Ψ Α Χ Ν Ο Ν Τ Α Σ Γ Ι Α Κ Ο Ρ Ο Ϊ Δ Α

Ψ  Α  Χ  Ν  Ο  Ν  Τ  Α  Σ     Γ  Ι  Α     Κ  Ο  Ρ  Ο  Ϊ  Δ  Α



Είναι πάρα πολύ σπάνιο, να βρεις  σήμερα άνθρωπο  που να μην  διαθέτει έναν δέκτη τηλεόρασης στο σπίτι του, κάποιοι έχουν  και δεύτερο, ίσως  και τρίτο. Οσο  σπάνιο ήταν το να βρείς άνθρωπο πριν από τριανταπέντε χρόνια, που να  διαθέτει έναν και  μόνο δέκτιη, μιά ασπρόμαυρη μάλιστα τηλεόραση. Που την ύπαρξή της την καταλάβαινες από την κεραία που ήταν στημένη πάνω  στην ταράτσα του, που  έδειχνε ότι ήταν ένας από τους ανθρώπους με κάποια οικονομική επιφάνεια. Αν σκεφτούμε το κόστος που είχαν τότε οι συσκευές αυτές.

Λοιπον, τηλεοράσεις όπου κι αν γυρίσεις  το βλέμμα σου  τις σημερινές εποχές. Που δεν δηλώνουν πιά κανενός είδους οικονομική  ευμάρεια, όταν  ένα  « αγαθό » το  έχουν οι πάντες - ή σχεδόν οι πάντες - παύει από του είναι  διακριτικό σημείο  οικονομικής ευεξίας. Το έχουν όλοι, και το μεταχειρίζονται  αυτό το συγκεκριμένο  αγαθό, πολλές, πάρα πολλές ώρες την ημέρα. Τη συσκευή  με την οθόνη  την πλατειά, μικρή  ή μεγάλη σε μέγεθος, μπροστά στην οποία στήνονται επί ώρες πολλές, πιό πολύ τις νυχτερινές ώρες

Τί παίζουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί, που  οι τηλεθεατές τα βλέπουν  πάνω στην οθόνη του δέκτη τους ; Πολλά και διάφορα πράγματα. Εχουν δυό τρία  δελτία ειδήσεων ο καθένας τους, έχουν τη γνωστή  σκανδαλολογία  τους - πάντα τα  σκάνδαλα σε όλες τις  εποχές  τραβούσαν σαν μαγνήτες το ενδιαφέρον του κόσμου - έχουν τα καλλιτεχνικά  κουτσομπολιά τους, έχουν και πολλά άλλα  πράγματα. Κυρίαρχη  θέση σ΄όλα αυτά, κυρίως  από την  άποψη του χρόνου που δίνεται σ΄αυτά, είναι  τα τηλεοπτικά  «σήριαλς », σειρές σε  συνέχειες, που οι περισσότερες είναι  δραματικές, και πολύ λίγες  χιουμοριστικού  χαρακτήρα. Για τα  περισσότερα σήριαλς, πρέπει να πώ - γνώμη προσωπική είναι  αυτή - ότι είναι εντελώς  προχειρογραμμένα, κυριολεκτικά πάνω  στο γόνατο. Με λίγες φωτεινές εξαιρέσεις, σειρές βγαλμένες από μυθιστορήματα με ποιότητα και πλοκή.

Καλά ή κακά, αυτά είναι τα προγράμματα που παρουσιάζονται, όχι μονο από τη δική μας τηλεόραση, αλλά και  από τις περισσότερες τηλεοράσεις στον κόσμο. Φτηνοπράγματα, που απευθύνονται στη μεγάλη μάζα. Και λίγα που προσφέρονται  στο κάπως  « πιό καλλιεργημένο κοινό », προβάλλονται παγκοσμίως  από μη εμπορικά  κανάλια, κατά κανόνα κανάλια που ανήκουν στο κράτος και δεν ενδιαφέρονται και τόσο πολύ για τους έχοντες πολύ χαμηλού επιπέδου τηλεοπτικά γούστα.

Στην τηλεόραση της χώρας μας, παίζονται και  κινηματογραφικές  ταινίες. Αλλες παλιές - οι λίγες - και άλλες καινούργιας παραγωγής, που στην  πλειοψηφία τους  είναι δέυτερης και τρίτης διαλογής ταινίες, με κάποιες εξαιρέσεις του κανόνα αυτού.

Μέσα στα προγράμματα αυτά, βλέπουμε πολύ συχνά να διακόπτεται η ταινία, η σειρά και οτιδήποτε άλλο παιζεται, για να ακολουθήσει κάτι  πολύ γνωστό και  τελείως απαραίτητο για τη συντήρηση  των πομπών, τις πληρωμές του προσωπικού τους και τα λοιπά έξοδα λειτουργίας τους. Οι  διαφημίσεις. Που προβάλλουν  διάφορα προς  αγοράν προϊόντα  και υπηρεσίες, και καταλαμβάνουν σε σύνολο διάρκειας, τουλάχιστον  το ένα πέμπτο  των συνολικών ωρών των εκπομπών. Θα γίνει τώρα μιά αναφορά στο ζήτημα αυτό.

Όπως έχει λεχθεί και από πολλούς άλλους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, η διαφήμιση είναι μιά αρχαιότατη πρακτική. Που δεν γινότανε βέβαια  με την τηλεόραση, δεν γινότανε με το ραδιόφωνο ούτε με  τις εφημερίδες. Που  γινότανε  πολύ πριν  ανακαλυφθούν  τα διάφορα συστήματα γραφής, προτού  μάθουν οι άνθρωποι  να διαβάζουν και  να γράφουν. Οχι, δεν γινότανε με κάποιον από αυτούς τους τρόπους με τους οποίους γίνεται σήμερα, δεν υπήρχε κανένα μέσον που να βοηθά διαφημιζόμενα προϊόντα και υπηρεσίες. Υπήρχε όμως το στόμα, η ομιλία, και με αυτήν περνούσαν τα μηνύματα.

Εβλεπε ο κάποιος άνθρωπος ένα προϊόν - ας πούμε ελιές - να έχουν εξαιρετική ποιότητα, και τις έβλεπε να  πουλιούνται από έναν  μικροπωλητή, όχι από  παντοπώληδες που δεν είχαν κάνει ακόμα την εμφάνισή τους. « Για κοίτα, τι  νόστιμες ελιές ! », έλεγε  ο άνθρωπος που τις έβλεπε και τις γευότανε. « Θα πάω να το πώ και στο γείτονά μου, θα θέλει να πάρει κι αυτός,  είναι σίγουρο ». Και έτσι διαφήμιζε δια στόματος το προϊόν.

Πηγαινε σ΄ένα γιατρό - ένα πρακτικό  βέβαια γιατρό, πολύ πριν εμφανιστούν οι επίσημοι γιατροί - σε κάποιον δηλαδή που θεράπευε με βότανα. Εμενε ευχαριστημένος από τα ματζούνια που του χορηγούσε ο γιατρός αυτός, και που καθαρίζανε  κάποιες δερματικές βλάβες που είχε, και πήγαινε στους γείτονές  του και τους  έλεγε : « Ρε σεις, έχετε ακούσει  τα χαμπάρια ; Εχετε ακούσει για  το γιατρό  που είναι  στο διπλανό  χωριό, που  θεραπεύει ένα πλήθος από  αρρώστειες ; Εχω παει εγώ ο ίδιος εκεί και τον είδα, είναι ένας πολύ  καλός γιατρος. Να πάτε και σεις αν χρειαστεί ».

Ετσι πήγαινε η ιστορία  μέχρι πολύ  πρόσφατα, πολύ ύστερα  από τον καιρό που άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες εφημερίδες. Μπορούμε να πούμε με σχετική ακρίβεια, ότι από τις αρχές του εικοστού  αιώνα έκανε την εμφάνισή  της σε κάποια διάσταση η διαφήμιση. Στις εφημερίδες, σε  πλακάτ, σε τοίχους, στο  ραδιόφωνο από τη δεκαετία του 20, και την τηλεόραση από τα μέσα  της δεκαετίας  του 40. Και φτάσαμε  στη σημερινή  εποχή, στην οποία όργιο μεγάλο γίνεται με τη διαφήμιση, μέρα νύχτα αυτήν βλέπουμε.

Ενας Βρεττανός δημοσιογράφος, έχει γράψει πριν από λίγες  δεκαετίες, τα παρακάτω για τη διαφήμιση : « Οι διαφημίσεις της εποχής του ραδιοφώνου, ήσαν αληθινά χαζές, σ΄αυτό είναι σύμφωνοι σχεδόν όλοι. Αλλά οι διαφημίσεις της εποχής μας, της εποχής της τηλεόρασης, είναι εντελώς ηλίθιες, χειρότερες πολύ από τις τότε ραδιοφωνικές ».

Οι σημερινές τηλεοπτικές διαφημίσεις, μπορούν χονδρικά να καταταγούν σε δυό μεγάλες κατηγορίες. Αυτές που  απευθύνονται  στους άνδρες, κι αυτές  που απευθύνονται  στις γυναίκες. Και οι πρώτες και  οι δεύτερες, έχουν  σαν στόχο τους, άνδρες ευκολόπιστους και γυναίκες του είδους  εκείνου που  τις λέμε χαζούτσικες ( ζητώ  συγγνώμην για την έκφραση, αλλά θαρρώ πως υπάρχουν τέτοιες ).. Και οι δυό κατηγορίες, πρέπει να περιέχουν σημαντικό αριθμό ατόμων, αλλοιώς δεν θα ξοδευότανε τόσο πολύ χρήμα  στις διαφημίσεις, δεν θα πήγαιναν τόσο πολλά χρήματα στα κανάλια.

Για τους άνδρες, υπάρχει  σχεδόν αποκλειστικά  ένα είδος διαφημιζόμενο : Το αυτοκίνητο. Οχι ότι δεν ενδιαφέρει  και τις γυναίκες, αλλά ο  κύριος στόχος  της διαφήμισής του, είναι ασφαλώς οι άνδρες. Περίπου το ένα τρίτο των διαφημίσεων, αφορά  αυτοκίνητα, και το κάθε διαφημιζόμενο αυτοκίνητο, χαρακτηρίζεται σαν το καλύτερο που υπάρχει  στον κόσμο. Είναι το ασφαλέστερο, το  πιό άνετο, αυτό που  μπορεί να τρέχει με  διακόσια χιλιόμετρα την ώρα, αν και οι ελληνικοί δρόμοι δεν είναι ούτε για εκατό. Εκτός  από τα αυτοκίνητα, υπάρχει και η διαφήμιση για εμφύτευση  μαλλιών, πάρα  πολλοί άντρες είναι  φαλακροί. Τρέξτε να σας βάλουμε μαλλιά καινούργια και μεγάλης αντοχής.

Η διαφήμιση αυτή, συνοδεύεται  από ένα σωρό άχρηστες και συχνά ανόητες λεπτομέρειες, που δεν φαίνεται  να έχουν και  πολλή σχέση με  το διαφημιζόμενο  προϊόν. Αλλά να που ιδού που σου  παρουσιάζουν και την  ευκαιρία. Σου λένε ότι το τάδε αυτοκίνητο έχει  έκπτωση δυό χιλιάδες Ευρώ και  εξωφλείται  σε πενήντα  δόσεις, αρχής  γενομένης μετά  από δυό - τρία χρόνια, δηλαδή  θα το  αποπληρώσεις μέσα σε  μιά οκταετία. Πρόκληση μεγάλη, που σε αναγκαζει να πάρεις δάνειο από την τράπεζα και να το αγοράσεις. Κι αν δεν μπορείς να πληρώνεις τις δόσεις σου  στην τράπεζα, να΄ σου έρχονται οι καλοί αυτοί άνθρωποι από την τράπεζα και σου το παίρνουν πίσω. Και μένεις στα κρύα του λουτρού.

Προσωπικά, βλέπω πολλή ανοησία μέσα από τη διαφήμιση των αυτοκινήτων. Το περίεργο στην υπόθεση, είναι ότι  όλοι οι συμπατριώτες  μας έχουν από ένα  μέχρι τρία αυτοκίνητα, και φαίνεται να έχει  πλημμυρίσει ο τόπος από  αυτά. Και όμως, φαίνεται ότι υπάρχει έδαφος και για πολύ μεγαλύτερες  αγορές αυτοκινήτων, που  θα αγοράσουν οι  κατά τα άλλα φτωχοί Ελληνες. Υπάρχει βέβαια και η  ανάγκη να αλλάζει  κανείς το αμάξι  του, έχει παλιώσει μέσα σε πέντε - έξι χρόνια, πρέπει  να πάρει άλλο. Ισως  πιό καλό, πιο  μοντέρνο, πιό μεγάλης λάμψης. Πάντως, δεν ξέρουμε αν  οι υποψήφιοι  αγοραστές, διαλέγουν το άμάξι  που θα πάρουν, βλέποντας να το διαφημίζουν και δεν το διαλέγουν μόνοι τους.

Για το γυναικείο φύλο, άλλα πράγματα έχουν το πρώτο λόγο στον τομέα της διαφήμισης. Εκτός από τα καλλυντικά, κρέμες, λοσιόν  και λοιπά προϊόντα  ομορφιάς, υπάρχει πολλή διαφήμιση για το θέμα  της απώλειας βάρους, κομψής  εμφάνισης, διαγραφής των ρυτίδων, επανόδου των νιάτων  γενικά. Είναι  πράγματα που τραβάνε  το ενδιαφέρον σημαντικού αριθμού γυναικών, αν κρίνουμε από τον αριθμό των τέτοιων διαφημίσεων. Μάλιστα, χρησιμοποιείται συχνά  και το γελοίο  εκείνο. Εμφανίζεται  η διαφημίζουσα  να δηλώνει, ότι  όσες τηλεφωνήσουν στο τάδε τηλέφωνο μέσα σε ένα ας πούμε τέταρτο, θα έχουν έκπτωση μεγάλη, ίσως και πενήντα τοις εκατό. Κι αυτή  η διαφήμιση γίνεται  δεκάδες φορές  το εικοσιτετράωρο, ακόμα και μετά τα μεσάνυχτα, έτσι ώστε καλύπτει όλες τις ώρες, πάρτε κόσμε τζάμπα  πράγμα με ένα τηλέφωνο.

Για το ζήτημα της απώλειας  βάρους, έχουν αποφανθεί  οι ειδικοί εδώ  και πολλά χρόνια. Μην κάνετε τίποτε από αυτά που  σας λένε, μην προσπαθείτε  να χάσετε είκοσι κιλά μέσα σε ένα μήνα, και επικίνδυνο  είναι, και τα κιλά θα ξανάρθουν. Μη σας πιάνουν κορόϊδα, έτσι λένε οι αρμοδιοι. Αλλά για να γίνεται συνεχής βομβαρδισμός με τέτοιου είδους διαφήμιση, σημαίνει ότι  αποδίδει, ότι  κάποιες κυρίες δεν ξέρουν κανένα άλλο τρόπο αδυνατίσματος, δεν συμβουλεύονται  ειδικούς διατροφολόγους και  διαιτολόγους, και  προσφεύγουν σ΄αυτού του είδους τη λύση. Που βλέπουν μέσα από τις οθόνες των τηλεοράσεων.

Σ¨αυτό τον κόσμο, υπάρχουν - και επικρατούν συνήθως - οι πονηροί. Και φυσικά, δεν θα μπορούσαν να κάνουν τίποτε με την πονηριά τους, αν δεν υπήρχαν και οι αφελείς, τα λεγόμενα κοινώς  « κορόϊδα ». Που πλουτίζουν τους πονηρούς.