Τ Ο B A Η S I S Κ Α Ι Τ Ο R O U S F E T
Δυό περίπου δεκαετίες πριν το χίλια τετρακόσια έτος π.Χ., έφτασαν στην περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης, παρακάμπτοντας όπως φαίνεται την Κωνσταντινούπολη, οι τουρκικές « ορδές », που είχαν ήδη κατακτήσει πριν από δεκαετίες τη Μικρά Ασία. Την ιστορική πόλη μας, την πρωτεύουσα των Βαλκανίων από την νεολιθική όμως εποχή, την καταλάβανε παίρνοντας την από το Σέρβο βασιλιά Στέφανο Ντουσάν το χίλια τριακόσια ογδόντα τρία.
Ακριβώς εβδομήντα χρόνια αργότερα, περικύκλωσαν την Πόλη, την παλιά πρωτεύουσα του Βυζάντίου, που ήταν πιά απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο, και μετά από πολιορκία αρκετών μηνών – αν δεν πέφτω έξω στους υπολογισμούς μου – μπήκαν στην Πόλη, και εκεί σχεδόν τελείωσε το Βυζάντιο. Κάποιες περιοχές που δεν είχαν καταληφθεί μέχρι τότε, όπως ο Μυστράς της Σπάρτης, έπεσαν στα χέρια των Ασιατών αυτών, των Τούρκων, λίγο αργότερα.
Πέντε με έξι αιώνες έχουν περάσει από τότε. Στο διάστημα των αιώνων αυτών, οι ντόπιοι κάτοικοι της χώρας, οι Ελληνες μαζύ τους ελληνοποιήθέντες Αλβανούς χριστιανούς που διώχτηκαν από τους ομοεθνείς τους Μουσουλμάνους, έζησαν την κατοχή των Τούρκων. Που είχαν και τους διοικούντες τη χώρα, είχαν και τους μπέηδες, τους πασάδες, του αγάδες και τους άλλους παρατρεχάμενούς τους.
Όταν ένας υπόδουλος κάτοικος μιάς περιοχής την εποχή εκείνη, είχε την ανάγκη μιας κρατικής παρέμβασης, πού θα έπρεπε να πάει ; Στους ας τους πούμε με σημερινούς όρους, δήμαρχο, τον δικαστή – Καντή στα τουρκικά – τον πασά και τον όποιο άλλον άρχοντα που βρισκόταν στην περιοχή του, για να βρεί το δίκηο του. Σε ζητήματα κληρονομικά, προσωπικά, ποινικά και άλλα τινά.
Μιά συνήθεια που υπήρχε τότε στον τουρκικό κρατικό και τοπικής διοίκησης μηχανισμό, ήταν και η ανάγκη να τροφοδοτηθεί ο κρατικός υπάλληλος της κάθε υπηρεσίας, με ένα σχετικό « φακελλάκι », όπως το λέμε σήμερα στη δική μας χώρα. Αν δεν το έδινες αυτό, ίσως η υπόθεσή σου να πήγαινε στις ελληνικές καλένδες, ή έστω να καθυστερούσε πολύ να διεκπεραιωθεί. Ανάγκη λοιπόν πάσα, να δώσεις στον εν λόγω υπάλληλο, το σχετικό « φακελλακι ».
Το οποίο στην τουρκική γλώσσα ονομαζεται « μπαχσίς ». Που σημαίνει « φιλοδώρημα », ή δώρο έναντι παρασχεθείσης υπηρεσίας. Και πώς λέγεται αυτή η παρασχεθείσα υπηρεσία για την οποία δόθηκε το « μπαχσίς ». Είναι το πασίγνωστο – πάλι στα τουρκικά « ρουσφέτ », που το γράφουν στην τουρκική γλώσσα « r u s f e t », το γνωστότατο σε όλους ρουσφέτι. Που η ακριβής έννοια του στην τουρκική γλώσσα, είναι « παροχή προς φίλον κυβερνώντος κόμματος » - ή από κρατική υπηρεσία. Και ενέχει και τη σημασία της « δωροδοκίας », της « χάρης », του « χατηριού ».
Πέρασαν τετρακόσια και σε μερικές περιοχές της χώρας και πάνω από πεντακόσια χρόνια, και λοιπόν, οι δυό αυτές τουρκικές λέξεις, μαζύ με ένα τεράστιο αριθμό άλλων επίσης τουρκικών λέξεων, έμειναν στο ελληνικό λεξιλόγιο, όπως άλλωστε έχουν μείνει και πλήθος από ιταλικές λέξει από την εποχή της Ενετοκρατίας, που υπήρχε σε πολλά νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου πελάγους.
Και ερχόμαστε τώρα στη σημερινή εποχή, τέσσερις και πέντε αιώνες μετά την απελευθέρωση από τον ξενικό ζυγό. Που πολλές συνήθειες ο ζυγός αυτός μας άφησε από τα πράγματα του παλιού εκείνου καιρού, δεν μπορείς να περάσεις τόσους αιώνες και να μην σου αφήσουν τα ίχνη και τα συνήθεια τους στις επόμενες εποχές. Και μεταξύ αυτών που τότε είχανε, ήταν και το μπαχσίς και το ρουσφέτ. Και τα δύο αυτά, μας έμειναν σαν ιερές παρακαταθήκες.
Οι από πολύ μακρυνές εποχές συνήθειες, πολύ δύσκολα – και ίσως και καθόλου – δεν κόβονται.πώς λοιπόν θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε εκείνα τα αξέχαστα μπαχσίς και ρουσφέτ, που είχαμε επί τόσους αιώνες, δεν θα ήταν ένα είδος προδοσίας στα ήθη και τα έθιμά μας, μιά τέτοια πράξη ; Ετσι λοιπόν, αυτές τις τόσο όμορφες πρακτικές που είχαμε εφαρμόσει επί τόσους αιώνες, καταφέραμε να τις διατηρήσουμε και μάλιστα ανέπαφες, στο πέρασμα του χρόνου. Και να τις χρησιμοποιούμε και τις σημερινές άνοστες από πλευράς εθίμων εποχές.
Βρισκόμαστε λοιπόν στη σημερινή εποχή, και σηκώνεσαι να πας σε μιά δημόσια υπηρεσία. για να διεκπεραιώσεις μιά υπόθεσή σου, φορολογική, κτηματική ή οποιαδήποτε άλλη. Ανοίγεις την πόρτα του γραφείου, και ιδού ο αρμόδιος υπάλληλος βρίσκεται καθισμένος στην πολυθρόνα του, και περιμένει να του αναφέρεις τα της υπόθεσής σου. Και αρχίζεις την ανα-φορά σου, το τί ζητάς από την υπηρεσία αυτή - κάτι που μπορεί να είναι νόμιμο, μπορεί και να μην είναι, πρέπει να το ομολογήσεις αυτό – και ο αρμοδιος για την υπόθεσή σου, σου λέει ότι η υπόθεση αυτή είναι πολύ δύσκολο να διεκπεραιωθεί, ότι πρέπει να ξαναπάς σε μιά βδομάδα και άλλα τέτοια που σου είναι εμπόδια.
Πηγαίνεις ξανά τη μέρα που σου είπε, και ο υπάλληλος αφού συζητά για λίγο μαζύ σου, λέει ότι θα πάει να συζητήσει το ζήτημα με τον διευθυντή της υπηρεσίας. Πάει πιό μέσα, περνά λίγο διάστημα, και ξαναβγαίνει και σου λέει : « Υπάρχει ένα σοβαρό εμπόδιο στην υπόθεσή σας κύριε, νομίζω ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε ». Τίποτε ; Όχι, μιά δέσμη από χαρτονομίσματα βγαίνει από την τσέπη σου, και πηγαίνει στον υπάλληλο. Το αποτέλεσμα είναι, ότι στο πί και φί ή δουλειά σου έχει τακτοποιηθεί. Ηταν η παλιά ιστορία του μπαχσίς και του ρουσφέτ, που ξαναβρίσκει τη θέση της και στη σημερινή εποχή.
Εχεις κάποιο πρόβλημα με την υγεία σου, ( δεν εννοω προσωπικά εσένα αναγνώστη, εντελώς αφηρημένη είναι η αναφορά ), και πηγαίνεις στον γιατρό σου, Σε εξετάζει λοπτομερώς και εμβριθώς, και σου παραγγέλνει να κάνεις κάποιες εξετάσεις, υπερηχογραφήματα, μαγνητικές τομογραφίες και διάφορα άλλα, τα οποία παραγγέλνουν σήμερα οι γιατροί δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Και σαν καλό παιδί, πηγαίνεις στους τομογράφους και στα άλλα εργαστήρια, και κάνεις αυτές τις εξετάσεις.
Εκανες τις εξετάσεις, και παίρνοντας τα αποτελέσματά τους, ξαναπηγαίνεις στον θεράποντα γιατρό σου και του τα δείχνεις. Τα μελετά προσεχτικά, και μετά ώριμη σκάψη, σου λέει ότι πρέπει να πάς σε ένα κρατικό νοσοκομείο του κέντρου, της πρωτεύουσας ή έστω της συμπρωτεύουσας, επειδή κάτι σαν να υπάρχει που χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Σε πιάνει αμέσως φόβος μέγας, κάτι έχει βρεί και δεν θέλει να μου το αποκαλύψει, σκέφτεσαι με φόβο στην καρδιά. Και ξεκινάς προς το κέντρο που σου συνέστησε να πάς για τα περαιτέρω.
Στο κρατικό ιατρικό κέντρο όπου πηγαίνεις, σου λένε κάποια καθησυχαστικά πράγματα, όχι, δεν πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό και ανεπανόρθωτο. Θα χρειαστείς όμως μιά χειρουργική επέμβαση για να τακτοποιηθεί το ζήτημα της υγείας σου, πριν το πράγμα πάρει κάποιες δυσάρεστες εξελίξεις.
Μάλιστα, τώρα έχεις κάπως ησυχάσει. Ρωτάς πότε θα γίνει αυτή η επέμβαση, και σου απαντά ο αρμόδιος του ιατρικού τμήματος, ότι μετά από τρεις μήνες θα μπορείς να έλθεις και να κάνεις την επέμβαση. Βρε τι λέτε, τόσο πολύ θα αργήσει η ιστορία αυτή ; Κι αν τα πράγματα χειροτερέψουν εν τω μεταξύ ; Τι γίνεται τότε ; « Ε, κάτι μπορεί να γίνει, ίσως θα βρούμε τον τρόπο να γίνει νωρίτερα η επέμβαση, ας πούμε σε δυό βδομάδες, έχουν και άλλοι σειρά και δεν είναι εύκολο να τους παρακάμψουμε ».
Κάτι αρχίζεις να καταλαβαίνεις από όλα αυτά, το να συντομευτεί η αναμονή από τρεις μήνες σε δυό βδομάδες, κάτι σίγουρα κρύβει. Στη χώρα αυτή ζείς, έχεις ακούσει πολλά και διάφορα για τα πράγματα που συμβαίνουν σε τέτοιες περιστάσεις. Και αποφασίζεις να ξεκαθαρίσεις την κατάσταση μιά κι έξω. Και ρωτάς αμέσως τον αρμόδιο : « Κάτι νομίζω ότι έχω καταλάβει. Νομίζω ότι θα βοηθήσει την κατάσταση αν κάνω μιά προσφορά στο ιατρικό τήμ που θα ασχοληθεί με την περίπτωσή μου, εκεί δεν είναι η λύση ; »
Μάλιστα, εκεί είναι η λύση, το ξέρεις πολύ καλά, και σου απαντούν κι αυτοί χωρίς περιστροφές. Και με τα λίγα και με τα πολλά, σου ζητούν χωρίς καθόλου ντροπή να δώσεις ένα ποσό αρκετά σημαντικό, για να πηδήξεις τη σειρά που έχουν άλλοι πριν από σένα. Και βγάζοντας από το πορτοφόλι σου το ζητηθέν ποσό, το παραδίδεις στον « ταμία » της χειρουργικής ομάδας. Και με αυτό τον τρόπο, η δουλειά σου έχει τακτοποιηθεί, και θα γίνει η επέμβαση σε πολύ ευθετώτερο χρόνο.
Με τον ίδιο τρόπο, το γνωστό σε όλους « φακελλάκι », γίνεται ένα πλήθος από διευκολύνσεις στον τόπο μας. Τα είχες ακούσει και από άλλους αυτά, και τώρα τα είδες με τα ίδια σου τα μάτια. Μήπως περιμενες τίποτε διαφορετικό ; Είχες βέβαια ακούσει για πλήθος από τέτοιες ιστορίες, συνεπώς θα έπρεπε να περιμένεις ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σου συμβεί και σε σένα.
Είναι η παλιά ιστορία του bahsis και του rusfet, που το έχουμε από τα παλιά εκείνα χρόνια. Και που όπως δείχνουν τα πράγματα, είναι εξαιρετικά δύσκολο – αν όχι αδύνατον – να σταματήσει να ισχύει και στο προσεχές μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου