Γ Κ Α Ζ Α Κ Ι Α, Τ Ρ Ο Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α Κ Α Ι Α Ν Α Ρ Χ Ι Σ Μ Ο Σ
Μπορούν να μπούνε τα τρία αυτά θέματα μαζύ, έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους ; Μηπως θα έπρεπε να εξεταστούν χωριστά, αν δεν υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσά τους ; Πιστεύω ότι στην πραγματικότητα, τα δυό απ΄αυτά, συγκεκριμμένα τα δυό πρώτα, είναι απόλυτα συνδεδεμένα μεταξύ τους - ίσως μάλιστα να είναι ένα και το αυτό πράγμα - αλλά το τρίτο δεν έχει σχεδόν τίποτε το κοινό με τα δυό πρώτα. Όμως, για λόγους που τους ορίζω εγώ ο ίδιος -είπαμε ότι εγώ έχω το πεπόνι, εγώ και το μαχαίρι - τα βάζω όλα μαζύ, ώστε να ξεμπερδεύουμε με μιάς με όλ΄ αυτά.
Τα γκαζάκια είναι ένα φαινόμενο εντελώς πρόσφατο, είναι συσκευές που χρησιμοποιούνται για οικιακές χρήσεις, και μόλις πρόσφατα έγιναν μέσο -που φαίνεται ότι είναι πρακτικό και εύκολο - για να κάνει κανείς μ΄ αυτό κάποιες μικρής έκτασης τρομοκρατικές πράξεις, όπως λ. χ. η πυρπόληση αυτοκινήτων, εκρήξεις σε επιλεγμένους μικρούς στόχους, όπως γραφεία, τράπεζες και τα παρόμοια. Κατά βάσιν λοιπόν, θα τα υπαγάγουμε στον ευρύτερο κύκλο της τρομοκρατικής δράσης.
Όταν μιλάμε για τρομοκρατία, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν πρόκειται για μιάς φύσεως και αιτίας δράσης, ούτε και στοχεύει στα ίδια αποτελέσματα. Από ετυμολογική άποψη, η λέξη δηλώνει την πρόθεση κάποιου ή κάποιων, να επιβάλουν τις απόψεις τους, χρησιμοποιώντας σαν μέσο τον εκφοβισμό, την τρομοκράτηση των όποιων αντιπάλων τους. Παρακάτω θα δούμε σε αδρές οπωσδήποτε γραμμές, ποιοί χρησιμοποιούν το μέσον αυτό, για ποιόν συγκεκριμμένο σκοπό το χρησιμοποιούν, και αν αυτό μπορεί να φέρει το αποτέλεσμα που προσδοκάται.
Ποιοί χρησιμοποιούν το μέσον αυτό ; Πολλοί ίσως νομίζουν ότι η τρομοκρατική πράξη γίνεται μόνο από ομάδες συγκροτημένες από στοιχεία επαναστατικά ή κάποιου απελευθερωτικού κινήματος. Βέβαια, συνήθως αυτό συμβαίνει, όχι όμως πάντοτε. Από αιώνες, η τρομοκρατία χρησιμοποιήθηκε από κρατικά όργανα, από παρακρατικές ομάδες που το ίδιο το διοικητικό σύστημα τις οργάνωνε ή τις ενεθάρρυνε. Σαν ένα πρόχειρο παράδειγμα, θα αναφερθούν οι « προγραφές » που γινόντουσαν στην αρχαία δημοκρατική Ρώμη, πότε από τον Μάριο, πότε από τον Σύλλα, και στις οποίες προγραφές - που έχουν πολλές ομοιότητες με τρομοκρατικές πράξεις - έχαναν τη ζωή τους δέκα μέχρι είκοσι χιλιάδες άτομα στη φορά.
Μιά άλλη μορφή « κρατικής » τρομοκρατίας είναι οι δυό περίοδοι της τρομοκρατίας του Ροβεσπιέρρου στη Γαλλική επανάσταση, κατά τις οποίες χιλιάδες άνθρωποι - όχι κατ΄ανάγκην ευγενείς, αλλά και επαναστάτες αντίθετοι προς τη γραμμή του Ροβεσπιέρρου - οδηγήθηκαν στη γκιλλοτίνα, όπου τελικά οδηγήθηκε και ο ίδιος ο Ροβεσπιέρρος στο τέλος.
Μορφές σύγχρονης κρατικής τρομομοκρατίας υπάρχουν πολλές, έχουν εφαρμοσθεί και στη χώρα μας στο παρελθόν. Τυπικό παράδειγμα πάντως είναι η τρομοκρατία που εφαρμόζεται σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, όπου τα λεγόμενα « αποσπάσματα θανάτου », κρατικά ή παρακρατικά, εξοντώνουν πολλές χιλιάδες αντιφρονούντων προς το καθεστώς, που κατά κανόνα είναι μιά δικτατορική κυβέρνηση. Παρόμοια « τάγματα θανάτου » είχε και ο Αδόλφος Χίτλερ στη δεκαετία του 30. Ακόμα, σε μερικές Ισλαμικές χώρες υπάρχει κρατική τρομοκρατία, όπως υπήρχε και στη Σοβιετική Ενωση την εποχή του Λαυρέντη Μπέρια και σε άλλες εποχές.
Αυτά σε λίγες γραμμές για την κρατική τρομοκρατία. Ισως θα έπρεπε να αναφερθούν εδώ και οι διωγμοί των Χριστιανών στη Ρωμαική αυτοκρατορία, από το 67 ως το 300 περίπου έτος, και αυτή φαίνεται να ήταν μιά μορφή κρατικής τρομοκρατίας.
Τώρα ερχόμαστε στην τρομοκρατία που ασκούν ομάδες διάφορες και με διάφορους σκοπούς. Αυτή η μορφή τρομοκρατίας είναι φαινόμενο των δυό τελευταίων αιώνων, κυρίως του εικοστού. Οι ομάδες που κάμνουν τις τρομοκρατικές πράξεις είναι συνήθως ολιγάριθμες, κάποτε όμως είναι μεγάλες οργανώσεις, όπως ήταν προ αρκετών ετών η Παλαιστινιακή οργάνωση, που έκανε πολλές τρομοκρατικές πράξεις, τόσο εναντίον Ισραηλινών, όσο και έναντίον άλλων στόχων που είχαν σχέση με την κυβέρνηση του Ισραήλ.
Μιά διάσημη ομάδα στην Ευρώπη, ήταν η ομάδα Μπάαντερ - Μάϊνχοφ, της οποίας τα κίνητρα και οι στόχοι δεν μου είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένοι. Η ομάδα έκαμνε απαγωγές, δολοφονίες σημαντικών προσώπων, και τελικά εξουδετερώθηκε από τη Γερμανική αστυνομία με έναν αρκετά πρωτότυπο - κλασσικό - γερμανικό τρόπο.
Οι ιταλικές « Brigate rosse », οι Ερυθρές Ταξιαρχίες, ήσαν ομάδες πολυμελείς που έδρασαν επί μεγάλο διάστημα τη δεκαετία του 70 και μετά, και οι στόχοι τους ήσαν παρεμφερείς προς εκείνους της ομάδας Μπάαντερ - Μάϊνχοφ. Δεν μπορεί κανείς εύκολα να προσδιορίσει το τί περίμεναν οι τρομοκρατικές αυτές ομάδες, πάντως όχι την κατάλυση του καθεστώτος, αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μαζική λαϊκή επανάσταση, και χαρακτηριστικό των τρομοκρατικών ομάδων είναι ότι δεν έχουν αρκετούς οπαδούς ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα.
Όπως συνέβαινε με τις Παλαιστινιακές οργανώσεις που έδιναν μάχη με απελευθερωτικό σκοπό, έστω και με τρομοκρατικές ενέργειες - κάποιες απ΄αυτές μάλιστα με πολύ άσχημο διεθνή αντίκτυπο, όπως η επίθεση κατά της Ισραηλινής παλαιστικής ομάδας στην Ολυμπιάδα του Μονάχου το 1972 - έτσι συμβαίνει και με τους λεγόμενους « απελευθερωτικούς » στρατούς », όπως τον Ι.R.A., την οργάνωση για την απελευθέρωση της Κορσικής και την Ε.Τ.Α., που ζητά την απόσπαση της χώρας των Βάσκων από το Ισπανικό κράτος. Αυτοί οι « στρατοί » δεν φαίνεται να έχουν πάρα πολλή λαϊκή υποστήριξη, και τα αποτελέσματά της δράσης τους δεν είναι μάλλον αυτά που περιμένουν οι οπαδοί τους.
Στην Ελλάδα, οι πρώτες τρομοκρατικές οργανώσεις εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 70. Αρχικά ήταν μιά οργάνωση, και μόνο μετά από πολλά χρόνια εμφανίστηκε ένα πλήθος από άλλες. Οι οργανώσεις αυτές έχουν προφανώς λίγα μέλη, και αυτό καθιστά την εξουδετέρωσή τους πολύ δύσκολη, κατ΄ουσίαν καμμιά από αυτές δεν έχει εξουδετερωθεί ακόμα. Η μεγαλύτερη - και πρώτη απ΄όλες - έχει διαπράξει πολλές δολοφονίες πολιτικών προσώπων, ξένων διπλωματών και οικονομικών παραγόντων. Μερικά από τα θύματα, δεν φαίνεται να αποτελούσαν στόχους, καθώς ο ρόλος τους στο χώρο τους ήταν από πολύ περιωρισμένος έως ανύπαρκτος. Μερικοί φόνοι ίσως έγιναν κατά λάθος.
Οι μικρές οργανώσεις έχουν και μικρή δράση, αν και πιό συχνή. Επιδίδονται σε πυρπολύσεις αυτοκινήτων και τοποθετήσεις μικρών εκρηκτικών μηχανισμών σε γραφεία, κυρίως πολιτικών προσώπων. Οι σκοποί τους - όπως και των περισσότερων τρομοκρατικών οργανώσεων - δεν είναι και πολύ ευδιάκριτοι. Πάντως, πρέπει να επαναλάβουμε ότι οι οργανώσεις αυτές δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα, καθώς αποτελούνται από λίγα άτομα, δεν έχουν λαϊκή βάση ούτε και λαϊκή έγκριση ως προς τους στόχους τους.
Χωρίς βέβαια να έχουμε εξαντλήσει το κεφάλαιο τρομοκρατία - μόνο ακροθιγώς το αναπτύξαμε - θα περάσουμε στο πολύ πιό ενδιαφέρον κεφάλαιο του αναρχισμού. Εδώ θα πρέπει να ομολογήσω, ότι πολλά στοιχεία τα έχω πάρει από βιβλιογραφίες, κυρίως από εγκυκλοπαίπαίδειες, δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά.
Λοιπόν, σύμφωνα με τον ορισμό, ο αναρχισμός είναι μιά ιδεολογία, μιά θεωρία, που επιδιώκει την κατάλυση του κράτους, οποιεσδήποτε και αν είναι οι κοινωνικές συνθήκες. Είναι η θεωρία της απόλυτης ελευθερίας και η συστηματική άρνηση της κάθε εξουσίας. Η πρώτη εμφάνιση τέτοιων ιδεών διατυπώθηκε από ορισμένους σοφιστές και κυνικούς φιλόσοφους στην αρχαία Ελλάδα, στην οποία βρίσκουμε σχεδόν όλων των κοσμοθεωριών την πρώτη διατύπωση. Πολύ αργότερα, ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, διατύπωσε τη θεωρία ότι ο άνθρωπος γεννιέται αγαθός και ελεύθερος, και διαφθείρεται κατόπιν από την κοινωνία. Τρία ιδεολογικά ρεύματα ξεκινούν από τη σπουδή του αναρχισμού . Ο Χριστιανικός αναρχισμός - ( Τολστόη ) - ο ατομικιστικός αναρχισμός ( Λορυλό ), κι ο κομμουνιστικός αναρχισμός που αναπτύχθηκε στη Γαλλία. Μεταξύ των θεωρητικών, πατέρας του αναρχισμού θεωρείται ο Γάλλος Προυντών. Προτείνει να γίνουν οι άνθρωποι τελείως ελεύθεροι και ίσοι, με κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και κατάργηση οποιασδήποτε κρατικής εξουσίας.
Υστερα από τον Προυντών, δυό Ρώσοι, ο πρίγκηπας Κραπότκιν - άκου εκεί να σου πετύχει πρίγκηπας αναρχικός, πράγμα ανήκουστο - και ο Μπακούνιν, και δυό Γάλλοι, ο Ελιζέ Ρεκλύ και ο Ζαν Γκραβ, έβαλαν τις βάσεις μιάς κοινωνίας χωρίς καταναγκασμούς, όπου το κάθε άτομο, απαλλαγμένο από κάθε εμπόδιο, θα αναλάβει ελεύθερα όλες τις ευθύνες του. Υπάρχουν και μερικές ακόμα λεπτομέρειες, αλλά δεν θα προσθέσουν πολλά πράγματα στην αρχική θεώρηση. Θα προσθέσω μόνο τη ρήση του Μπακούνιν : « Η ελευθερία μου, η αξιοπρέπειά μου σαν ανθρώπου, έγκειται στο να μην υπακούω σε άλλον άνθρωπο, και να καθορίζω τις πράξεις μου σύμφωνα με τις ατομικές μου πεποιθήσεις ».
Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν, ( 1814 - 1876 ), ήταν αξιωματικός του τσαρικού στρατού, αυτοεξορίστηκε όμως στο Παρίσι λόγω των επαναστατικών ιδεών του. Εκεί γνώρισε τον Μαρξ και τον Προυντών. Εξορίστηκε στη συνέχεια στη Σιβηρία, δραπέτευσε από εκεί, συντάχθηκε με την Α΄Διεθνή, και ίδρυσε το ιταλικό τμήμα της. Το 1847 έκανε επανάσταση στην Λειψία της Γερμανίας που διαλύθηκε από τον Πρωσσικό στρατό. Στην επανάσταση αυτή είχε μετάσχει και ο νεαρός τότε συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ, που αναγκάστηκε μετά την αποτυχία της να φύγει στην Ελβετία και κατόπιν στην Ιταλία.
Όταν ο Μπακούνιν ανέπτυξε τις θεωρίες του στον Καρλ Μαρξ, επακολούθησε σύγκρουση μεταξύ τους, καθώς υποστήριξε ότι και η επαναστατική εξουσία που διακήρυττε ο Μαρξ, ήταν κατά τον Μπακούνιν προδοσία προς τον λαό. Ο Μπακούνιν κήρυττε τον αθεισμό, την κατάργηση των τάξεων, την ισότητα των δύο φύλων, την κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής. Από αυτές τις ιδέες του Μπακούνιν, δεν φαίνεται να υπάρχει καμμιά διαφορά με τις ιδέες του Μαρξ, και δεν ξέρω γιατί ήλθαν σε τόσο μεγάλη σύγκρουση, εξ αιτίας μόνο της διακυβέρνησης από τη λαϊκή επανάσταση, που θεωρήθηκε από τον Μπακούνιν σαν προδοσία.
Μπορούν να πραγματοποιηθούν οι ιδέες αυτές στ΄αλήθεια ; Μήπως πρόκειται απλώς για « ασκήσεις επί χάρτου » ; Αν ξεκινήσουμε με τις πιό μετριοπαθείς προτάσεις που υπέβαλε ο Μαρξ, και δούμε κατά πόσον αυτές μπόρεσαν να τεθούν σε εφαρμογή, θα συμπεράνουμε ότι οι πολύ πιό προχωρημένες ιδέες του Μπακούνιν, του Προυντών, του Κραπότκιν και των άλλων ιδεαλιστών, δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν πέραν από το στάδιο της ουτοπίας. Οι καθ΄ όλα αξιοσέβαστοι αυτοί διανοητές ήξεραν πολύ καλά ιστορία, κοινωνιολογία, οικονομικές επιστήμες, αλλά όπως φαίνεται από τα σχέδιά τους, αγνοούσαν παντάπασιν την ψυχολογία, και μάλιστα την ψυχολογία του βάθους που διερεύνησε ο Φρόϋντ, και έτσι έμειναν σε μιά θεωρία - που όπως αναφέραμε και για τον Μαρξισμό - ήταν πραγματοποιήσιμη μόνο σε μιά κοινωνία μυρμηκιών, ζώων που ήδη εφαρμόζουν τις θεωρίες αυτές στην πράξη, και μάλιστα χωρίς να γνωρίζουν τίποτε θεωρητικό σχετικά μ΄ αυτές τις θεωρίες.
Ο αναρχισμός - λόγω ίσως αυτών των ιδεών πάνω στις οποίες στηρίχτηκε - ποτέ δεν απόκτησε κάποιον αριθμό οπαδών, έμεινε πάντα στο θεωρητικό επίπεδο. Εκτός από το πείραμα της Λειψίας, δεν γνωρίζω καμμιά άλλη περίπτωση που να εφαρμόστηκε, εκτός ίσως από μεμονωμένες περιπτώσεις, όπου ίσως εφαρμόστηκε σε μικρές κοινότητες. Μιά τέτοια κοινόνότητα στην οποία εφαρμόστηκαν εν μέρει τουλάχιστον οι αρχές αυτές, ήταν το κοινόβιο της πρωτοχριστανικής κοινότητας που ίδρυσαν οι Απόστολοι και οι βοηθοί τους διάκονοι στην Ιερουσαλήμ, γύρω στο έτος 32 μ. Χ.και το οποίο διαλύθηκε με τον πρώτο διωγμό που εξαπολύθηκε από το Ιουδαικό ιερατείο σε πολύ μικρό διάστημα μετά την ίδρυσή του. Τα μέλη του κοινοβίου σκορπίστηκαν στις επαρχίες, και δεν δοκιμάστηκε σε καμμιά περίπτωση καινούργια εφαρμογή του, παρά το ότι οι συνθήκες ήσαν κατάλληλες για κάτι τέτοιο. Στην Ελλάδα οι αναρχικοί ήσαν πάντοτε λίγο πάνω από το μηδέν τοις εκατό, κατά κανόνα νεαροί ονειροπόλοι, που ίσως και σε κάποια προχωρημένη ηλικία έμειναν αιώνιοι έφηβοι. Ετσι, όταν ακούμε για ομάδες νεαρών αναρχικών που φορούν κουκούλες και δημιουργούν επεισόδια σε συλλαλητήρια ή διάφορες άλλες εκδηλώσεις, πρέπει να ξέρουμε ότι είναι απλώς παιδιά, και ότι σε λίγο θα γίνουν άντρες και θα ακολουθήσουν άλλους δρόμους, ενώ θα τους διαδεχτούν άλλα παιδιά και ούτω καθ΄ εξής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου