Α Σ Ξ Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ε Ι Κ Α Ι Β Λ Ε Π Ο Υ Μ Ε
Πού θα πάει αυτή η ιστορία ; Τι θα γίνει με τούτο το άγχος που μας έχει καταλάβει ό-λους μας ; Τρέχουμε, τρέχουμε, όλοι βιαζόμαστε θαρρείς και κάποιος μας κυνηγάει. Συνέχεια κυττάμε το ρολόι μας, έχουμε γίνει σκλάβοι του, αυτό κανονίζει τη ζωή μας. Γιατί γίνονται όλα αυτά στην εποχή μας, γιατί έχουμε αλλάξει το ρυθμό μας και γιατί όλο και κάτι μας βασανίζει έτσι ώστε δεν έχουμε ποτέ ησυχία ;
Πρέπει να πάω γρήγορα στο ραντεβού μου, ο πελάτης δεν μπορεί να περιμένει, θα μ΄αφήσει να πάει αλλού. Να πάω στην Εφορία, πρέπει να πάρω και τον λογιστή μου, ποιός ξέρει τι μου έχει στήσει ο έφορος. Α, τώρα το θυμήθηκα, πρέπει να πάω και στην τράπεζα, πώς το ξέχασα, είναι κι αυτές οι επιταγές, πώς μου διέφυγε, είναι η μέρα τους και δεν έχω και τα χρήματα. Πρέπει κάπου να τα βρώ επειγόντως, έχω τρελλαθεί, δεν ξέρω τι να κάνω, αμάν !
Ιδού μερικά από τα ερωτήματα που βάζει ο σύγχρονος άνθρωπος στον εαυτό του και στους άλλους. Και περιμένει απάντηση που όμως δεν έρχεται, κι αν έλθει δεν προφταίνει να την ακούσει, να αναλύσει τις αιτίες και να αλλάξει κάτι. Αλλά, και αν μελετήσει καλά την κατάσταση και τις αιτίες που την προκαλούνε, μήπως θα μπορέσει να κάνει κάτι ;
Μιλάμε για το άγχος που λίγο ή πολύ έχει καταλάβει τον σύγχρονο άνθρωπο, κυρίως τον αστό, τον επιχειρηματία, τον καταναλωτή, τον διευθυντή πωλήσεων ενός πολυκαταστήματος, το δημόσιο υπάλληλο που έχει « μπαφιάσει » κατά το λαικώς λεγόμενο, με τις ατέλειωτες ώρες που κάθεται στο γραφείο του χωρίς να κάμνει τίποτε, και η ανία τον έχει σφίξει μέσα στις τανάλιες της.
Λοιπόν, τι λέτε, να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις αιτίες που προκαλούν το άγχος και να προσπαθήσουμε να βρούμε κάποια λύση - αν υπάρχει βέβαια - ή έστω να προβληματιστούμε επάνω στο πολύ σημαντικό αυτό ζήτημα ; Θα μου πείτε ότι ούτε ψυχολόγοι είμαστε, ούτε κοινωνιολόγοι, πώς λοιπόν μπορούμε να εισχωρήσουμε σε τέτοια ολισθηρά μονοπάτια ;
Ετσι ήταν πάντοτε ; Αυτό μπορεί να ρωτήσει ένας της γενιάς αυτής. Ετσι ήταν παλιά η κατάσταση, μήπως ήταν διαφορετική ; Μάλιστα, ήταν διαφορετική, εντελώς διαφορετική. Κάποιον καιρό, όχι πολύ παλιό, τα πράγματα ήσαν αλλοιώτικα. Οι άνθρωποι δεν έτρεχαν, δεν αγωνιούσαν. Μήπως ήσαν τότε οικονομικά πολύ καλύτερα ; Οχι δεν ήσαν, μάλιστα ήσαν φτωχοί, πολύ φτωχοί.
Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας, λέει ο Σαίξπηρ κάπου στον « Αμλετ ». Λοιπόν, κάτι παρόμοιο - όχι ίσως σάπιο, μπορεί κάτι χειρότερο - φαίνεται να συμβαίνει σ΄όλόκληρο τον Δυτικό, τον αποκαλούμενο πολιτισμένο κόσμο. Κι αυτό δε φαίνεται να είναι μόνο ένα. Θα μπορούσαμε να το πούμε με μιά μικρή φράση : Είναι ο τρόπος ζωής της δυτικής κοινωνίας. Ας δούμε λοιπόν, ποιός είναι ο τρόπος ζωής στις δυτικές κοινωνίες σήμερα, και κατόπιν θα δούμε ποιός ήταν σε παλαιότερες εποχές.
Το μέγιστο κακό στον « δυτικό » τρόπο ζωής είναι - ποιό άλλο - ο υπερκαταναλωτισμός. Ολοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτός ο όρος, αλλά θα πούμε λίγα λόγια μιάς και το΄φερε η ευκαιρία. Βλέπουμε τηλεόραση - την ενδέκατη αυτή πληγή του Φαραώ - και ακούμε ραδιόφωνο. Και τα δυό αυτά μέσα ψυχαγωγίας μας βομβαρδίζουν ανηλεώς με πολεμικά συνθήματα. Και τα συνθήματα αυτά μας πληροφορούν ότι για να είμαστε « ολοκληρωμένοι » και σύγχρονοι άνθρωποι, μας χρειάζεται αυτό, εκείνο, το άλλο, το εκείνο, και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Ο Γκαίμπελς έλεγε : « Όταν πεις δέκα φορές ένα ψέμμα γίνεται αλήθεια, όταν το πεις εκατό φορές γίνεται δόγμα ». Και πρέπει να έχετε υπ΄όψιν σας ότι ο Γιόζεφ δεν ήταν κανένας βλάκας, αντίθετα ήταν υπερβολικά έξυπνος, αλλοιώς δεν θα τον είχε ο Χίτλερ υπουργό πληροφοριών, έτσι ονομάζουν ευφήμως τους υπουργούς προπαγάνδας.
Ολοι αυτοί οι έξυπνοι που μας λένε ότι το τάδε και το δείνα προϊόν μας είναι απαραίτητο για να είμαστε « ιν » και όχι « άουτ », δεν είναι τίποτε άλλο, παρά σύγχρονοι Γκαίμπελς, που γι αυτή τη δουλειά τους, θησαυρίζουνε κολοσσιαία ποσά, και όποιος καταλαβαίνει τα στοιχειώδη, ξέρει ότι τα έξοδα αυτής της προπαγάνδας τα πληρώνουμε εμείς, και με πολλούς μάλιστα τρόπους.
Λοιπόν, ο υπερκαταναλωτισμός είναι βλαβερός - όσο και ο καπνός και ίσως και πολύ περισσότερο - επειδή ανεβάζει τις καθημερινές ανάγκες μας στα ύψη του΄Εβερεστ. Τα « απαραίτητα » γίνονται πολύ περισσότερα από τα απαραίτητα, τα περιττά δεν είναι πιά περιττά. Με αυτόν τον τρόπο, τον Γκαιμπελσικό, βρίσκουμε ότι μας χρειάζονται πολύ περισσότερα πράγματα από όσα έχουμε, και έτσι μας χρειάζονται και πολύ περισσότερα χρήματα για να τα απόκτήσουμε - γιατί, δεί δη - ή ορθότερο « δε » - χρημάτων, άνδρες Αθηναίοι, όπως έλεγαν κάποιοι αρχαίοι ημών πρόγονοι. ( Στην προκειμένη περίπτωση ο Δημοσθένης ).
Τώρα, για να αποκτήσουμε τα επιπλέον χρήματα με τα οποία θα αποκτήσουμε τα « απαραίτητα » αυτά που δεν είναι και τόσο απαραίτητα, θα πρέπει να εργασθούμε πολύ περισσότερο, να αφοσιωθούμε πάρα πολύ στη δουλειά μας, τόσο πολύ, ώστε από δουλειά να γίνει « δουλεία », η πρώτη έννοια έχει άλλωστε προκύψει από τη δεύτερη - και έτσι να προσπορισθούμε - με νόμιμο, ημινόμιμο ή και άνομο τρόπο τα απαραίτητα χρήματα.
Για να εργαστούμε πολύ περισσότερο, να διευρύνουμε δηλαδή τον κύκλο των εργασιών μας, πρέπει να στερηθούμε κάποια ή πολλά πράγματα, και πρώτα απ΄όλα την ψυχική μας ηρεμία, που κάτω από τις σκληρές συνθήκες της δουλειάς - ή της δουλείας - μάς καταβάλουν ψυχικά. Ακόμα, πρέπει να στερηθούμε κάτι από τον χρόνο ανάπαυσής μας, τι να γίνει, πρέπει να υποβληθούμε και σε κάποιες θυσίες για να είμαστε « ιν », τα καλά κόποις κτώνται.( Κάποιος κακοήθης μάλιστα είχε πεί ότι « τα λεφτά πάμπερς κτώνται », ο άθλιος παράφρασε το θαυμάσιο ρητό των προγόνων μας ).
Σαν συνέπεια της ανάγκης απόκτησης περισσοτέρου αργυρίου - πως μου ήρθαν τώρα στο νού τα τριάκοντα αργύρια, ίσως κάποτε να τα ζητήσουμε και μεις - είναι και η ταχύτητα με την οποία πρέπει να κινούμαστε για να προλαβαίνουμε τους αντιπάλους μας στο κυνήγι του χρήματος. Τρέχουμε εδώ, τρέχουμε εκεί, κι αυτός ο καθημερινός Μαραθώνιος είναι πολύ φυσικό να μας κουράζει. Αλλά τρέχουμε για να αποφύγουμε και την τσιμπίδα της Εφορίας, είναι κι αυτή μια σπατάλη δυνάμεων. Γενικώς ειπείν, προσπαθούμε πάση θυσία να φθείρουμε τον εαυτό μας για την απόκτηση των προλεχθέντων « απαραιτήτων ».
Υστερα από όλα αυτά, είναι πολύ πιθανό ότι θα πρέπει να πληρώσουμε και το μάρμαρο. Και το μάρμαρο εν προκειμένω είναι οι διάφορες συνέπειες της υπερπροσπάθειας που κατάβάλαμε. Οι « ασθένειες του πολιτισμού » - για όσους δεν τις ξέρουνε - είναι ποικίλες. Ας κατονομάσουμε μερικές απ΄ αυτές : Σακχαρώδης διαβήτης. Υψηλή αρτηριακή πίεση. Παχυσαρκία. ( Κι αυτή είναι πάθηση ). Νευρικό breakdown. ( Στα Ελληνικά θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτόν τον αγγλικό όρο σαν « νευρική κατάρρευση »). Κακοήθεις όγκοι - μάλιστα, κι αυτοί διαπιστώθηκε ότι εμφανίζονται τρεις φορές συχνότερα σε άτομα που υφίστανται ψυχική καταπόνηση, που βρίσκονται κάτω από μεγάλη ψυχολογική πίεση.
Εκ των εκτεθέντων προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι όλα τα κακά που έχει ο δυτικός άνθρωπος - αν όχι όλα, τα περισσότερα-οφείλονται σε έναν παράγοντα, τον καταναλωτισμό στον υπερθετικό του βαθμό. Ετσι ήταν άραγε η κατάσταση στα παλιά χρόνια ; Οχι, δεν ήταν, μάλιστα δεν ξέραμε τη λέξη « άγχος » - στα ιταλικά angoscia, στα ισπανικά angustria, στα αγγλικά anxiety, σε άλλες γλώσσες αλλοιώς. Αν ρωτούσατε πριν 40 ή 30 χρόνια τι σημαίνει η λέξη αυτή, δεν θα παίρνατε απάντηση ακόμα κι από τους πιό μορφωμένους, παρά το ότι είναι ελληνική.
Οι τοτινές ανάγκες ήσαν λίγες γιατί λίγες τις έβλεπε ο άνθρωπος. Λείπανε βέβαια πολλά από τα σημερινά « απαραίτητα », όμως τότε άλλα πράγματα ονόμαζαν απαραίτητα.Τροφή -απαραίτητη σε όλους τους αιώνες - ενδυμασία, στέγη, ανάπαυση - όσο ήταν δυνατό - λίγος ή περισσότερος κινηματογράφος ή θέατρο, διάβασμα κάποιου λογοτεχνικού βιβλίου, θέρμανση τις ψυχρές εποχές του έτους και μερικά ακόμα στοιχειώδη κατά το μάλλον ή ήττον πράγματα.
Και το κυριώτερο πάντων, το κυριώτατο. Όταν πήγαινε ο άνθρωπος των περασμένων χρόνων να κοιμηθεί, έλεγε - εν γνώσει του ότι είχε κάποιες δουλειές και κάποιες εκκρεμότητες - προτού πέσει στο κρεββάτι : « Ας ξημερώσει ο Θεός τη μέρα του και βλέπουμε ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου