O KΛEΨAΣ TOY KΛEΨANTOΣ

Ο     Κ  Λ  Ε  Ψ  Α  Σ     Τ  Ο  Υ     Κ  Λ  Ε  Ψ  Α  Ν  Τ  Ο Σ



Οχι, δεν είναι ο ελληνικός τίτλος της κλασσικής  ιταλικής κωμωδίας, στην οποία - αν θυμάστε - έπαιζαν ο Βιττόριο Γκάσσμαν, ο  Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι, ο Τοτό και άλλοι, και η Κλάουντια Καρντινάλε. ( Και που ο ιταλικός τίτλος της, ήταν  « I   s o l i t i   i g n o t i  », δηλαδή  « οι συνήθεις  άγνωστοι » ). Οχι, δεν  προκειται για την  ιστοριούλα των ιταλών μικροδιαρρηκτών, που διέρρηξαν ένα διαμέρισμα, έφαγαν τα μακαρόνια και έφυγαν, χωρίς να κλέψουν τίποτε από το έρημο σπίτι. Οχι, δεν πρόκειται περί αυτού.

Αλλο είναι το θέμα μας. Είναι οι τράπεζες που κατοικοεδρεύουν στην Ελλάδα, έχουν ένα πλήθος από υποκαταστήματα σ΄ολόκληρη τη χώρα, και μέσα σ΄ αυτά, εργάζονται ένα πλήθος από τραπεζοϋπάλληλους, που προσπαθούν να εξυπηρετήσουν όσο καλύτερα γίνεται τους πελάτες της τράπεζας. Πρόκειται δηλαδή για τα γνωστά φιλανθρωπικά  καταστήματα, επιδίωξη των οποίων θα  έπρεπε να είναι  κατά τεκμήριο, η βοήθεια - με το αζημίωτο βέβαια - των Ελλήνων που έχουν ανάγκη των υπηρεσιών τους σε διάφορους τομείς που αφορούν την οικονομία. Ετσι τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι τα πράγματα.

Και μπαίνει τώρα ευθέως η ερώτηση προς πάντας τους Ελληνες ( που βέβαια δεν θα διαβάσουν το κείμενο  αυτό, αλλά την ερώτηση την έχουν ακούσει από άλλους ) : Eίναι στ΄αλήθεια έτσι τα πράγματα, είναι άραγε οι  τράπεζες ιδρύματα που επιδιώκουν το καλό των πελατών τους, με το αζημίωτο  βέβαια, με ένα λογικό δηλαδή κέρδος που πρέπει να έχουν ; Η μήπως, άλλες είναι  οι επιδιώξεις  τους, μέσω βέβαια των  διευκολύνσεων  που παρέχουν στους πελάτες τους, επιδιώξεις που  υποκρύπτονται  μεσα στις  δαιδαλώδεις  διαδικασίες, μέσω των οποίων παρέχουν τις υπηρεσίες τους ;

Πολλά λέγονται σε βάρος των ελληνικών τραπεζών. Ότι  δανείζουν με  επαχθή επιτόκια, ότι κάμνουν πολύ συχνούς ανατοκισμούς στα δάνεια που χορηγούν - τα γνωστά πανωτόκια - ότι βγάζουν σε δημοπρασίες τα σπίτια των οφειλετών και πολλά άλλα δυσμενή για τα ευαγή αυτά ιδρύματα σχόλια. Αλλά εμείς είμαστε  αντικειμενικοί  στις εκτιμήσεις μας, έτσι θα προσπαθήσουμε να βρούμε ποιά είναι τα θετικά στοιχεία των τραπεζών, και ποιά είναι τα αρνητικά τους. Μηδενί δίκην  δικάσης, πριν αμφοίν μύθον ακούσεις, έτσι έλεγε ο μεγάλος Σοφοκλής. Κι ας αρχίσουμε με τα θετικά σημεία των τραπεζών.

Ποιά είναι η δουλειά που κάμνει μιά τράπεζα, ποιόν σκοπό εξυπηρετεί ( Κάποιον σκοπό πρέπει να υπηρετεί, αλλοιώς δεν θα υπήρχαν καθόλου  τράπεζες ). Λοιπόν, οι τράπεζες έχουν λεφτά, αυτό είναι το πρώτο  και κυριώτερο. Όταν έχει κάποιος  φράγκα, θεωρεί αναγκαίο και να τα αξιοποιεί, δεν  μπορούν να  στέκονται στην άκρη  άπραγα, σε κάποιο  σκοπό  πρέπει να χρησιμέψουν, και  πρώτα απ΄ όλα  βέβαια, σ΄αυτόν  που τα έχει. Και αφού τα έχουν οι τράπεζες, πρέπει να χρησιμοποιούν  τα χρήματά  τους, βοηθώντας  τους πολίτες με διάφορους τρόπους δανεισμού. Και βεβαίως, βοηθώντας και τον εαυτό τους, δεν θα  προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για του παπού τους την ψυχή, έτσι δεν είναι ;

Είπαμε ότι η δουλειά τους είναι  κυρίως να δανείζουν τους πολίτες που έχουν ανάγκη από ρευστό χρήμα, να το παίρνουν και να το χρησιμοποιούν  όπου αυτοί κρίνουν αναγκαίο και χρήσιμο. Να το βάλουν στη δουλειά τους, με  σκοπό να τη  μεγαλώσουν, να την επεκτείνουν.

Να καλύψουν τρέχουσες ανάγκες  της επιχείρησής τους. Άλλη  ανάγκη τους, είναι να πάρουν ένα σπίτι με χρήματα της τράπεζας, και να ξεπληρώσουν την οφειλή τους μέσα σε ένα χρονικό διάστημα που ορίζεται από τους όρους που θέτει η ίδια η τράπεζα. Και εκτός από αυτά, υπάρχουν και άλλες πολλές  δουλειές που κάμνουν  οι τράπεζες, δεν χρειάζεται να τις απαριθμήσουμε όλες, ο καθένας έχει υπ΄όψιν του μερικά πραγματα.

Ας πάρουμε τώρα μιά από όλες αυτές τις περιπτώσεις, την αγορά ενός σπιτιού, όνειρο του κάθε Ελληνα  της εποχής μας. Πηγαίνει ο  άνθρωπός μας στην τράπεζα, και ζητά να βρεί τον αρμόδιο υπάλληλο επί των στεγαστικών δανείων. Του λένε πού να πάει, και βρίσκει αμέσως τον αρμόδιο. « Θέλω να  αγοράσω σπίτι », δηλώνει  ο πελάτης στον  αρμόδιο. « Και τί είδους θέλετε να είναι το σπίτι που θα πάρετε ; ». « Ένα διαμερισματάκι δύο δωματίων και τα σχετικά ». « Μάλιστα, θα σας δώσουμε το δάνειο που χρειάζεστε, τόσα Ευρώ, που θα φτάσουν για να το πάρετε, με την προϋπόθεση βέβαια ότι έχετε και σεις ένα ποσό Αλφα, το οποίο θα συμπληρωθεί με το ποσόν της αγοράς του διαμερίσματος  ».

« Μάλιστα, και σε πόσο χρονικό διάστημα, προβλέπεται η εξώφληση του δανείου ; », ρωτά ο πελάτης. « Θα δίνετε τρεις χιλιάδες Ευρώ το χρόνο, και θα εξωφλήσετε το δάνειο σε δεκαπέντε  χρόνια ». Τρεις  χιλιάδες Ευρώ το  χρόνο ; Αραγε θα  μπορώ πάντοτε  να βρίσκω τα χρήματα αυτά ; Δεν μου λέτε, δεν γίνεται να εξωφλήσω το δάνειο σε τριάντα χρόνια, πληρώνοντας κάθε χρόνο επτακόσια πενήντα Ευρώ ; ». « Μά τί  είναι αυτά που  λέτε, μήπως θα σας ήταν ευκολώτερο  να το εξωφλήσετε σε πενήντα χρόνια ; Αυτά  τα πράγματα γίνονται με μιά ορισμένη διαδικασία πάντοτε, θα κάνετε ότι λέει ο κανονισμός για τα δάνεια αυτά ».

Τα πράγματα κανονίζονται σε λίγο, ο άνθρωπός μας παίρνει τα χρήματα του δανείου και απέρχεται. Βάζει και τα  δικά του - που είναι  αρκετά - και  όλα μαζύ τα δίνει  στον εργολάβο που χτίζει την πολυκατοικία, στην οποία  βρίσκεται και το  διαμερισματάκι που θέλει να αγοράσει. Ο καιρός περνά, και φτάνει και η  ημέρα που θα πληρώσει την πρώτη δόση του δανείου. Τα έχει τα φράγκα, και πηγαίνει κατ΄ ευθείαν στην τράπεζα και τα δίνει στον αρμόδιο ταμία. Ως εδώ τα πράγματα πάνε καλά.

Οι μήνες και τα χρόνια περνάνε, και ο δανειολήπτης για τον οποίο γίνεται ο λόγος, καταφέρνει πάντοτε - εύκολα ή  δύσκολα - να πληρώνει  τις δόσεις του δανείου, κι έτσι το συνολικό ποσό λιγοστεύει σιγά σιγά. Αλλά σ΄ αυτόν  τον κόσμο, τίποτε δεν  είναι απόλυτα σίγουρο. Εκεί που τα πράγματα πηγαίνουν  ομαλά, κάποια  στιγμή χαλάνε. Αυτό συμβαίνει και με τον άνθρωπό μας που  πήρε το δάνειο. Κάπου οι  δουλειές τους δεν  πήγαν καλά, μιά οικονομική κρίση του ήλθε  απρόσμενα, και  ιδού, δεν  μπορεί να  πληρώσει μιά, δυό, τρεις δόσεις. Ηταν καλόπληρωτής, τώρα έγινε ασυνεπής στις  υποχρεώσεις του. Συμβαίνουν  αυτά τα πράγματα, και συμβαίνουν μάλιστα αρκετά συχνά.

Το λοιπόν, η κατάσταση δεν είναι  καθόλου καλή για κάποιον που έχει πάρει δάνειο από τράπεζα και αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Και μία ωραίαν ημέραν Τετάρτη - ωραία για την τράπεζα, άσχημη πολύ για τον δανειολήπτη μας - η τράπεζα βγάζει το διαμερισματάκι του ανθρώπου στο σφυρί. (Ως γνωστόν, οι δημοπρασίες αυτές γίνονται Τετάρτη ημέρα ). Θα γίνει δημοπρασία, και  όποιος δώσει τα περισσότερα, θα το  πάρει στην κατοχή του. ( Οι κακές γλώσσες  λένε, ότι έχει  γίνει μιά ενδοσυνεννόηση  στην τράπεζα, και  ότι κάποιος θα εμφανιστεί που θα πάρει το  σπίτι αντί πινακίου  φακής, αυτά βέβαια είναι βδελυρές συκοφαντίες που δεν πρέπει να τις δίνουμε καμμιά απολύτως βάση ). Πάντως, όπως κι αν έχουν τα πράγματα, το σπίτι του  το παίρνει κάποιος  άλλος, και  τα φράγκα που έδωσε εν των μεταξύ, έχουν κάνουν φτερά και πετάνε.

Τί το ήθελε το  σπίτι ο φουκαράς  αυτός, δεν καθόταν  στο ενοίκιο όπως έκαμνε μέχρι τη μέρα που αποφάσισε να μπή στην τράπεζα ; Ισως θα μπορούσε να μαζέψει σιγά σιγά τα όβολα που χρειαζότανε, και να αγόραζε το σπίτι μόνος του, χωρίς να  έχει επάνω στο κεφάλι του τον μπελά των δόσεων. Κι αν δεν μπορούσε να τα μαζέψει  μέσα σε ένα κοντινό διάστημα, ε, δεν χάλασε κι ο  κόσμος. Κάποια μέρα θα ερχόντουσαν πιό βολικά τα πράγματα, και θα συμπλήρωνε το ποσόν που χρειαζότανε. Φασούλι το φασούλι, γεμίζει το σακκούλι.

Του το φάγανε  το σπίτι οι  άνθρωποι, όχι βέβαια  οι υπάλληλοι  της τράπεζας, αυτοί δεν φταίνε σε τίποτε, οι απρόσωποι που διοικούν την τραπεζα, αυτοί το πήραν  μέσα απ΄τα χέρια του. Και τώρα, θα αφήσουμε  τον άνθρωπό μας στη στενοχώρια του, και θα πάμε σε έναν άλλο, που κι αυτός έχει  ανάγκη να πάρει  δάνειο από την ίδια ή άλλη τράπεζα. ( Ολες οι τράπεζες είναι ίδιες, τί μαύρος σκύλος, τί άσπρος σκύλος, κι οι δυό σκύλοι είναι ).

Αυτός ο άλλος με τον οποίο θα ασχοληθούμε τώρα, είναι ένας επιχειρηματίας, ή ένας έμπορος, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία ποιός από τους δύο είναι.  Αυτό που  έχει σημασία, είναι ότι αυτός ο  άνθρωπος έχει  ανάγκη από χρήματα, από  δανεικά ας πούμε, για να βοηθηθεί η επιχείρησή του, το  εμπόριό του. Χρειάζεται χρήματα που θα πάρει από την τράπεζα υπό μορφή εμποροδανείου ή  όπως άλλοιώς  θέλουμε να το  χαρακτηρίσουμε. Θα ζητήσει λοιπόν δάνειο από τον τραπεζικό  οργανισμό, και με  τα χρήματα του δανείου αυτού, θα βοηθήσει την επιχείρησή του, αυτό είναι όλο κι όλο.

Πάει κι αυτός στον αρμόδιο υπάλληλο - δεν χρειάζεται να ρωτήσει ποιός είναι, το ξέρει από τα πριν - και  υποβάλλει το αίτημα  του. « Χρειάζομαι το τάδε ποσόν για  την επιχείρησή μου, θα μου δώσετε  το δάνειο που  χρειάζομαι ; ». « Και τί ποσόν  σκοπεύετε να δανειστείτε από την τράπεζα ; ». « Ακριβώς  τριάντα  εκατομμύρια ». ( Το  γυρίσαμε τώρα  στις δραχμές για να γίνει πιό  κατανοητό το  πράγμα. Αν το  βάζαμε σε Ευρώ, ίσως μπερδευόμαστε, δεν τα έχουμε συνηθίσει ακόμα, ιδίως όταν πρόκειται για μεγάλα νούμερα ).

« Και βέβαια θα  σας το  δώσουμε, υπό  κάποιες προϋποθέσεις  που πρέπει να τις ξέρετε. Πρόκειται για τα  περιουσιακά σας στοιχεία. Θα αναγκαστείτε να τα υποθηκεύσετε, έτσι ώστε αν δεν μπορείτε να  ανταπεξέλθετε στις  υποχρεώσεις σας προς την  τράπεζα, να μπορεί το ίδρυμα να αποζημιωθεί. Καταλαβαίνετε βέβαια τί εννοώ, έτσι δεν  είναι ; ». « Βεβαίως, τα είχα αυτά υπ όψιν μου. Και ποιά είναι τα χαρτιά που πρέπει να προσκομίσω ; »

« Αυτά που σχετίζονται με ότι σας ανήκει προσωπικά. Ας πούμε το σπίτι σας, που υποθέτω ότι έχετε. ». « Μάλιστα, έχω. Θα του  βάλω υποθήκη, έτσι δεν είναι ; ». « Ακριβώς. Τί άλλο υπάρχει στην κυριότητά σας ; ». « Ένα μικρό διαμέρισμα δυό δωματίων παλιάς κατασκευής. Εχω και ένα μικρό αμπέλι και έναν μπαξέ στον  οποίο καλλιεργώ  λίγα λαχανικά για δική μου χρηση ». « Θα τα  βάλετε κι αυτά σε  υποθήκη. Φέρτε  μας τα σχετικά  χαρτιά και θα σας δοθεί το δάνειο αμέσως. Τους υπόλοιπους όρους θα τους μάθετε όταν πάρετε το δάνειο ».

Τα κάνει ο  άνθρωπός μας όλα  αυτά που του ζήτησε  ο αρμόδιος επί των  εμπορικών δανείων, και επιστρέφει  στην τράπεζα. Του διαβάζει ο αρμόδιος τους όρους του δανείου ( παραλείποντας κάποια πράγματα που είναι γραμμένα με πολύ μικρά γράμματα ). Του λέει ότι η εξώφληση του δανείου θα πρέπει να γίνει  μετά από ένα άλφα διάστημα.Τα ακούει όλα αυτά ο πελάτης της  τράπεζας, και όσα  μπόρεσε, κατάλαβε. Και τελικά, προχωρεί  προς το ταμείο και εισπράττει το ποσόν που είχε ζητήσει να δανειστεί, τα τριάντα εκατομμύρια που είπαμε.

Πάει λοιπόν ο άνθρωπος, και βάζει  τα φράγκα αυτά στην επιχείρησή του. Ο καιρός περνά, η επιχείρηση πάει καλά στην αρχή. Εν τάξει, θα τα καταφέρει να την σταθεροποιήσει την κατάσταση, και όλα θα πάνε  καλά και θα ξεπληρώσει και τις προς την τράπεζα υποχρεώσεις του. Όμως, άλλα λογαριάζουμε, κι άλλα  μας έρχονται στο κεφάλι μας. Ερχεται κάποτε μιά εποχή, που η δουλειά  της επιχείρησης αρχίζει  να στραβώνει, ήσαν καλά τα πράγματα πρωτύτερα, τώρα δεν  είναι. Και ιδού και  το πρόβλημα. Δεν μπορεί  να ξεπληρώσει το δάνειο όταν φτάνει στην προθεσμία του.

Η τράπεζα δεν του ζητά αμέσως τα χρήματα, περιμένει  πολύ καιρό, μήνες, χρόνια αρκετά. Και στο διαστημα αυτό, η κατάσταση του ανθρώπου μας δεν  βελτιώνεται, ίσα ίσα που τα βγάζει πέρα, χωρίς  μπορεί να εξωφλήσει  το δάνειο. Το οποίο  δάνειο, με κάποιο ταχυδακτυλουργικό τρόπο, ( που όλοι τον ξέρουμε, είναι ο συχνός, ο κάθε μήνα ανατοκισμός ) μεγάλώνει με ιλιγγιώδη ταχυτητα. Τα τριάντα εκατομμύρια, γίνονται γρήγορα πενήντα, μετά από λίγο διάστημα ογδόντα, ύστερα εκατόν είκοσι και τελικά διακόσια πενήντα εκατομμύρια. Αυτά κάνει ο γρήγορος  ανατοκισμός - τουτέστιν τα λαϊκώς ονομαζόμενα  πανωτόκια - που γίνεται μόνο στα δάνεια, όχι όμως και στις καταθέσεις. Και μίαν ωραίαν ημέραν - ωραία και πάλι για την τράπεζα, όχι για τον δανειολήπτη μας - έρχεται η δικαστική απόφαση ( μετά από προσφυγή της τράπεζας βέβαια ), που κάμνει την τράπεζα κάτοχο όλης της περιουσίας του δανειολήπτη μας. Και μαζύ με τα άλλα, και του μπαξέ  που βγάζει τα  κρεμμυδάκια, τα πράσσα και τα λάχανα. Ο άνθρωπος μένει στους πέντε  δρόμους, αν δεν  πάρει το πολύ  γνωστό δρόμο που τον παίρνουν όλοι οι άνθρωποι  και δεν έχει γυρισμό. Ας  είναι καλά η  τράπεζα, και το εγκεφαλικό ή το εμφραγμα έρχονται γρήγορα, πολύ γρήγορα.

Εχουμε εδώ να κάνουμε με κλέφτες κανονικούς, που όμως ενεργούν μέσα στα όρια της νομιμότητας, πράγμα αληθινά  παράδοξο. Θα μου  πείτε, ότι τα θέλει ο  άνθρωπος και τα παθαίνει, ποιός του είπε να πάει στην τράπεζα και να ζητήσει δάνειο, τη στιγμή που δεν ήταν απόλυτα σίγουρος ότι  θα το εξωφλήσει  μέσα στην προθεσμία ; Ας άφηνε την  επιχείρησή του όπως ήταν, στην ανάγκη ας τη μίκραινε, τί το ήθελε το μπλέξιμο ; Δεν γνώριζε την ενδέκατη εντολή ( που δεν υπάρχει βέβαια στο Δεκάλογο του Μωϋσή ), και που λέει  « ού μπλέξεις » ;

Μιά ιδέα τώρα θα αναπτύξω. Όταν κάποιος κλέβει πράγματα ή χρήματα από κάποιον άλλο που τα είχε κι αυτός προηγούμενα κλέψει από άλλους, μπορείς να χαρακτηρίζεις αυτή την πράξη του κλεψιά ; Η άποψή μου είναι ότι πολύ δύσκολα θα  έδινε ο καθένας έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Εκλεψες εσύ, και μάλιστα ένα πλήθος από ανθρώπους, τους  πέταξες στο δρόμο ή τους έστειλες πρόωρα στον αγύριστο ; Ε, λοιπόν, νομίζεις ότι ο τραπεζοληστής που μπαίνει στο υποκατάστημά  σου και γεμίζει  την τσάντα του με φράγκα, είναι κλέφτης ; Αν τον θεωρείς κλέφτη, τότε εσύ ο τραπεζοκράτορας, είσαι  χίλιες φορές  κλέφτης. Και με αυτό το σκεπτικό, ο κλέπτων μίαν τράπεζαν, παύει να θεωρείται  κλέφτης, είναι  ένας άνθρωπος που έχει μεν κλέψει, αλλά έχει  κλέψει από έναν άλλο κλέφτη, έναν αρχικλέφταρο μεγάλου διαμετρήματος, έναν που κλέβει νόμιμα και δεν πιάνεται ποτέ από το νόμο. Και που τα κλεμμένα που του αφήρεσε ο  τραπεζοληστής, τα  παίρνει πίσω από την ασφάλεια που έχει κάνει, δεν είναι δά και κανένα κορόϊδο να έχει τα φράγκα του ανασφάλιστα.