανοίγει μιά πόρτα, ξεπροβάλλει ένα κεφάλι γυναικείο, και ακούγεται μιά φωνή : Να περάσει ο αριθμός δεκαεπτά. Αμέσως σηκώνεται ένας ηλικιωμένος κύριος, και με αργά βήματα προχωρεί προς την πόρτα που κλείνει πίσω του.
Βρισκόμαστε - όπως καταλάβατε από τον τίτλο - σε ένα τυπικό υποκατάστημα του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων, συντετμημένο Ι.Κ.Α., ένα από τα πάμπολλα που υπάρχουν στη χώρα. Οι αναμένοντες στα παγκάκια, είναι ασθενείς που περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους να τους καλέσουν και να προσέλθουν στο γιατρό τους για τα περαιτέρω. Οι άνθρωποι κάθονται στα παγκάκια αυτά, συχνά επί ώρες, για να έλθει η πολυπόθητη στιγμή που θα ακουστεί το νούμερό τους, για να μπούνε στα άδυτα των αδύτων. Και αυτή η ιστορία γίνεται κάθε μέρα, πρωϊ και απόγευμα, πέντε μέρες τη βδομάδα, τέσσερις βδομάδες το μήνα, και δώδεκα μήνες το χρόνο.
Ηταν τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν μπήκα σε ένα από αυτά τα ιατρεία, για να αναλάβω υπηρεσία σαν κοινός, ανειδίκευτος γιατρός. Λίγα πράγματα θυμάμαι απ΄ τη θητεία μου αυτή, που άλλωστε κράτησε μόνο τρεις μήνες. Και την πρώτη μέρα του Απριλίου του 1964, ξαναμπήκα σε ένα άλλο ιατρείο του ιδίου υποκαταστήματος, αυτή τη φορά σαν ειδικευμένος γιατρός, για να προσφέρω τις όποιες υπηρεσίες μπορούσα να προσφέρω στους μικρούς αρρώστους, που όπως αναφέρθηκε πρωτύτερα, περίμεναν τη σειρά τους. Δεν την περίμεναν με αριθμό προτεραιότητας - αν θυμάμαι καλά - γιατί ήξεραν ποιά ήταν η σειρά τους. Φυσικά, η σειρά αυτή παραβιαζότανε από τους ίδιους τους συνοδούς των παιδιών, όταν έβλεπαν να έρχεται ένα επείγον περιστατικό που δεν μπορούσε και δεν επιτρεπόταν να περιμένει ούτε ένα λεπτό, έπρεπε να μπή αμέσως στην αίθουσα εξετάσεως. Αυτή η δεύτερη περίοδος υπηρεσίας στο Ιδρυμα, κράτησε περίπου πέντε χρόνια.
Αυτές τις μέρες, στο Ιδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων υπάρχει μεγάλη αναταραχή. Οι γιατροί βρίσκονται σε απεργιακές κινητοποιήσεις διαρκείας, οι άρρωστοι - που συνήθως είναι κάποιας ηλικίας - ταλαιπωρούνται αφάνταστα, τέλος πάντων όλα αυτά τα διαβάσατε, τα ακούσατε κατά κόρον από την τηλεόραση, και ίσως αρχίσατε κάπως να τα ξεχνάτε. Αλλά έτσι συμβαίνει πάντοτε με την επικαιρότητα. Για μέρες ένα θέμα απασχολεί όλα τα μέσα, και ύστερα σιγά σιγά παραμερίζεται, για να πάρει τη θέση του κάποιο άλλο. Από τα γεγονότα, μένουν κάποιες ακαθόριστες αναμνήσεις.
Αυτά συμβαίνουν άραγε μόνο όταν οι γιατροί του Ιδρύματος βρίσκονται σε απεργιακές κινητοποιήσεις ; Οχι, γενικά σ΄αυτό το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, υπάρχουν σχεδόν πάντα ανωμαλίες στη λειτουργία του. Δεν κομίζω γλαύκα εις Αθήνας όταν αναφέρομαι στις ανωμαλίες αυτές, όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν τι τραβάνε οι πάντες στα ιατρεία του Ιδρύματος, τόσο οι ασφαλισμένοι που τρέχουν εκεί για να βοηθηθούν στα προβλήματα της υγείας τους, όσο και οι γιατροί που ασχολούνται μ΄αυτά.
Το Ιδρυμα Κονωνικών Ασφαλίσεων άρχισε να λειτουργεί στη χώρα μας μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πριν τον πόλεμο υπήρχαν μερικά ταμεία ασφάλισης κάποιων κλάδων, που όμως έδιναν συντάξεις και όχι ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το 1934. ψηφίστηκε νόμος που όριζε ότι θα γινόταν ένα ίδρυμα που θα παρείχε αυτή την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε μεγάλο αριθμό εργαζόμενων, εργατών και ιδιωτικών υπαλήλων. Χρειάστηκε όμως να περάσουν αρκετά χρόνια - μεσολάβησε και ο πόλεμος - για να εγκατασταθεί το σύστημα αυτό. Και η αργοπορία από την απόφαση μέχρι την εφαρμογή, δεν συμβαίνει μόνο στο ΙΚΑ, αλλά σχεδόν σε όλα τα προγράμματα. Για παράδειγμα, το Ολυμπιακό στάδιο αποφασίστηκε το 1928 να κατασκευαστεί, καθορίστηκε μάλιστα και ο χώρος του στην Καλογρέζα, αλλά μόλις το 1982 κατασκευάστηκε και λειτούργησε.
Για να φτιάξεις ένα καλό σύστημα παροχής υγειονομικής περίθαλψης για μεγάλες μάζες του πληθυσμού, ή και για ολόκληρο τον πληθυσμό - ένα πλήρες σύστημα δηλαδή - χρειάζονται χρήματα, πολλά χρήματα. Αλλά όπως είναι παγκοίνως γνωστό, η Ελλάδα δεν είχε ποτέ της χρήματα, όχι πολλά, αλλά και έστω και λίγα. Μάλιστα, την εποχή του Τρικούπη, είχε κηρυχθεί σε πτώχευση και μάλιστα δυό φορές, τόσο άθλια έφτασαν να είναι τα οικονομικά της.
Αλλά ας παρατήσουμε τις γενικότητες, και ας έλθουμε στο πρακτικό μέρος του πράγματος. Θέλεις να δώσεις ιατρική φροντίδα στον κόσμο ; Λοιπόν, το πρώτο που έχεις να κάνεις, είναι να πάρεις γιατρούς. Οχι γιατρούς που να τους απασχολείς τέσσερις ή πέντε ώρες την ημέρα και κατόπιν να τρέχουν στα ιδιωτικά τους ιατρεία. Δυό καρπούζια δεν κρατιούνται σε μιά μασχάλη. Ο γιατρός που είναι μερικής απασχόλησης, έχει το νού του συνεχώς στην ιδιωτική πελατεία του, συνεπώς είναι ακατάλληλος για ένα σύστημα περίθαλψης. Ο γράφων τα έχει περάσει αυτά, συνεπώς ξέρει τα πράγματα από πρώτο χέρι.
Για ποιά πράγματα παραπονούνται - και έχουν απόλυτο δίκηο - οι ασφαλισμένοι στο Ιδρυμα ; Οι γιατροί - λένε -έρχονται αργοπορημένοι στη δουλειά τους, τρώνε δέκα ή είκοσι λεπτά, ή και μισή ώρα από την καθιερωμένη ώρα έναρξης του ωραρίου τους. Το κάνουν όλοι αυτό ; Ισως όχι, πάντως πολλοί. Εξετάζουν πρόχειρα και συχνά επιπόλαια τους ασθενείς, που κι αυτοί τρέχουν στα πολύϊατρεία με ψύλλου πήδημα, και εμποδίζουν έτσι με την αθρόα προσέλευσή τους τους αληθινά έχοντες ανάγκη να εξεταστούν με προσοχή. Τι να σου κάνει κι ο γιατρός που έχει να αντιμετωπίσει δεκάδες ασθενών μέσα σε δυό ή δυόμισυ πρωϊνές ώρες, κι άλλους τόσους τις απογευματινές ; Μιά φίλη συνάδελφος, εξέτασε - ας το πούμε έτσι - εξήντα πέντε παιδιά μέσα σε δυόμισυ ώρες, δηλαδή ένα λεπτό και λίγα δευτερόλεπτα για το κάθε παιδί. Και μου είπε κατόπιν : « Δεν τα είδα εγώ τα παιδιά, αυτά με είδανε ».
Και δεν είναι μονο ότι αργούν να έλθουν στην ώρα τους, συχνά φεύγουν και αρκετή ώρα νωρίτερα, αφήνοντας σύξυλους τους ανθρώπους που περιμένουν. Και βέβαια, κι αν ακόμα συμπλήρωναν όλη την ώρα τους, πάλι θα άφηναν ρέστους κάμποσους αρρώστους, αλλά τουλάχιστον θα συμπλήρωναν το κανονικό τους ωράριο. Είναι ψέμματα όλα αυτά ; Ολοι γνωρίζουν τα πράγματα, όχι μόνο οι ασφαλισμένοι, αλλά και οι άλλοι που τα μαθαίνουν από τους ασφαλισμένους.
Κάποιοι γιατροί -που δεν μπορεί κανένας να υπολογίσει το πόσοι είναι - προτρέπουν τους ασφαλισμένους να πηγαίνουν άλλες ώρες στα ιδιωτικά ιατρεία τους, « για να τους προσέξουν καλύτερα », μιάς και υπάρχει εκεί άφθονος χρόνος. Και θα τους γράψουν εκεί τις συνταγές στα ασφαλιστικά τους βιβλιάρια. Και πολλοί ασφαλισμένοι το κάμνουν αυτό, αν μπορούνε ας κάνουνε κι αλλοιώς. Ο άνθρωπος δεν σκέπτεται τα χρήματα, όταν πρόκειται για θέματα υγείας. Άλλο που γίνεται από λίγους - έτσι θέλω να πιστεύω - γιατρούς στο Ιδρυμα. ( Και όχι μόνο εκεί ). Συνταγογραφούν φάρμακα μιάς μόνο εταιρείας - όταν υπάρχει δυνατότητα επιλογής - για να εισπράττουν ποσοστά επί των φαρμάκων που τους παραχωρεί η εταιρεία, αυτό τουλάχιστον γινόταν πριν από λίγα χρόνια και ίσως να γίνεται και τώρα.
Αυτά έχει να καταμαρτυρήσει κανείς εναντίον των γιατρών, δεν νομίζω ότι έχουν άλλα αμαρτήματα, τουλάχιστον σημαντικά. Αλλά από την άλλη μεριά, τί μπορεί να περιμένει κανείς από ανθρώπους που η αμοιβή τους αποτελεί ένα αίσχος γι αυτούς που τους δίνουν αυτού του είδους την εργασία ; Δεν ξέρω αν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά οι μισθοί που τους δίνει το ίδρυμα, δεν αρμόζουν ούτε σε ανειδίκευτο εργάτη περιορισμένης απασχόλησης. Μπαίνουν στο ίδρυμα με εκατόν πενήντα - ίσως να έγιναν τώρα διακόσιες - χιλιάδες δραχμές, και μετά από είκοσι χρόνια υπηρεσίας, μόλις και φτάνουν τις τριακόσιες χιλιάδες το μήνα. Αίσχος δηλαδή, και ύστερα περιμένουμε να κάνουν δουλειά. Μήπως γίνεται να χορεύει το νηστικό αρκούδι ; Δεν χορεύει, όσο κι αν το παρακαλά και το χτυπά ο γύφτος.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Το ίδρυμα χρειάζεται - σύμφωνα με τον αριθμό των ασφαλισμένων σ΄αυτό - διπλάσιους γιατρούς, για να μην πώ περισσότερους. Δεν επαρκούν, αυτό το ξέρει όλος ο κόσμος. Οσο καλή διάθεση κι έχουν - που συνήθως δεν την έχουν - είναι εξαιρετικά δύσκολο να βγάλουν τη δουλειά που τους έχει ανατεθεί. Οι άρρωστοι σχηματίζουν μεγάλες ουρές, που μόνο και να τις δείς, σου κόβεται η όρεξη για δουλειά.
Αυτό που θα χρειαζόταν ένα καλό σύστημα υγείας, θα ήταν οι πολλοί γιατροί πλήρους απασχόλησης. Τέσσερις ώρες το πρωϊ, άλλες τόσες ή κάπως λιγότερες το απόγευμα. Οχι ιδιωτικά ιατρεία. Μισθός αρχικός τετρακόσιες χιλιάδες το μήνα, που θα έφτανε μετά από εικοσιπέντε χρόνια τις επτακόσιες χιλιάδες και την τελευταία δεκαετία τις οκτακόσιες. Και κάποια επιδόματα παραγωγικότητας. Ή να εφαρμοζόταν το γερμανικό σύστημα, στο οποίο ο γιατρός πληρώνεται σύμφωνα με τον αριθμό των ασφαλισμένων που τον προτιμούν. Κι αν δεν τους αρέσει, αλλάζουν γιατρό μετά από έξι μήνες. Και να δείς τότε, πώς φροντίζουν να είναι ευχαριστημένοι οι ασθενείς τους.
Αλλά για να γίνουν αυτά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, χρειάζονται χρήματα. Οι Γάλλοι λένε ένα λαϊκό ρητό : « Για να φτιάξεις ομελέττα, χρειάζεται να σπάσεις αυγά ». Και το ίδρυμα - καθώς και το κράτος - προσπαθεί να φτιάξει ομελέττα χωρίς να σπάσει καθόλου αυγά.
Και γιατί παρακαλώ δεν σπάζει αυγά για να κάνει την ομελέττα, όχι μόνο το ίδρυμα, αλλά και το κράτος σε πολλά άλλα πράγματα ; Μήπως δεν υπάρχουν αυγά ; Οχι, λένε οι αρμόδιοι, αυγά υπάρχουν αρκετά. Και τότε γιατί δεν τα χρησιμοποιούμε ; Επειδή τα δίνουμε σε άλλους. Και γιατί τα δίνουμε σε άλλους και δεν τα κρατάμε για τους εαυτούς μας ; Επειδή, πριν από κάμποσα χρόνια, παίρναμε τα δικά τους αυγά δανεικά για να φτιάξουμε πολλές ομελέττες, και τώρα πρέπει να τους τα δίνουμε πίσω, μάλιστα πρέπει να τους δινουμε πολύ περισσότερα αυγά από όσα μας έδωσαν τότε, βλέπετε τα αυγά εκείνα αυγάτισαν και έγιναν πολλά και δυσκολευόμαστε πολύ να τους τα δίνουμε.
Καταλάβατε τώρα γιατί μας λείπουν τα αυγά με τα οποία θα φτιάχναμε τις ομελέτες μας και δεντα έχουμε ; Ο έχων νουν, νοείτω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου