TO AΡXAIOTEΡΟ " ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ "

Βλέπω ότι χαμογελάτε κάτω απ΄τα μουστάκια σας - αν έχετε βέβαια μουστάκια, που δεν δεν έχετε παρά μόνο λίγοι. ( Οι γυναίκες - πλην εξαιρέσεων - δεν έχουν μουστάκια, η φράση απευθύνεται στους αντρες ). Και γιατί χαμογελάτε, παρακαλώ ; Επειδή νομίζετε ότι το αρχαιότερο επάγγελμα που υπήρξε στον κόσμο, είναι αυτό που ασκείται από γυναίκες μιάς ορισμένης κατηγορίας, έτσι δεν είναι ; Λοιπόν, αν αυτό νομίζετε, ίσως πέφτετε έξω, δεν γνωρίζουμε τίποτε σχετικά μ΄ αυτό το επάγγελμα που υπονοείτε, και που και ο ίδιος υπονοώ. Και δεν ξέρουμε αν πράγματι αυτό ήταν το πρώτο επάγγελμα, όπως συνηθίζεται να λέγεται, πιθανόν να μην ήταν αυτό. Πιό πιθανό να ήταν το επάγγελμα του κυνηγού ή του ψαρά, αυτά πρέπει να ήσαν τα πρώτα επαγγέλματα - αν μπορούμε να τα ονομάσουνε έτσι και όχι σαν μέσα προσπορισμού τροφής για τον πρωτόγονο άνθρωπο, χωρίς αληθινό « επαγγελματικό » χαρακτήρα. Αλλά ας πάρουμε την κλασσική
εκδοχή που θέλει τη γυναίκα να ασκεί το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου, ας θεωρήσουμε ότι αυτό ήταν πράγματι το πρώτο αληθινό επάγγελμα, αυτό που έδινε τη δυνατότητα σε μιά γυναίκα να επιβιώνει σ΄έναν κόσμο δύσκολο, χωρίς κανέναν προστάτη, χωρίς τη δυνατότητα να κάνει κάτι πιό « έντιμο », πιό « αξιοπρεπές ». Και ας προσπαθήσουνε - στο μέτρο των φτωχών κοινωνιολογικών μας γνώσεων - να αναλύσουμε το φαινόμενο, να δούμε την αναγκαιότητα ή μή του επαγγέλματος αυτού.
Θα αφήσουμε κατά μέρος τους πολύ πρωτόγονους ανθρώπους, αυτοί μάλλον δεν θα είχαν ανάγκη από γυναίκες ενός τέτοιου επαγγέλματος. Μπορούσαν να έχουν στη σπηλιά τους ή στην αχυροκαλύβα τους, μιά ή και περισσότερες γυναίκες, γιατί να ψάχνουν να βρούν « επαγγελματίες » γυναίκες που πιθανώτατα δεν υπήρχαν επειδή όλοι οι άντρες είχαν τη δυνατότητα να έχουν εύκολα μιά γυναίκα και πιθανόν να την άλλάζαν όποτε ήθελαν, αυτοί είχαν το πεπόνι, αυτοί και το μαχαίρι. Πρέπει νομίζω να προχωρήσουμε σε κάποιες εποχές που άρχισαν να εμφανίζονται οργανωμένες κοινωνίες, με ορισμένους κανόνες που τους τηρούσαν τα μέλη τους. Και μέσα σε τέτοιες κοινωνίες, θα μπορούσε να αναπτυχθεί και ένα επάγγελμα σαν κι αυτό που εξετάζουμε.
Λοιπόν, βρισκόμαστε - υποθετικά βέβαια - μέσα σε έναν οικισμό αρκετά μεγάλο. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες της εποχής εκείνης. Οι άντρες έχουν τις γυναίκες τους -μία ή πολλές,ανάλογα με τη δυνατότητα να τις συντηρήσουν - αλλά υπάρχουν και κάποιες γυναίκες ή έστω μιά μόνη γυναίκα, που δεν την πήρε κανένας αντρας, για λόγους που δεν μπορώ να τους ξέρω, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν ήμουν παρών τότε στον οικισμό αυτό, υπόθεση κάμνω απλώς. Μπορεί να είναι γκρινιάρα, μπορεί να νομίζουν οι άντρες ότι θα τους φορέσει κάποια μέρα τα « κέρατα », ίσως υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Πάντως, δεχόμαστε - υποθετικά πάντοτε - ότι υπάρχει κάποια ή κάποιες γυναίκες αυτού του τύπου.
Πώς θα μπορέσει να επιβιώσει μιά τέτοια γυναίκα που δεν έχει κανέναν πόρο ζωής ; Περιουσιακά στοιχεία δεν έχει, η καλλιέργεια της γής προϋποθέτει χέρια δυνατά που δεν τα έχει, στο κυνήγι δεν μπορεί να πάει, φοβάται τους λύκους. Τέχνη δεν ξέρει καμμιά, άλλωστε ποιά τέχνη θα μπορούσε να υπάρχει σε μιά εποχή που δεν υπάρχουν ακόμα τεχνίτες ; Να πάει υπηρέτρια σε κάποια καλύβα ; Ο θεσμός της υπηρέτριας δεν έχει έλθει ακόμα, πάει κι αυτό. Βρείτε μου μιά δουλειά που θα μπορούσε να κάνει, πολύ σας παρακαλώ.
Κάτω από αυτές τις οικονομικές συνθήκες, δεν της μένει παρά να εξασκήσει το μόνο επάγγελμα που μπορεί να την κρατήσει στη ζωή, κι αυτό είναι το γνωστό μας και μη εξαιρεταίο επάγγελμα. Είναι κι αυτό ένα επάγγελμα, αρκετά διαφορετικό από τα άλλα, που όμως έχει κάποιο σκοπό, αλλοιώς δεν θα υπήρχε λόγος να υφίσταται. Ας πάρουμε όλες τις παραμέτρους που συγκροτούν την αναγκαιότητα της ύπαρξης αυτού του είδους της « εργασίας ».
Υπάρχουν άνθρωποι τόσο δυσειδείς, τόσο άσχημοι και αποκρουστικοί, ώστε καμμιά γυναίκα δεν θα γύριζε το βλέμμα να τους κοιτάξει, κι αν τους κοίταζε, θα ένοιωθε κάποια μορφή αποτροπιασμού. Τί θα γίνει μ΄αυτούς τους άντρες που η φύση τόσο άσχημα κακομεταχειρίστηκε ; Πρέπει να μείνουν σ΄ όλη τους τη ζωή χωρίς να αγγίξουν μιά γυναίκα ; Δεν το βρίσκω δίκαιο, άλλοι να έχουν όλα τα προνόμια, και άλλοι να έχουν όλων των ειδών τα κουσούρια, πάει αυτό ; Κάτι πρέπει να γίνει και μ΄αυτούς τους Κουασιμόδους, αυτή είναι η κατάσταση, μας αρέσει δεν μας αρέσει. Και γι αυτούς υπάρχει η γυναίκα που πληρώνεται για να τους παράσχει τις επ΄αμοιβή υπηρεσίες της, που καμμιά άλλη δεν τις παρέχει.
Ενας άνθρωπος ταξειδεύει σε μακρυνές αποστάσεις, αυτός δεν είναι δύσμορφος σαν τον προηγούμενο αναφερθέντα, είναι όμως μακρυά από τη γυναίκα του, και θα μείνει μακρυά της επί έξι μήνες ή και έναν χρόνο. Τί μέλλει γενέσθαι και μ΄αυτόν τον άνθρωπο, ας πούμε έναν ναυτικό που επιστρέφει στο σπίτι του αφού κάνει τρεις φορές το γύρο του κόσμου και επικοινωνεί με το σπίτι του μόνο με γράμματα και τηλεγραφήματα ; Επί του προκειμένου, η Χριστιανική διδασκαλία δεν επιτρέπει κανενός είδους παράβαση, αλλά ούτε και επίσημα ο νόμος. Ανεπίσημα, ο νόμος κάνει τα στραβά μάτια, δεν πρόκειται να δεχτεί μιά αίτηση διαζυγίου από τη γυναίκα ενός τέτοιου ναυτικού. Αλλωστε, οι γυναίκες των ναυτικών γνωρίζουν πολύ καλά την κατάσταση, και δεν δυσανασχετούν με τις « απιστίες » των αντρών τους αυτού του τύπου. Επί τη ευκαιρία, θα αναφέρω τι λέει το κοράνιο γι αυτές τις περιπτώσεις. Ενώ απαγορεύει ρητώς και διά ροπάλου τη μοιχεία ή τη « σχέση » με οποιαδήποτε « επαγγελματία » του είδους αυτού, και μάλιστα οι πλείστοι πιστοί του Ισλάμ τηρούν με ευλάβεια αυτή την εντολή που ο Μωάμεθ τους έδωσε - απότέλεσμα του οποίου είναι ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει το έϊτζ στις Ισλαμικές χώρες -όμως λέγει ότι αν ο άντρας λείπει σε ταξείδι πάνω από δυό μήνες, είναι ελεύθερος να « γνωρίσει » μιά τέτοια επαγγελματία.
Ενδιαφέρον έχει να γνωρίσουμε τις γυναίκες αυτού του επαγγέλματος που το ασκούσαν στην αρχαία Ελλάδα. Ησαν οι γνωστότατες εταίρες, δηλαδή συντρόφισσες των αντρών, κάτι σαν τις γιαπωνέζες γκέϊσσες. Οι πιο διάσημες από αυτές ήσαν η Φρύνη, που ο Πραξιτέλης - και ίσως και άλλοι καλλιτέχνες της εποχής - τη χρησιμοποίησε σαν μοντέλο, θα ήταν φοβερά όμορφη η αθεόφοβη. Και η Ασπασία που έγινε γυναίκα του Περικλή, σας θυμίζει τίποτε αυτό σχετικά με την πρόσφατη Ελληνική πολιτική ιστορία ; Επίσης η εξ ίσου διάσημη Λαϊδα, που πολύ την ήθελε ο κυνικός φιλόσοφος ο Διογένης - έτσι λέει μιά φήμη - ώστε του στήσανε οι φίλοι του μιά φάρσα, χρησιμοποιώντας την υπηρέτριά της, και όταν ξύπνησε το πρωϊ ο φιλόσοφος - που μέσα στο σκοτάδι δεν μπόρεσε να κατάλάβει περί τίνος επρόκειτο - είπε το χαριτωμένο εκείνο : « Του λύχνου σβυσθέντος, πάσα γυνή Λαϊς εστί ».
Το ζήτημα για τον Διογένη φαίνεται ότι ήταν καθάρά οικονομικό, η Λαϊδα - όπως όλες οι περιωπής ασχολούμενες με το επάγγελμα αυτό - ήταν πολύ ακριβή, το ποσόν που απαιτείτο για τη « βίζιτα », όπως λέγεται σήμερα η επίσκεψη σε μιά κυρία που ασχολείται με τέτοιες εργασίες, ήταν απρόσιτο για το πτωχότατο βαλάντιο του κυνικού φιλόσοφου. Είναι γνωστή και η ρήση που ελέγετο για την Κόρινθο - πόλη όπου υπήρχαν οι « ελίτ » του επαγγέλματος αυτού, και που φαίνεται είχαν πολύ υψηλό « κασέ » : « Ού παντός ανδρός εστί πλείν ες Κόρινθον ». Και για να το μεταφράσουμε - αν και όλοι κατέχουν την αρχαία Ελληνική σαν τη μητρική τους γλώσσα - είναι : « Δεν είναι για τον οποιονδήποτε άντρα προσιτό να ταξειδέψει - διά θαλάσσης - στην Κόρινθο ». ( Εννοώντας βέβαια ότι έπρεπε να έχει φουσκωμένο πορτοφόλι για να κάνει ένα τέτοιο ταξείδι, οι ταρίφες ήσαν πολύ ψηλές ). Και να προστεθεί, ότι οι αξιέραστες κυρίες που εξασκούσαν αυτό το επάγγελμα, ήσαν οι μόνες γυναίκες στην αρχαιότητα που ήσαν μορφωμένες, και που μπορούσαν να έλθουν σε συζητήσεις επί παντός επιστητού με τους κυρίους που είχαν την τιμή να τις « επισκέπτονται ».
Η Παλαιά Διαθήκη δεν διάκειται καθόλου ευμενώς προς αυτό το επάγγελμα, φαίνεται να το αποδοκιμάζει έντονα. Παρά ταύτα, δίνει μιά τιμητική θέση στη Ραχάβ, μιά πόρνη που έμενε στην Ιεριχώ και που βοήθησε τους Ισραηλίτες να κατασκοπεύσουν την πόλη πριν εξαπολύσουν εναντίον της γενική επίθεση. Μάλιστα, ο Ματθαίος, στη γενεαλογία του Ιησού Χριστού - που όπως βλέπει κανείς, αφορά όχι τον ίδιο, αλλά τον Ιωσήφ - αναφέρει μεταξύ των προγόνων του και τη Ραχάβ. Γενικά, στην Καινή Διαθηκη, τα σχόλια για τις γυναίκες αυτές είναι σχετικά ευνοϊκά : « Οι πόρνες και οι τελώνες πηγαίνουν πριν από εσάς στη βασιλεία των ουρανών » λέει ο Ιησούς προς τους Φαρισαίους.
Οι επαγγελματίες αυτές, επειδή το επάγγελμα τους θεωρείται γενικώς « αμαρτωλό », φροντίζουν να είναι έντιμες σε όλους τους άλλους τομείς. Δεν θα βρείς εύκολα ανάμεσα σ΄αυτές απατεώνισσες, κλέφτρες, καταχράστριες χρήματος και άλλου είδους παράνομες. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, στο βιβλίο του « Τίμιοι και άτιμοι » - που είναι μέρος μιάς κοινωνικής τριλογίας - έχει σαν κεντρικό πρόσωπο μιά πόρνη που είναι το μόνο έντιμο πρόσωπο ανάμεσα σ΄όλους τους άλλους που αναφέρονται στο μυθιστόρημά του. Και δεν έχει άδικο, αυτές που συνήθως είναι άτιμες, δεν είναι οι μετερχόμενες το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου, αλλά οι λεγόμενες « τίμιες ». Και όντως, δεν θα δείς - εκτός εξαιρέσεων - να απασχολούν τη Δικαιοσύνη οι γυναίκες αυτές, αντίθετα την απασχολούν αυτοί που τις εκμεταλλεύονται, και μάλιστα τις εκμεταλλεύονται αγρίως. Οι ίδιες όμως δεν κάθονται στο εδώλιο του κατηγορού-μενου - αντίθετα με κάποιους λεγόμενους « έντιμους » - που το ποινικό τους μητρώο είναι ολόκληρος τόμος.
Εδώ και λίγα χρόνια, το επάγγελμα έχει αναγνωριστεί επίσημα από το Ελληνικό κράτος, έχει μάλιστα και συνδικαλιστική δράση με τα προεδρεία και τις συνελεύσεις των μελών του επίσημου πλέον σωματείου. Τα μέλη του έχουν και ασφάλιση και σύνταξη γήρατος, εργαζόμενες γυναίκες είναι και αυτές, πρέπει και την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη να έχουν, και κάποιο εισόδημα όταν θα φτάσουν σε κάποια ηλικία που οι άλλοι εργαζόμενοι
συνταξιοδοτούνται.
Εσχάτως, βλέπω σε τηλεοπτικά s h o w s, την πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης « εκδιδομένων γυναικών » - αυτός είναι ο επίσημος τίτλος των ασχολουμένων με το αρκετά επικερδές αυτό επάγγελμα - η οποία είναι θαυμάσια συνομιλήτρια, με πολύ καλή γνώση της Ελληνικής γλώσσας. Φαίνεται να είναι απόφοιτη λυκείου τουλάχιστον, και της οποίας οι γνώμες μού φαίνονται πολύ πιό βαρύνουσες από αυτές που εκφέρουν διάφορα « σοβαρά » και « έντιμα » πρόσωπα. Και είναι σημαντικό να δείς ότι οι απόψεις της έχουν περισσότερη « ηθική » βάση από εκείνες που εκφέρονται από άλλους, μορφωμένους συνομιλητές, επιστήμονες παντός κλάδου. Μήπως έχουμε και εδώ μιά επανάληψη της αρχαίας εταίρας, που εθεωρείτο πρόσωπο άξιο να μετέχει σε συζητήσεις κάποιου επιπέδου ;