Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Μ Ε Κ Α Π Ο Ι Α « Τ Ε Κ Μ Η Ρ Ι Α »
Κατά την πάγια συνήθειά μας, θα το αρχίσουμε το θέμα από τις αρχές του, από τίς εποχές των πρωτόγονων ανθρώπων. Που ζούσαν - όπως το έχουμε πεί πολλές φορές, μέχρι που έγινε βαρετό - μέσα σε σπηλιές, και πιό ύστερα σε πρόχειρες καλύβες από κλαριά δεντρων. Και το είπαμε και στις άλλες περιπτώσεις, θα το ξαναπούμε και τώρα, αν και η επανάληψη των ίδιων πραγμάτων κουράζει τον αναγνώστη κατά κανόνα.
Περί τίνος πρόκειται ; Κι αυτό το έχουμε πεί, περί των νόμων που έβαλαν οι άνθρωποι από πρώτη αρχή στις πολύ στενές κοινωνίες τους, και αργότερα, όσο κυλούσε ο καιρός, και σε όλο και πιό μεγαλύτερες. Νόμους που κάποιοι πιό αξιοσέβαστοι από τους άλλους, τους σκεφτόντουσαν, και κατόπιν τους έβαζαν σε εφαρμογή. Που προβλέπανε ποιές πράξεις ήσαν έξω από τα επιτρεπτά όρια, και ποινές έπρεπε να επιβάλονται στους παραβάτες. Και με την πάροδο των εποχών, οι νόμοι αυτοί διαρκώς άλλαζαν, καθώς άλλαζαν και οι συνθήκες που υπήρχαν στις τότε κοινωνίες.
Επί χιλιάδες χρόνια, οι νόμοι αυτοί ήσαν άγραφοι, και ο λόγος που ήσαν άγραφοι, είναι πολύ απλός. Δεν είχε μέχρι τότε ανακαλυφθεί κανένα σύστημα γραφής, έτσι ώστε να γράψουν τους νόμους αυτούς και όλα τα σχετικά μ ε την εφαρμογή τους. Όμως, κάποτε βρέθηκαν συστήματα γραφής και μάλιστα πολλών ειδών, κι αυτά τα συστήματα, όλο και άλλαζαν, καινούργιοι τρόποι γραφής βρισκόντουσαν, που έκαμναν πιό εύκολη τη διατύπωση και την ανάγνωση των κειμένων. Φυσικά, το γράψιμο και το διάβασμα των γραπτών εκείνων, δεν ήταν δουλειά του οποιουδήποτε, λιγοστοί ήσαν εκείνοι που μπορούσαν να διαβάσουν, και αυ-τοί γινόντουσαν οι πρώτοι « δημόσιοι » υπάλληλοι.
Όταν έχεις όμως πολλούς νόμους, που άλλοι είναι παλιοί κι άλλοι καινούργιοι, δημιουργείται μάλλον σύγχυση, είναι κάτι σαν σκόρπια διαδήλωση. Και ανάγκη λοιπόν ήταν, να μπούν σε κάποια σειρά, να « κωδικοποιηθούν », κατά τη σύγχρονη έκφραση. Ετσι, δημιουργήθηκαν σύνολα νόμων, οι νομοθεσίες. Και με την πάροδο των καιρών, όλο και φύτρωναν καινούργιες νομοθεσίες, πράγμα που δημιούργησε συν τω χρόνω και τη ανάγκη να υπάρχουν κάποιοι ειδικοί πάνω στις ερμηνείες των διαφόρων νόμων, την διευκρίνηση κάποιων δυσκολιών στην εφαρμογή τους, και ορισμένων άλλων εμποδίων που παρουσιαζόντουσαν στην α-ονομή της δικαιοσύνης.
Και ήλθε κάποτε η ανάγκη, πολύ καιρό ύστερα - ας πούμε τους τελευταίους πέντε έξι αιώνες - να δημιουργηθούν και σχολές, που μοναδικό σκοπό τους είχαν, τη διδασκαλία των νόμων από ειδικούς δασκάλους. Οι σχολές αυτές, μπήκαν στα πρώτα πανεπιστήμια, και η νομική επιστήμη απόχτησε υψηλή θέση στον τομέα της γνώσης. Ισως τότε να ήλθε και η εποχή - ή και πολύ νωρίτερα, δεν κατέχω το θέμα - να διατυπωθούν τα πολύ γνωστά « νομικά θέσφατα », που αρκετά συχνά ακούμε να αναφέρονται.
Στην αρχαία ελληνική γλώσσα, η λέξη « θέσφατο », σήμαινε κατ΄αρχάς το λόγο ενός θεού. Σαν συνέπεια αυτής της ερμηνείας, δήλωνε και την « προφητική ρήση », το « χρησμό », την ( θεία ) εντολή. Σύμφωνα μ΄αυτή την ερμηνεία, το « νομικό θέσφατο », θα πρέπει να ερμηνεύεται σαν « νομικός χρησμός », αυτή νομίζω ότι είναι η καλλίτερη απόδοση της έννοιας του νομικού αυτού όρου, αν κάποιος έχει άλλη ερμηνεία, ευχαρίστως θα την ακούσω.
Δεν ξέρω πόσα ακριβώς είναι αυτά τα « νομικά θέσφατα », εξ άλλου ίσως δεν υπάρχει επίσημα κανένα συγκεκριμένο νούμερο. Κάποιος νομικός κανονας που είναι αποδεκτός από όλους, να μπορεί να πάρει την ονομασία αυτή. Όμως, εδώ θα ασχοληθούμε με ένα μόνο θέσφατο, το πιό ίσως γνωστό και συχνότερα χρησιμοποιούμενο. Που είναι « τo τεκμήριο της αθωώτητας », αυτό θα μας απασχολήσει, ενώ τα άλλα θα τα αφήσουμε κατά μέρος.
Τί είναι αυτό το « τεκμήριο της αθωώτητας », που τόσο πολύ ακούγεται τους τελευταίους καιρούς, στους οποίους τα δικαστικά έχουν ίσως την πρώτη θέση στην ειδησεογραφία ; Με πολύ λίγα λόγια, και για όσους βέβαια δεν το ξέρουν καλά ή καθόλου, πρόκειται περί του εξής : Προτού να τελειώσει μιά δίκη, ο άνθρωπος που κατηγορείται και κάθεται στο εδώλιο του κατηγορούμενου, παραμένει αθώος. Μέχρι να βγεί η καταδικαστική απόφαση. Κανένας δεν μπορεί να τον θεωρεί ένοχο της συγκεκριμένης πράξης για την οποία κατηγορείται, πριν από την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου. Και μόνο μετά από την ανακοίνωση της δικαστικής απόφασης που θα είναι καταδικαστική - έστω και μόνο της πρωτόδικης απόφασης, χωρίς προσφυγή στο Εφετείο ή το Ανώτατο Δικαστήριο - μπορεί ο καθένας να τον θεωρεί ένοχο. Αυτή είναι η ερμηνεία του θέσφατου αυτού. Ο καθένας λοιπόν είναι αθώος, μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Πολύ λογικό είναι αυτό. Δεν μπορεί ο καθένας στα καλά καθούμενα - και ειδικά οι υπηρετούντες το δημοσιογραφικό επάγγελμα ( ή λειτούργημα, όπως θέλουν να το ονομάζουν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι ), να εκτοξεύει κατηγορίες κατά ενός ανθρώπου και να τον καταδικάζει εμμέσως πλήν σαφώς, χωρίς να έχει αυτός περάσει από τη νόμιμη δικαστική διαδικασία. Με φήμες μονάχα, δεν μπορεί να δημιουργείται κλίμα σε βάρος κάποιου, έστω κι αν όλες ή πολλές ενδείξεις τον καθιστούν ύποπτο κάποιας παραβατικότητας.
Δεκτόν λοιπόν το τεκμήριο της αθωώτητας, καμμιά αντίρρηση. Αυτό ξέραμε εδώ στη χώρα μας μέχρι τα τελευταία χρόνια. Είναι όμως έτσι τα πράγματα αυτή την εποχή ; Ιδού ένα ερώτημα, στο οποίο θα δώσω μιά εντελώς αυθαίρετη απάντηση, στην οποία βέβαια θα αντιταχθούν όλοι οι νομικοί εν σώματι, και με στεντόρεια φωνή θα διαμαρτυρηθούν έντονα. Δεν μπορούν να δεχτούν με κανένα τρόπο, μιά θέση που εκ των πραγμάτων είναι εντελώς ανατρεπτική σε σχέση με τα από όλους θεωρούμενα σαν σωστά και μή επιδεχόμενα αντίρρηση.
Θα το πάω στη αρχή σε έναν άλλο διαφορετικό τομέα. Στην υπόθεση μιά εγκληματικής πράξης, μιάς δολοφονίας. Τη διαλεύκανση της οποίας, αναλαμβάνουν οι αρμόδιες αστυνομικές αρχές. Ποιές είναι οι αρχές πάνω στις οποίες θα αρχίσουν το έργο της έρευνας ; Λοιπόν, είναι η αναζήτηση κινήτρου για την εγκληματική αυτή ενέργεια, ποιά δηλαδή άτομα θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτή την δολοφονία. Ποιοί θα μπορούσαν να έχουν ένα κίνητρο - ένα σημαντικό οπωσδήποτε κίνητρο - να εκτελέσουν μιά τέτοια πράξη ;
Στον κύκλο των ύποπτων, υπάρχουν ας πούμε επτά ή οκτώ άτομα που ευνοούνται από αυτή την υπόθεση, το νούμερο αυτό είναι βέβαια εντελώς φανταστικό, όπως φανταστική είναι και η όλη αυτή ιστορία. Λοιπόν, αυτό που κάνουν - ή πρέπει να κάνουν - οι αστυνομικές αρχές που ασχολούνται με την υπόθεση, είναι να θεωρήσουν εκ προοιμίου και χωρίς εξαίρεση, όλους αυτούς τους ωφελούμενους, σαν κατ΄αρχήν ένοχους. Ότι δηλαδή, γι αυτούς πρέπει να ισχύει - ανεπίσημα βέβαια - το τεκμήριο της ενοχής, ότι όλοι ανεξαιρέτως, πρέπει να θεωρούνται ένοχοι, μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Ετσι έχει το πράγμα.
Για να μικρύνει όσο πάει ο κύκλος των υπόπτων, και συνεπώς και των κατά τεκμήριο ε-νόχων, η ανακριτική αρχή της αστυνομίας, εξετάζει ένα προς ένα το « άλλοθι » του καθενός από τους ύποπτους. Πού ήσουν χτές το βράδυ ανάμεσα στις οκτώ και δέκα η ώρα ; Την ερώτηση αυτή την κάνουν στον καθένα με τη σειρά, κι αυτοί είναι υποχρεωμένοι να δηλώσουν πού ακριβώς ήσαν το συγκεκριμένο εκείνο δίωρο. Κι αυτό το άλλοθι που αναφέρουν οι εξεταζόμενοι, θα πρέπεπι να είναι ατράνταχτο, δεν μπορείς να πείς ότι ήσουν στο θέατρο εκείνη την ώρα, αν δεν μπορείς να το αποδείξεις. Ακόμα κι αν έχεις το εισιτήριο της παράστασης, ακόμα κι αν ξέρεις το περιεχόμενο του θεατρικού έργου, δεν φτάνει για να νομιμοποιήσεις το άλλοθί σου, όλα αυτά μπορεί να τα « έστησες » μόνος σου. Θα πρέπει να σε έιδαν εκεί κάποιοι όλο αυτό το δίωρο, να ήσουν όλη την ώρα εκεί, να μην είχες λείψει καθόλου.
Με κάποιους τέτοιους τρόπους, ξεκαθαρίζεται πολλές φορές ή και πάντοτε η κατάσταση. Και τότε, αυτοί που ήσαν μέχρι τη στιγμή εκείνη κατά τεκμήριο « ένοχοι », βγαίνουν έξω από τον κατάλογο των υπόπτων, αναζητείται αυτός που και άλλοθι γερό δεν έχει, και πολλή ωφέλεια θα του έλθει με το έγκλημα που έγινε. Ωφέλεια που μπορεί να μην είναι σε χρήμα, αλλά σε άλλους τομείς. Αν πρόκειται για εκδίκηση λόγου χάριν, αν έιναι το λεγόμενο « ξ-καθάρισμα λογαριασμών », ή οτιδήποτε άλλο που σε ωφελεί κατά κάποιο τρόπο.
Και τώρα, στην ανατρεπτική θεώρηση του νομικού θέσφατου που προαναφέρθηκε. Γνωστό είναι σε όλους τους παροικούντας την Ιερουσαλήμ, ότι η χώρα μας η ένδοξη και μητέρα των πολιτισμών, παρουσιάζει εδώ και λίγες δεκαετίες - κάπου εικοσιπέντε χρόνια για να είμαστε πιό κοντά στα πράγματα - μιά πρωτιά που κανένας στον κόσμο αυτό δεν μπορεί να την διεκδικήσει. Την πρωτιά της γνωστής και μη εξαιρεταίας « διαφθοράς » των πάντων, διαφθοράς σε όλους τους τομείς της ζωής. Αν υπάρχει έστω και ένας από τους κατοίκους της χώρας, που να έχει αντίθετη άποψη, πολύ θα ήθελα να τον δώ, θα ήταν ένα πολύ αξιοπερίεργο φαινόμενο. Αυτόν που θα με έπειθε ότι η κοινωνία μας δεν είναι καθόλου σάπια, είναι καθαρή απ΄την κορυφή μέχρι τη βάση της.
Λοιπόν, στη χώρα μας με την σάπια αυτή κοινωνία, που όζει βρώμας και δυσωδίας - μιάς σαπίλας που υπάρχει και σε πολλές ίσως άλλες χώρες αλλά σε μικρότερη κλίμακα - όλοι θα πρέπει να θεωρούνται ένοχοι μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Πρόκειται για μιά τέλεια αντιστροφή του νομικού θέσφατου που αναφέρθηκε πιό πάνω. Ακούω διαμαρτυρίες από πολλές πλευρές, όχι λένε, δεν έιναι όλοι ένοχοι, υπάρχουν και πάρα πολλές εξαιρεσεις. Που κάνουν αυτό το ανεστραμμένο θέσφατο, να φαντάζει τελείως εικονικό και ψεύτικο.
Όμως, επιμένω στη θέση μου, όσες κι αν είναι οι φωνές αυτές που επιμένουν στην ισχύουσα ερμηνεία του θέσφατου αυτού. Για να μην μιλώ όμως με γενικότητες, θα πάρω ένα ένα τα πράγματα. Με πρόχειρα παραδείγματα, που κατανοητά θα είναι, και τις θέσεις μου - που μπορεί να είναι και θέσεις και πολλών άλλων - θα στηρίζουν. Και τα παραδείγματα αυτά, θα μπούν το καθένα στην κατηγορία του.
Και από των ημετέρων δεί άρξασθαι. Τους αγαπητούς συνάδελφους γιατρούς, τους υπηρέτες της επιστήμης του μεγάλου Ιπποκράτη, που έχουν μάλιστα δώσει και τον νενομισμένο όρκο του πατέρα αυτού της ιατρικής επιστήμης. Και θα πώ μερικά ευκολονόητα λογια, για την ειδική κατηγορία των γιατρών, που υπηρετούν σε δημόσιες θέσεις, σε κρατικά νοσοκομεία. Εκεί όπου προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για τις οποιες αμείβονται, με μέτριες ή μεγά-λες αποδοχές. Τις οποίες αποδοχές, τις ήξεραν από τα πριν, προτού κάνουν αιτήσεις για την πρόσληψή τους στα ιδρύματα αυτά, δεν τους εξαπάτησε κανένας πάνω στο ζήτημα αυτό.
Η ιστορία με τα πασίγνωστα « φακελλάκια », είναι μάλλον πολύ πρόσφατη, δεν πρέπει να έχει περάσει εικοσιπενταετία από τον καιρό που άρχισε να εφαρμόζεται η μέθοδος αυτή της έξτρα αμοιβής. Αρχικά από έναν καρδιοχειρουργό, τον πρώτο που ήλθε από την Εσπερία, και με τον καιρό, το πράγμα άρχισε να επεκτείνεται, στην αρχή με μικρή ταχύτητα, και ύστερα με ακάθεκτη ορμή. Ηταν περιορισμένη η υπόθεση στους χειρουργούς, και στη σειρά που έβαζαν τους ασθενείς τους που είχαν για χειρουργική επέμβαση. Ζητούσαν ένα - συνήθως σεβαστό - ποσόν, για να σε βάλουν στους πρώτους στη σειρά. Το έδινες, πηδούσες πολύ μπροστά, δεν το έδινες, πήγαινες στους πολύ πίσω.
Με τον καιρό, και γιατροί άλλων ειδικοτήτων, πάντοτε βέβαια των κρατικών νοσοκομείων, άρχισαν να μιμούνται τους έχοντες το χειρουργικό νυστέρι ανά χείρας. Όταν μπορεί κανείς να βγάζει κάτι παραπάνω από μιά δουλειά - αυτή είναι η κυρίαρχη νοοτροπία - γιατί να μην επωφεληθεί απ΄την περίσταση ; Μ΄αυτό τον τρόπο, άνθισε το περιώνυμο « φακελλάκι ».
Φυσικά, υπάρχουν και οι μη λαμβάνοντες φακελλάκια. Αν αυτό γίνεται επειδή δεν μ π ο ρ ο ύ ν, λόγω του ότι δεν το επιτρέπει η θέση τους, δεν έχει αξία η υπόθεση. Αν όμως είναι σε θέση να το πάρουν και δεν το παίρνουν, μπράβο τους. Με την προϋπόθεση βέβαια, ότι και αν δεκαπλασιαστεί και εικοσαπλασιαστεί το φακελλάκι, και πάλι θα αρνηθούν να το πάρουν. Οπότε, υποκλινόμαστε μπροστά τους, ενώ άλλοι τους μυκτηρίζουν για τη στάση τους αυτή. Κορόϊδα είστε, τους λένε, μπροστά σας είναι το μέλι, και το δάχτυλό σας δεν το βάζετε σ΄αυτό. Αυτή η νοοτροπία έχει απλωθεί παντού τον καιρό αυτό.
Πριν από ένα μόλις χρόνο, κανένας δεν θα πίστευε ότι μπορεί ένας δικαστικός να απλώσει το χέρι του, και να πάρει χρήματα από έναν κατηγορούμενο ή κατάδικο, για να τον αθωώσει ( τον πρώτο ), ή να δώσει αναστολή στην εκτιόμενη ποινή του, λόγω ας πούμε καλής διαγωγής ( αυτό για τον δεύτερο ). Και όμως. Ολα αυτά τα απίστευτα, ήλθαν σαν κεραυνός εν αιθρία μέσα σε λίγους μήνες. Σκάνδαλα μεγάλου διαμετρήματος ήλθαν στο φώς, δικαστές βρίσκονται στη φυλακή περίμένοντας την ημερομηνία εκδίκασης της παράβασης τους, άλλοι απολύθηκαν, για άλλους υπάρχει ανακριτική διαδικασία που θα κρίνει σχετικά.
Η Ελλάδα είναι η χώρα των δημόσιων υπαλλήλων, μάλλον έχει κατ΄αναλογία πληθυσμού τους περισσότερους. Σκοπός του κάθε συμπατριώτη μας είναι να διοριστεί στο δημόσιο, εκεί όπου κανένας δεν μπορεί να τον κουνήσει απ΄τη θέση του. Μιά θέση, την οποία διδάχτηκε τα ίδια τελευταία χρόνια να την εκμεταλλεύεται όσο μπορεί καλύτερα. Με το γνωστό γρηγορόσημο, που μπορεί να παίρνει από τους πολίτες που ζητούν να εξυπηρετηθούν από.αυτόν. Μα γιατί κάθομαι εδώ, για τα χίλια ας πούμε Ευρώ το μήνα ; Ε, όχι λοιπόν. Η ζωή σήμερα έχει πάρα πολλά έξοδα, δεν τα βγάζεις πέρα με τα χίλια ψωροευρώ το μήνα. Αλλά αν καταφέρνω να βγάζω κι άλλες δυό τρεις χιλιάδες το μήνα, έ, δεν θα ήταν και τόσο άσχημα.
Πηγαίνεις λοιπόν στον υπάλληλο της πολεοδομίας ( αυτή κι αν έχει κάτσει στο σβέρκο των πολιτών ! ), πηγαίνεις στο τμήμα έκδοσης διπλώματος και άδειας οδήγησης αυτοκινήτου ή άλλου τροχοφόρου μέσου, πηγαίνεις στα Κ.Τ.Ε.Ο για έλεγχο του αμαξιού σου, ή σε οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία ; Ετοιμάσου να βγάλεις από την σέπη σου το απαιτούμενο ποσό, την ταρίφα που έχει επικρατήσει στο τμήμα αυτό. Και η δουλειά σου γίνεται.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Το έτι χειρότερο είναι, ότι ζητούν και παίρνουν τα φράγκα για να κάνουν εκτίμηση για την καταλληλότητα του αυτοκινήτου - αυτό αφορά αποκλειστικά τα Κ.Τ.Ε.Ο. - και ενώ τσιμπούν το παραδάκι, αφήνουν να περάσει το αμάξι χωρίς να ελεγχθεί καθόλου. Εδώ, πρόκειται για αμέλεια, που δεν είναι απλή, είναι εγκληματική, καθώς ούτε ο κάτοχος του αυτοκινήτου προστατεύεται από το χαλασμένο αμάξι του, ούτε και οι άνθρωποι - οδηγοί, που θα συναντιούνται μαζύ του στους δρόμους.
Είναι άραγε όλοι οι υπάλληλοι, αυτής της συμπεριφοράς και του απλώματος της παλάμης ; Μπορεί να υπάρχουν και κάποιοι που δεν τους ενδιαφέρουν καθόλου τα χρήματα, που εκτελούν κανονικά την υπηρεσία τους. Πώς μπορούν να το αποδέιξουν αυτό ; Πολύ απλά, μή ζητώντας ποτέ - επαναλαμβάνω ποτέ - χρήματα, και αρνούμενοι σε οποιαδήποτε περίπτωση να δεχτούν τα προσφερόμενα σ΄αυτούς χρήματα. Οσο πολλά κι αν είναι αυτά, όπως αναφέρθηκε και για τους γιατρούς. Είναι ο μονος τρόπος να αποδείξουν ότι δεν είναι σαν τους « άλλους ».
Κάποιοι που δεν κατέχουν κάποια τέτοια πόστα, αυτοί ας πούμε που πέφτουν θύματα των εκμεταλλευτών, μπορούν να υποστηρίζουν με όλη τη δύναμη των πνευμόνων τους, ότι αν ήσαν αυτοί στη θέση των εκμεταλλευομένων τη θέση τους υπάλλήλων, δεν θα είχαν αυτή τη συμπεριφορά. Ότι θα εκτελούσαν την υπηρεσία τους χωρίς τα γρηγορόσημα. Πολύ εύκολα το λέμε αυτό, η υπόθεση θα μπορούσε να αποδειχτεί μόνο αν αλλάζανε θέσεις, αν οι αδικούμενοι έμπαιναν στη θέση των αδικούντων. Σε διορίζω λοιπόν διαμαρτυρόμενε πολίτη - με κάποιο ταχυδακτυλουργικό τρόπο - υπάλληλο σε μιά τέτοια υπηρεσία, ας πούμε πάλι στην πολεοδομία. Εκεί θα σε σε δώ επί το έργον, εκεί θα σε δώ κάβουρα να περπατάς στα κάρβουνα. Όλα τα άλλα, είναι απλή φιλολογία και τίποτε άλλο.
Αυτά σχετικά με το τεκμήριο της ενοχής, που επαναλαμβάνω ότι θα το απορρίψουν άπαντες οι νομικοί κύκλοι, κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει. Κι όπως το λένε και οι γείτονές μας οι Ιταλοί : « L u p o n o n m a n g i a l u p o », όπερ εστί μεθερμηνευόμενο « Λύκος δεν τρώει λύκο ». Αυτά δια την τάξιν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου