Ο έφηβος ( ή αντίστοιχα η έφηβη ) το έχει αποφασίσει : Θα πάει στην Ιατρική, θα γίνει γιατρός, θα θεραπεύει τους ασθενείς με αυταπάρνηση και θυσιάζοντας πολύτιμες ώρες της ημέρας και της νύχτας. Ταυτόχρονα, θα ανέβει τα σκαλοπάτια της κοινωνικής αναγνώ-
ρισης, ενδεχομένως μάλιστα και να αποκτήσει και κάποια οικονομική επιφάνεια.
Η ιδέα είναι πολύ καλή από κάθε άποψη. Τι ωραιότερο από το να θεραπεύεις ανθρώπους που πάσχουν, να ανακουφίζεις τον πόνο τους ; Και η άνοδος στο κοινωνικό επίπεδο δεν είναι αξιοκατάκριτη, κανείς φαντάζομαι δεν θα είχε την παραμικρή αντίρρηση επ΄αυτού. Οσο για την οικονομική ευμάρεια που δυνητικά παρέχει το επάγγελμα του γιατρού, αν αυτη δεν προέρχεται από στυγνή εκμετάλλευση των πελατών από τον γιατρό - είτε αυτός ασκεί ελεύθερο επάγγελμα ή είναι εξαρτημένο από το Δημόσιο, ( Νοσοκομειακός κ.λ.π. ) - τότε και αυτή η άνοδος του οικονομικού επιπέδου δεν είναι αμελητέα.
Λοιπόν, για να γίνει κανείς γιατρός, πρέπει να εισαχθεί κατά πρώτο λόγο σε μια ιατρική σχολή του εσωτερικού ή του εξωτερικού. Να τελειώσει τις σπουδές του, να αποκτήσει - αν θέλει - και μιά ειδικότητα πάνω σε έναν τομέα της ιατρικής, και v o i l a, έγινε ένας
ειδικευμένος ή - αν προτιμά να μείνει χωρίς ειδικότητα - ένας ανειδίκευτος γιατρός.
Ως εδώ τα πράγματα πηγαίνουν φίνα και ωραία. Και αρχίζει η άσκηση του ιερού επαγγέλματος του γιατρού στην πράξη. Ας πάρουμε την περίπτωση του γιατρού που ασκεί ελεύθερο επάγγελμα. Η νοσοκομειακή ιατρική ασκείται επί συλλογικού συνήθως επιπέδου και δεν εξυπηρετεί το σκοπό της μελέτης μας, εμείς θέλουμε να εξετάσουμε το γιατρό σε σχέση με τον άρρωστό του, αυτή είναι η πρόθεσή μας και αυτή θα ακολουθήσουμε.
Ερχεται λοιπόν ο πρώτος του ασθενής ή πελάτης αν προτιμάτε - αν και ο όρος « πελάτης » χτυπά αρκετά άσχημα προκειμένου περί αρρώστου - και κάθεται απέναντι στο γιατρό. Γιατί μπήκε ο άνθρωπος αυτός σε ένα ιατρείο στο οποίο δεν είχε μπεί ποτέ του ; Μήπως πήρε κάποια πληροφορία από κανένα γνωστό τού νέου γιατρού που του τον συνέστησε σαν καλό στην ειδικότητά του ; Ισως να έγινε έτσι, ίσως να μπήκε τυχαία επειδή είδε την πινακίδα του γιατρού στην εξώπορτα του κτιρίου. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, αυτός είναι ο πρώτος ασθενής του, τουλάχιστον ο πρώτος « ιδιωτικός » ασθενής του, έξω από αυτούς που έβλεπε στα νοσοκομεία κατά την εκπαίδευσή του.
Υπάρχει κάποιο ελαφρό τρακ στο γιατρό, το τρακ του πρωτόπειρου, παρά το γεγονός ότι δεν είναι αληθινά πρωτάρης, έχει δεί χιλιάδες αρρώστους στην εκπαίδευσή του, πάντοτε όμως υπό την «έγκριση » των ανωτέρων του, καθηγητών, επιμελητών και λοιπών. Αλλά ξέρει τόσο πολλά πράγματα στην επιστήμη του που δεν τον τρομάζουν των εχθρών τα βόλια.
Και αρχίζει να παίρνει το ιστορικό του ασθενούς. Τι ασθένειες είχαν οι γονείς του, μηπως και υπάρχει τίποτε κληρονομικό στην υπόθεση. Οι προηγούμενες δικές του αρρώστειες. Τα τωρινά συμπτώματα. Όλα πηγαίνουν ρολόϊ. Βέβαια, ο ασθενής δυσανασχετεί ελαφρά με όλη αυτή τη λεπτομερή ανάκριση, αλλά τελικά όλο το ιστορικό είναι έτοιμο, ήλθε η ώρα της κλινικής εξέτασης.
Εξετάζει λοιπόν τον άρρωστο, δεν βρίσκει τίποτε από κανένα σύστημα. Βρε μπας και δεν έχει τίποτε ο τύπος και ήρθε να σπάσει πλάκα μ΄έναν καινούργιο γιατρό ; Οχι, δεν φαίνεται τέτοιος άνθρωπος, κάτι έχει που δεν το βρήκε ο νεαρός. Αλλά θα το βρεί, πού θα πάει, έχει δεί πολλούς αρρώστους στους οποίους η κλινική εξέταση ήταν αρνητική, όμως η διάγνωση μπήκε μετά από έρευνα. Θα παραγγείλει λίγες εργαστηριακές εξετάσεις και μάλλον θα αρχίσει να διαφωτίζεται το ζήτημα. Κι αν δεν φανεί τι έχει ο άρρωστος και με τη βοήθεια του εργαστηρίου, θα προχωρήσει και σε λίγες ακόμα εξετάσεις. Και αν τελικά δεν βρεθεί από τί πάσχει ο ασθενής μας, λοιπόν, είναι και το νοσοκομείο που έχει όλες τις δυνατότητες για να ψάξει και να βρεί την αιτία της κατάστασης.
Αυτή είναι μιά σύντομη περιγραφή μιάς τυπικής πρώτης επαφής ενός νέου γιατρού με τον « έξω » κόσμο. Θα ακολουθήσουν πολλές χιλιάδες τέτοιες εξετάσεις αρρώστων. Αλλων η ασθένεια θα βρίσκεται εύκολα, άλλων δύσκολα, άλλων - λίγων - δεν θα βρίσκεται καθόλου, θα πρέπει να προωθούνται σε μεγάλα νοσοκομειακά κέντρα. Και έτσι θα διαβαίνουν οι μέρες του γιατρού, οι μήνες, τα χρόνια, μέχρι που θα φτάσει και η μέρα που θα τερματίσει ευδοκίμως την καρριέρα του, θα αποσυρθεί απ΄το επάγγελμα - ή μάλλον το λειτούργημα - και θα βγεί στη σύνταξη.
Είναι έτσι εύκολη και απλή η δουλειά του γιατρού ; Ασφαλώς και δεν είναι. Υπάρχει μεγάλη, τεράστια ευθύνη στην άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. ( Η λειτουργήματος, αν προτιμάτε ). Κάθε φορά που ο γιατρός αποφαίνεται για την περίπτωση του αρρώστου του, κάθε φορά δηλαδή που βάζει μιά διάγνωση για το περιστατικό, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει έξω στις εκτιμήσεις του, να οδηγηθεί σε αποτυχία. Μπορεί να αποφύγει τις απότυχίες αυτές ; Οχι, δεν μπορεί, το μόνο που είναι στο χέρι του είναι να περιορίσει τις αποτυχίες του σε κάποιο ανεκτό ποσοστό. Ο γιατρός που δεν έκανε ποτέ του λάθος σε διάγνωση δεν έχει γεννηθεί ακόμα, και μάλλον δεν θα υπάρξει ποτέ. Ο αλάνθαστος γιατρός, βρίσκεται μόνο στη φαντασία των ανθρώπων, στην πραγματικότητα είναι αδύνατον ο άνθρωπος που είναι πολλές φορές κουρασμένος, άϋπνος και όχι πάντα στη φόρμα που χρειάζεται, να πετυχαίνει πάντα στις διαγνώσεις του, αυτό είναι παντάπασιν αδύνατον. Γι αυτό έχουν επινοηθεί και οι διαγνωστικοί ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι, που όταν τροφοδοτούνται κατάλληλα με τα απαραίτητα στοιχεία, σου βάζουν τη διάγνωση, όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή, γιατί ως γνωστόν τα ηλεκτρονικά μηχανήματα δεν κουράζονται ποτέ, δεν έχουν ανάγκη από ύπνο για να αναλάβουν τις δυνάμεις τους. Το εν προκειμένω πρόβλημα, είναι ότι τα ιατρικοί αυτά κομπιούτερς είναι πανάκριβα, δεν νομίζω ότι ένα Ελληνικό νοσοκομείο μπορεί να εφοδιαστεί με ένα τέτοιο μηχάνημα.
Φυσικά, ο νεαρός που μπαίνει στο Πανεπιστήμιο, δεν έχει ιδέα για το ποιές ευθύνες θα έχει στο μέλλον, όταν με το καλό θα πάρει το πτυχίο και την ειδικότητά του και θα ριχτεί στη μάχη με την αρρώστεια, το αν θα έχει ένα καθημερινό στρεςς στην άσκηση της δουλειάς του, το φόβο που θα πρέπει να έχει - εφ΄όσον θα πρόκειται για άνθρωπο με ευαίσθητη συνείδηση και όχι επιπόλαιο στη δουλειά του - το φόβο λοιπόν μήπως σημειώσει κά-ποια παταγώδη αποτυχία σε μια διάγνωσή του, και συμβεί κανένα ανεπανόρθωτο. Ισως δεν θα ξέρει ότι μιά γκάφα μεγάλης ολκής θα του φέρει μεγάλη δυσφήμιση, κι αν βρίσκεται σε μιά μικρή πόλη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστο, χώρια οι τύψεις που κάθε γιατρός - που παίζει με τη ζωή των ανθρώπων - πρέπει να έχει.
Βέβαια, κάθε επάγγελμα έχει και τις δικές του ευθύνες, ειδικά όμως το ιατρικό επάγγελμα έχει ιδιαίτερα βαρειές ευθύνες, όποιος δεν μπορεί να τις αντέξει ή να τις αναλάβει, είναι καλύτερα να μην μπεί καθόλου σ΄ αυτό. Και ναι μεν - όπως λένε - τα σφάλματα των γιατρών τα σκεπάζει η γή, όμως η ρήση αυτή δείχνει μόνο μιά χιουμοριστική προσέγγιση του θέματος.Το σφάλμα - και μιλάμε βέβαια για βαρύ σφάλμα - έχει πολύ συχνά βαρύτατες συνέπειες για τον άνθρωπο που εμπιστεύτηκε την υγεία του στο γιατρό, συνέπειες που μπορεί να τον οδηγήσουν στον άλλο κόσμο.
Αλλά δεν πρέπει να τρομοκρατούμε τους νέους που αποφασίζουν- χωρίς να γνωρίζουν απ΄τα πριν τις ευθύνες που αναλαμβάνουν - να επιλέγουν την επιστήμη αυτή, την κορυφαία αυτή επιστήμη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποφεύγουν -στο μέτρο του δυνατού -τις γκάφες που παραμονεύουν σε κάθε βήμα τους. Ενας τρόπος είναι να έχουν καλά εμπεδωμένες τις γνώσεις που απέκτησαν στη διάρκεια των σπουδών τους. Ενας ακόμα πιό αποτελεσματικός τρόπος, που όμως δεν αποκτάται, είναι σύμφυτος με τον άνθρωπο, είναι να έχουν
αληθινή κ ρ ί σ η, έτσι ώστε με βάση αυτή να μπορούν να αξιοποιούν και τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει.
Ο άνθρωπος που θα αποφασίσει να ασχοληθεί με τα προβλήματα υγείας των άλλων, πρέπει να είναι σοβαρός στη δουλειά του, η επιπολαιότητα δεν συγχωρείται σε καμμιά περίπτωση. Είναι ολοφάνερο ότι όσο πιο επιπόλαιος είναι ο γιατρός, τόσο περισσότερα και βαρύτερα σφαλματα θα κάνει, αυτό είναι και ηλίου φαεινότερο. Ο γιατρός που παρακολουθεί έναν άρρωστο, πρέπει να παίρνει υπ΄όψιν του όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να υπάρχουν στη συγκεκριμένη ασθένειά του,
να μην θεωρεί σαν δεδομένη μια πρόχειρη και προσωρινή διάγνωση που έβαλε, αλλά να έχει κατά νούν - χωρίς βέβαια να τα αναφέρει και στον ασθενή του - και άλλα ενδεχόμενα, άλλες πιθανές εκδοχές. Να μην είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος ως προς το θέμα της διάγνωσής του, γιατί έτσι συχνά θα βρεθεί προ δυσαρέστων εκπλήξεων. Ο καθηγητής Δάμων Βασιλείου, στο κλασσικό του σύγγραμα « Διαγνωστική μεθοδολογία και διαφορική διαγνωστική » που εκδόθηκε το 1957, γράφει σχεδόν επί λέξει : « Η άσκηση αισιοδόξου ιατρικής, αποτελεί βαρύτατο ιατρικό σφάλμα ».
Πριν εκατό περίπου χρόνια, γράφτηκε ένα σατιρικό επιτάφιο επίγραμμα - από τον Βηλαρά ή τον Σκόκο - για κάποιο φανταστικό βέβαια γιατρό Γεώργιο, που έλεγε :
« Α υ τ ό ς π ο υ τ ο ά ν θ ρ ώ π ι ν ο
δ ο λ ο φ ο ν ο ύ σ ε γ έ ν ο ς,
ο ι α τ ρ ό ς Γ ε ώ ρ γ ι ο ς,
ε δ ώ ε ί ν α ι θ α μ μ έ ν ο ς.
Φ υ λ ά ξ ο υ, μ η ν τ ο ν δ έ χ ε σ α ι
σ τ ο ν Α δ η, Π ε ρ σ ε φ ό ν η,
ε ι ν΄ ι κ α ν ό ς κ α ι τ ο υ ς ν ε κ ρ ο ύ ς,
ν α ξ α ν α θ α ν α τ ώ ν ε ι ».
Ο ποιητής που έγραψε αυτό το επίγραμμα, ήταν ίσως λίγο περισσότερο απ΄ότι έπρεπε δηκτικός στην αναφορά του αυτή. Πρέπει όμως να έχουμε υπ΄όψιν, ότι την εποχή που γράφτηκε το επιτύμβιο αυτό, η ιατρική επιστήμη περιοριζόταν απλώς στο να βάζει διαγνώσεις,
αυτή ήταν σχεδόν πάντα η επιτυχία ενός γιατρού, η σωστή διάγνωση. Τα θεραπευτικά μέσα ήσαν σχεδόν ανύπαρκτα, αποτελεσματική φαρμακευτική θεραπεία δεν υπήρχε τότε, και μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούσε να γίνει μιά επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση. Αλλά σε τι μπορεί να ωφελήσει μιά απόλυτα επιτυχημένη διάγνωση, αν δεν υπάρχει καμμιά αποτελεσματική μέθοδος θεραπείας ;
Γι αυτό ας μην συγκρίνουμε τους γιατρούς των παλιών εποχών - ακόμα και αυτούς που ασκούσαν το επάγγελμα πριν από εξήντα ή εβδομήντα χρόνια - με τους σύγχρονους θεράποντες του Ασκληπιού, γιατί τόσο τα διαγνωστικά, όσο και τα θεραπευτικά μέσα των δυό αυτών εποχών, διαφέρουν διαμετρικά μεταξύ τους. Η διαφορά ανάμεσα στις δυό αυτές εποχές είναι τέτοια, που θα μπορούσε να αποδοθεί με το λαϊκό ρητό : « Άλλο ναύτης, άλλο ράφτης ». Για να λέμε και του στραβού το δίκαιο.
Τετάρτη 31 Αυγούστου 2011
ΔEN ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΟ ΚΟΨΩ ΤΟ ΑΤΙΜΟ !
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτή τη φράση να λέγεται από ανθρώπους πάσης ηλικίας και αμφοτέρων των φύλων ! Δεν μπορώ να το κόψω, αυτό είναι το ρεφραίν σε κάθε αναφορά που κάμνουν πάνω στο ζήτημα. Και ποιό είναι αυτό που δεν μπορούν να το κόψουν ; Δεν είναι ένα, δεν είναι δύο δεν είναι τρία, είναι πάμπολλα. Ενδεικτικά θα αναφερθούν μερικά από αυτά.
Το υπ΄αριθμόν ένα και συχνότερο και πιό άσχημο, είναι το κάπνισμα. Το κακό άρχισε με την ανακάλυψη της Αμερικής. Ο καπνός υπήρχε αυτοφυής μόνο στην Αμερικανική ήπειρο, τον βρήκαν οι Ισπανοί Κονκισταδόρες στην Κολομβία, στο Περού και στο Εκουαδόρ, σ΄αυτά τα μέρη υπήρχε. Στα ίδια μέρη βρήκαν και την κόκα, τα φύλλα της οποίας τα μασσούσαν οι ιθαγενείς των περιοχών αυτών για να αυξάνουν την αντοχή και να έχουν ευφορία, για να τη « βρίσκουν » κατά το κοινώς λεγόμενο. Και όπως ξέρουμε καλά, από τα φύλλα της κόκας βγαίνει η κοκαϊνη, αυτή που έκανε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων κοκαϊνομανείς και πολλούς Κολομβιανούς εμπόρους - τους γνωστούς « βαρώνους της κοκαϊνης » - να γίνουν πάμπλουτοι.
Όμως εμείς αρχίσαμε με τον καπνό και μ΄αυτόν θα συνεχίσουμε προς το παρόν. Τον έφεραν λοιπόν οι Ισπανοί κατακτητές -αυτή είναι η ακριβής μετάφραση της λέξης « Κονκισταδόρες » - τον καπνό στην Ευρώπη, και σε λίγο διάστημα, σε πολύ λίγο μάλιστα, έγινε
συνήθεια, κυρίως στους « ανώτερους » κύκλους να καπνίζουν τα φύλλα του, μάλιστα για πολύ διάστημα θεωρήθηκε ότι έχει και θεραπευτικές ιδιότητες σε κάποιες ασθένειες, δεν θυμάμαι ακριβώς ποιές νομίζω όμως ότι ανακούφιζε - έτσι έλεγαν - από την ημικρανία.
Επί αιώνες δεν ήξεραν ότι το φυτό αυτό έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, μόλις τις τελευταίες πέντε - έξι δεκαετίες έγιναν γνωστά τα καταστροφικά αποτελέσματά του πάνω στην υγεία. Μέχρι να φανεί ότι βλάπτει σοβαρά στην υγεία, δεν υπήρχε λόγος να σκεφτεί κανείς να διακόψει τη χρήση του, ήταν μιά πολύ όμορφη συνήθεια, χρήσιμη για την καταπολέμηση της ανίας, της υπερέντασης, των δυσκολιών της καθημερινότητας, για ποιό λόγο λοιπόν να διακόψουμε τη χρήση του, μιά χαρά τα πάμε με το κάπνισμα, μόνο την τσέπη μας βλάφτει, αλλά ας πάει και το παλιάμπελο.
Η κατάσταση όμως έχει αλλάξει άρδην τις τελευταίες δεκαετίες,όλοι πλέον γνωρίζουν ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία, άλλωστε το γράφει και πάνω στα πακέτα των τσιγάρων. Τι βλέπουμε όμως ; Ενώ στα παλιά χρόνια όταν οι βλάβερές συνέπειες του καπνού ήσαν άγνωστες, οι άνθρωποι άρχιζαν να καπνίζουν στα είκοσι ή πιό πάνω χρόνια τους, σήμερα βλέπουμε ότι η λίαν υγιεινή αυτή συνήθεια αρχίζει από τα έντεκα χρόνια - μερικοί μάλιστα κακοήθεις υποστηρίζουν ότι ακόμα και εξάχρονα παιδιά καπνίζουν - και ενώ στα παλιά χρόνια οι γυναίκες που κάπνιζαν ήσαν ένα μηδαμινό ποσοστό,σχεδόν καθόλου, σήμερα το ποσοστό των καπνιστριών γυναικών υπερβαίνει σημαντικά αυτό των ανδρών.
Η εξάρτηση που προκαλεί η νικοτίνη είναι ελάχιστη, και μιλάμε για τη σ ω μ α τ ι κ ή εξάρτηση, για την ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ή εξάρτηση συμβαίνει ότι και με τις άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες, δηλαδή είναι πάρα πολύ ισχυρή, εξ ού και το « δεν μπορώ να το κόψω το άτιμο ». Αλλά βέβαια μπορεί να το κόψει το άτιμο, αλλά εκείνο που λείπει είναι η θ έ λ η σ η του ατόμου, που δεν θέλει να αποχωριστεί τη συνήθειά του. Μάλιστα, κατά ομολογία των τοξικομανών με σκληρά ναρκωτικά, είναι - λένε - πολύ πιό δύσκολο να κόψεις το τσιγάρο παρά την ηρωϊνη. Ισως είναι υπερβολικό αυτό, όμως εκφράζει ως ένα βαθμό την αλήθεια.
Ετσι, βλέπουμε αυτούς που πρώτοι θα έπρεπε να ξέρουν στην εντέλεια τα πράγματα, δηλαδή τους γιατρούς, να συστήνουν στους ασθενείς τους που έχουν σοβαρό πρόβλημα υγείας να κόψουν το κάπνισμα, ενώ την ίδια στιγμή που συστήνουν αυτό το μέτρο στους ασθενείς τους, αυτοί οι ίδιοι οι γιατροί καπνίζουν αρειμανίως, υπό τα έκπληκτα βλέμματα των ασθενών τους. Ρε δάσκαλε που δίδασκες και νόμον δεν εκράτης.( Αυτό το είπε ο Πλάτωνας, το είπε κι ο Σωκράτης, όπως λέει και το άσμα του Γιώργου του Ζαμπέτα ).
Λοιπόν, δεν μπορούμε να κόψουμε το κάπνισμα. ( Αν και μερικοί το καταφέρνουν, η αλήθεια να λέγεται ). Και τι μπορούμε να κόψουμε ; Μπορούμε να κόψουμε το αλκοόλ ; Οχι, ούτε κι αυτό μπορούμε να το κόψουμε, ακόμα κι αν πάμε σε ειδικά και πολυδάπανα κέντρα αποτοξίνωσης. Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να πίνουμε, ενώ ξέρουμε πολύ καλά τις βλαβερές συνέπειες και αυτής της συνήθειας ; Μα για τον ίδιο λόγο που δεν μπορούμε να σταματήσουμε το κάπνισμα, την ηρωϊνη και την κοκαϊνη. Δεν έχουμε αυτό που είναι το μόνο όπλο που θα έδινε τη λύση : Τη θ έ λ η σ η. Φαντασθείτε μιά αθλητική ομάδα που μπαίνει στο γήπεδο, να έχει την ψυχολογία τού από τα πριν ηττημένου. « Γιατί βρε παιδιά να μπούμε και να παίξουμε ; Το παιχνίδι αυτό είναι χαμένο από χέρι ». Σας ρωτώ και ζητώ να απαντήσετε ειλικρινά : Είναι δυνατόν αυτή η ομάδα να κερδίσει αυτό το συγκεκριμένο παιχνίδι ;
Ο τάδε γνωστός μας και μή εξαιρεταίος συμπολίτης μας Χ.Ψ., είναι μανιώδης χαρτοπαίκτης, ξημεροβραδυάζεται στις χαρτοπαικτικές λέσχες, ξοδεύει τα λίγα ή περισσότερα χρήματα με τα οποία θα έπρεπε να συντηρεί εαυτόν και την οικογένειά του και να σπουδάζει τα παιδιά του, στο βωμό της τύχης που δεν είναι ποτέ δυστυχώς τύχη αλλά ατυχία - δεν έρχεται το άτιμο το φύλλο, έχω φοβερή γκίνια, αλλά πού θα πάει, θα γυρίσει κάποτε η ρημάδα η τύχη - που τελικά καταστρέφει και τον ίδιο και τους ανθρώπους του. Ισως θέλει κι αυτός να το « κόψει » το άτιμο το χαρτί, αλλά φεύ, δεν μπορεί,είναι ανθρωπίνως αδύνατο.
Και ίσως το ξέρετε, δεν βλάπτει όμως να το ξαναπούμε. Μπορεί κανείς να κόψει και το κάπνισμα, την ηρωϊνη, την κοκαϊνη και το αλκοόλ, το χαρτοπαίγνιο όμως δεν κόβεται με καμμιά κυβέρνηση, έτσι δεν είναι ; Προσωπικά δεν έχω ακούσει για κανέναν εραστή της τράπουλας που να έχει εγκαταλείψει την - δυστυχώς πάντοτε άπιστη - ερωμένη του.
Η χαρτοπαιξία δεν εμπεριέχει κανενός είδους ναρκωτική ουσία. Και όμως είναι ακατανίκητη, ενώ τα ναρκωτικά που περιέχουν αλκαλοειδή - η ηρωϊνη, η κοκαϊνη, το τσιγάρο με τη νικοτίνη του - μπορούν έστω και δύσκολα να « κοπούν », πράγμα που αποδεικνύει περίτρανα, ότι δεν είναι η « σωματική » εξάρτηση το πρόβλημα, αλλά η « ψυχολογική ».
Εχετε ποτέ δεί κανένα παίκτη της ρουλέττας να εγκαταλείπει το πάθος του για την περιστρεφόμενη μπίλλια ; Αν έχετε κανέναν υπ΄όψιν σας, παρακαλείσθε να τον αναφέρετε, θα μπεί αύθωρεί και παραχρήμα στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίννες. Ο κορυφαίος και ανεπανάληπτος Φιόντορ Ντοστογιέφσκυ, ο μεγαλύτερος συγγραφέας που είδε ποτέ ο κόσμος και που δεν πρόκειται ποτέ να ξαναδεί, ήταν μανιώδης παίκτης της ρουλέττας, και μας περιέγραψε με την πανίσχυρη πέννα του την ψυχολογία και το πάθος του εραστή της μπίλλιας, στο πασίγνωστο μυθιστόρημά του - που μπορεί να θεωρηθεί σαν αυτοβιογραφικό -« Ο Παίκτης ». Και όταν ένας άνθρωπος σαν τον Ντοστογιέφσκυ δεν μπορεί να επιβληθεί στο πάθος του, τι μπορούμε να περιμένουμε από ανθρώπους μέτριους μέχρι μετριώτατους ;
Νομίζετε τώρα ότι έχουμε εξαντλήσει όλα τα πάθη του ανθρώπου ; Αν το νομίζετε, είναι καιρός να κάνετε επανεκτίμηση των ιδεών σας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Είναι πολλά, πάρα πολλά τα πάθη του ανθρώπου, τελειωμό δεν έχουν τα άτιμα. Ας δοκιμάσουμε να βρούμε μερικά ακόμα από αυτά, χωρίς να έχουμε βέβαια την απαίτηση να τα εξαντλήσουμε όλα, αυτό είναι μάλλον αδύνατο.
Τα κάθε είδους τυχερά παιχνίδια - και είναι ουκ ολίγα. Ας αρχίσουμε από το πιό απλό και ίσως το πιο αρχαίο, τα ζάρια. Οσο κι αν δεν φαίνονται, υπάρχουν μανιώδεις παίκτες των κύβων - αυτή είναι η επίσημη ονομασία τους - που παίζουν συνεχώς και αδιαλείπτως το πολύ απλό αυτό παιχνίδι, όπου κερδίζουν οι εξάρες, το έξι πέντε, και χάνουν οι άσσοι το ασσόδυο, οι δυάρες και οι τεσσάρες. Επειδή υπάρχουν μάλιστα ειδικοί περί το « ρίξιμο » των ζαριών και μπορούν να τα « φέρνουν » κατά τη λαϊκή έκφραση, πρέπει υποχρεωτικά να ρίχνονται τα ζάρια με ποτήρι και κατόπιν ισχυρής ανακίνησης. Το παίξιμο με τα ζάρια, είναι σε όλους γνωστό ότι ονομάζεται μπαρμπούτι,( η λέξη πρέπει να είναι τουρκική ), και το ευαγές ίδρυμα όπου διεξάγονται οι αγώνες με τους κύβους, ονομάζεται μπαρμπουτιέρα.
Τα λαχεία είναι παλιά εφεύρεση, τουλάχιστον αρκετά παλιά. Πολλοί παίζουν περιστασιακά κάποιο λαχείο,αυτούς δεν θα τους κατατάξουμε στους αληθινούς παθιασμένους παίκτες. Αλλοι όμως δαπανούν σημαντικά ποσά σε εβδομαδιαία βάση, κυνηγώντας τους τυχερούς αριθμούς που θα λύσουν όλα τα οικονομικά τους προβλήματα. Το κυνήγι αυτό είναι αποδοτικό για πολύ λίγους, και αποτυχημένο για τη μεγάλη πλειοψηφία των υπόλοιπων κυνηγών των αριθμών.
Κοντά στα « κλασσικά » λαχεία, προστέθηκαν εσχάτως και πολλά άλλα, που αν και διαφέρουν επιφανειακά από τα πρώτα, στην πραγματικότητα είναι το ίδιο πράγμα. Πρόκειται όπως όλοι το ξέρουν, για το Λόττο, το Πρώτο, το Τζόκερ και το Ξυστό. Προκειμένου περί του Λόττο και του Τζόκερ, αυτό που είναι τελείως γελοίο και χωρίς καμμιά επιστημονική βάση, είναι το ότι προτείνονται διάφορα « συστήματα », με βάση δήθεν την επανάληψη κάποιων αριθμών που υποτίθεται ότι πρέπει να εμφανίζονται κατά τακτά σχετικώς διαστήματα, ή την καθυστέρηση κάποιων αριθμών που έχουν πολύ καιρό να βγούνε απ΄την κληρωτίδα, και που όπου να΄ναι θα βγούνε, πού θα πάνε ;
Λϊγο πολύ όλοι ξέρουμε για το πάθος των ιπποδρομιών.Οι παίκτες που ποντάρουν πάνω στα άλογα, είτε πηγαίνουν αυτοπροσώπως στον ιππόδρομο, είτε παίζουν μέσω των πρακτορείων στοιχημάτων. Ο δεύτερος τρόπος, έχει τουλάχιστον το πλεονέκτημα ότι δεν θα σε αναγκάσει ποτέ να γυρίσεις με τα πόδια από τον ιππόδρομο μέχρι το σπίτι σου, με τον πρώτο τρόπο, αυτό είναι αρκετά πιθανό. Στο παιχνίδι αυτό - όπως είναι γνωστό - μπορούν να παιχτούν άσχημα παιχνίδια σε βάρος των παικτών. Και το ντοπάρισμα των αλόγων είναι εφικτό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, αλλά πολύ πιο εύκολο είναι το « κράτημα » ενός αλόγου που θεωρείται « γκανιάν » από τον αναβάτη του, που είναι μέσα στο « κόλπο », είναι πανεύκολο.
Ένα πολύ συχνό πάθος που δεν αποβλέπει όμως σε οικονομικό όφελος, είναι το πάθος που έχει ένας οπαδός μιάς αθλητικής ομάδας που από μικρή ηλικία έτυχε να υποστηρίζει, και την οποία ομάδα δεν εγκαταλείπει ποτέ, ακόμα κι αν δεν πηγαίνει να την παρακολουθήσει όταν παίζει, επειδή συντρέχουν κάποιοι λόγοι, δε συμπαθεί τον πρόεδρο που είναι κλέφταρος και εκμεταλλεύεται οικονομικά τον σύλλογο προς ίδιον όφελος, επειδή η ομάδα είναι πολύ « πεσμένη », ή για άλλους λόγους. Ο οπαδός αυτός - δεν ξέρω αν υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό -μένει ισοβίως προσκολλημένος στην ομάδα αυτή, μπορεί να αλλάξει εθνικότητα, υπηκοότητα, θρήσκευμα, χώρα διαμονής - να πάει μόνιμα στην Αυστραλία - να απαρνηθεί τη μάνα του επειδή τον κακομεταχειριζότανε όταν ήταν μικρός ή ήταν « ελευθερίων » ηθών, όμως την ομάδα του δεν πρόκειται ποτέ να την απαρνηθεί.
Υπάρχει - αν δεν το ξέρετε - και το πάθος προς τις γυναίκες ή προς τους άνδρες από μέρους γυναικών ή από μέρους άλλων « ανδρών » που δεν είναι και πολύ « φανατικοί » άνδρες. Και όπως φαίνεται, το πάθος αυτό είναι πολύ διαδεδομένο - δεν εξαιρείται ούτε και ο γράφων, πάντοτε όμως στο καθαρά θεωρητικό επιπεδο, στο πρακτικό έχει πάψει από πολλές δεκαετίες να επιδίδεται - λίγοι είναι αυτοί που δεν έχουν αυτό το πάθος, και χρειάζεται μεγάλη αυτοσυγκράτηση για να αποφύγει κανείς να εμπλακεί σε τέτοια παιχνίδια, μόνο που και να θέλει κανείς να τα αποφύγει, δεν τον αφήνουν καμμιά φορά ν΄αγιάσει,ξέρω καλά τι σας λέω.
Θα έχετε ακούσει προφανώς για κάποιους ανθρώπους που κλέβουν από « βίτσιο », δηλαδή τους λεγόμενους επίσημα « κλεπτομανείς ». Οσο κι αν προσπαθούν να απαλλαγούν από την κοινωνικά απαράδεκτη αυτή συνήθεια, από αυτό το πάθος, είναι τελείως αδύνατο να το καταπολεμήσουν. Καμμιά θεραπεία, κανείς ψυχίατρος, κανένας ψυχολόγος δεν κατάφερε να απαλλάξει τους ανθρώπους αυτούς από την κατάσταση αυτή.
Θα μπορούσε κανείς να αραδιάσει και πολλά άλλα πάθη που καταδυναστεύουν τους δυστυχείς ανθρώπους, δεν έχει παρά να βάλει το μυαλό του να δουλέψει εντατικά και τοτε θα ανακαλύψει πολλά ακόμα τέτοια « βίτσια ». Επειδή δεν έχω την υπομονή να ψάξω για να βρώ και άλλα, αφήνω αυτό το έργο να το εκτελέσετε εσείς, μην περιορίζεστε να διαβάζετε μονάχα, κάντε και σεις μιά προσπάθεια, κι όποιος βρεί κάτι θα πάρει την υπό του νόμου προβλεπόμενη αμοιβή.
Τι συμπεράσματα βγάζουμε από όλη αυτή την ανάλυση, που όπως προελέχθη είναι ασφαλώς ελλειπής ; Ότι γενικά ο άνθρωπος είναι δούλος, είναι δέσμιος των παθών του. Και ναι μεν προσπαθεί κάποτε με τις πενιχρές του δυνάμεις να κυριαρχήσει πάνω στα πάθη του,
αλλά οι προσπάθειές του μένουν συνήθως ατελέσφορες.
Αλλά ας μην απελπιζόμαστε. Ολοι μας, λίγο ή πολύ, είμαστε υποχείριοι κάποιου πάθους, έστω και αθώου. Και ας μην ξεχνάμε ότι ουδείς αναμάρτητος. Και αν υπάρχει έστω και ένας, αυτός πρώτος τον λίθον βαλέτω.
Το υπ΄αριθμόν ένα και συχνότερο και πιό άσχημο, είναι το κάπνισμα. Το κακό άρχισε με την ανακάλυψη της Αμερικής. Ο καπνός υπήρχε αυτοφυής μόνο στην Αμερικανική ήπειρο, τον βρήκαν οι Ισπανοί Κονκισταδόρες στην Κολομβία, στο Περού και στο Εκουαδόρ, σ΄αυτά τα μέρη υπήρχε. Στα ίδια μέρη βρήκαν και την κόκα, τα φύλλα της οποίας τα μασσούσαν οι ιθαγενείς των περιοχών αυτών για να αυξάνουν την αντοχή και να έχουν ευφορία, για να τη « βρίσκουν » κατά το κοινώς λεγόμενο. Και όπως ξέρουμε καλά, από τα φύλλα της κόκας βγαίνει η κοκαϊνη, αυτή που έκανε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων κοκαϊνομανείς και πολλούς Κολομβιανούς εμπόρους - τους γνωστούς « βαρώνους της κοκαϊνης » - να γίνουν πάμπλουτοι.
Όμως εμείς αρχίσαμε με τον καπνό και μ΄αυτόν θα συνεχίσουμε προς το παρόν. Τον έφεραν λοιπόν οι Ισπανοί κατακτητές -αυτή είναι η ακριβής μετάφραση της λέξης « Κονκισταδόρες » - τον καπνό στην Ευρώπη, και σε λίγο διάστημα, σε πολύ λίγο μάλιστα, έγινε
συνήθεια, κυρίως στους « ανώτερους » κύκλους να καπνίζουν τα φύλλα του, μάλιστα για πολύ διάστημα θεωρήθηκε ότι έχει και θεραπευτικές ιδιότητες σε κάποιες ασθένειες, δεν θυμάμαι ακριβώς ποιές νομίζω όμως ότι ανακούφιζε - έτσι έλεγαν - από την ημικρανία.
Επί αιώνες δεν ήξεραν ότι το φυτό αυτό έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, μόλις τις τελευταίες πέντε - έξι δεκαετίες έγιναν γνωστά τα καταστροφικά αποτελέσματά του πάνω στην υγεία. Μέχρι να φανεί ότι βλάπτει σοβαρά στην υγεία, δεν υπήρχε λόγος να σκεφτεί κανείς να διακόψει τη χρήση του, ήταν μιά πολύ όμορφη συνήθεια, χρήσιμη για την καταπολέμηση της ανίας, της υπερέντασης, των δυσκολιών της καθημερινότητας, για ποιό λόγο λοιπόν να διακόψουμε τη χρήση του, μιά χαρά τα πάμε με το κάπνισμα, μόνο την τσέπη μας βλάφτει, αλλά ας πάει και το παλιάμπελο.
Η κατάσταση όμως έχει αλλάξει άρδην τις τελευταίες δεκαετίες,όλοι πλέον γνωρίζουν ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία, άλλωστε το γράφει και πάνω στα πακέτα των τσιγάρων. Τι βλέπουμε όμως ; Ενώ στα παλιά χρόνια όταν οι βλάβερές συνέπειες του καπνού ήσαν άγνωστες, οι άνθρωποι άρχιζαν να καπνίζουν στα είκοσι ή πιό πάνω χρόνια τους, σήμερα βλέπουμε ότι η λίαν υγιεινή αυτή συνήθεια αρχίζει από τα έντεκα χρόνια - μερικοί μάλιστα κακοήθεις υποστηρίζουν ότι ακόμα και εξάχρονα παιδιά καπνίζουν - και ενώ στα παλιά χρόνια οι γυναίκες που κάπνιζαν ήσαν ένα μηδαμινό ποσοστό,σχεδόν καθόλου, σήμερα το ποσοστό των καπνιστριών γυναικών υπερβαίνει σημαντικά αυτό των ανδρών.
Η εξάρτηση που προκαλεί η νικοτίνη είναι ελάχιστη, και μιλάμε για τη σ ω μ α τ ι κ ή εξάρτηση, για την ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ή εξάρτηση συμβαίνει ότι και με τις άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες, δηλαδή είναι πάρα πολύ ισχυρή, εξ ού και το « δεν μπορώ να το κόψω το άτιμο ». Αλλά βέβαια μπορεί να το κόψει το άτιμο, αλλά εκείνο που λείπει είναι η θ έ λ η σ η του ατόμου, που δεν θέλει να αποχωριστεί τη συνήθειά του. Μάλιστα, κατά ομολογία των τοξικομανών με σκληρά ναρκωτικά, είναι - λένε - πολύ πιό δύσκολο να κόψεις το τσιγάρο παρά την ηρωϊνη. Ισως είναι υπερβολικό αυτό, όμως εκφράζει ως ένα βαθμό την αλήθεια.
Ετσι, βλέπουμε αυτούς που πρώτοι θα έπρεπε να ξέρουν στην εντέλεια τα πράγματα, δηλαδή τους γιατρούς, να συστήνουν στους ασθενείς τους που έχουν σοβαρό πρόβλημα υγείας να κόψουν το κάπνισμα, ενώ την ίδια στιγμή που συστήνουν αυτό το μέτρο στους ασθενείς τους, αυτοί οι ίδιοι οι γιατροί καπνίζουν αρειμανίως, υπό τα έκπληκτα βλέμματα των ασθενών τους. Ρε δάσκαλε που δίδασκες και νόμον δεν εκράτης.( Αυτό το είπε ο Πλάτωνας, το είπε κι ο Σωκράτης, όπως λέει και το άσμα του Γιώργου του Ζαμπέτα ).
Λοιπόν, δεν μπορούμε να κόψουμε το κάπνισμα. ( Αν και μερικοί το καταφέρνουν, η αλήθεια να λέγεται ). Και τι μπορούμε να κόψουμε ; Μπορούμε να κόψουμε το αλκοόλ ; Οχι, ούτε κι αυτό μπορούμε να το κόψουμε, ακόμα κι αν πάμε σε ειδικά και πολυδάπανα κέντρα αποτοξίνωσης. Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να πίνουμε, ενώ ξέρουμε πολύ καλά τις βλαβερές συνέπειες και αυτής της συνήθειας ; Μα για τον ίδιο λόγο που δεν μπορούμε να σταματήσουμε το κάπνισμα, την ηρωϊνη και την κοκαϊνη. Δεν έχουμε αυτό που είναι το μόνο όπλο που θα έδινε τη λύση : Τη θ έ λ η σ η. Φαντασθείτε μιά αθλητική ομάδα που μπαίνει στο γήπεδο, να έχει την ψυχολογία τού από τα πριν ηττημένου. « Γιατί βρε παιδιά να μπούμε και να παίξουμε ; Το παιχνίδι αυτό είναι χαμένο από χέρι ». Σας ρωτώ και ζητώ να απαντήσετε ειλικρινά : Είναι δυνατόν αυτή η ομάδα να κερδίσει αυτό το συγκεκριμένο παιχνίδι ;
Ο τάδε γνωστός μας και μή εξαιρεταίος συμπολίτης μας Χ.Ψ., είναι μανιώδης χαρτοπαίκτης, ξημεροβραδυάζεται στις χαρτοπαικτικές λέσχες, ξοδεύει τα λίγα ή περισσότερα χρήματα με τα οποία θα έπρεπε να συντηρεί εαυτόν και την οικογένειά του και να σπουδάζει τα παιδιά του, στο βωμό της τύχης που δεν είναι ποτέ δυστυχώς τύχη αλλά ατυχία - δεν έρχεται το άτιμο το φύλλο, έχω φοβερή γκίνια, αλλά πού θα πάει, θα γυρίσει κάποτε η ρημάδα η τύχη - που τελικά καταστρέφει και τον ίδιο και τους ανθρώπους του. Ισως θέλει κι αυτός να το « κόψει » το άτιμο το χαρτί, αλλά φεύ, δεν μπορεί,είναι ανθρωπίνως αδύνατο.
Και ίσως το ξέρετε, δεν βλάπτει όμως να το ξαναπούμε. Μπορεί κανείς να κόψει και το κάπνισμα, την ηρωϊνη, την κοκαϊνη και το αλκοόλ, το χαρτοπαίγνιο όμως δεν κόβεται με καμμιά κυβέρνηση, έτσι δεν είναι ; Προσωπικά δεν έχω ακούσει για κανέναν εραστή της τράπουλας που να έχει εγκαταλείψει την - δυστυχώς πάντοτε άπιστη - ερωμένη του.
Η χαρτοπαιξία δεν εμπεριέχει κανενός είδους ναρκωτική ουσία. Και όμως είναι ακατανίκητη, ενώ τα ναρκωτικά που περιέχουν αλκαλοειδή - η ηρωϊνη, η κοκαϊνη, το τσιγάρο με τη νικοτίνη του - μπορούν έστω και δύσκολα να « κοπούν », πράγμα που αποδεικνύει περίτρανα, ότι δεν είναι η « σωματική » εξάρτηση το πρόβλημα, αλλά η « ψυχολογική ».
Εχετε ποτέ δεί κανένα παίκτη της ρουλέττας να εγκαταλείπει το πάθος του για την περιστρεφόμενη μπίλλια ; Αν έχετε κανέναν υπ΄όψιν σας, παρακαλείσθε να τον αναφέρετε, θα μπεί αύθωρεί και παραχρήμα στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίννες. Ο κορυφαίος και ανεπανάληπτος Φιόντορ Ντοστογιέφσκυ, ο μεγαλύτερος συγγραφέας που είδε ποτέ ο κόσμος και που δεν πρόκειται ποτέ να ξαναδεί, ήταν μανιώδης παίκτης της ρουλέττας, και μας περιέγραψε με την πανίσχυρη πέννα του την ψυχολογία και το πάθος του εραστή της μπίλλιας, στο πασίγνωστο μυθιστόρημά του - που μπορεί να θεωρηθεί σαν αυτοβιογραφικό -« Ο Παίκτης ». Και όταν ένας άνθρωπος σαν τον Ντοστογιέφσκυ δεν μπορεί να επιβληθεί στο πάθος του, τι μπορούμε να περιμένουμε από ανθρώπους μέτριους μέχρι μετριώτατους ;
Νομίζετε τώρα ότι έχουμε εξαντλήσει όλα τα πάθη του ανθρώπου ; Αν το νομίζετε, είναι καιρός να κάνετε επανεκτίμηση των ιδεών σας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Είναι πολλά, πάρα πολλά τα πάθη του ανθρώπου, τελειωμό δεν έχουν τα άτιμα. Ας δοκιμάσουμε να βρούμε μερικά ακόμα από αυτά, χωρίς να έχουμε βέβαια την απαίτηση να τα εξαντλήσουμε όλα, αυτό είναι μάλλον αδύνατο.
Τα κάθε είδους τυχερά παιχνίδια - και είναι ουκ ολίγα. Ας αρχίσουμε από το πιό απλό και ίσως το πιο αρχαίο, τα ζάρια. Οσο κι αν δεν φαίνονται, υπάρχουν μανιώδεις παίκτες των κύβων - αυτή είναι η επίσημη ονομασία τους - που παίζουν συνεχώς και αδιαλείπτως το πολύ απλό αυτό παιχνίδι, όπου κερδίζουν οι εξάρες, το έξι πέντε, και χάνουν οι άσσοι το ασσόδυο, οι δυάρες και οι τεσσάρες. Επειδή υπάρχουν μάλιστα ειδικοί περί το « ρίξιμο » των ζαριών και μπορούν να τα « φέρνουν » κατά τη λαϊκή έκφραση, πρέπει υποχρεωτικά να ρίχνονται τα ζάρια με ποτήρι και κατόπιν ισχυρής ανακίνησης. Το παίξιμο με τα ζάρια, είναι σε όλους γνωστό ότι ονομάζεται μπαρμπούτι,( η λέξη πρέπει να είναι τουρκική ), και το ευαγές ίδρυμα όπου διεξάγονται οι αγώνες με τους κύβους, ονομάζεται μπαρμπουτιέρα.
Τα λαχεία είναι παλιά εφεύρεση, τουλάχιστον αρκετά παλιά. Πολλοί παίζουν περιστασιακά κάποιο λαχείο,αυτούς δεν θα τους κατατάξουμε στους αληθινούς παθιασμένους παίκτες. Αλλοι όμως δαπανούν σημαντικά ποσά σε εβδομαδιαία βάση, κυνηγώντας τους τυχερούς αριθμούς που θα λύσουν όλα τα οικονομικά τους προβλήματα. Το κυνήγι αυτό είναι αποδοτικό για πολύ λίγους, και αποτυχημένο για τη μεγάλη πλειοψηφία των υπόλοιπων κυνηγών των αριθμών.
Κοντά στα « κλασσικά » λαχεία, προστέθηκαν εσχάτως και πολλά άλλα, που αν και διαφέρουν επιφανειακά από τα πρώτα, στην πραγματικότητα είναι το ίδιο πράγμα. Πρόκειται όπως όλοι το ξέρουν, για το Λόττο, το Πρώτο, το Τζόκερ και το Ξυστό. Προκειμένου περί του Λόττο και του Τζόκερ, αυτό που είναι τελείως γελοίο και χωρίς καμμιά επιστημονική βάση, είναι το ότι προτείνονται διάφορα « συστήματα », με βάση δήθεν την επανάληψη κάποιων αριθμών που υποτίθεται ότι πρέπει να εμφανίζονται κατά τακτά σχετικώς διαστήματα, ή την καθυστέρηση κάποιων αριθμών που έχουν πολύ καιρό να βγούνε απ΄την κληρωτίδα, και που όπου να΄ναι θα βγούνε, πού θα πάνε ;
Λϊγο πολύ όλοι ξέρουμε για το πάθος των ιπποδρομιών.Οι παίκτες που ποντάρουν πάνω στα άλογα, είτε πηγαίνουν αυτοπροσώπως στον ιππόδρομο, είτε παίζουν μέσω των πρακτορείων στοιχημάτων. Ο δεύτερος τρόπος, έχει τουλάχιστον το πλεονέκτημα ότι δεν θα σε αναγκάσει ποτέ να γυρίσεις με τα πόδια από τον ιππόδρομο μέχρι το σπίτι σου, με τον πρώτο τρόπο, αυτό είναι αρκετά πιθανό. Στο παιχνίδι αυτό - όπως είναι γνωστό - μπορούν να παιχτούν άσχημα παιχνίδια σε βάρος των παικτών. Και το ντοπάρισμα των αλόγων είναι εφικτό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, αλλά πολύ πιο εύκολο είναι το « κράτημα » ενός αλόγου που θεωρείται « γκανιάν » από τον αναβάτη του, που είναι μέσα στο « κόλπο », είναι πανεύκολο.
Ένα πολύ συχνό πάθος που δεν αποβλέπει όμως σε οικονομικό όφελος, είναι το πάθος που έχει ένας οπαδός μιάς αθλητικής ομάδας που από μικρή ηλικία έτυχε να υποστηρίζει, και την οποία ομάδα δεν εγκαταλείπει ποτέ, ακόμα κι αν δεν πηγαίνει να την παρακολουθήσει όταν παίζει, επειδή συντρέχουν κάποιοι λόγοι, δε συμπαθεί τον πρόεδρο που είναι κλέφταρος και εκμεταλλεύεται οικονομικά τον σύλλογο προς ίδιον όφελος, επειδή η ομάδα είναι πολύ « πεσμένη », ή για άλλους λόγους. Ο οπαδός αυτός - δεν ξέρω αν υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό -μένει ισοβίως προσκολλημένος στην ομάδα αυτή, μπορεί να αλλάξει εθνικότητα, υπηκοότητα, θρήσκευμα, χώρα διαμονής - να πάει μόνιμα στην Αυστραλία - να απαρνηθεί τη μάνα του επειδή τον κακομεταχειριζότανε όταν ήταν μικρός ή ήταν « ελευθερίων » ηθών, όμως την ομάδα του δεν πρόκειται ποτέ να την απαρνηθεί.
Υπάρχει - αν δεν το ξέρετε - και το πάθος προς τις γυναίκες ή προς τους άνδρες από μέρους γυναικών ή από μέρους άλλων « ανδρών » που δεν είναι και πολύ « φανατικοί » άνδρες. Και όπως φαίνεται, το πάθος αυτό είναι πολύ διαδεδομένο - δεν εξαιρείται ούτε και ο γράφων, πάντοτε όμως στο καθαρά θεωρητικό επιπεδο, στο πρακτικό έχει πάψει από πολλές δεκαετίες να επιδίδεται - λίγοι είναι αυτοί που δεν έχουν αυτό το πάθος, και χρειάζεται μεγάλη αυτοσυγκράτηση για να αποφύγει κανείς να εμπλακεί σε τέτοια παιχνίδια, μόνο που και να θέλει κανείς να τα αποφύγει, δεν τον αφήνουν καμμιά φορά ν΄αγιάσει,ξέρω καλά τι σας λέω.
Θα έχετε ακούσει προφανώς για κάποιους ανθρώπους που κλέβουν από « βίτσιο », δηλαδή τους λεγόμενους επίσημα « κλεπτομανείς ». Οσο κι αν προσπαθούν να απαλλαγούν από την κοινωνικά απαράδεκτη αυτή συνήθεια, από αυτό το πάθος, είναι τελείως αδύνατο να το καταπολεμήσουν. Καμμιά θεραπεία, κανείς ψυχίατρος, κανένας ψυχολόγος δεν κατάφερε να απαλλάξει τους ανθρώπους αυτούς από την κατάσταση αυτή.
Θα μπορούσε κανείς να αραδιάσει και πολλά άλλα πάθη που καταδυναστεύουν τους δυστυχείς ανθρώπους, δεν έχει παρά να βάλει το μυαλό του να δουλέψει εντατικά και τοτε θα ανακαλύψει πολλά ακόμα τέτοια « βίτσια ». Επειδή δεν έχω την υπομονή να ψάξω για να βρώ και άλλα, αφήνω αυτό το έργο να το εκτελέσετε εσείς, μην περιορίζεστε να διαβάζετε μονάχα, κάντε και σεις μιά προσπάθεια, κι όποιος βρεί κάτι θα πάρει την υπό του νόμου προβλεπόμενη αμοιβή.
Τι συμπεράσματα βγάζουμε από όλη αυτή την ανάλυση, που όπως προελέχθη είναι ασφαλώς ελλειπής ; Ότι γενικά ο άνθρωπος είναι δούλος, είναι δέσμιος των παθών του. Και ναι μεν προσπαθεί κάποτε με τις πενιχρές του δυνάμεις να κυριαρχήσει πάνω στα πάθη του,
αλλά οι προσπάθειές του μένουν συνήθως ατελέσφορες.
Αλλά ας μην απελπιζόμαστε. Ολοι μας, λίγο ή πολύ, είμαστε υποχείριοι κάποιου πάθους, έστω και αθώου. Και ας μην ξεχνάμε ότι ουδείς αναμάρτητος. Και αν υπάρχει έστω και ένας, αυτός πρώτος τον λίθον βαλέτω.
Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Σ Α Σ Φ Α Λ Ε Ι Α Σ
Εχουν περάσει εκατόν είκοσι πάνω κάτω χρόνια, από τότε που πρωτοφάνηκε σε κάποιους ευρωπαϊκούς δρομους - που ήσαν μάλλον γαλλικοί - ένα όχημα που είχε τέσσερις ρόδες και κυλούσε με πολύ θόρυβο πάνω στα καλντερίμια. Τόσο άσχημο θόρυβο, που οι άνθρωποι έτρεχαν να κλειστούν στα σπίτια τους για ν΄αποφύγουν αυτό το θηρίο που τους έκαμνε να ταράζονται. Τουλάχιστον τους πρώτους καιρούς. Με την πάροδο βέβαια του χρόνου, έπαψε αυτή η φοβία. Και ενώ οι κάτοχοι αυτών των πρώτων αυτοκινήτων, ήσαν στην αρχή ελάχιστοι, σιγά σιγά περίσσεψαν, μέχρι που μετά από τρεις τέσσερις δεκαετίες, οι αμερικανικοί και κάπως και οι ευρωπαϊκοί δρόμοι, έβλεπαν αρκετά από αυτά τα οχήματα να κυκλοφορούν μέσα σ΄αυτούς, χωρίς να τα φοβάται κανένας πιά.
Τα χρόνια περνούσαν, κι όλο και πληθαιναν τα οχήματα αυτά με τις τέσσερις ρόδες και τη μηχανή που τα κινούσε. Κάρρα και βωδάμαξες και άλλα μεταφορικά μέσα, εξαφανιζόντουσαν με το πέρασμα του χρόνου. Και φτάσαμε αισίως στην εποχή που πόλεις και χωριά σ΄ολόκληρο τον πλανήτη, γέμισαν από τα μοντέρνα αυτά μέσα μετακίνησης.
Αισίως είπαμε ; Οχι και τόσο αίσια έφτασε να είναι η κατάσταση αυτή. Aπό πρώτη αρχή, είχαν παρουσιαστεί κάποια πρώτα σημάδια, που έλεγαν ότι κάτι θα μπορούσε να πάει στραβά σ΄ αυτή την ιστορία. Παράδειγμα : Τέλη της δεκαετίας του 1880, κάπου στο 1888, σημειώθηκε το παρακάτω περιστατικό στην πολιτεία Οχάϊο των Βόρειων πολιτειών.Υπήρχαν την εποχή εκείνη σ΄ολόκληρη την πολιτεία αυτή -που η έκτασή της είναι λίγο μικρότερη από την Ελλάδα - δυό και μόνο αυτοκίνητα. Και λοιπόν, τα δυό αυτά αυτοκίνητα, συγκρούστηκαν κάποια μέρα μεταξύ τους. Μα θα πείτε, πώς είναι δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο, σε μιά τόσο μεγάλη περιοχή ; Φαίνεται, ότι θα είχε διοργανωθεί κάποιος αγώνας ή κάτι παρόμοιο, ανάμεσα στα δυό αυτά οχήματα. Και κάποια στραβοτιμονιά - που πάντοτε υπάρχει σαν πιθανό ενδεχόμενο - τα έφερε να συγκρουστούν μεταξύ τους.
Τη δεκαετία του 1910, οι Ενωμένες Πολιτείες είχαν αρκετά αυτοκίνητα στους δρόμους τους, και λίγο αργότερα απλώθηκαν και στους δρόμους της Ευρώπης. Πάντως, η συχνότητα τροχαίων ατυχημάτων ήταν πολύ μικρή τις πρώτες εκείνες εποχές, τα αμάξια δεν ανέπτυσ-σαν μεγάλες ταχύτητες, ήσαν λιγοστά σε αριθμό, και η πιθανότητα να χτυπήσουν το ένα το άλλο, ήταν βέβαια μικρή. Όμως, με την πάροδο των χρόνων και των δεκαετιών, τα τροχαία ατυχήματα ολοένα και περίσσευαν, καθώς μεγάλωνε με γοργούς ρυθμούς ο αριθμός των οχημάτων, και οι συναντήσεις τους γινόντουσαν όσο πήγαινε και πιό συχνές.
Για να μην μακρυγορούμε άσκοπα - όπως λένε οι δικαστές στα δικαστήρια, απευθυνόμενοι στους συνήγορους πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης - για να μην μακρυγορούμε λοιπόν, ( αλλά ήδη έχουμε μακρυγορήσει πολύ ), θα πηδήξουμε όλο το ενδίαμεσο χρονικό διά-στημα, και θα φτάσουμε στις μέρες μας. Και κάμνοντας έναν πρόχειρο κάπως υπολογισμό, βρίσκουμε ότι από τότε που τα τετράτροχα - που είναι μερικές φορές και εξάτροχα και οκτάτροχα - οχήματα, έχουν κάνει την εμφάνισή τους στους δρόμους αυτού του πλανήτη,, έχουν στείλει στον άλλο κόσμο, ούτε λίγο ούτε πολύ, τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτά κατά έναν αδρό υπολογισμό, ίσως τα θύματα να είναι πολύ περισσότερα. Χώρια οι βαρειά τραυματισμένοι, που μπορεί να είναι άλλοι τόσοι, πολλοί από αυτούς προσηλωμένοι εφ΄όρου ζωής σε αναπηρικά καρροτσάκια.
Από καιρό πολύ, ξέραμε ότι η χώρα μας η ιστορική και ένδοξη, είναι ανάμεσα στις πρώτες σε αριθμό τροχαίων ατυχημάτων στην Ευρώπη. Με την ευκαιρία, πρέπει να θυμηθούμε, ότι ο αριθμός - ή το ποσοστό - των θανατηφόρων τροχαίων σε κάθε χρονιά, υπολογίζεται για κάθε εκατό χιλιάδες αυτοκίνητα, δεν θα μπορούσε να γίνει άλλου είδους σύγκριση χωρίς αυτόν τον παράγοντα. Αν κάνει δηλαδή κανείς μιά σύγριση ανάμεσα σε χώρες που έχουν πολύ μεγάλη διαφορά σε αριθμό οχημάτων - λ.χ. ανάμεσα στη Γαλλία και την ακτή Ελεφαντοστού- το αποτέλεσμα θα ήταν εντελώς χωρίς αξία. Η πρώτη έχει εκατομμύρια πολλά, δεκάδες εκατομμύρια αυτοκίνητα, η άλλη ελάχιστα, είναι και σε πληθυσμό και έκταση πολύ μικρότερη.
Πρέπει να έχουμε υπ΄όψιν μας, ότι ο πρώτος παγκόσμιος πολεμος 1914 - 18, είχε στα τέσσερα χρόνια που κράτησε, περίπου εικοσιπέντε εκατομμύρια θύματα, σχεδόν όλους μάχιμους άνδρες που έπεσαν στα πεδία των μαχών. Ότι ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος 1939 - 45, είχε περίπου πενήντα εκατομμύρια νεκρούς, άνδρες του στρατού και πλήθος από άμαχους, περιλαμβανομένων και των οκτώ εκατομμυρίων θυμάτων των χιτλερικών στρατόπεδων συγκέντρωσης, στην τεράστια πλειοψηφία τους Εβραίους. Και ιδού ένας πόλεμος των δρόμων, που είναι το ίδιο σκληρός, όσο και ένας παγκόσμιος πόλεμος.
Είναι φυσιολογικό αυτό το φαινόμενο ; Θα έπρεπε να έχει τόσα πολλά θύματα ένας τρόπος μετακίνησης των ανθρώπων ; Είναι λογική αυτή η ιστορία, που έχει φτάσει στην κορύφωσή της τα τελευταία σαράντα χρόνια, αντέχει σε κανένα είδος κριτικής ; Μπορεί να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο με κάποιο λογικό τρόπο ερμηνείας των πραγμάτων ;
Σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης αλλά και της λογικής των πραγμάτων, για να υπάρξει ένα αποτέλεσμα, οποιοδήποτε αποτέλεσμα, από την κίνηση των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα του ατόμου, μέχρι τις κινήσεις όλων των σωμάτων που απαρτίζουν το ορατό και το αόρατο σ έμας σύμπαν, για κάθε αποτέλεσμα πρέπει να υπάρχει και το αίτιο ( ή τα αίτια ) που το προκαλούν. Είναι ο γνωστός νόμος του αιτίου και του αιτιατού, νόμος απαράβατος σε όλα τα επίπεδα, σε όλα τα τεκταινόμενα στον κόσμο. Λοιπόν, και γι αυτό το φαινόμενο της αλύπητης σφαγής στους δρόμους, πρέπει να υπάρχει το ή τα αίτια που το προκαλούν. Και ασφαλώς, μπορούν να βρεθούν μετά από μιά λογική επεξεργασία των δεδομένων.
Στην περίπτωση αυτή που συζητάμε, υπάρχουν ένα πλήθος από αίτια, ίσως πάρα πολλά, που όλα μαζύ φτάνουν στο ένα και μοναδικό αποτέλεσμα - αιτιατόν, τα τροχαία ατυχήματα.Όμως, πρέπει να τονιστεί επίσης, ότι διαφορετικής ποιότητας και έκτασης είναι τα αίτια σε μερικές χώρες, και διαφορετικής σε άλλες. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι κάθε χώρα και κάθε περιοχή της ίδιας χώρας, παρουσιάζει με διαφορετικό τρόπο τα αίτια που φτάνουν σ΄αυτό το άσχημο, το πολύ άσχημο αποτέλεσμα.
Πριν από λίγες δεκαετίες, είχαν ανακοινωθεί μερικά νούμερα που αφορούσαν όλα ευρωρωπαϊκές χώρες, όλες όμως της Δυτικής Ευρώπης, καθώς από τα πέραν του τότε σιδηρού παραπετάσματος, δεν μπορούσαν να μαζευτούν τέτοια στοιχεία. Κι από ότι θυμάμαι, τα νούμερα αυτά, έλεγαν ότι τα λιγότερα θανατηφόρα τροχαία, ήσαν στην τότε Δυτική Γερμανία, συγκεκριμένα τρία κόμμα εννέα τοις εκατό στα εκατό χιλιάδες αυτοκίνητα. Τέσσερα κόμμα ένα δέκατο, ήσαν στη Βρεττανία, κάπου έξήμισυ τοις εκατό στη Γαλλία, εφτάμιση τοις εκατό στην Ιταλία, και δεκαέξι τοις εκατό στην Ελλάδα. Υπήρχαν και δυό πολύ πιό μεγάλα νούμερα, το είκοσι τοις εκατό της τότε Γιουγκοσλαβίας, και το πενήντα τοις εκατό της Τουρκίας. Αυτή ήταν η κατάσταση πριν από καμμιά εικοσαριά χρόνια.
Πριν από λίγες μέρες, ανακοινώθηκε από τα δελτία των ειδήσεων της τηλεόρασης, ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τον μεγαλύτερο αριθμό θανατηφόρων τροχαίων στην Ευρωπαίκή Ενωση, έχουν η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Πράγμα που συμφωνεί με την παλιά εκείνη αναφορά που είχε γίνει πριν από λίγες δεκαετίες, τα πράγματα φαίνεται ότι έμειναν όπως περίπου ήσαν την εποχή εκείνη. Δεν αναφέρθηκαν τα σχετικά με τις άλλες χώρες της Ενωσης, αλλά κατά τα φαινόμενα η κατάσταση πρέπει λίγο ή πολύ να έχει παραμείνει όπως ήταν και στις παλιότερες εκτιμήσεις.
Για ποιό λόγο Ελληνες και Πορτογάλοι, έχουν τα θλιβερά πρωτεία σ΄αυτόν τον τομέα ; Γιατί το πλήθος των τροχαίων ατυχημάτων να είναι τόσο δυσανάλογα μεγάλο στις χώρες αυτές, σε σχέση με άλλες που έχουν μικρά ή πολύ μικρότερα νούμερα στον κατάλογο αυτό ; Φαίνεται ότι μπορούμε να κάνουμε μιά προσπάθεια προσέγγισης των πραγμάτων, χρησιμοποιώντας τη αποδεκτή λογική του αιτίου και του αποτελέσματος. Και επειδή στην περίπτωση αυτή, τα αίτια που φέρνουν αυτό το αποτέλεσμα είναι πολλά, θα γίνει μιά προσπάθεια να αναλυθούν χωριστά το καθένα απ΄αυτά.
Επειδή δεν γνωρίζουμε τα της Πορτογαλίας, θα πρέπει να ασχοληθούμε με τα δικά μας. Και αρχίζουμε από τους δρόμους, εκεί που κυκλοφορούν τα διάφορα οχήματα, αυτοκίνητα, δίτροχες μηχανές, τρακτέρ, φορτηγά και νταλίκες, τα βαρειά αυτά οχήματα που ο ρόλος τους είναι μεγάλος στον τομέα των τροχαίων ατυχημάτων με τους τριάντα και σαράντα τόννους που έχουν, και το ανάλογο φορτίο που κουβαλούν. Λοιπόν, οι δρόμοι της ιστορικής και μοναδικής αυτής χώρας σ΄ολόκληρο τον κοσμο, είναι από πενιχροί μέχρι εντελώς απαράδεκτοι, αυτό το ξέρουν όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Δυό τρεις είναι οι μεγάλοι οδικοί άξονες που διατρέχουν τη χώρα. Σε πολύ λίγα κομμάτια των μεγάλων αυτών « εθνικών » οδών, η κατάσταση μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι καλή ή ακόμα και άριστη. Στην τεράστια όμως πλειοψηφία του κεντρικού αυτού οδικού δικτύου, τα πράγματα είναι πανάθλια, δεν έχει κανείς παρά να ακούσει τα δελτία ειδήσεων του ραδιόφωνου και της τηλεόρασης, για να μάθει το τί συμβαίνει. Δρόμοι στενοί, δρόμοι με κακοτεχνίες άφθονες, έλλειψη κάποιου φραγμού ανάμεσα στις δυό λωρίδες κυκλοφορίας, έλλειψη σωστής σήμανσης και πολλά άλλα που φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού.
Οι δρόμοι αυτοί, είναι για ταχύτητες πολύ μικρές, είναι εντελώς ανόητο να τρέχεις με εκατόν είκοσι και εκατόν πενήντα χιλιόμετρα, σαν να βρίσκεσαι σε πίστα γκραν πρι, αυτοκινήτων της Φόρμουλα 1. Και όμως, θα δεί κανείς, ότι αυτές τις ταχύτητες, τις κάμνουν αρκετοί ή και πολλοί οδηγοί, που στη γνώση τους είναι η κατάσταση των δρόμων. Που εκτός από στενοί, είναι και κακοτράχαλοι, είναι με πολλές φθορές και τρύπες στην άσφαλτο. Και αν αυτά συμβαίνουν στις « εθνικές » οδούς, τί να πούμε για τους επαρχιακούς δρόμους ; Ότι είναι απλοί αγροτικοί δρόμοι, σύμφωνα με τα πρότυπα της κεντρικής Ευρώπης. Και δεν είναι μόνο στενοί και ακατάλληλοι οι δρόμοι, είναι και η έλλειψη σωστής συντήρησης τους, το μπάλωμα των κακοτεχνιών, οι διάφορες μικροεπισκευές. Που θα ελαττώνανε τους κινδύνους που διατρέχουν ορισμένοι οδηγοί, που τα μυαλά τους δεν είναι και τόσο εν τάξει. ( Δηλαδή δεν έχουν καθόλου μυαλό αυτοί οι άνθρωποι, επείγουσα ανάγκη να εξετάζονται από ψυχίατρους, όπως εξετάζονται - ή μήπως δεν εξετάζονται καθόλου ; - από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, οφθαλμίατρους, παθολόγους και λοιπούς.
Δεν ξέρω αν οι δρόμοι της Πορτογαλίας είναι όμοιοι με τους δικούς μας, αλλά κατά τα φαινόμενα, κάπως έτσι θα πρέπει να είναι. Με λακκούβες, βαθειά ξηλωμένη άσφαλτο και τα παρόμοια. Οπότε, και τα δυσάρεστα αποτελέσματα που φέρνουν οι ημέτεροι δρόμοι, εθνικοί
τε και επαρχιακοί, είναι περίπου τα ίδια. Θα δούμε αν και σε άλλα σημεία, έχουμε κοινά χαρακτηριστικά με τους Πορτογάλους, όλα αυτά υποθετικά βέβαια, δεν έχω πάει ποτέ στη χώρα αυτή και συνεπώς ότι λέω, το αναφέρω υπό μορφή εικασίας.
Είναι γνωστό από τις καθημερινές ειδήσεις, ότι τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία, - ίσως τα τέσσερα πέμπτα - γίνονται σε μετωπικές συγκρούσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, ή και στις πολύ συχνές πλαγιομετωπικές συγκρούσεις, έρχονται αντιμέτωπα δυό οχήματα που τρέχουν με μεγάλη ή και με μέτρια ταχύτητα. Όπως λέει και η μηχανική, σε μιά τέτοια περίπτωση, η σύγκρουση γίνεται με το άθροισμα των δύο ταχυτήτων, η ακριβής πρόσθεση στη μετωπική, ή ελαττωμένη στις πλαγιομετωπικές. Και αν πάρουμε σαν παράδειγμα δυό οχήματα που πηγαίνουν με ογδόντα μόνο χιλιόμετρα την ώρα, στην καθαυτό μετωπική, αυτά γίνονται εκατόν εξήντα. Σε μεγαλύτερες ταχύτητες, μπορεί η σύγκρουση να γίνει με αθροιστική ταχύτητα διακοσίων και παραπάνω χιλιομέτρων. Λοιπόν, υπάρχουν δυό τρόποι που εξουδετερώνουν τελείως αυτές τις μετωπικές συγκρούσεις, ο ένας μάλλον πολυδάπανος, ο άλλος λιγότερο δαπανηρός, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με απόλυτη σχεδόν επιτυχία. Παρακάτω, θα γίνει μιά αναπτυγμένη αναφορά στους τρόπους αυτούς.
Ολοι οι δρόμοι ενός δικτύου, είτε είναι εθνικοί, είτε είναι επαρχιακοί, έχουν δυό πορείες, δυό κατευθύνσεις. Σ΄ αυτές, κινούνται τα οχήματα προς δυό αντίθετες πορείες, άλλα προς τη μιά μεριά, άλλα προς την αντίθετη. Λοιπόν, το όλο ζήτημα της αποφυγής των μετωπικών και των πλαγιομετωπικών συγκρούσεων, είναι να απομονωθούν αυτές οι δυό πορείες, έτσι ώστε να μην μπορεί ένα όχημα που πηγαίνει με το ένα ρεύμα κυκλοφορίας, να μπεί στο αντίθετο ρεύμα. Θα πρέπει λοιπόν τα δυό ρεύματα να είναι τελείως απομονωμένα το ένα από το άλλο. Και αυτό θα γίνει - όπως ειπώθηκε - με έναν από τους δυό τρόπους. Την τοποθέτηση μιάς « μπαριέρρας » ανάμεσα στα δυό ρεύματα, ή τη δημιουργία δυό δρόμων - έναν για κάθε ρεύμα - που θα τους χωρίζουν είκοσι ή και τριάντα μέτρα.
Ας δούμε πρώτα την περίπτωση της μπαρριέρας, όπως την έχουν οι ευρωπαϊκοί δρόμοι. Δημιουργείται ανάμεσα στα δυό ρεύματα κυκλοφορίας ένας φράχτης-αυτό σημαίνει η ιταλική λέξη b a r r i e r a-
από διάφορα υλικά. Από ατσάλινες ή σιδερένιες μπάρες, ενισχυμένες κάθε λίγα μέτρα με τσιμεντένιες προσθήκες, ή όλη μπαρριέρα αποτελείται από ένα τείχος τσιμεντένιο με σκελετό ατσάλινο. Μπορεί να γίνει και με άλλους τρόπους, οι ειδικοί μπορούν να βρούν και άλλες λύσεις. Όταν υπάρχει μιά τέτοια μπαρριέρα, τα μεν μικρά οχήματα δεν μπορούν να τη σπάσουν και να πάνε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, τα δε μεγάλα, τα φορτηγά δηλαδή και οι νταλίκες, μπορούν να την σπάσουν, αλλά κι αν βρεθούν στην άλλη μεριά, η ταχύτητά τους θα έχει μειωθεί πολύ, ή θα σταματήσουν εντελώς. Κι αυτό θα αποτρέψει κατά κανόνα την μετωπική σύγκρουση. Το πιό πιθανό πάντως, είναι χτυπώντας τη μπαρριερα να ξαναγυρίσουν με μειωμένη ταχύτητα στο ίδιο ρεύμα.
Πολύ καλή και αποτελεσματική αυτή η λύση της μπαρριέρας, δυστυχώς όμως πολύ ακριβή, καθώς θα πρέπει να σκεφτούμε ότι θα εφαρμοστεί όχι μόνο στους εθνικούς, αλλά και στους επαρχιακούς δρόμους. Τα υλικά αυτά κοστίζουν πολύ, χρειάζονται συχνή συντήρηση, και το κράτος δεν μπορεί να φτιάχνει τέτοια πράγματα. Το ότι η ανθρώπινη ζωή έχει πολύ μεγαλύτερη αξία, το ότι θα λιγοστέψουν κατά πολύ οι ανάπηροι των τροχαίων, δεν φαίνεται να λαμβάνεται καθόλου υπ΄όψιν. Δεν συμφωνείτε σ΄αυτό ; Φυσικά, θα μπορούσαν να συμβάλουν σ΄αυτές τις κατασκευές και οι οδηγοί, πληρώνοντας τα σχετικά διόδια, αλλά και αυτό έχει μεγάλο πολιτικό κόστος που δεν θέλουν να το αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις.
Καλύτερη κι από τη μπαρριέρα λύση, είναι η κατασκευή δύο δρόμων διαφορετικής κατεύθύνσης, έτσι ώστε να υπάρχουν τα δύο ρεύματα απέχοντα πολύ το ένα από το άλλο. Είκοσι ή τριάντα μέτρα απόστασης του ενός από το άλλο, είναι αρκετά. Το πρόβλημα που υπάρχει εδώ, δεν διαφέρει και πολύ από εκείνο της μπαρριέρας, πρόκειται για την απαλλοτρίωση διπλάσιου και πλέον χώρου για την κατασκευή του δεύτερου δρόμου. Που απαιτεί και πολλά χρήματα, που πρέπει να πληρώσει το κράτος για να γίνει η απαλλοτρίωση του δεύτερου ρεύματος, αλλά και του χώρου που υπάρχει ανάμεσα στα δυό ρεύματα, που μένει άχρηστος για οτιδήποτε άλλο. Πολλά φράγκα, αυτή είναι η αλήθεια, στα οποία επίσης θα μπορούσαν να προσφέρουν και τα διόδια, πάντα με το απαραίτητο πολιτικό κόστος, που καμμιά κυβέρνηση δεν θέλει να το φορτώνεται. Πάντως, φαίνεται ότι οι δυό χωριστοί δρόμοι, που συνηθίζονται στην Ευρώπη, είναι χαμηλώτερου κόστους από τη μπαριέρα, που όπως είπαμε, χρειάζεται και συχνή συντήρηση. Εννοείται, ότι για τους εθνικούς δρόμους, το κάθε ρεύμα θα πρέπει να έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας τουλάχιστον, ενώ για τους επαρχιακούς δρόμους, δυό λωρίδες. Και όλα αυτά, σημαίνουν απαλλοτρίωση πολλών χιλιάδων στρεμμάτων εδάφους, πολλά όβολα δηλαδή. Και κάτι άλλο, σε περιοχές στενές όπου δεν χωράνε δυό ξεχωριστοί δρόμοι λόγω έλλεψης χώρου, ο τρόπος αυτός δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί, καπως αλλοιως θα πρέπει να διαμορφωθεί ο δρόμος.
Αν και σχετικά λίγα είναι τα ατυχήματα που οφείλονται σε μηχανικές βλάβες, δεν πρέπει να παραβλέπεται και το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός οχημάτων δεν περνούν από τακτική συντήρηση, έτσι ώστε να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό και η περίπτωση ατυχήματος από μηχανική βλάβη. Ολοι ξέρουμε, ότι λάστιχα και άλλα μέρη του αυτοκινήτου, πρέπει να αλλάζονται κατά διαστήματα, αλλά φυσικά αυτό δεν γίνεται από όλους και όπως πρέπει. Γνωστή είναι και η ιστορία με τους ελέγχους των Κ.Τ.Ε.Ο, όπου πέφτει το σχετικό « φακελλάκι », για να βεβαιωθεί η καταλληλότητα από τεχνική άποψη του οχήματος. Ισως και στην Πορτογαλία να υπάρχει αυτός ο τρόπος ελέγχου, τίποτε δεν αποκλείεται.
Αφήνουμε τώρα τους δρόμους και τα μηχανήματα που ούτε οι μεν, ούτε τα δε, βρίσκονται σε κάποια ανεκτή έστω κατάσταση, σε πολλές περιπτώσεις στη χώρα μας. Και πάμε ολοταχώς, σε τί άλλο ; Τον παράγοντα άνθρωπο, που κι αυτός παίζει κυριαρχικό ρόλο σ΄αυτού του είδους τα ζητήματα και τις καταστάσεις. Ο οδηγός είναι το πλάσμα που κάθεται στην αριστερή μπροστινή θέση του αυτοκινήτου ( εκτός από ορισμένες αγγλοσαξωνικής νοοτροπίας χώρες, όπου ο οδηγός κάθεται δεξιά ). Και αυτό το πλάσμα, έχει σαν σκοπό του, από τη στιγμή που μπαίνει στο όχημα και κάθεται, να το κάνει να περπατήσει όπως αυτός ξέρει, αλλά και μπορεί.
Επικρατεί η λαθεμένη άποψη, ότι ο κάθε άνθρωπος που έχει δυό χέρια, δυό πόδια, δυό μάτια και δυό αυτιά, είναι και ικανός να οδηγήσει ένα οποιοδήποτε όχημα, από μουλάρι και καμήλα ( που δεν είναι με τη στενή εννοια βέβαια οχήματα ), μέχρι αραμπάδες, σούστες, μοτοσυκλέττες, τρακτόρια, αυτοκίνητα και ότι άλλο κινείται σε δρόμο πάνω σε ρόδες. Λοιπόν, όχι, δεν είναι όλοι κατάλληλοι γι αυτή τη δουλειά, θα έλεγα μάλιστα, ότι λίγοι σχετικά είναι οι ικανοί, οι άξιοι. Και όμως, όποιος διαθέτει τα φράγκα που χρειάζονται για την αγορά ενός οχήματος, αυτόματα θεωρείται και ικανός να τα βγάλει πέρα μ΄αυτή την υπόθεση, του να κάνει αυτό το πράγμα να περπατήσει στο δρόμο, χωρίς να πέσει σε στραβοπατήματα.
Για το θέμα της όρασης, δεν χρειάζεται κανείς να κάνει συζητηση, αν δεν βλέπεις καλά, ούτε εκατό μετρα δεν θα κάνεις, αυτό το καταλάβαίνει και ένα παιδί τεσσάρων χρόνων. Και όμως, μπορεί κανείς να βρεί οδηγούς που έχουν βέβαια όραση, όχι όμως και τόσο καλή. Είχαν βέβαια καλή όταν πήραν το δίπλωμα ικανότητας για οδήγηση, αλλά με τον καιρό η όρασή τους άρχισε να χάνει σιγά σιγά τη δύναμή της. Αλλοτε λόγω ηλικίας, άλλοτε από κάποιο βλαπτικό για τα μάτια παράγοντα. Φυσικα, εύκολα θα μπορούσε να διαπιστωθεί η πτώση της ικανότητας του αυτής, αν γινόταν κατά διαστήματα - έστω και αραιά - έλεγχος από οφθαλμίατρο. ( Που δεν θα παίρνει βέβαια « φακελλάκι » ).
Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι γρήγορα αντανακλαστικά, ο ένας έχει πολύ γρήγορα, ο άλλος λιγότερο γρήγορα, ένας τρίτος πολύ αργά. Μπορεί να οδηγήσει αυτοκίνητο ένας που δεν έχει καλά αντανακλαστικά, που μπορεί να του χρειαστούν σε κάθε ξαφνική ανάγκη ; Σε μιά ανάγκη που θα τον υποχρεώσει να αντιδράσει γρήγορα και σωστά, σε μιά αιφνίδια, σε μιά μή αναμενόμενη κατάσταση ; ( Αν και το « μή αναμενόμενη », δεν έχει θέση στην οδήγηση, πάντα πρέπει κανείς να περιμένει το « μή αναμενόμενο » ). Στο θέμα αυτό, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί από τους εξεταστές για τη χορήγηση διπλώματος, το αν ο υποψήφιος οδηγός έχει τέτοια αντανακλαστικά, η πείρα στους δρόμους θα το δείξει αυτό. Αλλά ίσως τότε θα είναι πιά αργά, κάτι άσχημο μπορεί να έχει συμβεί.
Ένα άλλο στοιχείο που έχει μεγάλη σημασία στη σωστή οδήγηση ενός οχήματος, είναι η αντοχή του οδηγού στην κούραση. Μελέτες που έχουν γίνει στην Ευρώπη, έδειξαν ότι υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά από άτομο σε άτομο στον τομέα αυτό. Αν κάποιος μπορεί να οδηγήσει επί τέσσερις και έξι ώρες χωρίς διακοπή - ή και ακόμα περισσότερο - υπάρχουν άλλοι που κουράζονται μετά από τις δυό ώρες. Αυτά για την οδήγηση στο διάστημα της ημέρας.
Τις νυχτερινές ώρες, τα πράγματα γίνονται πιό δύσκολα για όλους. Η μονοτονία μιάς διαδρομής μέσα στο σκοτάδι για πολλή ώρα, με μόνο σημείο αναφοράς τον αυτοκινητόδρομο, κάνει τον οδηγό να κουράζεται πολύ πιό γρήγορα.
Ολοι γνωρίζουν με ποιούς τρόπους παίρνονται τα διπλώματα οδήγησης στη χώρα μας. Ενας μεγάλος αριθμός ατόμων που παίρνουν την άδεια, δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της οδήγησης. Ακόμα και μετά από χρόνια, ένας κακός οδηγός, θα παραμένει ίσως πάλι κακός. Και μάλιστα, πολύ επικίνδυνος και για τον εαυτό του και για τους άλλους. Ενας μεγάλος αριθμός ατυχημάτων στους δρόμους, οφείλεται στην αδεξιότητα του οδηγού, όλοι το ξέρουν αυτό. Και μεγάλη είναι η ευθύνη εκείνων που δίνουν τις άδειες οδήγησης, μέσω κάποιου ποσού που συνήθως είναι εκ των προτέρων γνωστό. Πρόκειται για τέλεια έλλειψη συνείδησης, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μάλιστα τις πράξεις αυτές εγκληματικές. Αραγε, με τους ίδιους τρόπους παίρνονται τα διπλώματα και στην Πορτογαλία ; Ιδού ένα ερώτημα.
Αλλοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν άσχημα πράγματα. Η απροσεξία των οδηγών, αλλά και των πεζών, η έλλειψη δηλαδή αυτοσυγκέντρωσης. Η κακή οδική νοοτροπία και συμπεριφορά, γνωστό ελάττωμα της ηρωϊκής κατά τα αλλα φυλής μας. Είναι γνωστό, ότι πολλοί της ράτσας μας, το « παίζουν » πολύ μάγκες, πράγμα που στους δρόμους είναι πολύ άσχημο και πολύ επικίνδυνο. Μαγκιές στο δρόμο δεν πρέπει να υπάρχουν.
Μιά πολύ άσχημη συνήθεια που υπάρχει στη χώρα μας - που είναι κι αυτή κάτι σαν μαγκιά - είναι η οδήγηση κάτω από την επήρεια οινοπνευματωδών ποτών. Πηγαίνει τα μεσάνυχ-τα σε ένα μπαρ, κατεβάζει κάμποσα « σφηνάκια », γίνεται στουπί στο μεθύσι, και ύστερα μπαίνει στο αυτοκίνητο και ορμά ακάθεκτος. Προς τα πού ορμά ; Συχνά προς το νοσοκομείο, αλλά και αρκετά συχνά και στο νεκροταφείο. Και δεν είναι μόνο αυτό, στέλνει στα ίδια μέρη και ανθρώπους που κάθονται μαζύ του στο όχημα, αλλά και άλλους που κινούνται κι αυτοί μέσα στη νύχτα, ή μάλλον τις πρώτες πρωϊνές ώρες, λίγο πριν ξημερώσει. Ο οδηγός που νυστάζει, που έχει πολύ αργά ή καθόλου αντανακλαστικά λόγω του αλκοόλ, είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, πράγμα που το βλέπουμε και το ακούμε στα δελτία των ειδήσεων. Τα περισσότερα ίσως ατυχήματα, συμβαίνουν κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Φορτηγά και νταλίκες που είναι παραφορτωμένα και με άτακτη κατανομή του φορτίου, και που τα φορτία τους δεν είναι καλά τοποθετημένα, μπορούν να γίνουν επικίνδυνα στους δρόμους. Το πράγμα με τα φορτία δεν θα είχε τόση σημασία, αν οι οδηγοί αυτοί, δεν ήσαν υποχρεωμένοι από τους ιδιοκτήτες τους να κάμνουν πολύωρες διαδρομές χωρίς μάλιστα περιόδους ανάπαυσης. Ολοι κάτι ξέρουμε από αυτές τις ιστορίες. Αλλά δεν πρέπει να καταδικάζονται οι οδηγοί σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να αλλάξει η νομοθεσία και να φυλακί-ζονται αυτοί που τους βάζουν να κάνουν τέτοιες βάρδιες. Δηλαδή τα αφεντικά τους, οι επιχειρηματίες που στέλνουν τα υλικά που φτιάχνουν, με τα φορτηγά και τις νταλίκες. Να φυλαίζονται για χρόνια και χωρίς αναστολές - που έχουν παραγίνει αυτούς τους καιρούς - για να μάθουν ότι δεν μπορούν να βάζουν τους οδηγούς σε τέτοια βασανιστήρια
Αυτά σχετικά μα την οδική ασφάλεια, που όπως διατυπώθηκε με τα λίγα αυτά λόγια και χωρίς να μακρυγορήσωμεν, είναι μάλλον οδική ανασφάλεια.ως επί το πλείστον.
ίνει αυτοί οι πλούσιοι να καταφεύ-γουν σε τράπεζες για να πάρουν δάνεια, αυτό γίνεται για να τα ρίξουν στις επιχειρήσεις τους, για να μεγαλώσουν τον κύκλο των εργασιών τους δηλαδή.
Δεν είναι λοιπόν οι μεσοαστοί που έχουν τις δυνατότητες και τις γιορτές τους να κάνουν χωρίς να δανείζονται, και τις διακοπές τους σε εξωτικές χώρες να κάνουν, και γενικά, για τί-ποτε δεν χρειάζεται να προσφύγουν σε τραπεζικούς δανεισμούς αυτών των τύπων. Και τότε, ποιοί είναι αυτοί που έλκονται από τις τράπεζες για τέτοιους δανεισμούς ; Είναι οι μικροα-στοί, αυτοί είναι τα έντομα που πιάνονται στα δίχτυα της αράχνης, δηλαδή της τράπεζας. Αυ-τοί είναι που θα καταντήσουν συχνά να βρεθούν σε μεγάλη δυσκολία.
Οσο για τους πάμπολλους φτωχούς, αυτούς που δύσκολα τα βγάζουν πέρα, τους μεσαί-ους και μικρούς συνταξιούχους, αυτούς που ζούνε λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα όρια της φτώχειας, ευκόλως εννοείται ότι ούτε καν σκέψεις κάνουν για να πατήσουν σε τράπεζες και να ζητήσουν να πάρουν τα πάσης φύσεως δάνεια. Είναι των αδυνάτων αδύνατον πράγμα. Το απαραίτητο εντελώς ψωμί - ο άρτος ο επιούσιος - δύσκολα εξασφαλίζεται με τα πενιχρά ει-σοδήματά τους. Και δεν εννοούμε βέβαια απλώς το ψωμί στην κυριολεκτική του έννοια, αλ-λά τα πολύ στοιχειώδη πράγματα που είναι αναγκαία σε έναν σημερινό άνθρωπο της « πολι-
τισμένης » εποχής μας. Που περιλαμβάνουν και το ηλεκτρικό ρεύμα, το τηλέφωνο, το νερό. Το να πάνε σε τράπεζες λοιπόν, είναι εκτός τόπου και χρόνου.
Τα χρόνια περνούσαν, κι όλο και πληθαιναν τα οχήματα αυτά με τις τέσσερις ρόδες και τη μηχανή που τα κινούσε. Κάρρα και βωδάμαξες και άλλα μεταφορικά μέσα, εξαφανιζόντουσαν με το πέρασμα του χρόνου. Και φτάσαμε αισίως στην εποχή που πόλεις και χωριά σ΄ολόκληρο τον πλανήτη, γέμισαν από τα μοντέρνα αυτά μέσα μετακίνησης.
Αισίως είπαμε ; Οχι και τόσο αίσια έφτασε να είναι η κατάσταση αυτή. Aπό πρώτη αρχή, είχαν παρουσιαστεί κάποια πρώτα σημάδια, που έλεγαν ότι κάτι θα μπορούσε να πάει στραβά σ΄ αυτή την ιστορία. Παράδειγμα : Τέλη της δεκαετίας του 1880, κάπου στο 1888, σημειώθηκε το παρακάτω περιστατικό στην πολιτεία Οχάϊο των Βόρειων πολιτειών.Υπήρχαν την εποχή εκείνη σ΄ολόκληρη την πολιτεία αυτή -που η έκτασή της είναι λίγο μικρότερη από την Ελλάδα - δυό και μόνο αυτοκίνητα. Και λοιπόν, τα δυό αυτά αυτοκίνητα, συγκρούστηκαν κάποια μέρα μεταξύ τους. Μα θα πείτε, πώς είναι δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο, σε μιά τόσο μεγάλη περιοχή ; Φαίνεται, ότι θα είχε διοργανωθεί κάποιος αγώνας ή κάτι παρόμοιο, ανάμεσα στα δυό αυτά οχήματα. Και κάποια στραβοτιμονιά - που πάντοτε υπάρχει σαν πιθανό ενδεχόμενο - τα έφερε να συγκρουστούν μεταξύ τους.
Τη δεκαετία του 1910, οι Ενωμένες Πολιτείες είχαν αρκετά αυτοκίνητα στους δρόμους τους, και λίγο αργότερα απλώθηκαν και στους δρόμους της Ευρώπης. Πάντως, η συχνότητα τροχαίων ατυχημάτων ήταν πολύ μικρή τις πρώτες εκείνες εποχές, τα αμάξια δεν ανέπτυσ-σαν μεγάλες ταχύτητες, ήσαν λιγοστά σε αριθμό, και η πιθανότητα να χτυπήσουν το ένα το άλλο, ήταν βέβαια μικρή. Όμως, με την πάροδο των χρόνων και των δεκαετιών, τα τροχαία ατυχήματα ολοένα και περίσσευαν, καθώς μεγάλωνε με γοργούς ρυθμούς ο αριθμός των οχημάτων, και οι συναντήσεις τους γινόντουσαν όσο πήγαινε και πιό συχνές.
Για να μην μακρυγορούμε άσκοπα - όπως λένε οι δικαστές στα δικαστήρια, απευθυνόμενοι στους συνήγορους πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης - για να μην μακρυγορούμε λοιπόν, ( αλλά ήδη έχουμε μακρυγορήσει πολύ ), θα πηδήξουμε όλο το ενδίαμεσο χρονικό διά-στημα, και θα φτάσουμε στις μέρες μας. Και κάμνοντας έναν πρόχειρο κάπως υπολογισμό, βρίσκουμε ότι από τότε που τα τετράτροχα - που είναι μερικές φορές και εξάτροχα και οκτάτροχα - οχήματα, έχουν κάνει την εμφάνισή τους στους δρόμους αυτού του πλανήτη,, έχουν στείλει στον άλλο κόσμο, ούτε λίγο ούτε πολύ, τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτά κατά έναν αδρό υπολογισμό, ίσως τα θύματα να είναι πολύ περισσότερα. Χώρια οι βαρειά τραυματισμένοι, που μπορεί να είναι άλλοι τόσοι, πολλοί από αυτούς προσηλωμένοι εφ΄όρου ζωής σε αναπηρικά καρροτσάκια.
Από καιρό πολύ, ξέραμε ότι η χώρα μας η ιστορική και ένδοξη, είναι ανάμεσα στις πρώτες σε αριθμό τροχαίων ατυχημάτων στην Ευρώπη. Με την ευκαιρία, πρέπει να θυμηθούμε, ότι ο αριθμός - ή το ποσοστό - των θανατηφόρων τροχαίων σε κάθε χρονιά, υπολογίζεται για κάθε εκατό χιλιάδες αυτοκίνητα, δεν θα μπορούσε να γίνει άλλου είδους σύγκριση χωρίς αυτόν τον παράγοντα. Αν κάνει δηλαδή κανείς μιά σύγριση ανάμεσα σε χώρες που έχουν πολύ μεγάλη διαφορά σε αριθμό οχημάτων - λ.χ. ανάμεσα στη Γαλλία και την ακτή Ελεφαντοστού- το αποτέλεσμα θα ήταν εντελώς χωρίς αξία. Η πρώτη έχει εκατομμύρια πολλά, δεκάδες εκατομμύρια αυτοκίνητα, η άλλη ελάχιστα, είναι και σε πληθυσμό και έκταση πολύ μικρότερη.
Πρέπει να έχουμε υπ΄όψιν μας, ότι ο πρώτος παγκόσμιος πολεμος 1914 - 18, είχε στα τέσσερα χρόνια που κράτησε, περίπου εικοσιπέντε εκατομμύρια θύματα, σχεδόν όλους μάχιμους άνδρες που έπεσαν στα πεδία των μαχών. Ότι ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος 1939 - 45, είχε περίπου πενήντα εκατομμύρια νεκρούς, άνδρες του στρατού και πλήθος από άμαχους, περιλαμβανομένων και των οκτώ εκατομμυρίων θυμάτων των χιτλερικών στρατόπεδων συγκέντρωσης, στην τεράστια πλειοψηφία τους Εβραίους. Και ιδού ένας πόλεμος των δρόμων, που είναι το ίδιο σκληρός, όσο και ένας παγκόσμιος πόλεμος.
Είναι φυσιολογικό αυτό το φαινόμενο ; Θα έπρεπε να έχει τόσα πολλά θύματα ένας τρόπος μετακίνησης των ανθρώπων ; Είναι λογική αυτή η ιστορία, που έχει φτάσει στην κορύφωσή της τα τελευταία σαράντα χρόνια, αντέχει σε κανένα είδος κριτικής ; Μπορεί να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο με κάποιο λογικό τρόπο ερμηνείας των πραγμάτων ;
Σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης αλλά και της λογικής των πραγμάτων, για να υπάρξει ένα αποτέλεσμα, οποιοδήποτε αποτέλεσμα, από την κίνηση των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα του ατόμου, μέχρι τις κινήσεις όλων των σωμάτων που απαρτίζουν το ορατό και το αόρατο σ έμας σύμπαν, για κάθε αποτέλεσμα πρέπει να υπάρχει και το αίτιο ( ή τα αίτια ) που το προκαλούν. Είναι ο γνωστός νόμος του αιτίου και του αιτιατού, νόμος απαράβατος σε όλα τα επίπεδα, σε όλα τα τεκταινόμενα στον κόσμο. Λοιπόν, και γι αυτό το φαινόμενο της αλύπητης σφαγής στους δρόμους, πρέπει να υπάρχει το ή τα αίτια που το προκαλούν. Και ασφαλώς, μπορούν να βρεθούν μετά από μιά λογική επεξεργασία των δεδομένων.
Στην περίπτωση αυτή που συζητάμε, υπάρχουν ένα πλήθος από αίτια, ίσως πάρα πολλά, που όλα μαζύ φτάνουν στο ένα και μοναδικό αποτέλεσμα - αιτιατόν, τα τροχαία ατυχήματα.Όμως, πρέπει να τονιστεί επίσης, ότι διαφορετικής ποιότητας και έκτασης είναι τα αίτια σε μερικές χώρες, και διαφορετικής σε άλλες. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι κάθε χώρα και κάθε περιοχή της ίδιας χώρας, παρουσιάζει με διαφορετικό τρόπο τα αίτια που φτάνουν σ΄αυτό το άσχημο, το πολύ άσχημο αποτέλεσμα.
Πριν από λίγες δεκαετίες, είχαν ανακοινωθεί μερικά νούμερα που αφορούσαν όλα ευρωρωπαϊκές χώρες, όλες όμως της Δυτικής Ευρώπης, καθώς από τα πέραν του τότε σιδηρού παραπετάσματος, δεν μπορούσαν να μαζευτούν τέτοια στοιχεία. Κι από ότι θυμάμαι, τα νούμερα αυτά, έλεγαν ότι τα λιγότερα θανατηφόρα τροχαία, ήσαν στην τότε Δυτική Γερμανία, συγκεκριμένα τρία κόμμα εννέα τοις εκατό στα εκατό χιλιάδες αυτοκίνητα. Τέσσερα κόμμα ένα δέκατο, ήσαν στη Βρεττανία, κάπου έξήμισυ τοις εκατό στη Γαλλία, εφτάμιση τοις εκατό στην Ιταλία, και δεκαέξι τοις εκατό στην Ελλάδα. Υπήρχαν και δυό πολύ πιό μεγάλα νούμερα, το είκοσι τοις εκατό της τότε Γιουγκοσλαβίας, και το πενήντα τοις εκατό της Τουρκίας. Αυτή ήταν η κατάσταση πριν από καμμιά εικοσαριά χρόνια.
Πριν από λίγες μέρες, ανακοινώθηκε από τα δελτία των ειδήσεων της τηλεόρασης, ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τον μεγαλύτερο αριθμό θανατηφόρων τροχαίων στην Ευρωπαίκή Ενωση, έχουν η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Πράγμα που συμφωνεί με την παλιά εκείνη αναφορά που είχε γίνει πριν από λίγες δεκαετίες, τα πράγματα φαίνεται ότι έμειναν όπως περίπου ήσαν την εποχή εκείνη. Δεν αναφέρθηκαν τα σχετικά με τις άλλες χώρες της Ενωσης, αλλά κατά τα φαινόμενα η κατάσταση πρέπει λίγο ή πολύ να έχει παραμείνει όπως ήταν και στις παλιότερες εκτιμήσεις.
Για ποιό λόγο Ελληνες και Πορτογάλοι, έχουν τα θλιβερά πρωτεία σ΄αυτόν τον τομέα ; Γιατί το πλήθος των τροχαίων ατυχημάτων να είναι τόσο δυσανάλογα μεγάλο στις χώρες αυτές, σε σχέση με άλλες που έχουν μικρά ή πολύ μικρότερα νούμερα στον κατάλογο αυτό ; Φαίνεται ότι μπορούμε να κάνουμε μιά προσπάθεια προσέγγισης των πραγμάτων, χρησιμοποιώντας τη αποδεκτή λογική του αιτίου και του αποτελέσματος. Και επειδή στην περίπτωση αυτή, τα αίτια που φέρνουν αυτό το αποτέλεσμα είναι πολλά, θα γίνει μιά προσπάθεια να αναλυθούν χωριστά το καθένα απ΄αυτά.
Επειδή δεν γνωρίζουμε τα της Πορτογαλίας, θα πρέπει να ασχοληθούμε με τα δικά μας. Και αρχίζουμε από τους δρόμους, εκεί που κυκλοφορούν τα διάφορα οχήματα, αυτοκίνητα, δίτροχες μηχανές, τρακτέρ, φορτηγά και νταλίκες, τα βαρειά αυτά οχήματα που ο ρόλος τους είναι μεγάλος στον τομέα των τροχαίων ατυχημάτων με τους τριάντα και σαράντα τόννους που έχουν, και το ανάλογο φορτίο που κουβαλούν. Λοιπόν, οι δρόμοι της ιστορικής και μοναδικής αυτής χώρας σ΄ολόκληρο τον κοσμο, είναι από πενιχροί μέχρι εντελώς απαράδεκτοι, αυτό το ξέρουν όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Δυό τρεις είναι οι μεγάλοι οδικοί άξονες που διατρέχουν τη χώρα. Σε πολύ λίγα κομμάτια των μεγάλων αυτών « εθνικών » οδών, η κατάσταση μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι καλή ή ακόμα και άριστη. Στην τεράστια όμως πλειοψηφία του κεντρικού αυτού οδικού δικτύου, τα πράγματα είναι πανάθλια, δεν έχει κανείς παρά να ακούσει τα δελτία ειδήσεων του ραδιόφωνου και της τηλεόρασης, για να μάθει το τί συμβαίνει. Δρόμοι στενοί, δρόμοι με κακοτεχνίες άφθονες, έλλειψη κάποιου φραγμού ανάμεσα στις δυό λωρίδες κυκλοφορίας, έλλειψη σωστής σήμανσης και πολλά άλλα που φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού.
Οι δρόμοι αυτοί, είναι για ταχύτητες πολύ μικρές, είναι εντελώς ανόητο να τρέχεις με εκατόν είκοσι και εκατόν πενήντα χιλιόμετρα, σαν να βρίσκεσαι σε πίστα γκραν πρι, αυτοκινήτων της Φόρμουλα 1. Και όμως, θα δεί κανείς, ότι αυτές τις ταχύτητες, τις κάμνουν αρκετοί ή και πολλοί οδηγοί, που στη γνώση τους είναι η κατάσταση των δρόμων. Που εκτός από στενοί, είναι και κακοτράχαλοι, είναι με πολλές φθορές και τρύπες στην άσφαλτο. Και αν αυτά συμβαίνουν στις « εθνικές » οδούς, τί να πούμε για τους επαρχιακούς δρόμους ; Ότι είναι απλοί αγροτικοί δρόμοι, σύμφωνα με τα πρότυπα της κεντρικής Ευρώπης. Και δεν είναι μόνο στενοί και ακατάλληλοι οι δρόμοι, είναι και η έλλειψη σωστής συντήρησης τους, το μπάλωμα των κακοτεχνιών, οι διάφορες μικροεπισκευές. Που θα ελαττώνανε τους κινδύνους που διατρέχουν ορισμένοι οδηγοί, που τα μυαλά τους δεν είναι και τόσο εν τάξει. ( Δηλαδή δεν έχουν καθόλου μυαλό αυτοί οι άνθρωποι, επείγουσα ανάγκη να εξετάζονται από ψυχίατρους, όπως εξετάζονται - ή μήπως δεν εξετάζονται καθόλου ; - από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, οφθαλμίατρους, παθολόγους και λοιπούς.
Δεν ξέρω αν οι δρόμοι της Πορτογαλίας είναι όμοιοι με τους δικούς μας, αλλά κατά τα φαινόμενα, κάπως έτσι θα πρέπει να είναι. Με λακκούβες, βαθειά ξηλωμένη άσφαλτο και τα παρόμοια. Οπότε, και τα δυσάρεστα αποτελέσματα που φέρνουν οι ημέτεροι δρόμοι, εθνικοί
τε και επαρχιακοί, είναι περίπου τα ίδια. Θα δούμε αν και σε άλλα σημεία, έχουμε κοινά χαρακτηριστικά με τους Πορτογάλους, όλα αυτά υποθετικά βέβαια, δεν έχω πάει ποτέ στη χώρα αυτή και συνεπώς ότι λέω, το αναφέρω υπό μορφή εικασίας.
Είναι γνωστό από τις καθημερινές ειδήσεις, ότι τα περισσότερα θανατηφόρα τροχαία, - ίσως τα τέσσερα πέμπτα - γίνονται σε μετωπικές συγκρούσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, ή και στις πολύ συχνές πλαγιομετωπικές συγκρούσεις, έρχονται αντιμέτωπα δυό οχήματα που τρέχουν με μεγάλη ή και με μέτρια ταχύτητα. Όπως λέει και η μηχανική, σε μιά τέτοια περίπτωση, η σύγκρουση γίνεται με το άθροισμα των δύο ταχυτήτων, η ακριβής πρόσθεση στη μετωπική, ή ελαττωμένη στις πλαγιομετωπικές. Και αν πάρουμε σαν παράδειγμα δυό οχήματα που πηγαίνουν με ογδόντα μόνο χιλιόμετρα την ώρα, στην καθαυτό μετωπική, αυτά γίνονται εκατόν εξήντα. Σε μεγαλύτερες ταχύτητες, μπορεί η σύγκρουση να γίνει με αθροιστική ταχύτητα διακοσίων και παραπάνω χιλιομέτρων. Λοιπόν, υπάρχουν δυό τρόποι που εξουδετερώνουν τελείως αυτές τις μετωπικές συγκρούσεις, ο ένας μάλλον πολυδάπανος, ο άλλος λιγότερο δαπανηρός, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με απόλυτη σχεδόν επιτυχία. Παρακάτω, θα γίνει μιά αναπτυγμένη αναφορά στους τρόπους αυτούς.
Ολοι οι δρόμοι ενός δικτύου, είτε είναι εθνικοί, είτε είναι επαρχιακοί, έχουν δυό πορείες, δυό κατευθύνσεις. Σ΄ αυτές, κινούνται τα οχήματα προς δυό αντίθετες πορείες, άλλα προς τη μιά μεριά, άλλα προς την αντίθετη. Λοιπόν, το όλο ζήτημα της αποφυγής των μετωπικών και των πλαγιομετωπικών συγκρούσεων, είναι να απομονωθούν αυτές οι δυό πορείες, έτσι ώστε να μην μπορεί ένα όχημα που πηγαίνει με το ένα ρεύμα κυκλοφορίας, να μπεί στο αντίθετο ρεύμα. Θα πρέπει λοιπόν τα δυό ρεύματα να είναι τελείως απομονωμένα το ένα από το άλλο. Και αυτό θα γίνει - όπως ειπώθηκε - με έναν από τους δυό τρόπους. Την τοποθέτηση μιάς « μπαριέρρας » ανάμεσα στα δυό ρεύματα, ή τη δημιουργία δυό δρόμων - έναν για κάθε ρεύμα - που θα τους χωρίζουν είκοσι ή και τριάντα μέτρα.
Ας δούμε πρώτα την περίπτωση της μπαρριέρας, όπως την έχουν οι ευρωπαϊκοί δρόμοι. Δημιουργείται ανάμεσα στα δυό ρεύματα κυκλοφορίας ένας φράχτης-αυτό σημαίνει η ιταλική λέξη b a r r i e r a-
από διάφορα υλικά. Από ατσάλινες ή σιδερένιες μπάρες, ενισχυμένες κάθε λίγα μέτρα με τσιμεντένιες προσθήκες, ή όλη μπαρριέρα αποτελείται από ένα τείχος τσιμεντένιο με σκελετό ατσάλινο. Μπορεί να γίνει και με άλλους τρόπους, οι ειδικοί μπορούν να βρούν και άλλες λύσεις. Όταν υπάρχει μιά τέτοια μπαρριέρα, τα μεν μικρά οχήματα δεν μπορούν να τη σπάσουν και να πάνε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, τα δε μεγάλα, τα φορτηγά δηλαδή και οι νταλίκες, μπορούν να την σπάσουν, αλλά κι αν βρεθούν στην άλλη μεριά, η ταχύτητά τους θα έχει μειωθεί πολύ, ή θα σταματήσουν εντελώς. Κι αυτό θα αποτρέψει κατά κανόνα την μετωπική σύγκρουση. Το πιό πιθανό πάντως, είναι χτυπώντας τη μπαρριερα να ξαναγυρίσουν με μειωμένη ταχύτητα στο ίδιο ρεύμα.
Πολύ καλή και αποτελεσματική αυτή η λύση της μπαρριέρας, δυστυχώς όμως πολύ ακριβή, καθώς θα πρέπει να σκεφτούμε ότι θα εφαρμοστεί όχι μόνο στους εθνικούς, αλλά και στους επαρχιακούς δρόμους. Τα υλικά αυτά κοστίζουν πολύ, χρειάζονται συχνή συντήρηση, και το κράτος δεν μπορεί να φτιάχνει τέτοια πράγματα. Το ότι η ανθρώπινη ζωή έχει πολύ μεγαλύτερη αξία, το ότι θα λιγοστέψουν κατά πολύ οι ανάπηροι των τροχαίων, δεν φαίνεται να λαμβάνεται καθόλου υπ΄όψιν. Δεν συμφωνείτε σ΄αυτό ; Φυσικά, θα μπορούσαν να συμβάλουν σ΄αυτές τις κατασκευές και οι οδηγοί, πληρώνοντας τα σχετικά διόδια, αλλά και αυτό έχει μεγάλο πολιτικό κόστος που δεν θέλουν να το αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις.
Καλύτερη κι από τη μπαρριέρα λύση, είναι η κατασκευή δύο δρόμων διαφορετικής κατεύθύνσης, έτσι ώστε να υπάρχουν τα δύο ρεύματα απέχοντα πολύ το ένα από το άλλο. Είκοσι ή τριάντα μέτρα απόστασης του ενός από το άλλο, είναι αρκετά. Το πρόβλημα που υπάρχει εδώ, δεν διαφέρει και πολύ από εκείνο της μπαρριέρας, πρόκειται για την απαλλοτρίωση διπλάσιου και πλέον χώρου για την κατασκευή του δεύτερου δρόμου. Που απαιτεί και πολλά χρήματα, που πρέπει να πληρώσει το κράτος για να γίνει η απαλλοτρίωση του δεύτερου ρεύματος, αλλά και του χώρου που υπάρχει ανάμεσα στα δυό ρεύματα, που μένει άχρηστος για οτιδήποτε άλλο. Πολλά φράγκα, αυτή είναι η αλήθεια, στα οποία επίσης θα μπορούσαν να προσφέρουν και τα διόδια, πάντα με το απαραίτητο πολιτικό κόστος, που καμμιά κυβέρνηση δεν θέλει να το φορτώνεται. Πάντως, φαίνεται ότι οι δυό χωριστοί δρόμοι, που συνηθίζονται στην Ευρώπη, είναι χαμηλώτερου κόστους από τη μπαριέρα, που όπως είπαμε, χρειάζεται και συχνή συντήρηση. Εννοείται, ότι για τους εθνικούς δρόμους, το κάθε ρεύμα θα πρέπει να έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας τουλάχιστον, ενώ για τους επαρχιακούς δρόμους, δυό λωρίδες. Και όλα αυτά, σημαίνουν απαλλοτρίωση πολλών χιλιάδων στρεμμάτων εδάφους, πολλά όβολα δηλαδή. Και κάτι άλλο, σε περιοχές στενές όπου δεν χωράνε δυό ξεχωριστοί δρόμοι λόγω έλλεψης χώρου, ο τρόπος αυτός δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί, καπως αλλοιως θα πρέπει να διαμορφωθεί ο δρόμος.
Αν και σχετικά λίγα είναι τα ατυχήματα που οφείλονται σε μηχανικές βλάβες, δεν πρέπει να παραβλέπεται και το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός οχημάτων δεν περνούν από τακτική συντήρηση, έτσι ώστε να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό και η περίπτωση ατυχήματος από μηχανική βλάβη. Ολοι ξέρουμε, ότι λάστιχα και άλλα μέρη του αυτοκινήτου, πρέπει να αλλάζονται κατά διαστήματα, αλλά φυσικά αυτό δεν γίνεται από όλους και όπως πρέπει. Γνωστή είναι και η ιστορία με τους ελέγχους των Κ.Τ.Ε.Ο, όπου πέφτει το σχετικό « φακελλάκι », για να βεβαιωθεί η καταλληλότητα από τεχνική άποψη του οχήματος. Ισως και στην Πορτογαλία να υπάρχει αυτός ο τρόπος ελέγχου, τίποτε δεν αποκλείεται.
Αφήνουμε τώρα τους δρόμους και τα μηχανήματα που ούτε οι μεν, ούτε τα δε, βρίσκονται σε κάποια ανεκτή έστω κατάσταση, σε πολλές περιπτώσεις στη χώρα μας. Και πάμε ολοταχώς, σε τί άλλο ; Τον παράγοντα άνθρωπο, που κι αυτός παίζει κυριαρχικό ρόλο σ΄αυτού του είδους τα ζητήματα και τις καταστάσεις. Ο οδηγός είναι το πλάσμα που κάθεται στην αριστερή μπροστινή θέση του αυτοκινήτου ( εκτός από ορισμένες αγγλοσαξωνικής νοοτροπίας χώρες, όπου ο οδηγός κάθεται δεξιά ). Και αυτό το πλάσμα, έχει σαν σκοπό του, από τη στιγμή που μπαίνει στο όχημα και κάθεται, να το κάνει να περπατήσει όπως αυτός ξέρει, αλλά και μπορεί.
Επικρατεί η λαθεμένη άποψη, ότι ο κάθε άνθρωπος που έχει δυό χέρια, δυό πόδια, δυό μάτια και δυό αυτιά, είναι και ικανός να οδηγήσει ένα οποιοδήποτε όχημα, από μουλάρι και καμήλα ( που δεν είναι με τη στενή εννοια βέβαια οχήματα ), μέχρι αραμπάδες, σούστες, μοτοσυκλέττες, τρακτόρια, αυτοκίνητα και ότι άλλο κινείται σε δρόμο πάνω σε ρόδες. Λοιπόν, όχι, δεν είναι όλοι κατάλληλοι γι αυτή τη δουλειά, θα έλεγα μάλιστα, ότι λίγοι σχετικά είναι οι ικανοί, οι άξιοι. Και όμως, όποιος διαθέτει τα φράγκα που χρειάζονται για την αγορά ενός οχήματος, αυτόματα θεωρείται και ικανός να τα βγάλει πέρα μ΄αυτή την υπόθεση, του να κάνει αυτό το πράγμα να περπατήσει στο δρόμο, χωρίς να πέσει σε στραβοπατήματα.
Για το θέμα της όρασης, δεν χρειάζεται κανείς να κάνει συζητηση, αν δεν βλέπεις καλά, ούτε εκατό μετρα δεν θα κάνεις, αυτό το καταλάβαίνει και ένα παιδί τεσσάρων χρόνων. Και όμως, μπορεί κανείς να βρεί οδηγούς που έχουν βέβαια όραση, όχι όμως και τόσο καλή. Είχαν βέβαια καλή όταν πήραν το δίπλωμα ικανότητας για οδήγηση, αλλά με τον καιρό η όρασή τους άρχισε να χάνει σιγά σιγά τη δύναμή της. Αλλοτε λόγω ηλικίας, άλλοτε από κάποιο βλαπτικό για τα μάτια παράγοντα. Φυσικα, εύκολα θα μπορούσε να διαπιστωθεί η πτώση της ικανότητας του αυτής, αν γινόταν κατά διαστήματα - έστω και αραιά - έλεγχος από οφθαλμίατρο. ( Που δεν θα παίρνει βέβαια « φακελλάκι » ).
Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι γρήγορα αντανακλαστικά, ο ένας έχει πολύ γρήγορα, ο άλλος λιγότερο γρήγορα, ένας τρίτος πολύ αργά. Μπορεί να οδηγήσει αυτοκίνητο ένας που δεν έχει καλά αντανακλαστικά, που μπορεί να του χρειαστούν σε κάθε ξαφνική ανάγκη ; Σε μιά ανάγκη που θα τον υποχρεώσει να αντιδράσει γρήγορα και σωστά, σε μιά αιφνίδια, σε μιά μή αναμενόμενη κατάσταση ; ( Αν και το « μή αναμενόμενη », δεν έχει θέση στην οδήγηση, πάντα πρέπει κανείς να περιμένει το « μή αναμενόμενο » ). Στο θέμα αυτό, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί από τους εξεταστές για τη χορήγηση διπλώματος, το αν ο υποψήφιος οδηγός έχει τέτοια αντανακλαστικά, η πείρα στους δρόμους θα το δείξει αυτό. Αλλά ίσως τότε θα είναι πιά αργά, κάτι άσχημο μπορεί να έχει συμβεί.
Ένα άλλο στοιχείο που έχει μεγάλη σημασία στη σωστή οδήγηση ενός οχήματος, είναι η αντοχή του οδηγού στην κούραση. Μελέτες που έχουν γίνει στην Ευρώπη, έδειξαν ότι υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά από άτομο σε άτομο στον τομέα αυτό. Αν κάποιος μπορεί να οδηγήσει επί τέσσερις και έξι ώρες χωρίς διακοπή - ή και ακόμα περισσότερο - υπάρχουν άλλοι που κουράζονται μετά από τις δυό ώρες. Αυτά για την οδήγηση στο διάστημα της ημέρας.
Τις νυχτερινές ώρες, τα πράγματα γίνονται πιό δύσκολα για όλους. Η μονοτονία μιάς διαδρομής μέσα στο σκοτάδι για πολλή ώρα, με μόνο σημείο αναφοράς τον αυτοκινητόδρομο, κάνει τον οδηγό να κουράζεται πολύ πιό γρήγορα.
Ολοι γνωρίζουν με ποιούς τρόπους παίρνονται τα διπλώματα οδήγησης στη χώρα μας. Ενας μεγάλος αριθμός ατόμων που παίρνουν την άδεια, δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της οδήγησης. Ακόμα και μετά από χρόνια, ένας κακός οδηγός, θα παραμένει ίσως πάλι κακός. Και μάλιστα, πολύ επικίνδυνος και για τον εαυτό του και για τους άλλους. Ενας μεγάλος αριθμός ατυχημάτων στους δρόμους, οφείλεται στην αδεξιότητα του οδηγού, όλοι το ξέρουν αυτό. Και μεγάλη είναι η ευθύνη εκείνων που δίνουν τις άδειες οδήγησης, μέσω κάποιου ποσού που συνήθως είναι εκ των προτέρων γνωστό. Πρόκειται για τέλεια έλλειψη συνείδησης, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μάλιστα τις πράξεις αυτές εγκληματικές. Αραγε, με τους ίδιους τρόπους παίρνονται τα διπλώματα και στην Πορτογαλία ; Ιδού ένα ερώτημα.
Αλλοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν άσχημα πράγματα. Η απροσεξία των οδηγών, αλλά και των πεζών, η έλλειψη δηλαδή αυτοσυγκέντρωσης. Η κακή οδική νοοτροπία και συμπεριφορά, γνωστό ελάττωμα της ηρωϊκής κατά τα αλλα φυλής μας. Είναι γνωστό, ότι πολλοί της ράτσας μας, το « παίζουν » πολύ μάγκες, πράγμα που στους δρόμους είναι πολύ άσχημο και πολύ επικίνδυνο. Μαγκιές στο δρόμο δεν πρέπει να υπάρχουν.
Μιά πολύ άσχημη συνήθεια που υπάρχει στη χώρα μας - που είναι κι αυτή κάτι σαν μαγκιά - είναι η οδήγηση κάτω από την επήρεια οινοπνευματωδών ποτών. Πηγαίνει τα μεσάνυχ-τα σε ένα μπαρ, κατεβάζει κάμποσα « σφηνάκια », γίνεται στουπί στο μεθύσι, και ύστερα μπαίνει στο αυτοκίνητο και ορμά ακάθεκτος. Προς τα πού ορμά ; Συχνά προς το νοσοκομείο, αλλά και αρκετά συχνά και στο νεκροταφείο. Και δεν είναι μόνο αυτό, στέλνει στα ίδια μέρη και ανθρώπους που κάθονται μαζύ του στο όχημα, αλλά και άλλους που κινούνται κι αυτοί μέσα στη νύχτα, ή μάλλον τις πρώτες πρωϊνές ώρες, λίγο πριν ξημερώσει. Ο οδηγός που νυστάζει, που έχει πολύ αργά ή καθόλου αντανακλαστικά λόγω του αλκοόλ, είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, πράγμα που το βλέπουμε και το ακούμε στα δελτία των ειδήσεων. Τα περισσότερα ίσως ατυχήματα, συμβαίνουν κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Φορτηγά και νταλίκες που είναι παραφορτωμένα και με άτακτη κατανομή του φορτίου, και που τα φορτία τους δεν είναι καλά τοποθετημένα, μπορούν να γίνουν επικίνδυνα στους δρόμους. Το πράγμα με τα φορτία δεν θα είχε τόση σημασία, αν οι οδηγοί αυτοί, δεν ήσαν υποχρεωμένοι από τους ιδιοκτήτες τους να κάμνουν πολύωρες διαδρομές χωρίς μάλιστα περιόδους ανάπαυσης. Ολοι κάτι ξέρουμε από αυτές τις ιστορίες. Αλλά δεν πρέπει να καταδικάζονται οι οδηγοί σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να αλλάξει η νομοθεσία και να φυλακί-ζονται αυτοί που τους βάζουν να κάνουν τέτοιες βάρδιες. Δηλαδή τα αφεντικά τους, οι επιχειρηματίες που στέλνουν τα υλικά που φτιάχνουν, με τα φορτηγά και τις νταλίκες. Να φυλαίζονται για χρόνια και χωρίς αναστολές - που έχουν παραγίνει αυτούς τους καιρούς - για να μάθουν ότι δεν μπορούν να βάζουν τους οδηγούς σε τέτοια βασανιστήρια
Αυτά σχετικά μα την οδική ασφάλεια, που όπως διατυπώθηκε με τα λίγα αυτά λόγια και χωρίς να μακρυγορήσωμεν, είναι μάλλον οδική ανασφάλεια.ως επί το πλείστον.
ίνει αυτοί οι πλούσιοι να καταφεύ-γουν σε τράπεζες για να πάρουν δάνεια, αυτό γίνεται για να τα ρίξουν στις επιχειρήσεις τους, για να μεγαλώσουν τον κύκλο των εργασιών τους δηλαδή.
Δεν είναι λοιπόν οι μεσοαστοί που έχουν τις δυνατότητες και τις γιορτές τους να κάνουν χωρίς να δανείζονται, και τις διακοπές τους σε εξωτικές χώρες να κάνουν, και γενικά, για τί-ποτε δεν χρειάζεται να προσφύγουν σε τραπεζικούς δανεισμούς αυτών των τύπων. Και τότε, ποιοί είναι αυτοί που έλκονται από τις τράπεζες για τέτοιους δανεισμούς ; Είναι οι μικροα-στοί, αυτοί είναι τα έντομα που πιάνονται στα δίχτυα της αράχνης, δηλαδή της τράπεζας. Αυ-τοί είναι που θα καταντήσουν συχνά να βρεθούν σε μεγάλη δυσκολία.
Οσο για τους πάμπολλους φτωχούς, αυτούς που δύσκολα τα βγάζουν πέρα, τους μεσαί-ους και μικρούς συνταξιούχους, αυτούς που ζούνε λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα όρια της φτώχειας, ευκόλως εννοείται ότι ούτε καν σκέψεις κάνουν για να πατήσουν σε τράπεζες και να ζητήσουν να πάρουν τα πάσης φύσεως δάνεια. Είναι των αδυνάτων αδύνατον πράγμα. Το απαραίτητο εντελώς ψωμί - ο άρτος ο επιούσιος - δύσκολα εξασφαλίζεται με τα πενιχρά ει-σοδήματά τους. Και δεν εννοούμε βέβαια απλώς το ψωμί στην κυριολεκτική του έννοια, αλ-λά τα πολύ στοιχειώδη πράγματα που είναι αναγκαία σε έναν σημερινό άνθρωπο της « πολι-
τισμένης » εποχής μας. Που περιλαμβάνουν και το ηλεκτρικό ρεύμα, το τηλέφωνο, το νερό. Το να πάνε σε τράπεζες λοιπόν, είναι εκτός τόπου και χρόνου.
T Ρ A Π E Z Ε Σ Κ Α Ι Β Ε Ρ Ε Σ Ε Δ Ι Α
Το είπαν στις ειδήσεις πριν από λίγες μέρες. Οι Ελληνες - έτσι ανακοινώθηκε επίσημα - χρωστανε στις τραπεζες ( χώρια τα άλλα χρέη προς άλλους ), εικοσιτέσσερα δισεκατομμύρια Ευρώ. Αν ήσαν δραχμές, εν τάξει, δεν είναι και τόσο πολλά, αλλά τα Ευρώ αυτά, είναι κάπου εφτά τρισεκατομμύρια σε δραχμές. Και όταν ακούει κανείς αυτό το ποσόν σε δραχμές, έ, τότε του έρχεται στο κεφάλι ο ουρανός σφοντύλι και τ΄άστρα μακαρόνια.
Τους παλιούς « καλούς » καιρούς, φαινόμενο σαν κι αυτό, ήταν στ΄αλήθεια αδιανόητο. Και μόνο η σκέψη των τότε παλιανθρώπων ( καλά δεν τους ονομάζουμε έτσι ; Ανθρωποι των παλιών καιρών ήσαν, παλιοί άνθρωποι δηλαδή ), ότι θα χρωστούσαν κάπου, στο μπακάλη, στο μανάβη, στο φαρμακείο κ.λ.π., δεν θα τους άφηνε να κοιμηθούν. Πολύ σπουδαίο πράγμα ήταν να έχεις το « χρεωστικό » σου μητρώο καθαρό, αλλοιώς δεν θα μπορούσες να αγοράζεις τίποτε με το όνομα που θα έβγαζες στην πόλη ή το χωριό σου, όλοι θα έλεγαν όταν θα
περνούσες από εμπρός τους : « Ρέ σείς, κοιτάξτε αυτόν τον αδιάντροπο μπαταχτσή ! »
Αυτού του τύπου οι κακοπληρωτές, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αδυνατούσαν να βρούν μαγαζί από το οποίο να μπορούν να αγοράζουν επί πιστώσει. Στην στενή γειτονιά, ούτε κατά διάνοια. Αλλά και σε μιά ευρύτερη περιοχή, ας πούμε στην κωμόπολη ή στο προάστειο της πόλης, ή και μέσα στην μεγάλη πόλη, ή δεν τον ήξεραν καθόλου, ή είχαν πληροφορίες για την προηγούμενη δράση του. Και έτσι, δεν είχε πρόσωπο να βρεί κάποιο μαγαζί που να του κάνει πίστωση. Και λοιπόν, αναγκαζότανε να αγοράζει πλέον τοις μετρητοίς. Ο κλέφτης και ο ψεύτης, τον πρώτο χρόνο χαίρονται. Οσο για τους τακτικούς στις πληρωμές τους, αυτοί πήγαιναν και πλήρωναν μόλις έφταναν στα χέρια τους χρήματα από μισθούς, από τα προϊόντα της γής που καλλιεργούσαν. Ετσι ήσαν τα πράγματα τις παλιές εκείνες εποχές.
Πέρασαν όμως εκείνοι οι καιροί. Καινούργια ήθη ήλθαν να αντικαταστήσουν τα παλιά. Βερεσέδια στους μαγαζάτορες, σταμάτησαν να υπάρχουν ( ξαναεμφανίστηκαν όμως πρόσφατα σε κάποιους φτωχομαχαλάδες μεγάλων πόλεων ), όλα αγοράζονται τώρα τοις μετρη-τοίς. Εκτός φυσικά ορισμένων εξαιρέσεων, κυρίως σε αγροτικές περιφέρειες, όπου οι πληρωμές της αξίας των προϊόντων μπορούν να αργούν για πολλούς μήνες, οπότε « γράφ΄τα ».
Και πριν από έξι - επτά δεκαετίες, έκαναν την εμφάνισή τους οι πιστωτικές κάρτες. Τις οποίες έδιναν οι τράπεζες στους πελάτες τους, και μ΄αυτό τον τρόπο άρχισε πρώτα στις Ενώμένες Πολιτείες και κατόπιν πήγε και σ΄άλλες χώρες ένας καινούργιος τρόπος βερεσέ αγορών. Σου δίνει η τράπεζα μιά κάρτα, και μ΄αυτήν πηγαίνεις στα μαγαζιά και αγοράζεις ότι ποθεί η ψυχούλα σου, δεν είναι πιά ανάγκη να κουβαλάς επάνω σου χρήματα, μπορεί και να σου τα κλέψουν. Και όντως, στις Πολιτείες υπήρχε πολύ μεγάλος κίνδυνος κλοπής, κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Αλλά όταν έχεις κάπου επάνω σου την πιστωτική σου κάρτα, δεν είναι καθόλου εύκολο να σου την πάρει κάποιος γρήγορος στα χέρια, μέσα στο στρίμωγμα του μετρό, ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος. Θα ψάχνει για φράγκα, αλλά φράγκα δεν θα βρίσκει.
Στη χώρα μας, οι κάρτες αυτές οι πιστωτικές, μάς προσφέρθηκαν προθύμως από τις τράπεζες - πάντοτε με το αζημίωτο βέβαια - πριν από καμμιά είκοσι ή παραπάνω χρόνια. Σου δίνει την κάρτα, πηγαίνεις και ψωνίζεις, κι όταν πηγαίνεις στην τράπεζα να κανονίσεις το λογαριασμό σου, σου χρεώνουν και τους τόκους, που υπολογίζονται με ένα αξιοσέβαστο επιτόκιο. Κι αν καμμιά φορά ( κι αυτό γίνεται συχνά, πολύ συχνά ), έχεις ξεπεράσει το ποσόν που είχες καταθέσει στην τράπεζα, έχεις δηλαδή μπεί μέσα για τα καλά, τότε σου φορτώνουν άλλους τόκους, που ανατοκιζόμενοι δίνουν άλλους τόκους και τρέχα να ξωφλήσεις τα προς την τράπεζα χρέη σου. Αν βέβαια μπορείς, αν δεν μπορείς, καλά ξεμπερδέματα.
Υπήρχε τόση ανάγκη για πιστωτικές κάρτες στη χώρα μας ; Φοβόντουσαν οι άνθρωποι μπας και τους κλέψουν τα πορτοφόλια τους οι κάποιοι επιτήδειοι στα τραμ -που είχαν καταργηθεί από καιρό - στα λεωφορεία, στα οποία οι έχοντες και κατέχοντες δεν έμπαιναν ποτέ τους ; Ασφαλώς και όχι, τέτοιος φόβος δεν υπήρχε, μικροκλέφτες άρπαζαν στα πεζοδρόμια γυναικείες τσάντες, τίποτε άλλο δεν ήταν για κλοπή πριν από είκοσι χρόνια κι ακόμα νωρίτερα. Λοιπόν, σπουδαίος λόγος για τόση μεγάλη εξάπλωση της πιστωτικής κάρτας δεν υπήρχε.
Πέρασε κάμποσος καιρός μόνο με τις πιστωτικές κάρτες. Αλλά τρώγοντας έρχεται η όρεξη, έτσι σκέφτηκαν οι πολύ αγαπητοί τραπεζίτες. Και δεν βάζουμε και άλλες τέτοιες κάρτες στην κυκλοφορία, να δανείζουμε τον κόσμο με πιό πολλά φράγκα ; Μιάς και έγινε μοδα να έχουν πιστωτικές κάρτες, δύσκολο θα ήταν να γίνουν μόδα κάποιες καινούργιες, που μάλιστα έχουν δοκιμαστεί και σε άλλες χώρες ; Και βέβαια, θα γίνουν κι αυτές οι καινούργιες μόδα, θα τρέχουν να πάρουν και δεν θα προφταίνουν. Ετσι σκέφτηκαν, κι έτσι έγινε. Και μπήκαν στην κυκλοφορία και οι καταναλωτικές κάρτες, που δεν είναι τίποτε άλλο από δάνεια καταναλωτικά, παίρνεις το δάνειο και πηγαίνεις να ψωνίσεις βερεσέ ότι σου χρειάζεται και ότι δεν σου χρειάζεται. Και κάποια μέρα, πηγαίνεις στην τράπεζα για να δείς πού βρίσκεται ο λογαριασμός σου. Και εκεί, σε περιμένει συνήθως μιά όχι και τόσο ευχάριστη έκπληξη. Εχεις περάσει πολύ πάνω το κεφάλαιο που δανείστηκες, τώρα χρωστάς κι άλλα από πάνω, χώρια οι τόκοι.
Όταν μιά τέτοια κατάσταση πάρει φόρα, τίποτε δεν την σταματά. Θα μείνουμε μονάχα με τις πιστωτικές και τα καταναλωτικά δάνεια ; Αδύνατον, δεν μπορούμε να αρκεστούμε μόνο σ΄αυτά. Τί έχει τώρα σειρά ; Τα δάνεια διακοπών, μάλιστα αυτά είναι που χρειαζόμαστε περισσότερο από κάθε τι άλλο. Εμπρός λοιπόν για την καινούργια εξόρμηση. Ανθρωποι δεν είμαστε και μεις ; Μιά ζωή την έχουμε, κι αν δεν τη γλεντήσουμε τί θα καταλάβουμε ; Οχι, δεν θα πάμε στη συνηθισμένη κοντινή παραλία, την έχουμε βαρεθεί αυτή τόσα χρόνια, θα πάμε κάπου μακρυά, αν μπορούμε και σε χώρες εξωτικές. Και για να γίνει αυτό, ιδού η λύση. Το δάνειο διακοπών, που θα μας κάνει να περάσουμε μερικές ονειρεμένες μέρες.
Σχεδόν μαζύ με τα διακοποδάνεια, ίσως μάλιστα και κάπως νωρίτερα, άρχισαν να προπαγανδίζονται από τις τράπεζες και τα εορτοδάνεια. Παίρνεις από την τράπεζα το δάνειό σου με δεκαπέντε περίπου τοις εκατό επιτόκιο, και μ΄αυτά τα φράγκα, περνάς τις λίγες μέρες των γιορτών σου. Ποιές είναι οι γιορτές για τις οποίες χρειάζεσαι το εορτοδάνειο ; Μα φυσικά τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Και τί σου χρειάζονται τα πολλά φράγκα για να περάσεις τις γιορτές, που κανονικά και βάσει των χριστιανικών παραδόσεων, πρέπει να είναι καθαρά θρησκευτικού χαρακτήρα και όχι γαστριμαργικού, μπόλικα κρέατα και άλλα, που πολύ κακό κάνουν στην υγεία και καμμιά ωφέλεια στο θρησκευτικό συναίσθημα.
Είναι πολύ πιθανό, ότι οι πολυμήχανοι τραπεζίτες θα βρούν και άλλου τύπου δάνεια, ας μην έχουμε αμφιβολίες γι αυτό. Η δουλειά τους είναι να κερδίζουν μπόλικα λεφτά, και για να τα κερδίσουν, πρέπει να χρεώνουν με όσο γίνεται περισσότερα βερεσέδια τους πολίτες. Και αυτή η χρέωση - που βέβαια γίνεται γρήγορα υπερχρέωση - επιτυγχάνεται πολύ εύκολα με το δανεισμό. Που βέβαια, πρέπει να γίνεται με όσο το δυνατόν πιό ψηλό επιτόκιο. Και από εκεί και ύστερα, εις υγείαν τα κορόϊδα, που θα πρέπει να τρέχουν να εξωφλήσουν και δεν θα προφταίνουν. Αυτή η ιστορία, θα πάει έναν καιρό, άγνωστο είναι πότε θα σταματήσει.
Τί κάμνουν πολλοί οφειλέτες από δάνεια, που δεν έχουν ζεστό χρήμα για να εξωφλούν τα δάνεια που έχουν πάρει ; Το πιό φυσικό και λογικό - αφού δεν υπάρχει άλλη λύση - είναι να πάνε πάλι σε μιά τράπεζα και να ζητήσουν δάνειο. Το παίρνουν κι αυτό, και πληρώνουν ένα προηγούμενο δάνειο. Υστερα, για να εξωφληθεί το καινούργιο - μαζύ και με άλλα παλιά δάνεια - παίρνουν καινούργιο δάνειο. Πρόκειται δηλαδή για έναν φαύλο κύκλο που αρχή έχει, τέλος όμως δεν φαίνεται να έχει. Γίνεται δηλαδή το ίδιο που γίνεται και με τα δάνεια που κάνουν οι κυβερνήσεις - και των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων - να δανείζονται για να ξεπληρώνουν προηγούμενα δάνεια. Και με τους τόκους να τρέχουν οι άτιμοι.
Και τώρα, λίγη κοινωνική ανάλυση του φαινομένου. Ποιοί είναι οι δανειολήπτες αυτών των τραπεζικών δανείων, σε ποιές τάξεις - από οικονομική βέβαια άποψη -υπάγονται ; Είναι βέβαιο, ότι δεν ανήκουν στην υψηλή οικονομικά κοινωνία, οι πλούσιοι και οι πολύ εύποροι, ακόμα και οι απλώς εύποροι, δεν έχουν ανάγκη να προσφεύγουν σε τέτοιου είδους δοσοληψίες. Δεν πρόκειται να βρούμε ανάμεσα σ΄αυτούς, κάποιους ή πολλούς « μπαταχτσήδες », αυτό είναι παραπάνω από σίγουρο. Είναι οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να δανείζουν σε άλλους - πράγμα που βέβαια δεν το κάνουν, δεν είναι δα και κορόϊδα - και όχι να δανείζονται αυτοί οι ίδιοι από άλλους, από τράπεζες. Και αν συμβαίνει αυτοί οι πλούσιοι να καταφεύ-γουν σε τράπεζες για να πάρουν δάνεια, αυτό γίνεται για να τα ρίξουν στις επιχειρήσεις τους, για να μεγαλώσουν τον κύκλο των εργασιών τους δηλαδή.
Δεν είναι λοιπόν οι μεσοαστοί που έχουν τις δυνατότητες και τις γιορτές τους να κάνουν χωρίς να δανείζονται, και τις διακοπές τους σε εξωτικές χώρες να κάνουν, και γενικά, για τί-ποτε δεν χρειάζεται να προσφύγουν σε τραπεζικούς δανεισμούς αυτών των τύπων. Και τότε, ποιοί είναι αυτοί που έλκονται από τις τράπεζες για τέτοιους δανεισμούς ; Είναι οι μικροαστοί, αυτοί είναι τα έντομα που πιάνονται στα δίχτυα της αράχνης, δηλαδή της τράπεζας. Αυτοί είναι που θα καταντήσουν συχνά να βρεθούν σε μεγάλη δυσκολία.
Οσο για τους πάμπολλους φτωχούς, αυτούς που δύσκολα τα βγάζουν πέρα, τους μεσαίους και μικρούς συνταξιούχους, αυτούς που ζούνε λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα όρια της φτώχειας, ευκόλως εννοείται ότι ούτε καν σκέψεις κάνουν για να πατήσουν σε τράπεζες και να ζητήσουν να πάρουν τα πάσης φύσεως δάνεια. Είναι των αδυνάτων αδύνατον πράγμα. Το απαραίτητο εντελώς ψωμί - ο άρτος ο επιούσιος - δύσκολα εξασφαλίζεται με τα πενιχρά εισοδήματά τους. Και δεν εννοούμε βέβαια απλώς το ψωμί στην κυριολεκτική του έννοια, αλλά τα πολύ στοιχειώδη πράγματα που είναι αναγκαία σε έναν σημερινό άνθρωπο της « πολιτισμένης » εποχής μας. Που περιλαμβάνουν και το ηλεκτρικό ρεύμα, το τηλέφωνο, το νερό. Το να πάνε σε τράπεζες λοιπόν, είναι εκτός τόπου και χρόνου.
Τους παλιούς « καλούς » καιρούς, φαινόμενο σαν κι αυτό, ήταν στ΄αλήθεια αδιανόητο. Και μόνο η σκέψη των τότε παλιανθρώπων ( καλά δεν τους ονομάζουμε έτσι ; Ανθρωποι των παλιών καιρών ήσαν, παλιοί άνθρωποι δηλαδή ), ότι θα χρωστούσαν κάπου, στο μπακάλη, στο μανάβη, στο φαρμακείο κ.λ.π., δεν θα τους άφηνε να κοιμηθούν. Πολύ σπουδαίο πράγμα ήταν να έχεις το « χρεωστικό » σου μητρώο καθαρό, αλλοιώς δεν θα μπορούσες να αγοράζεις τίποτε με το όνομα που θα έβγαζες στην πόλη ή το χωριό σου, όλοι θα έλεγαν όταν θα
περνούσες από εμπρός τους : « Ρέ σείς, κοιτάξτε αυτόν τον αδιάντροπο μπαταχτσή ! »
Αυτού του τύπου οι κακοπληρωτές, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αδυνατούσαν να βρούν μαγαζί από το οποίο να μπορούν να αγοράζουν επί πιστώσει. Στην στενή γειτονιά, ούτε κατά διάνοια. Αλλά και σε μιά ευρύτερη περιοχή, ας πούμε στην κωμόπολη ή στο προάστειο της πόλης, ή και μέσα στην μεγάλη πόλη, ή δεν τον ήξεραν καθόλου, ή είχαν πληροφορίες για την προηγούμενη δράση του. Και έτσι, δεν είχε πρόσωπο να βρεί κάποιο μαγαζί που να του κάνει πίστωση. Και λοιπόν, αναγκαζότανε να αγοράζει πλέον τοις μετρητοίς. Ο κλέφτης και ο ψεύτης, τον πρώτο χρόνο χαίρονται. Οσο για τους τακτικούς στις πληρωμές τους, αυτοί πήγαιναν και πλήρωναν μόλις έφταναν στα χέρια τους χρήματα από μισθούς, από τα προϊόντα της γής που καλλιεργούσαν. Ετσι ήσαν τα πράγματα τις παλιές εκείνες εποχές.
Πέρασαν όμως εκείνοι οι καιροί. Καινούργια ήθη ήλθαν να αντικαταστήσουν τα παλιά. Βερεσέδια στους μαγαζάτορες, σταμάτησαν να υπάρχουν ( ξαναεμφανίστηκαν όμως πρόσφατα σε κάποιους φτωχομαχαλάδες μεγάλων πόλεων ), όλα αγοράζονται τώρα τοις μετρη-τοίς. Εκτός φυσικά ορισμένων εξαιρέσεων, κυρίως σε αγροτικές περιφέρειες, όπου οι πληρωμές της αξίας των προϊόντων μπορούν να αργούν για πολλούς μήνες, οπότε « γράφ΄τα ».
Και πριν από έξι - επτά δεκαετίες, έκαναν την εμφάνισή τους οι πιστωτικές κάρτες. Τις οποίες έδιναν οι τράπεζες στους πελάτες τους, και μ΄αυτό τον τρόπο άρχισε πρώτα στις Ενώμένες Πολιτείες και κατόπιν πήγε και σ΄άλλες χώρες ένας καινούργιος τρόπος βερεσέ αγορών. Σου δίνει η τράπεζα μιά κάρτα, και μ΄αυτήν πηγαίνεις στα μαγαζιά και αγοράζεις ότι ποθεί η ψυχούλα σου, δεν είναι πιά ανάγκη να κουβαλάς επάνω σου χρήματα, μπορεί και να σου τα κλέψουν. Και όντως, στις Πολιτείες υπήρχε πολύ μεγάλος κίνδυνος κλοπής, κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Αλλά όταν έχεις κάπου επάνω σου την πιστωτική σου κάρτα, δεν είναι καθόλου εύκολο να σου την πάρει κάποιος γρήγορος στα χέρια, μέσα στο στρίμωγμα του μετρό, ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος. Θα ψάχνει για φράγκα, αλλά φράγκα δεν θα βρίσκει.
Στη χώρα μας, οι κάρτες αυτές οι πιστωτικές, μάς προσφέρθηκαν προθύμως από τις τράπεζες - πάντοτε με το αζημίωτο βέβαια - πριν από καμμιά είκοσι ή παραπάνω χρόνια. Σου δίνει την κάρτα, πηγαίνεις και ψωνίζεις, κι όταν πηγαίνεις στην τράπεζα να κανονίσεις το λογαριασμό σου, σου χρεώνουν και τους τόκους, που υπολογίζονται με ένα αξιοσέβαστο επιτόκιο. Κι αν καμμιά φορά ( κι αυτό γίνεται συχνά, πολύ συχνά ), έχεις ξεπεράσει το ποσόν που είχες καταθέσει στην τράπεζα, έχεις δηλαδή μπεί μέσα για τα καλά, τότε σου φορτώνουν άλλους τόκους, που ανατοκιζόμενοι δίνουν άλλους τόκους και τρέχα να ξωφλήσεις τα προς την τράπεζα χρέη σου. Αν βέβαια μπορείς, αν δεν μπορείς, καλά ξεμπερδέματα.
Υπήρχε τόση ανάγκη για πιστωτικές κάρτες στη χώρα μας ; Φοβόντουσαν οι άνθρωποι μπας και τους κλέψουν τα πορτοφόλια τους οι κάποιοι επιτήδειοι στα τραμ -που είχαν καταργηθεί από καιρό - στα λεωφορεία, στα οποία οι έχοντες και κατέχοντες δεν έμπαιναν ποτέ τους ; Ασφαλώς και όχι, τέτοιος φόβος δεν υπήρχε, μικροκλέφτες άρπαζαν στα πεζοδρόμια γυναικείες τσάντες, τίποτε άλλο δεν ήταν για κλοπή πριν από είκοσι χρόνια κι ακόμα νωρίτερα. Λοιπόν, σπουδαίος λόγος για τόση μεγάλη εξάπλωση της πιστωτικής κάρτας δεν υπήρχε.
Πέρασε κάμποσος καιρός μόνο με τις πιστωτικές κάρτες. Αλλά τρώγοντας έρχεται η όρεξη, έτσι σκέφτηκαν οι πολύ αγαπητοί τραπεζίτες. Και δεν βάζουμε και άλλες τέτοιες κάρτες στην κυκλοφορία, να δανείζουμε τον κόσμο με πιό πολλά φράγκα ; Μιάς και έγινε μοδα να έχουν πιστωτικές κάρτες, δύσκολο θα ήταν να γίνουν μόδα κάποιες καινούργιες, που μάλιστα έχουν δοκιμαστεί και σε άλλες χώρες ; Και βέβαια, θα γίνουν κι αυτές οι καινούργιες μόδα, θα τρέχουν να πάρουν και δεν θα προφταίνουν. Ετσι σκέφτηκαν, κι έτσι έγινε. Και μπήκαν στην κυκλοφορία και οι καταναλωτικές κάρτες, που δεν είναι τίποτε άλλο από δάνεια καταναλωτικά, παίρνεις το δάνειο και πηγαίνεις να ψωνίσεις βερεσέ ότι σου χρειάζεται και ότι δεν σου χρειάζεται. Και κάποια μέρα, πηγαίνεις στην τράπεζα για να δείς πού βρίσκεται ο λογαριασμός σου. Και εκεί, σε περιμένει συνήθως μιά όχι και τόσο ευχάριστη έκπληξη. Εχεις περάσει πολύ πάνω το κεφάλαιο που δανείστηκες, τώρα χρωστάς κι άλλα από πάνω, χώρια οι τόκοι.
Όταν μιά τέτοια κατάσταση πάρει φόρα, τίποτε δεν την σταματά. Θα μείνουμε μονάχα με τις πιστωτικές και τα καταναλωτικά δάνεια ; Αδύνατον, δεν μπορούμε να αρκεστούμε μόνο σ΄αυτά. Τί έχει τώρα σειρά ; Τα δάνεια διακοπών, μάλιστα αυτά είναι που χρειαζόμαστε περισσότερο από κάθε τι άλλο. Εμπρός λοιπόν για την καινούργια εξόρμηση. Ανθρωποι δεν είμαστε και μεις ; Μιά ζωή την έχουμε, κι αν δεν τη γλεντήσουμε τί θα καταλάβουμε ; Οχι, δεν θα πάμε στη συνηθισμένη κοντινή παραλία, την έχουμε βαρεθεί αυτή τόσα χρόνια, θα πάμε κάπου μακρυά, αν μπορούμε και σε χώρες εξωτικές. Και για να γίνει αυτό, ιδού η λύση. Το δάνειο διακοπών, που θα μας κάνει να περάσουμε μερικές ονειρεμένες μέρες.
Σχεδόν μαζύ με τα διακοποδάνεια, ίσως μάλιστα και κάπως νωρίτερα, άρχισαν να προπαγανδίζονται από τις τράπεζες και τα εορτοδάνεια. Παίρνεις από την τράπεζα το δάνειό σου με δεκαπέντε περίπου τοις εκατό επιτόκιο, και μ΄αυτά τα φράγκα, περνάς τις λίγες μέρες των γιορτών σου. Ποιές είναι οι γιορτές για τις οποίες χρειάζεσαι το εορτοδάνειο ; Μα φυσικά τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Και τί σου χρειάζονται τα πολλά φράγκα για να περάσεις τις γιορτές, που κανονικά και βάσει των χριστιανικών παραδόσεων, πρέπει να είναι καθαρά θρησκευτικού χαρακτήρα και όχι γαστριμαργικού, μπόλικα κρέατα και άλλα, που πολύ κακό κάνουν στην υγεία και καμμιά ωφέλεια στο θρησκευτικό συναίσθημα.
Είναι πολύ πιθανό, ότι οι πολυμήχανοι τραπεζίτες θα βρούν και άλλου τύπου δάνεια, ας μην έχουμε αμφιβολίες γι αυτό. Η δουλειά τους είναι να κερδίζουν μπόλικα λεφτά, και για να τα κερδίσουν, πρέπει να χρεώνουν με όσο γίνεται περισσότερα βερεσέδια τους πολίτες. Και αυτή η χρέωση - που βέβαια γίνεται γρήγορα υπερχρέωση - επιτυγχάνεται πολύ εύκολα με το δανεισμό. Που βέβαια, πρέπει να γίνεται με όσο το δυνατόν πιό ψηλό επιτόκιο. Και από εκεί και ύστερα, εις υγείαν τα κορόϊδα, που θα πρέπει να τρέχουν να εξωφλήσουν και δεν θα προφταίνουν. Αυτή η ιστορία, θα πάει έναν καιρό, άγνωστο είναι πότε θα σταματήσει.
Τί κάμνουν πολλοί οφειλέτες από δάνεια, που δεν έχουν ζεστό χρήμα για να εξωφλούν τα δάνεια που έχουν πάρει ; Το πιό φυσικό και λογικό - αφού δεν υπάρχει άλλη λύση - είναι να πάνε πάλι σε μιά τράπεζα και να ζητήσουν δάνειο. Το παίρνουν κι αυτό, και πληρώνουν ένα προηγούμενο δάνειο. Υστερα, για να εξωφληθεί το καινούργιο - μαζύ και με άλλα παλιά δάνεια - παίρνουν καινούργιο δάνειο. Πρόκειται δηλαδή για έναν φαύλο κύκλο που αρχή έχει, τέλος όμως δεν φαίνεται να έχει. Γίνεται δηλαδή το ίδιο που γίνεται και με τα δάνεια που κάνουν οι κυβερνήσεις - και των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων - να δανείζονται για να ξεπληρώνουν προηγούμενα δάνεια. Και με τους τόκους να τρέχουν οι άτιμοι.
Και τώρα, λίγη κοινωνική ανάλυση του φαινομένου. Ποιοί είναι οι δανειολήπτες αυτών των τραπεζικών δανείων, σε ποιές τάξεις - από οικονομική βέβαια άποψη -υπάγονται ; Είναι βέβαιο, ότι δεν ανήκουν στην υψηλή οικονομικά κοινωνία, οι πλούσιοι και οι πολύ εύποροι, ακόμα και οι απλώς εύποροι, δεν έχουν ανάγκη να προσφεύγουν σε τέτοιου είδους δοσοληψίες. Δεν πρόκειται να βρούμε ανάμεσα σ΄αυτούς, κάποιους ή πολλούς « μπαταχτσήδες », αυτό είναι παραπάνω από σίγουρο. Είναι οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να δανείζουν σε άλλους - πράγμα που βέβαια δεν το κάνουν, δεν είναι δα και κορόϊδα - και όχι να δανείζονται αυτοί οι ίδιοι από άλλους, από τράπεζες. Και αν συμβαίνει αυτοί οι πλούσιοι να καταφεύ-γουν σε τράπεζες για να πάρουν δάνεια, αυτό γίνεται για να τα ρίξουν στις επιχειρήσεις τους, για να μεγαλώσουν τον κύκλο των εργασιών τους δηλαδή.
Δεν είναι λοιπόν οι μεσοαστοί που έχουν τις δυνατότητες και τις γιορτές τους να κάνουν χωρίς να δανείζονται, και τις διακοπές τους σε εξωτικές χώρες να κάνουν, και γενικά, για τί-ποτε δεν χρειάζεται να προσφύγουν σε τραπεζικούς δανεισμούς αυτών των τύπων. Και τότε, ποιοί είναι αυτοί που έλκονται από τις τράπεζες για τέτοιους δανεισμούς ; Είναι οι μικροαστοί, αυτοί είναι τα έντομα που πιάνονται στα δίχτυα της αράχνης, δηλαδή της τράπεζας. Αυτοί είναι που θα καταντήσουν συχνά να βρεθούν σε μεγάλη δυσκολία.
Οσο για τους πάμπολλους φτωχούς, αυτούς που δύσκολα τα βγάζουν πέρα, τους μεσαίους και μικρούς συνταξιούχους, αυτούς που ζούνε λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα όρια της φτώχειας, ευκόλως εννοείται ότι ούτε καν σκέψεις κάνουν για να πατήσουν σε τράπεζες και να ζητήσουν να πάρουν τα πάσης φύσεως δάνεια. Είναι των αδυνάτων αδύνατον πράγμα. Το απαραίτητο εντελώς ψωμί - ο άρτος ο επιούσιος - δύσκολα εξασφαλίζεται με τα πενιχρά εισοδήματά τους. Και δεν εννοούμε βέβαια απλώς το ψωμί στην κυριολεκτική του έννοια, αλλά τα πολύ στοιχειώδη πράγματα που είναι αναγκαία σε έναν σημερινό άνθρωπο της « πολιτισμένης » εποχής μας. Που περιλαμβάνουν και το ηλεκτρικό ρεύμα, το τηλέφωνο, το νερό. Το να πάνε σε τράπεζες λοιπόν, είναι εκτός τόπου και χρόνου.
Κ Α Τ Ο Π Ι Ν Ε Ο Ρ Τ Η Σ
Η σιδηροδρομική γραμμή διασταυρώνεται με έναν δημόσιο δρόμο, και στο σημείο της διασταύρωσης δεν υπάρχει κάποια μπάρα, ένα « δρύφρακτο », όπως λέγεται στην γλώσσα των σιδηροδρομικών, για να φράζει τη γραμμή όταν περνά το τραίνο και έτσι να αποφεύγονται οι συγκρούσεις τραίνου και αυτοκινήτων που περνούν απ΄εκεί, χωρίς μάλιστα να έχουν καλή ορατότητα, λόγω κοντινής προς το σημείο αυτό στροφής της γραμμής. Ετσι, το τραίνο έρχεται με μεγάλη ταχύτητα από τη στροφή, και αλλοίμονο σ΄αυτόν που θα τύχει να περνά τη γραμμή εντελώς αμέριμνος για το τι πρόκειται να συμβεί. Και αυτό που μπορεί να συμβεί, είναι να συγκρουστεί η μηχανή του τραίνου με το αυτοκίνητο, και οι συνέπειες της σύγκρουσης να είναι θλιβερές.
Και γιατί δεν είχαν βάλει το « δρύφρακτο » οι αρμόδιοι πριν συμβούν εκεί τα δυό ή τρία δυστυχήματα ; Απλώς δεν σκέφτηκαν οι άνθρωποι κανένα από τα σχεδόν βέβαια ενδεχόμενα, τί λέτε ρέ, δεν έχουν μάτια οι οδηγοί να δούνε το τραίνο που έρχεται και να σταματήσουν έγκαιρα μέχρι να περάσει ; Μάλιστα, μιά τέτοια σκέψη πρέπει να έκαναν οι σοφοί εγκέφαλοι που ρυθμίζουν αυτά τα πράγματα. Μπορεί βέβαια η αιτία της ανυπαρξίας δρύφρακτου να οφείλεται στον συνηθισμένο λόγο : « Δεν έχουμε χρήματα για τέτοια πράγματα ». Αυτή είναι η συνηθισμένη δικαιολογία, κι ας μην τη λένε. Αλλά όταν συμβούν τα ατυχήματα που - υποθε-τικά βέβαια - είπαμε, τότε βρίσκονται αμέσως τα χρήματα, και τοποθετείται η μπάρα που έλειπε, και που θα εμπόδιζε τις συγκρούσεις που έγιναν. Λοιπόν, πρέπει να γίνει κάτι κακό, για να προβούμε σε μιά ενέργεια που πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να την κάνουμε. Αλλά δεν προβλέψαμε καθόλου το τί θα γινότανε, και δεν ενεργήσαμε από τα πριν. Και διορθώνουμε τα πράγματα « κατόπιν εορτής », αν και δεν πρόκειται καθόλου περί « εορτής », το αντίθετο μάλιστα.
Είναι μεσάνυχτα, κι όλη η φύσις ησυχάζει, έτσι τουλάχιστον έλεγε το πασίγνωστο πάλαι ποτέ τάγκο του Θέμη Νάλτσα του Κοζανίτη, που το τραγουδούσε όλη η Ελλάδα τη δεκαετία του τριάντα. Αλλά η φύση δεν ησυχάζει, ένας τρομακτικός σεισμός ταρακουνάει τη γή, και τα κτίρια πηγαίνουν πέρα δώθε. Και μερικά από αυτά γκρεμίζονται, ενώ πολλά άλλα παθαίνουν ζημιές τέτοιες, που πρέπει να τα κατεδαφίσεις και να τα ξαναχτίσεις απ΄την αρχή, έχουν χαρακτηριστεί « κόκκινα », όπως συνηθίζεται να λέγεται.
Συζητήσεις επί συζητήσεων για το τι φταίει που έπεσαν τα κτίρια και χάθηκαν και πολλοί άνθρωποι. Συζητήσεις χωρίς αρχή και δίχως τέλος. Αλλά οχι, έχουν ένα τέλος. Ένα συμπέρασμα που εκ των προτέρων ήταν γνωστό : Τα κτίρια δεν είχαν καλά θεμελιωθεί, είχαν τεχνικές ατέλειες μεγάλου βαθμού, αν ήσαν καλής κατασκευής δεν θα έπεφταν, ούτε θα γινόντουσαν « κόκκινα », και στερνή μου γνώση να σ΄είχα πρώτα.
Μά καλά, δεν ξέρατε ρε σείς οι αρμόδιοι, ότι η περιοχή αυτή είναι σεισμογενής και μάλιστα και σεισμοπαθής από τα περασμένα χρόνια ; Δεν σας τα είπαν μιά και δυό και πολλές φορές οι σεισμολόγοι, ότι πρέπει να χτίζονται πολύ πιό γερά σπίτια που να αντέχουν στους σχετικά μέτριους σεισμούς που έχουμε εδώ στη χώρα μας ; Μάλιστα, μας τα είπαν αλλά σκεφτήκαμε ότι οι σεισμοί θα γίνουν αλλού, σε άλλα μέρη, όχι στα δικά μας. Ανθρωποι είμαστε και σφάλματα κανουμε, δεν κάναμε αντισεισμικές κατασκευές, δηλαδή πρέπει να μας κρεμάσετε γι αυτή τη μικρή αμέλεια ; Εν τάξει, σε προσεχείς κατασκευές, θα φροντίσουμε να είναι τα σπίτια πολύ γερά, ικανοποιηθήκατε τώρα ;
Μάλιστα, θα τα κάνουν τώρα πολύ γερά, δεν θα πέφτουν ούτε με εφτάμισυ Ρίχτερ, το είπαν και ησυχάσαμε. Αλλά ρε παιδιά, γιατί δεν τα έκαμναν από τα πριν έτσι τα σπίτια, για να μην γκρεμίζονται με το πρώτο ταρακούνημα της γής, που όπως ξέραμε, από καιρό σε καιρό έχει την κακή συνήθεια να αναταράζεται σ΄αυτή την περιοχή ; Τώρα τα σκεφτήκατα όλα αυτά, « μετά την εορτή » ; Και όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, δεν πρόκειται καθόλου περί εορτής, αλλοιώς είναι οι εορτές.
Ο άνθρωπος, εδώ και αρκετό καιρό, κάμποσους μήνες, αισθάνεται έναν πόνο στο αριστερό μέρος του θώρακα, κι αυτό συμβαίνει όταν ανεβαίνει έναν ανήφορο ή μιά σκάλα ή γενικά μετά από μιά κάπως έντονη προσπάθεια. Συμβαίνει τίποτε ; Οχι, δεν είναι τίποτε, ένα κρύωμα, μιά ψύξη θα είναι, έτσι λέει ο άνθρωπός μας. Και αφήνει τα πράγματα να κυλούν όπως έχουν. Και μίαν των ημερών, ένας σφοδρός πόνος στο ίδιο μέρος ακριβώς τον πιάνει, και κρύς ιδρώτας τρέχει απ΄το πρόσωπό του.« Κάτι άσχημο πρέπει να συμβαίνει », λέει, « να φωνάξουμε αμέσως το γιατρό ».
Έρχεται ο γιατρός με όση ταχύτητα μπορεί να αναπτύξει μέσα απ΄τους δρόμους της πόλης, υπάρχει και κυκλοφοριακή συμφόρηση. Καταλαβαίνει από τα συμπτώματα που του αναφέρθηκαν τηλεφωνικώς, ότι κάτι στραβό πάει με την καρδιά. Μπαίνει στο δωμάτιο του άρρωστου, και σε λίγο ανακοινώνει : « Αγαπητέ μου, πρέπει να πάς αμεσως στο νοσοκομείο, κάτι σαν έμφραγμα φαίνεται να είναι ». Ο ασθενής διακομίζεται στο νοσοκομείο, και εκεί επιβεβαιώνεται η διάγνωση : Πρόκειται περί εμφράγματος, αυτό είναι σίγουρο. Γρήγορα στο θάλαμο εντατικής νοσηλείας.
Ο άρρωστος πηγαίνει καλά, ευτυχώς και τον προλάβανε. Αλλά, βρε αδελφέ, τόσο καιρό είχες αυτά τα συμπτώματα, γιατί δεν έδωσες καμμιά απολύτως σημασία ; Μά γιατί να έδινα σημασία ; Νόμιζα πως επρόκειτο για κάποια ψύξη και θα περνούσε με τον καιρό. Ναι, αλλά δεν ήταν αυτό, ήταν συμπτώματα από την καρδιά, δεν είχες ακούσει ποτέ σου ότι αυτά τα συμπτώματα είναι ύποπτα και ότι πρέπει να πηγαίνει κανείς αμέσως στον καρδιολόγο ; Μπά, εγώ έλεγα ότι αυτά συμβαίνουν στους άλλους, δεν πρόκειται να συμβούν σε μένα. Και γιατί παρακαλώ, κάπνιζες τρία πακέτα τσιγάρα την ημέρα ; Λοιπόν, για να μπορώ να ξεπερνώ τις αναποδιές της ζωής. Και με το τσιγάρο θα μπορέσεις να τις ξεπεράσεις ; Ξέρω εγώ, τι να σου πώ γιατρέ, έτσι νόμιζα.
Και ύστερα απ΄όλα αυτά, άντε στους καρδιοχειρουργούς και κατέβαινε και το ενάμισυ εκατομμύριο για να σου δώσουμε σειρά, είσαι πολύ πίσω, το ξέρεις αυτό ; Μάλιστα, αυτό το ξέρει, το είχε ακούσει να το λένε πολλές φορές. Και είχε ακούσει και την παροιμία που λέει : « Κάλλιο γαϊδουρόδενε, παρά γαϊδουρογύρευε ». Αλλά δεν ήξερε ότι οι παροιμίες υπάρχουν για να μας δίνουν μυαλό. Και άφησε τον γάϊδαρο λυμένο, δεν τον έδεσε και τώρα τρέχει και ψάχνει να τον βρεί.
Τον τελευταίο καιρό που τα κλιματολογικά φαινόμενα έχουν γίνει πολύ παράδοξα, βλέπουμε και ακούμε για μεγάλες πλημμύρες που γίνονται σε όλο τον πλανήτη. Και φυσικά το φαινόμενο εμφανιζεται και στη χώρα μας, όπου τακτικά πόλεις και χωριά κατακλύζονται από τα ύδατα. Πριν αρκετά χρόνια, υπήρχαν όμορφα δάση με πολλά δέντρα, που κρατούσαν τα νερά των βροχών, και άφηναν λίγα από αυτά να πλημμυρίζουν τα χαμηλά του εδάφους. Τα δεντρα όμως λιγόστεψαν πολύ, κυρίως λόγω των πυρκαγιών που ευγενείς τύποι, αλλά και άλλοι παράγοντες μή ανθρωπινοι, φρόντισαν και φροντίζουν να ανάβουν. Ετσι, τα νερά κατεβαίνουν σε μεγαλους όγκους και με μεγάλη ορμή, και θέλουν να κατέβουν - προς τα πού ; - προς τα χαμηλά, κι από εκεί στη θάλασσα, μέσω ρευμάτων και ποταμών. Αλλά ενώ βρίσκουν κάποια διέξοδο μέσω των ποταμών, δεν τα καταφέρνουν και τόσο καλά μέσω των ρευμάτων. Και γιατί αυτή η δυσκολία με τα ρεύματα, τις φυσικές διέξοδους που μέσα σε χιλιάδες και εκατομμύρια χρόνια χάραξαν τα όμβρια νερά για να κατεβαίνουν στη θάλασσα. Αλλά ψάξε να βρείς ρεύματα - σε μερικές τουλάχιστον αστικές περιοχές - κι αν βρείς, θα σου δώσω τουλάχιστον χίλια Ευρώ, τόσο δύσκολο είναι να τα βρείς.
Οι ρεματιές αυτές που κατέβαζαν το νερό προς τα χαμηλά, σκεπάστηκαν απ΄τον άνθρωπο, που θέλησε να αξιοποιήσει και το τελευταίο τετραγωνικό μέτρο γής για διάφορους λόγους, αλλά κυρίως για οικοδόμηση κατοικιών. Τα οικόπεδα που υπήρχαν δεν ήσαν αρκετά, πράγμα που ανέβαζε την αξία τους στα ύψη. Επρεπε να βρεθούν άλλοι χώροι, και όντως βρέθηκαν. Τί τα θέλουμε τα ρέματα και χαλούνε και την όψη των σημερινών μοντέρνων πόλεων ; Στον αγύριστο να πάνε ! Μπορούμε να κάνουμε πολύ καλά και χωρίς αυτές τις ασχήμιες που έπλασε η φύση, και ασχημίζουν τα ωραία προάστεια που έχουμε σχεδιάσει και χτίσει με όλους τους κανόνες της σύγχρονης πολεοδομίας.
Αλλά τα νερά που εξακολουθούν να πέφτουν και πολύ καλά κάμνουν -πώς θα ποτισθεί το έδαφος για να προκόψει η γεωργική παραγωγή χωρίς βροχές ; - αυτά τα νερά είχαν συνηθίσει από μακρού να κατεβαίνουν απ΄ τις διόδους που με πολύ κόπο και σε μακρότατες περιόδους του χρόνου είχαν χαράξει. Και τώρα, ψάχνουν να βρούν τις διόδους αυτές, αλλά αυτές έχουν γίνει άφαντες. Βρε πού θα βρούμε άλλα μονοπάτια για να κατέβουμε προς τα κάτω, προς τη θάλασα να τη γεμίσουμε ; Οχι, δεν βρίσκουμε κανένα καινούργιο μονοπάτι. Και λοιπόν, τι πρόκειται να γίνει ; Είναι ολοφάνερο, θα μπούμε όπου μπορούμε, όπου βολεύει, και με κάποιο τρόπο θα βρούμε το δρόμο που θα μας οδηγήσει στη θάλασσα. Μόνο που στο δρόμο μας αυτό, υπάρχουν σπίτια, υπάρχουν μαγαζιά. Και θέλουμε δε θέλουμε, μπαίνουμε μέσα σ΄αυτά, αν μάλιστα είναι υπόγεια, ακόμα πιό ευκολώτερο είναι να εισδύσουμε και σ΄αυτά.
Οι πλημμυρισμένοι άνθρωποι - και κάποιοι από αυτούς παρασύρθηκαν απ΄τους αυτοσχέδιους χειμάρρους - δικαίως διαμαρτύρονται προς πάντα αρμόδιο και αναρμόδιο. Μα γιατί δεν μας κάνατε αντιπλημμυρικά έργα, γιατί δεν ξεφράζετε τακτικά τις σχάρες που απορροφούν κάποια τουλάχιστον απ΄τα νερά ; Γιατί μας αφήνετε να πνιγόμαστε, να γεμίζουν τα σπίτια και τα μαγαζιά μας με νερό, να χάνονται οι κόποι μιάς ζωής ; Αυτά λένε, και τα λένε με όλη τη δύναμη της φωνής και της ψυχής τους.
Αλλά και εδώ συμβαίνει ότι και στις προηγούμενες περιπτώσεις. Όλα αυτά συμβαίνουν « κατόπιν εορτής », που κι αυτή τη φορά δεν είναι καθόλου εορτή. Τα ίδια Παντελή μου, τα ίδια Παντελάκη μου. Ξεχάσαμε να δέσουμε το γάϊδαρο, τον αφήσαμε λυτό, και τώρα ψάχνουμε να τον βρούμε. Μπορούμε όμως να τον βρούμε ; Αυτό είναι το ερώτημα.
Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος πήγαινε να ανακαλύψει τις Ινδίες και ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας στη διάθεσή του τρία καρυδότσουφλα των πεντακοσίων τόννων, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ποτέ, ότι μετά από πεντακόσια χρόνια, καράβια μοντέρνα και όχι σαν τα δικά του, με εκτόπισμα πολλών χιλιάδων τόννων, θα βούλιαζαν στις κλειστές θάλασσες του Αιγαίου πελάγους. Και ότι αυτό θα γινότανε, επειδή οι μηχανές και τα πηδάλια και τα άλλα εξαρτήματα των πλοίων θα ήσαν βλαμμένα, και εξ αιτίας των βλαβών αυτών θα προσαράζανε σε ύφαλους ή σκόπελους, και θα πνιγόταν ο κόσμος εξ αιτίας μιάς άλλης έλλειψης πρόνοιας, των κακών -ή μάλλον ανύπαρκτων -σωστικών μέσων που πρέπει να έχουν όλα τα πλοία, ακόμα και τα ακτοπλοϊκά, για να τα χρησιμοποιούν όταν το καράβι πάει να βουλιάξει.
Τα σωσίβια είναι σαθρά και σχίζονται μέσα στο νερό, οι βάρκες δεν κατεβαίνουν στη θαλασσα, οι ναυαγοί δεν έχουν από πού να πιαστούν, και όποιον πάρει το αφρισμένο κύμα. Βέβαια, θα πρέπει να γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις στα πλοία, αυτό το ξέρει και ένας ηλίθιος, αλλά όταν πάνε για επιθεώρηση, κάνουν τα « στραβά μάτια », με το αζημίωτο βέβαια. Αφού - λένε - όλοι τα « πιάνουνε », κορόϊδα είμαστε εμείς να μην τα πιάσουμε ; Και άλλωστε, σ΄αυτό το καράβι θα συμβεί να ναυαγήσει ; Άλλα είναι τα πλοία που ναυαγούν, αυτό είναι άτρωτο, δεν έχει ανάγκη, αλλά κι αν υποθεσουμε ότι ναυαγεί, μήπως είναι μέσα του δικοί μας άνθρωποι ; Κι αφού οι ίδιοι οι πλοιοκτήτες δεν νοιάζονται για τα καράβια τους και μας «ταϊζουν » για να μην κάμνουμε τις επιθεωρήσεις μας, γιατί να νοιαστούμε εμείς ; Κι ας υποθέσουμε ότι μπορεί να βουλιάξει το καράβι αυτό, μήπως εμάς θα καθήσουν στο σκαμνί ή μήπως τους ιδιοκτήτες ; Οχι βέβαια, τους μικρούς θα τσακώσει ο εισαγγελέας, που θα του έχει μιλήσει ο κάποιος ενδιαφερόμενος, κορόϊδο είναι ο εισαγγελέας να πάρει δυσμενή μετάθεση στην Ορεστιαδα ;
Το ζήτημα είναι αν έχουμε πάρει χαμπάρι ότι δεν είναι μόνο τα καράβια που ναυαγούνε, είναι και η ίδια η Ελλάδα ναυαγισμενη. Το έχουμε καταλάβει αυτό ; Νομίζω ότι οι περισσότεροι το έχουν καταλάβει, κρύβεται ένα τέτοιο πράγμα επ΄ άπειρον ; Δεν κρύβεται, όλοι το βλέπουν μιά μέρα. Αλλά τί να κάνουμε, εμείς θα σώσουμε βρε αδερφέ την Ελλάδα, άλλοι είναι αυτοί που πρέπει να τη σώσουν απ΄ το ναυάγιο. Αυτοί πρέπει να δέσουν τον γ ά ϊ δ α ρ ό μ α ς, όχι εμείς.
Αλλά, απ΄ότι ξέρουμε, αυτοί οι γνωστοί άγνωστοι, που πρέπει να δένουν τον γ α ϊ δ α ρ ό μ α ς, δεν νοιάζονται γι αυτόν, δεν πάει να χαθεί και να μην τον ξαναδούν τα μάτια μας ! Άλλη δουλειά δεν έχουμε και θα κοιτάζουμε να δένουμε γαϊδάρους, μπας και μας ξεφύγουνε και δεν τους βρούμε. Εμείς δεν έχουμε καμμιά έγνοια για γαϊδάρους, ας πάνε στον αγύριστο.
Υπάρχει ένα αξίωμα στην ιατρική, που λέει ότι προτιμώτερη είναι η πρόληψη ( κάποιας ασθένειας ), παρά η θεραπεία της. Αυτό το ίδιο αξίωμα, ισχύει και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Δεν πρέπει να γίνεται ένα κακό, και κατόπιν να παίρνουμε τα μέτρα μας, γιατί έτσι θα είμαστε πάντοτε πίσω απ΄ τα γεγονότα. Και θα είμαστε σαν και κείνους που μαγειρεύουν μόλις πεινάσουνε. Ενώ είναι γνωστό, ότι των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. Αλλά είναι και ηλίου φαεινότερον, ότι κάθε άλλο παρά φρόνιμοι είμαστε, έτσι δεν είναι ;
Και γιατί δεν είχαν βάλει το « δρύφρακτο » οι αρμόδιοι πριν συμβούν εκεί τα δυό ή τρία δυστυχήματα ; Απλώς δεν σκέφτηκαν οι άνθρωποι κανένα από τα σχεδόν βέβαια ενδεχόμενα, τί λέτε ρέ, δεν έχουν μάτια οι οδηγοί να δούνε το τραίνο που έρχεται και να σταματήσουν έγκαιρα μέχρι να περάσει ; Μάλιστα, μιά τέτοια σκέψη πρέπει να έκαναν οι σοφοί εγκέφαλοι που ρυθμίζουν αυτά τα πράγματα. Μπορεί βέβαια η αιτία της ανυπαρξίας δρύφρακτου να οφείλεται στον συνηθισμένο λόγο : « Δεν έχουμε χρήματα για τέτοια πράγματα ». Αυτή είναι η συνηθισμένη δικαιολογία, κι ας μην τη λένε. Αλλά όταν συμβούν τα ατυχήματα που - υποθε-τικά βέβαια - είπαμε, τότε βρίσκονται αμέσως τα χρήματα, και τοποθετείται η μπάρα που έλειπε, και που θα εμπόδιζε τις συγκρούσεις που έγιναν. Λοιπόν, πρέπει να γίνει κάτι κακό, για να προβούμε σε μιά ενέργεια που πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να την κάνουμε. Αλλά δεν προβλέψαμε καθόλου το τί θα γινότανε, και δεν ενεργήσαμε από τα πριν. Και διορθώνουμε τα πράγματα « κατόπιν εορτής », αν και δεν πρόκειται καθόλου περί « εορτής », το αντίθετο μάλιστα.
Είναι μεσάνυχτα, κι όλη η φύσις ησυχάζει, έτσι τουλάχιστον έλεγε το πασίγνωστο πάλαι ποτέ τάγκο του Θέμη Νάλτσα του Κοζανίτη, που το τραγουδούσε όλη η Ελλάδα τη δεκαετία του τριάντα. Αλλά η φύση δεν ησυχάζει, ένας τρομακτικός σεισμός ταρακουνάει τη γή, και τα κτίρια πηγαίνουν πέρα δώθε. Και μερικά από αυτά γκρεμίζονται, ενώ πολλά άλλα παθαίνουν ζημιές τέτοιες, που πρέπει να τα κατεδαφίσεις και να τα ξαναχτίσεις απ΄την αρχή, έχουν χαρακτηριστεί « κόκκινα », όπως συνηθίζεται να λέγεται.
Συζητήσεις επί συζητήσεων για το τι φταίει που έπεσαν τα κτίρια και χάθηκαν και πολλοί άνθρωποι. Συζητήσεις χωρίς αρχή και δίχως τέλος. Αλλά οχι, έχουν ένα τέλος. Ένα συμπέρασμα που εκ των προτέρων ήταν γνωστό : Τα κτίρια δεν είχαν καλά θεμελιωθεί, είχαν τεχνικές ατέλειες μεγάλου βαθμού, αν ήσαν καλής κατασκευής δεν θα έπεφταν, ούτε θα γινόντουσαν « κόκκινα », και στερνή μου γνώση να σ΄είχα πρώτα.
Μά καλά, δεν ξέρατε ρε σείς οι αρμόδιοι, ότι η περιοχή αυτή είναι σεισμογενής και μάλιστα και σεισμοπαθής από τα περασμένα χρόνια ; Δεν σας τα είπαν μιά και δυό και πολλές φορές οι σεισμολόγοι, ότι πρέπει να χτίζονται πολύ πιό γερά σπίτια που να αντέχουν στους σχετικά μέτριους σεισμούς που έχουμε εδώ στη χώρα μας ; Μάλιστα, μας τα είπαν αλλά σκεφτήκαμε ότι οι σεισμοί θα γίνουν αλλού, σε άλλα μέρη, όχι στα δικά μας. Ανθρωποι είμαστε και σφάλματα κανουμε, δεν κάναμε αντισεισμικές κατασκευές, δηλαδή πρέπει να μας κρεμάσετε γι αυτή τη μικρή αμέλεια ; Εν τάξει, σε προσεχείς κατασκευές, θα φροντίσουμε να είναι τα σπίτια πολύ γερά, ικανοποιηθήκατε τώρα ;
Μάλιστα, θα τα κάνουν τώρα πολύ γερά, δεν θα πέφτουν ούτε με εφτάμισυ Ρίχτερ, το είπαν και ησυχάσαμε. Αλλά ρε παιδιά, γιατί δεν τα έκαμναν από τα πριν έτσι τα σπίτια, για να μην γκρεμίζονται με το πρώτο ταρακούνημα της γής, που όπως ξέραμε, από καιρό σε καιρό έχει την κακή συνήθεια να αναταράζεται σ΄αυτή την περιοχή ; Τώρα τα σκεφτήκατα όλα αυτά, « μετά την εορτή » ; Και όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, δεν πρόκειται καθόλου περί εορτής, αλλοιώς είναι οι εορτές.
Ο άνθρωπος, εδώ και αρκετό καιρό, κάμποσους μήνες, αισθάνεται έναν πόνο στο αριστερό μέρος του θώρακα, κι αυτό συμβαίνει όταν ανεβαίνει έναν ανήφορο ή μιά σκάλα ή γενικά μετά από μιά κάπως έντονη προσπάθεια. Συμβαίνει τίποτε ; Οχι, δεν είναι τίποτε, ένα κρύωμα, μιά ψύξη θα είναι, έτσι λέει ο άνθρωπός μας. Και αφήνει τα πράγματα να κυλούν όπως έχουν. Και μίαν των ημερών, ένας σφοδρός πόνος στο ίδιο μέρος ακριβώς τον πιάνει, και κρύς ιδρώτας τρέχει απ΄το πρόσωπό του.« Κάτι άσχημο πρέπει να συμβαίνει », λέει, « να φωνάξουμε αμέσως το γιατρό ».
Έρχεται ο γιατρός με όση ταχύτητα μπορεί να αναπτύξει μέσα απ΄τους δρόμους της πόλης, υπάρχει και κυκλοφοριακή συμφόρηση. Καταλαβαίνει από τα συμπτώματα που του αναφέρθηκαν τηλεφωνικώς, ότι κάτι στραβό πάει με την καρδιά. Μπαίνει στο δωμάτιο του άρρωστου, και σε λίγο ανακοινώνει : « Αγαπητέ μου, πρέπει να πάς αμεσως στο νοσοκομείο, κάτι σαν έμφραγμα φαίνεται να είναι ». Ο ασθενής διακομίζεται στο νοσοκομείο, και εκεί επιβεβαιώνεται η διάγνωση : Πρόκειται περί εμφράγματος, αυτό είναι σίγουρο. Γρήγορα στο θάλαμο εντατικής νοσηλείας.
Ο άρρωστος πηγαίνει καλά, ευτυχώς και τον προλάβανε. Αλλά, βρε αδελφέ, τόσο καιρό είχες αυτά τα συμπτώματα, γιατί δεν έδωσες καμμιά απολύτως σημασία ; Μά γιατί να έδινα σημασία ; Νόμιζα πως επρόκειτο για κάποια ψύξη και θα περνούσε με τον καιρό. Ναι, αλλά δεν ήταν αυτό, ήταν συμπτώματα από την καρδιά, δεν είχες ακούσει ποτέ σου ότι αυτά τα συμπτώματα είναι ύποπτα και ότι πρέπει να πηγαίνει κανείς αμέσως στον καρδιολόγο ; Μπά, εγώ έλεγα ότι αυτά συμβαίνουν στους άλλους, δεν πρόκειται να συμβούν σε μένα. Και γιατί παρακαλώ, κάπνιζες τρία πακέτα τσιγάρα την ημέρα ; Λοιπόν, για να μπορώ να ξεπερνώ τις αναποδιές της ζωής. Και με το τσιγάρο θα μπορέσεις να τις ξεπεράσεις ; Ξέρω εγώ, τι να σου πώ γιατρέ, έτσι νόμιζα.
Και ύστερα απ΄όλα αυτά, άντε στους καρδιοχειρουργούς και κατέβαινε και το ενάμισυ εκατομμύριο για να σου δώσουμε σειρά, είσαι πολύ πίσω, το ξέρεις αυτό ; Μάλιστα, αυτό το ξέρει, το είχε ακούσει να το λένε πολλές φορές. Και είχε ακούσει και την παροιμία που λέει : « Κάλλιο γαϊδουρόδενε, παρά γαϊδουρογύρευε ». Αλλά δεν ήξερε ότι οι παροιμίες υπάρχουν για να μας δίνουν μυαλό. Και άφησε τον γάϊδαρο λυμένο, δεν τον έδεσε και τώρα τρέχει και ψάχνει να τον βρεί.
Τον τελευταίο καιρό που τα κλιματολογικά φαινόμενα έχουν γίνει πολύ παράδοξα, βλέπουμε και ακούμε για μεγάλες πλημμύρες που γίνονται σε όλο τον πλανήτη. Και φυσικά το φαινόμενο εμφανιζεται και στη χώρα μας, όπου τακτικά πόλεις και χωριά κατακλύζονται από τα ύδατα. Πριν αρκετά χρόνια, υπήρχαν όμορφα δάση με πολλά δέντρα, που κρατούσαν τα νερά των βροχών, και άφηναν λίγα από αυτά να πλημμυρίζουν τα χαμηλά του εδάφους. Τα δεντρα όμως λιγόστεψαν πολύ, κυρίως λόγω των πυρκαγιών που ευγενείς τύποι, αλλά και άλλοι παράγοντες μή ανθρωπινοι, φρόντισαν και φροντίζουν να ανάβουν. Ετσι, τα νερά κατεβαίνουν σε μεγαλους όγκους και με μεγάλη ορμή, και θέλουν να κατέβουν - προς τα πού ; - προς τα χαμηλά, κι από εκεί στη θάλασσα, μέσω ρευμάτων και ποταμών. Αλλά ενώ βρίσκουν κάποια διέξοδο μέσω των ποταμών, δεν τα καταφέρνουν και τόσο καλά μέσω των ρευμάτων. Και γιατί αυτή η δυσκολία με τα ρεύματα, τις φυσικές διέξοδους που μέσα σε χιλιάδες και εκατομμύρια χρόνια χάραξαν τα όμβρια νερά για να κατεβαίνουν στη θάλασσα. Αλλά ψάξε να βρείς ρεύματα - σε μερικές τουλάχιστον αστικές περιοχές - κι αν βρείς, θα σου δώσω τουλάχιστον χίλια Ευρώ, τόσο δύσκολο είναι να τα βρείς.
Οι ρεματιές αυτές που κατέβαζαν το νερό προς τα χαμηλά, σκεπάστηκαν απ΄τον άνθρωπο, που θέλησε να αξιοποιήσει και το τελευταίο τετραγωνικό μέτρο γής για διάφορους λόγους, αλλά κυρίως για οικοδόμηση κατοικιών. Τα οικόπεδα που υπήρχαν δεν ήσαν αρκετά, πράγμα που ανέβαζε την αξία τους στα ύψη. Επρεπε να βρεθούν άλλοι χώροι, και όντως βρέθηκαν. Τί τα θέλουμε τα ρέματα και χαλούνε και την όψη των σημερινών μοντέρνων πόλεων ; Στον αγύριστο να πάνε ! Μπορούμε να κάνουμε πολύ καλά και χωρίς αυτές τις ασχήμιες που έπλασε η φύση, και ασχημίζουν τα ωραία προάστεια που έχουμε σχεδιάσει και χτίσει με όλους τους κανόνες της σύγχρονης πολεοδομίας.
Αλλά τα νερά που εξακολουθούν να πέφτουν και πολύ καλά κάμνουν -πώς θα ποτισθεί το έδαφος για να προκόψει η γεωργική παραγωγή χωρίς βροχές ; - αυτά τα νερά είχαν συνηθίσει από μακρού να κατεβαίνουν απ΄ τις διόδους που με πολύ κόπο και σε μακρότατες περιόδους του χρόνου είχαν χαράξει. Και τώρα, ψάχνουν να βρούν τις διόδους αυτές, αλλά αυτές έχουν γίνει άφαντες. Βρε πού θα βρούμε άλλα μονοπάτια για να κατέβουμε προς τα κάτω, προς τη θάλασα να τη γεμίσουμε ; Οχι, δεν βρίσκουμε κανένα καινούργιο μονοπάτι. Και λοιπόν, τι πρόκειται να γίνει ; Είναι ολοφάνερο, θα μπούμε όπου μπορούμε, όπου βολεύει, και με κάποιο τρόπο θα βρούμε το δρόμο που θα μας οδηγήσει στη θάλασσα. Μόνο που στο δρόμο μας αυτό, υπάρχουν σπίτια, υπάρχουν μαγαζιά. Και θέλουμε δε θέλουμε, μπαίνουμε μέσα σ΄αυτά, αν μάλιστα είναι υπόγεια, ακόμα πιό ευκολώτερο είναι να εισδύσουμε και σ΄αυτά.
Οι πλημμυρισμένοι άνθρωποι - και κάποιοι από αυτούς παρασύρθηκαν απ΄τους αυτοσχέδιους χειμάρρους - δικαίως διαμαρτύρονται προς πάντα αρμόδιο και αναρμόδιο. Μα γιατί δεν μας κάνατε αντιπλημμυρικά έργα, γιατί δεν ξεφράζετε τακτικά τις σχάρες που απορροφούν κάποια τουλάχιστον απ΄τα νερά ; Γιατί μας αφήνετε να πνιγόμαστε, να γεμίζουν τα σπίτια και τα μαγαζιά μας με νερό, να χάνονται οι κόποι μιάς ζωής ; Αυτά λένε, και τα λένε με όλη τη δύναμη της φωνής και της ψυχής τους.
Αλλά και εδώ συμβαίνει ότι και στις προηγούμενες περιπτώσεις. Όλα αυτά συμβαίνουν « κατόπιν εορτής », που κι αυτή τη φορά δεν είναι καθόλου εορτή. Τα ίδια Παντελή μου, τα ίδια Παντελάκη μου. Ξεχάσαμε να δέσουμε το γάϊδαρο, τον αφήσαμε λυτό, και τώρα ψάχνουμε να τον βρούμε. Μπορούμε όμως να τον βρούμε ; Αυτό είναι το ερώτημα.
Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος πήγαινε να ανακαλύψει τις Ινδίες και ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας στη διάθεσή του τρία καρυδότσουφλα των πεντακοσίων τόννων, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ποτέ, ότι μετά από πεντακόσια χρόνια, καράβια μοντέρνα και όχι σαν τα δικά του, με εκτόπισμα πολλών χιλιάδων τόννων, θα βούλιαζαν στις κλειστές θάλασσες του Αιγαίου πελάγους. Και ότι αυτό θα γινότανε, επειδή οι μηχανές και τα πηδάλια και τα άλλα εξαρτήματα των πλοίων θα ήσαν βλαμμένα, και εξ αιτίας των βλαβών αυτών θα προσαράζανε σε ύφαλους ή σκόπελους, και θα πνιγόταν ο κόσμος εξ αιτίας μιάς άλλης έλλειψης πρόνοιας, των κακών -ή μάλλον ανύπαρκτων -σωστικών μέσων που πρέπει να έχουν όλα τα πλοία, ακόμα και τα ακτοπλοϊκά, για να τα χρησιμοποιούν όταν το καράβι πάει να βουλιάξει.
Τα σωσίβια είναι σαθρά και σχίζονται μέσα στο νερό, οι βάρκες δεν κατεβαίνουν στη θαλασσα, οι ναυαγοί δεν έχουν από πού να πιαστούν, και όποιον πάρει το αφρισμένο κύμα. Βέβαια, θα πρέπει να γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις στα πλοία, αυτό το ξέρει και ένας ηλίθιος, αλλά όταν πάνε για επιθεώρηση, κάνουν τα « στραβά μάτια », με το αζημίωτο βέβαια. Αφού - λένε - όλοι τα « πιάνουνε », κορόϊδα είμαστε εμείς να μην τα πιάσουμε ; Και άλλωστε, σ΄αυτό το καράβι θα συμβεί να ναυαγήσει ; Άλλα είναι τα πλοία που ναυαγούν, αυτό είναι άτρωτο, δεν έχει ανάγκη, αλλά κι αν υποθεσουμε ότι ναυαγεί, μήπως είναι μέσα του δικοί μας άνθρωποι ; Κι αφού οι ίδιοι οι πλοιοκτήτες δεν νοιάζονται για τα καράβια τους και μας «ταϊζουν » για να μην κάμνουμε τις επιθεωρήσεις μας, γιατί να νοιαστούμε εμείς ; Κι ας υποθέσουμε ότι μπορεί να βουλιάξει το καράβι αυτό, μήπως εμάς θα καθήσουν στο σκαμνί ή μήπως τους ιδιοκτήτες ; Οχι βέβαια, τους μικρούς θα τσακώσει ο εισαγγελέας, που θα του έχει μιλήσει ο κάποιος ενδιαφερόμενος, κορόϊδο είναι ο εισαγγελέας να πάρει δυσμενή μετάθεση στην Ορεστιαδα ;
Το ζήτημα είναι αν έχουμε πάρει χαμπάρι ότι δεν είναι μόνο τα καράβια που ναυαγούνε, είναι και η ίδια η Ελλάδα ναυαγισμενη. Το έχουμε καταλάβει αυτό ; Νομίζω ότι οι περισσότεροι το έχουν καταλάβει, κρύβεται ένα τέτοιο πράγμα επ΄ άπειρον ; Δεν κρύβεται, όλοι το βλέπουν μιά μέρα. Αλλά τί να κάνουμε, εμείς θα σώσουμε βρε αδερφέ την Ελλάδα, άλλοι είναι αυτοί που πρέπει να τη σώσουν απ΄ το ναυάγιο. Αυτοί πρέπει να δέσουν τον γ ά ϊ δ α ρ ό μ α ς, όχι εμείς.
Αλλά, απ΄ότι ξέρουμε, αυτοί οι γνωστοί άγνωστοι, που πρέπει να δένουν τον γ α ϊ δ α ρ ό μ α ς, δεν νοιάζονται γι αυτόν, δεν πάει να χαθεί και να μην τον ξαναδούν τα μάτια μας ! Άλλη δουλειά δεν έχουμε και θα κοιτάζουμε να δένουμε γαϊδάρους, μπας και μας ξεφύγουνε και δεν τους βρούμε. Εμείς δεν έχουμε καμμιά έγνοια για γαϊδάρους, ας πάνε στον αγύριστο.
Υπάρχει ένα αξίωμα στην ιατρική, που λέει ότι προτιμώτερη είναι η πρόληψη ( κάποιας ασθένειας ), παρά η θεραπεία της. Αυτό το ίδιο αξίωμα, ισχύει και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Δεν πρέπει να γίνεται ένα κακό, και κατόπιν να παίρνουμε τα μέτρα μας, γιατί έτσι θα είμαστε πάντοτε πίσω απ΄ τα γεγονότα. Και θα είμαστε σαν και κείνους που μαγειρεύουν μόλις πεινάσουνε. Ενώ είναι γνωστό, ότι των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. Αλλά είναι και ηλίου φαεινότερον, ότι κάθε άλλο παρά φρόνιμοι είμαστε, έτσι δεν είναι ;
OΠOIΟY TOY MEΛΛEΙ ΝΑ ΠΝΙΓΕΙ..
Ξεκινάς από το σπίτι σου και πηγαίνεις - με τα πόδια, συμπληρώνω - στην αγορά. Προχωράς λίγα μέτρα πάνω στο πεζοδρόμιο, που όπως όλα σχεδόν τα πεζοδρόμια, έχει ένα σωρό ανωμαλίες στην κατασκευή του, και ξαφνικά σκοντάφτεις σε μιά πλάκα που εξέχει από τις άλλες, και να ΄σου, φαρδύς πλατύς στο έδαφος και μάλλον τραυματισμένος. ( Μεταξύ μας, αυτό το έπαθα εγώ ο ίδιος, μιά μέρα του φετινού καλοκαιριού, μπροστά ακριβώς από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Να προσέχετε παρακαλώ τα πεζοδρόμια της πόλης μας, είναι επικίνδυνα σε πολλά σημεία τους ).
Ας υποθέσουμε ότι αντί να ξεκινήσεις το συγκεκριμένο λεπτό και δευτερόλεπτο, ξεκινούσες δέκα δευτερόλεπτα νωρίτερα ή αργότερα. Είναι σχεδόν βέβαιο, ότι δεν θα σκόνταφτες πάνω στην προεξέχουσα πλάκα, άλλη θα ήταν η διαδρομή των βημάτων σου στο ίδιο πεζοδρόμιο. Και ας πάρουμε αλλοιώς το πράγμα. Αντί να πάς από την μέσα μεριά του ίδιου πεζοδρομίου, πήγαινες από την άλλη, αυτή που είναι κοντά στο κράσπεδο. Πάλι δεν θα σκόνταφτες, αυτό είναι σίγουρο, εκεί δεν υπάρχει καμμιά ανωμαλία στις πλάκες. Αλλά και άλλη υπόθεση μπορούμε να κάνουμε. Αντί να πάς από τον δρόμο εκείνο, πήγαινες στην αγορά από άλλο δρόμο, υπάρχουν ένα σωρό δρόμοι για να πας από ένα μέρος σε άλλο. Λοιπόν, πάλι δεν θα γινόταν τίποτε, μόνο αν περνούσες πάνω από την συγκεκριμένη πλάκα θα έπεφτες.
Μπαίνω ένα πρωϊ στο αυτοκίνητό μου - πρόκειται για ιστορία επιστημονικής φαντασίας, δεν έχω αυτοκίνητο, ούτε πρόκειται να πάρω ποτέ, αυτό είναι παραπάνω από σίγουυρο - για να πάω σε μιά κοντινή πόλη. Όλα πάνε καλά για κάμποση ώρα. Αλλά ξαφνικά, ένα άλλο αυτοκίνητο που έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση, μπαίνει από στραβοτιμονιά στο δικό μου ρεύμα κυκλοφορίας. Δεν έχω χρόνο να αντιδράσω, και ο « αντίπαλος » έρχεται καταπάνω μου με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Πάει - λέω μέσα μου - ως εδώ ήταν τα ψωμιά μου. Και δεν προφταίνω να ολοκληρώσω τη σκέψη μου, και ιδού, βρίσκομαι στους αιθέρες, θύμα σφοδρής σύγκρουσης, για την οποία θα πούν μερικά πράγματα στα δελτία ειδήσεων και αμέσως μετά η υπόθεση θα ξεχαστεί. Στο μεταξύ, βρίσκομαι μπροστά στις Ουράνιες Πύλες, όπου μου γίνεται εμπεριστατωμένη έρευνα με όλα τα σύγχρονα μέσα. Κοιτάζουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή τους και μου λένε : « Οχι, αγαπητέ μας, δεν είσαι για εδώ, στον « άλλον » πρέπει να πάς, το μητρώο σου δεν είναι καθαρό ».
Η υπόθεση θα είχε πάρει άλλο δρόμο, αν ξεκινούσα μετά από ένα λεπτό ή πριν από ένα λεπτό, ή καλύτερα αν είχα αναβάλει τη δουλειά μου για την επόμενη μέρα. Αλλους οδηγούς θα συναντούσα στο δρόμο, άλλα συναπαντήματα θα είχα, και τώρα δεν θα ήμουν αναγκασμένος εκ των πραγμάτων να πάω στον « άλλον ». Αλλά, στερνή μου γνώση να σ΄είχα πρώτα.
Τώρα θα βάλω εσένα αγαπητέ αναγνώστη στην επόμενη ιστορία. Περνάς έξω από ένα πρακτορείο λαχείων, και σού έρχεται η έμπνευση να μπείς και να πάρεις ένα λαχείο. Να πάρεις το λαϊκό λαχείο, αυτό σου έρχεται στο νού εκείνη τη στιγμή. Μπαίνεις μέσα, κοιτάζεις τα βαλμένα στη σειρά λαχεία, και παίρνεις τρία λαχεία ( αυτό για την περίπτωση που μπορεί να σου πέσει ο τρίδυμος λαχνός, οπότε θα κολυμπήσεις στα εκατοντάδες εκατομμύρια ). Την επόμενη μέρα της κλήρωσης, περνάς από το πρακτορείο για να μάθεις αν κέρδισες τίποτε. Και σου λέει ο πράκτορας, ότι μάλιστα, το μαγαζί πούλησε τον τρίδυμο αριθμό που κερδίζει εξακόσια σαραντα έξι εκατομμύρια. Και νά ποιός είναι ο αριθμός. Και σου έρχεται αμέσως ταμπλάς, πρόκειται ακριβώς για τα τρία διπλανά λαχεία, ήσαν στην ίδια σειρά, αλλά εσύ προτίμησες άλλα. Λίγο αν κουνούσες το χέρι σου, και θα έπαιρνες τον πρώτο αριθμό. Φεύγεις βλαστημώντας την τύχη σου, έτσι δεν θα κάνεις ;
Μιά περίπτωση που αρκετά συχνά συμβαίνει στον σημερινό μας κόσμο. Ο άνθρωπός μας, μεγαλοεπιχειρηματίας, πρέπει να βρίσκεται σήμερα στην καθορισμένη ώρα στη Ρώμη. Εκεί θα λάβει σήμερα χώραν, το παγκόσμιο συνέδριο των επιχειρηματιών του κλάδου του, και είναι απολύτως απαραίτητο να βρίσκεται εκεί. Κλείνει τηλεφωνικώς μιά θέση σε μιά πρωϊνή πτήση, αλλά κάτι του συμβαίνει και δεν προλαβαίνει το αεροπλάνο, έχει φύγει πέντε λεπτά νωρίτερα. Κρίμα, ένα σωρό δουλειές θα έκλεινε αν προλάβαινε την πτήση. Ατυχία. Αλλά μετά από δυό ώρες, αναγγέλεται ότι το αεροπλάνο της πτήσης τάδε από Αθήνα προς Ρώμην, έπεσε στο στενό του Οτράντο, στη θάλασσα. Δεν υπάρχουν όπως φαίνεται επιζώντες. Ο άνθρωπός μας ήταν τυχερός στην ατυχία του, μπορείτε να φανταστείτε τη θέση του όταν ακούει τα νέα από τις ειδήσεις ;
Αυτή ήταν μιά υποθετική - αλλά όπως είπαμε, συχνή -περίπτωση, κατά την οποία κάποιος χάνει ή αντίθετα προφταίνει ένα αεροπλάνο, που στη συνέχεια πέφτει στην πτήση του. Και τώρα μιά αληθινή ιστορία, διαφορετική εντελώς από την προηγούμενη, αλλά που προβληματίζει για το ποιός είναι τυχερός, και ποιός άτυχος. Πρόκειται για μιά ιστορία που συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 60, και της οποίας πρωταγωνιστής ήταν ένα σημαντικό πρόσωπο της πολιτικής ζωής της Τουρκίας στον εικοστό αιώνα.
Ο Αντνάν Μεντερές, ήταν πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 1950 μέχρι και το 1960. Κάπου προς το τέλος της πρωθυπουργίας του - ή μήπως ήταν λίγο μετά ; - πετούσε με αεροπλάνο στην Αγγλία. Το αεροπλάνο έπαθε σοβαρή βλάβη, και προσπαθώντας να κάνει αναγκαστική προσγείωση, έπεσε σε ένα χωράφι της νότιας Αγγλίας. Ο πρωθυπουργός - ή έστω πρώην πρωθυπουργός - βγήκε σώος και χωρίς τραυματισμούς από το αεροπλάνο, και μαζύ του και άλλοι επιβάτες. Ως εδώ καλά. Άνθρωπος τυχερός θα πείτε, έτσι δεν είναι ;
Δεν είχε περάσει ίσως ένας χρόνος από αυτό το επεισόδιο, και οι ανώτατοι αξιωματικοί του Τουρκικού επιτελείου του στρατού της Τουρκίας, έκαναν -κατά την προσφιλή τους συνήθεια - στρατιωτική επέμβαση, και κατέλαβαν την εξουσία. Και τότε συνέλαβαν τον Μεντερές, και τον παρέπεμψαν σε ειδικό δικαστήριο με την κατηγορία οικονομικών καταχρήσεων που είχε κάνει - έτσι έλεγαν - στο διάστημα της πρωθυπουργίας του. Δεν ξέρω αν οι κατηγορίες αποδείχτηκαν - που ίσως αποδείχτηκαν - πάντως ο τέως πρωθυπουργός καταδικάστηκε από το δικαστήριο που συνεδρίαζε στο « νησί των σκύλων » στην Προποντίδα. Και η ποινή που επιβλήθηκε ήταν η θανατική δι΄ απαγχονισμού. Και ο Μεντερές απαγχονίστηκε μάλλον στο ίδιο το « νησί των σκύλων ».
Τώρα θα πείτε, άτυχος ήταν ο άνθρωπος, αν δεν γινόταν η επέμβαση του στρατού, δεν θα είχε αυτή την τύχη. Αλλά πριν από μήνες, είχε τύχη στο αεροπορικό ατύχημα, γιατί να του αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό του άτυχου ; Λοιπόν, την πρώτη φορά ήταν τυχερός, τη δεύτερη ήταν άτυχος. Μήπως θα ήταν καλύτερα να ήταν άτυχος την πρώτη φορά, έτσι ώστε να μην υποστεί τους εξευτελισμούς της δίκης και τις αγωνίες, και τελικά τον απαγχονισμό ;
Και μιά οικογενειακή ιστορία που προβληματίζει επίσης. Πολύ στενή συγγενής μου, επρόκειτο να ταξειδέψει από την Καβάλα στην Αθήνα, ένα Σάββατο στα τέλη της δεκαετίας του 40. Ηταν να κλείσει εισιτήριο και θέση, αλλά ο πατέρας της και η μητέρα της, που είχαν χάσει δυό παιδιά στην κατοχή και τους είχε μείνει μόνο αυτό το κορίτσι, της ζήτησαν να μείνει το Σαββατοκύριακο στο σπίτι της, στη Δράμα, δεν υπάρχει λόγος να βιάζεσαι, δεν έχεις να κάνεις κάτι επείγον στην Αθήνα. Και να φύγεις με το αεροπλάνο της Δευτέρας. Τελικά την έπεισαν και ανέβαλε το ταξείδι για δυό μέρες.
Λοιπόν, το αεροπλάνο του Σαββάτου έπεσε, και δεν υπήρξαν επιζώντες από το δυστύχημα, ένα από τα σχετικά λίγα αεροπορικά ατυχήματα που έχουν μέχρι τώρα συμβεί στη χώρα μας. Αν είχε πάει μ΄ αυτό το αεροπλάνο - όπως το είχε προγραμματίσει - θα έπεφτε μαζύ με τους άλλους επιβάτες. Δεν πήγε ύστερα από πιέσεις, και έζησε άλλα πενήντα και πλέον χρόνια. Αλλά καταλαβαίνετε την τρομάρα τόσο των γονιών της, όσο και ημών των στενών συγγενών της, όταν έφτασαν οι τρομερές ειδήσεις μετά το ατύχημα.
Όλα αυτά τα παραδείγματα, και αναρίθμητα άλλα που θα μπορούσα να παραθέσω - αλλά δεν υπάρχει καμμιά ανάγκη να το κάνω, το καταλαβαίνεις πολύ εύκολα το γιατί αγαπητέ αναγνώστη -σε βάζουν σε σκέψεις σχετικά με τις αιτίες που προκαλούν τα γεγονότα,αν πράγματι υπάρχουν τέτοιες αιτίες. Και διερωτάσαι ευλόγως : « Ρε σύ, αν ενεργούσα διαφορετικά στην τάδε περίπτωση, μήπως θα ήταν αλλοιώς τα πράγματα, γιατί έκανα έτσι και δεν έκανα αλλοιώς ; ». Και σπαζοκεφαλιάζεις μ΄ αυτά τα παιχνίδια της « τύχης », ή της « μοίρας », ή της διαδοχής των συμπτώσεων.
Τί να συμβαίνει αραγε με όλα αυτά τα πράγματα, που πότε σε ευνοούν, και πότε σε ρίχνουν στις αβύσσους της κακοτυχίας ; Υπάρχει άραγε κάποιος που κατευθύνει τη ροή των γεγονότων, και μάλιστα με τόσο λεπτομερειακή ακρίβεια ; Μήπως πρόκειται γιά μιά εντελώς τυχαία σειρά, που θα μπορούσε να είναι διαφορετική ; Μήπως οι αποφάσεις σου παίζουν κα-νέναν ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων ; Και μήπως υπάρχει και κάποια « κρυμμένη » ερμηνεία όλων αυτών των τεκταινομένων ;
Οι άνθρωποι, από τα πολύ αρχαία χρόνια - τότε που δεν υπηρχαν πεζοδρόμια για να σκοντάψεις και να πέσεις, ούτε αεροπλάνα που πέφτουν -προσπάθησαν να δώσουν κάποιες εξηγήσεις γι αυτά που τους συμβαίνουν. Οι ερμηνείες που προσπάθησαν να δώσουν, θα μπορούσαν να καταταγούν - κάπως αυθαίρετα - στις θρησκευτικές τους αντιλήψεις, στην εξώφληση κάποιων χρωστούμενων από τους ανθρώπους, ή σε μιά σειρά από καθαρά τυχαίες συμπτώσεις.
Ας πάρουμε με τη σειρά τις εκδοχές αυτές.
Η θρησκευτική αντίληψη περί των συμβαινόντων στους ανθρώπους, βασίζεται στην κάπως ασαφή και αντιφατική άποψη, ότι όλα όσα συμβαίνουν, είναι αποτέλεσμα της θέλησης του Θεου, ότι τίποτε δεν γίνεται, εκτός αν το θέλει ο Θεός. Η άποψη αυτή υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη, εν μέρει στην Καινή Διαθήκη και ιδίως στο Ισλάμ. Στην Παλαιά Διαθήκη, όλα ρυθμίζονται από τη Θεία βούληση, ο Θεός κανονίζει τόσο τις προσωπικές, όσο και τις συνολικές κινήσεις των ανθρώπων, Αυτός είναι ο κυρίαρχος της μοίρας τους. Στην Καινή Διαθήκη, ακούμε από το στόμα του Ιησού, το γνωστό « ούτε ένα σπουργίτι δεν πέφτει, αν δεν είναι σε γνώση του πατέρα σας που είναι στους ουρανούς ». Η έκφραση αυτή, δεν δηλώνει όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ότι ο ίδιος ο Θεός ρίχνει το σπουργίτι, αλλά το ότι το πέσιμο του σπουργιτιού είναι στη γνώση και την έγκρισή Του, ότι όλα είναι μέσα στο σχέδιό Του για τον κόσμο.
Η εξώφληση των χρωστούμενων από τον άνθρωπο, αυτών των κακών που έκανε σ΄αυτή τη ζωή, αλλά και σε προηγούμενες - άγνωστο πόσες - ζωές του, είναι η Ινδουϊστική και Βουδιστική αντίληψη για τα συμβαίνοντα στον κόσμο αυτό. Ο κάθε άνθρωπος έχει το « κάρμα » του, δηλαδή το σύνολο των πράξεών του σε όλες τις ζωές του, μαζύ με τις συνέπειες που θα υποστεί εξ αιτίας αυτών των πράξεων στις επόμενες ζωές του. Μιά σχετική άποψη, φαίνεται να υιοθετεί και ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτες επιστολή του, όταν λέει : « Ότι κι αν σπείρει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει ». Η συσχέτιση σποράς και θερισμού, είναι κάπως ανάλογη - αλλά όχι ίδια - με τη θεωρία του Ινδουϊστικού « κάρμα ». Ο ίδιος ο Ιησους, ποτέ δεν διατύπωσε μιά τέτοια άποψη, και αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω.
Υπάρχει και η λαϊκή άποψη, που λέει - ανεξάρτητα από την κάθε θρησκευτική θεώρηση των πραγμάτων - ότι θα σου συμβεί το συμβάν, όταν έλθει η ώρα του, θέλεις δεν θέλεις, δεν μπορείς να το αποτρέψεις με κανέναν τρόπο. Στην περίπτωση της πτώσης του αεροπλάνου, η άποψη αυτή λέει, ότι ήλθε απλώς η ώρα σου να φύγεις απ΄αυτόν τον κόσμο, ή ότι ήλθε η ώρα του πιλότου ή της αεροσυνοδού. Όπως καταλαβαίνει κανείς εύκολα, η άποψη αυτή δεν στέκεται καθόλου, όταν πέφτει ένα αεροπλάνο, υποτίθεται ότι ήλθε η ώρα όλων, όχι μόνο ενός ανθρώπου που παρασύρει στο δυστύχημα όλους τους άλλους, που η ώρα τους δεν είχε έλθει, έτσι δεν είναι ;
Στο Ισλάμ, αυτό που καθορίζει την πορεία των πραγμάτων είναι η μοίρα, το « κισμέτ » των ανθρώπων, που βέβαια εκπηγάζει από την αποκλειστική θέληση του Θεού. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε απολύτως, όταν όλα είναι « γραμμένα », είναι προδιαγεγραμμένα εκ των προτέρων, από την αρχή δηλαδή. Εδώ συναντάμε μιά πορεία των πράγμάτων, που έχει « γραφτεί » από το Άλφα, και δεν πρόκειται να αλλάξει μέχρι το Ωμέγα, όσες προσπάθειες κι αν κάνει ο άνθρωπος, έτσι το λέει το « κισμέτ » του. Η άποψη αυτή είναι πολύ πιό μοιρολατρική από κάθε άλλη, δεδομένου ότι στον Εβραιοχριστιανισμό, πιστεύεται ότι ο Θεός αλλάζει τις αποφάσεις του, όταν υπάρχει ειδικός λόγος, μιά επίκληση λ.χ. που εκπορεύεται από τον ανθρωπο προς τον Θεό.
Υπάρχει και η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη - στην οποία βρίσκουμε πολλά αληθοφανή στοιχεία - ότι όλα όσα συμβαίνουν, είτε αφορούν το άτομο, είτε το σύνολο κάποιων ανθρώπων, είναι καθαρά αποτέλεσμα συμπτώσεων. Στην περίπτωση του αεροπλάνου, αυτή η άποψη μπορεί να βρεί πολλούς υποστηρικτές. Εγινε μιά μηχανική βλάβη, έγινε ένας λανθασμένος χειρισμός από τον πιλότο -που προηγουμένως είχε τσακωθεί με τη γυναίκα του και συνεπώς ήταν εκνευρισμένος - και το αεροπλάνο έχασε τη στήριξή του, ή έπιασε φωτιά και έτσι έπεσε, αυτό είναι όλο. Το ίδιο - με κάποιες επιστημονικές επεξηγήσεις -ισχύει και σε μιά φυσική καταστροφή, όπως ένας τυφώνας, ένας μεγάλος σεισμός που αφήνει δεκάδες χιλιάδες θύματα και πολλούς άστεγους. Μεσολάβησαν κάποιες συμπτώσεις στην κίνηση των ανέμων, και ήλθε ο τυφώνας. Διεγέρθηκε ένα συγκεκριμένο ρήγμα σε έναν απ΄τα πριν γνωστό σεισμογενή χώρο, και ιδού ήλθε ο σεισμός. Σαν άποψη, η αντίληψη αυτή είναι σεβαστή, αλλά δεν νομίζω ότι λύνει τα συνολικά προβλήματα.
Ας υποθέσουμε ότι αντί να ξεκινήσεις το συγκεκριμένο λεπτό και δευτερόλεπτο, ξεκινούσες δέκα δευτερόλεπτα νωρίτερα ή αργότερα. Είναι σχεδόν βέβαιο, ότι δεν θα σκόνταφτες πάνω στην προεξέχουσα πλάκα, άλλη θα ήταν η διαδρομή των βημάτων σου στο ίδιο πεζοδρόμιο. Και ας πάρουμε αλλοιώς το πράγμα. Αντί να πάς από την μέσα μεριά του ίδιου πεζοδρομίου, πήγαινες από την άλλη, αυτή που είναι κοντά στο κράσπεδο. Πάλι δεν θα σκόνταφτες, αυτό είναι σίγουρο, εκεί δεν υπάρχει καμμιά ανωμαλία στις πλάκες. Αλλά και άλλη υπόθεση μπορούμε να κάνουμε. Αντί να πάς από τον δρόμο εκείνο, πήγαινες στην αγορά από άλλο δρόμο, υπάρχουν ένα σωρό δρόμοι για να πας από ένα μέρος σε άλλο. Λοιπόν, πάλι δεν θα γινόταν τίποτε, μόνο αν περνούσες πάνω από την συγκεκριμένη πλάκα θα έπεφτες.
Μπαίνω ένα πρωϊ στο αυτοκίνητό μου - πρόκειται για ιστορία επιστημονικής φαντασίας, δεν έχω αυτοκίνητο, ούτε πρόκειται να πάρω ποτέ, αυτό είναι παραπάνω από σίγουυρο - για να πάω σε μιά κοντινή πόλη. Όλα πάνε καλά για κάμποση ώρα. Αλλά ξαφνικά, ένα άλλο αυτοκίνητο που έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση, μπαίνει από στραβοτιμονιά στο δικό μου ρεύμα κυκλοφορίας. Δεν έχω χρόνο να αντιδράσω, και ο « αντίπαλος » έρχεται καταπάνω μου με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Πάει - λέω μέσα μου - ως εδώ ήταν τα ψωμιά μου. Και δεν προφταίνω να ολοκληρώσω τη σκέψη μου, και ιδού, βρίσκομαι στους αιθέρες, θύμα σφοδρής σύγκρουσης, για την οποία θα πούν μερικά πράγματα στα δελτία ειδήσεων και αμέσως μετά η υπόθεση θα ξεχαστεί. Στο μεταξύ, βρίσκομαι μπροστά στις Ουράνιες Πύλες, όπου μου γίνεται εμπεριστατωμένη έρευνα με όλα τα σύγχρονα μέσα. Κοιτάζουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή τους και μου λένε : « Οχι, αγαπητέ μας, δεν είσαι για εδώ, στον « άλλον » πρέπει να πάς, το μητρώο σου δεν είναι καθαρό ».
Η υπόθεση θα είχε πάρει άλλο δρόμο, αν ξεκινούσα μετά από ένα λεπτό ή πριν από ένα λεπτό, ή καλύτερα αν είχα αναβάλει τη δουλειά μου για την επόμενη μέρα. Αλλους οδηγούς θα συναντούσα στο δρόμο, άλλα συναπαντήματα θα είχα, και τώρα δεν θα ήμουν αναγκασμένος εκ των πραγμάτων να πάω στον « άλλον ». Αλλά, στερνή μου γνώση να σ΄είχα πρώτα.
Τώρα θα βάλω εσένα αγαπητέ αναγνώστη στην επόμενη ιστορία. Περνάς έξω από ένα πρακτορείο λαχείων, και σού έρχεται η έμπνευση να μπείς και να πάρεις ένα λαχείο. Να πάρεις το λαϊκό λαχείο, αυτό σου έρχεται στο νού εκείνη τη στιγμή. Μπαίνεις μέσα, κοιτάζεις τα βαλμένα στη σειρά λαχεία, και παίρνεις τρία λαχεία ( αυτό για την περίπτωση που μπορεί να σου πέσει ο τρίδυμος λαχνός, οπότε θα κολυμπήσεις στα εκατοντάδες εκατομμύρια ). Την επόμενη μέρα της κλήρωσης, περνάς από το πρακτορείο για να μάθεις αν κέρδισες τίποτε. Και σου λέει ο πράκτορας, ότι μάλιστα, το μαγαζί πούλησε τον τρίδυμο αριθμό που κερδίζει εξακόσια σαραντα έξι εκατομμύρια. Και νά ποιός είναι ο αριθμός. Και σου έρχεται αμέσως ταμπλάς, πρόκειται ακριβώς για τα τρία διπλανά λαχεία, ήσαν στην ίδια σειρά, αλλά εσύ προτίμησες άλλα. Λίγο αν κουνούσες το χέρι σου, και θα έπαιρνες τον πρώτο αριθμό. Φεύγεις βλαστημώντας την τύχη σου, έτσι δεν θα κάνεις ;
Μιά περίπτωση που αρκετά συχνά συμβαίνει στον σημερινό μας κόσμο. Ο άνθρωπός μας, μεγαλοεπιχειρηματίας, πρέπει να βρίσκεται σήμερα στην καθορισμένη ώρα στη Ρώμη. Εκεί θα λάβει σήμερα χώραν, το παγκόσμιο συνέδριο των επιχειρηματιών του κλάδου του, και είναι απολύτως απαραίτητο να βρίσκεται εκεί. Κλείνει τηλεφωνικώς μιά θέση σε μιά πρωϊνή πτήση, αλλά κάτι του συμβαίνει και δεν προλαβαίνει το αεροπλάνο, έχει φύγει πέντε λεπτά νωρίτερα. Κρίμα, ένα σωρό δουλειές θα έκλεινε αν προλάβαινε την πτήση. Ατυχία. Αλλά μετά από δυό ώρες, αναγγέλεται ότι το αεροπλάνο της πτήσης τάδε από Αθήνα προς Ρώμην, έπεσε στο στενό του Οτράντο, στη θάλασσα. Δεν υπάρχουν όπως φαίνεται επιζώντες. Ο άνθρωπός μας ήταν τυχερός στην ατυχία του, μπορείτε να φανταστείτε τη θέση του όταν ακούει τα νέα από τις ειδήσεις ;
Αυτή ήταν μιά υποθετική - αλλά όπως είπαμε, συχνή -περίπτωση, κατά την οποία κάποιος χάνει ή αντίθετα προφταίνει ένα αεροπλάνο, που στη συνέχεια πέφτει στην πτήση του. Και τώρα μιά αληθινή ιστορία, διαφορετική εντελώς από την προηγούμενη, αλλά που προβληματίζει για το ποιός είναι τυχερός, και ποιός άτυχος. Πρόκειται για μιά ιστορία που συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 60, και της οποίας πρωταγωνιστής ήταν ένα σημαντικό πρόσωπο της πολιτικής ζωής της Τουρκίας στον εικοστό αιώνα.
Ο Αντνάν Μεντερές, ήταν πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 1950 μέχρι και το 1960. Κάπου προς το τέλος της πρωθυπουργίας του - ή μήπως ήταν λίγο μετά ; - πετούσε με αεροπλάνο στην Αγγλία. Το αεροπλάνο έπαθε σοβαρή βλάβη, και προσπαθώντας να κάνει αναγκαστική προσγείωση, έπεσε σε ένα χωράφι της νότιας Αγγλίας. Ο πρωθυπουργός - ή έστω πρώην πρωθυπουργός - βγήκε σώος και χωρίς τραυματισμούς από το αεροπλάνο, και μαζύ του και άλλοι επιβάτες. Ως εδώ καλά. Άνθρωπος τυχερός θα πείτε, έτσι δεν είναι ;
Δεν είχε περάσει ίσως ένας χρόνος από αυτό το επεισόδιο, και οι ανώτατοι αξιωματικοί του Τουρκικού επιτελείου του στρατού της Τουρκίας, έκαναν -κατά την προσφιλή τους συνήθεια - στρατιωτική επέμβαση, και κατέλαβαν την εξουσία. Και τότε συνέλαβαν τον Μεντερές, και τον παρέπεμψαν σε ειδικό δικαστήριο με την κατηγορία οικονομικών καταχρήσεων που είχε κάνει - έτσι έλεγαν - στο διάστημα της πρωθυπουργίας του. Δεν ξέρω αν οι κατηγορίες αποδείχτηκαν - που ίσως αποδείχτηκαν - πάντως ο τέως πρωθυπουργός καταδικάστηκε από το δικαστήριο που συνεδρίαζε στο « νησί των σκύλων » στην Προποντίδα. Και η ποινή που επιβλήθηκε ήταν η θανατική δι΄ απαγχονισμού. Και ο Μεντερές απαγχονίστηκε μάλλον στο ίδιο το « νησί των σκύλων ».
Τώρα θα πείτε, άτυχος ήταν ο άνθρωπος, αν δεν γινόταν η επέμβαση του στρατού, δεν θα είχε αυτή την τύχη. Αλλά πριν από μήνες, είχε τύχη στο αεροπορικό ατύχημα, γιατί να του αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό του άτυχου ; Λοιπόν, την πρώτη φορά ήταν τυχερός, τη δεύτερη ήταν άτυχος. Μήπως θα ήταν καλύτερα να ήταν άτυχος την πρώτη φορά, έτσι ώστε να μην υποστεί τους εξευτελισμούς της δίκης και τις αγωνίες, και τελικά τον απαγχονισμό ;
Και μιά οικογενειακή ιστορία που προβληματίζει επίσης. Πολύ στενή συγγενής μου, επρόκειτο να ταξειδέψει από την Καβάλα στην Αθήνα, ένα Σάββατο στα τέλη της δεκαετίας του 40. Ηταν να κλείσει εισιτήριο και θέση, αλλά ο πατέρας της και η μητέρα της, που είχαν χάσει δυό παιδιά στην κατοχή και τους είχε μείνει μόνο αυτό το κορίτσι, της ζήτησαν να μείνει το Σαββατοκύριακο στο σπίτι της, στη Δράμα, δεν υπάρχει λόγος να βιάζεσαι, δεν έχεις να κάνεις κάτι επείγον στην Αθήνα. Και να φύγεις με το αεροπλάνο της Δευτέρας. Τελικά την έπεισαν και ανέβαλε το ταξείδι για δυό μέρες.
Λοιπόν, το αεροπλάνο του Σαββάτου έπεσε, και δεν υπήρξαν επιζώντες από το δυστύχημα, ένα από τα σχετικά λίγα αεροπορικά ατυχήματα που έχουν μέχρι τώρα συμβεί στη χώρα μας. Αν είχε πάει μ΄ αυτό το αεροπλάνο - όπως το είχε προγραμματίσει - θα έπεφτε μαζύ με τους άλλους επιβάτες. Δεν πήγε ύστερα από πιέσεις, και έζησε άλλα πενήντα και πλέον χρόνια. Αλλά καταλαβαίνετε την τρομάρα τόσο των γονιών της, όσο και ημών των στενών συγγενών της, όταν έφτασαν οι τρομερές ειδήσεις μετά το ατύχημα.
Όλα αυτά τα παραδείγματα, και αναρίθμητα άλλα που θα μπορούσα να παραθέσω - αλλά δεν υπάρχει καμμιά ανάγκη να το κάνω, το καταλαβαίνεις πολύ εύκολα το γιατί αγαπητέ αναγνώστη -σε βάζουν σε σκέψεις σχετικά με τις αιτίες που προκαλούν τα γεγονότα,αν πράγματι υπάρχουν τέτοιες αιτίες. Και διερωτάσαι ευλόγως : « Ρε σύ, αν ενεργούσα διαφορετικά στην τάδε περίπτωση, μήπως θα ήταν αλλοιώς τα πράγματα, γιατί έκανα έτσι και δεν έκανα αλλοιώς ; ». Και σπαζοκεφαλιάζεις μ΄ αυτά τα παιχνίδια της « τύχης », ή της « μοίρας », ή της διαδοχής των συμπτώσεων.
Τί να συμβαίνει αραγε με όλα αυτά τα πράγματα, που πότε σε ευνοούν, και πότε σε ρίχνουν στις αβύσσους της κακοτυχίας ; Υπάρχει άραγε κάποιος που κατευθύνει τη ροή των γεγονότων, και μάλιστα με τόσο λεπτομερειακή ακρίβεια ; Μήπως πρόκειται γιά μιά εντελώς τυχαία σειρά, που θα μπορούσε να είναι διαφορετική ; Μήπως οι αποφάσεις σου παίζουν κα-νέναν ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων ; Και μήπως υπάρχει και κάποια « κρυμμένη » ερμηνεία όλων αυτών των τεκταινομένων ;
Οι άνθρωποι, από τα πολύ αρχαία χρόνια - τότε που δεν υπηρχαν πεζοδρόμια για να σκοντάψεις και να πέσεις, ούτε αεροπλάνα που πέφτουν -προσπάθησαν να δώσουν κάποιες εξηγήσεις γι αυτά που τους συμβαίνουν. Οι ερμηνείες που προσπάθησαν να δώσουν, θα μπορούσαν να καταταγούν - κάπως αυθαίρετα - στις θρησκευτικές τους αντιλήψεις, στην εξώφληση κάποιων χρωστούμενων από τους ανθρώπους, ή σε μιά σειρά από καθαρά τυχαίες συμπτώσεις.
Ας πάρουμε με τη σειρά τις εκδοχές αυτές.
Η θρησκευτική αντίληψη περί των συμβαινόντων στους ανθρώπους, βασίζεται στην κάπως ασαφή και αντιφατική άποψη, ότι όλα όσα συμβαίνουν, είναι αποτέλεσμα της θέλησης του Θεου, ότι τίποτε δεν γίνεται, εκτός αν το θέλει ο Θεός. Η άποψη αυτή υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη, εν μέρει στην Καινή Διαθήκη και ιδίως στο Ισλάμ. Στην Παλαιά Διαθήκη, όλα ρυθμίζονται από τη Θεία βούληση, ο Θεός κανονίζει τόσο τις προσωπικές, όσο και τις συνολικές κινήσεις των ανθρώπων, Αυτός είναι ο κυρίαρχος της μοίρας τους. Στην Καινή Διαθήκη, ακούμε από το στόμα του Ιησού, το γνωστό « ούτε ένα σπουργίτι δεν πέφτει, αν δεν είναι σε γνώση του πατέρα σας που είναι στους ουρανούς ». Η έκφραση αυτή, δεν δηλώνει όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ότι ο ίδιος ο Θεός ρίχνει το σπουργίτι, αλλά το ότι το πέσιμο του σπουργιτιού είναι στη γνώση και την έγκρισή Του, ότι όλα είναι μέσα στο σχέδιό Του για τον κόσμο.
Η εξώφληση των χρωστούμενων από τον άνθρωπο, αυτών των κακών που έκανε σ΄αυτή τη ζωή, αλλά και σε προηγούμενες - άγνωστο πόσες - ζωές του, είναι η Ινδουϊστική και Βουδιστική αντίληψη για τα συμβαίνοντα στον κόσμο αυτό. Ο κάθε άνθρωπος έχει το « κάρμα » του, δηλαδή το σύνολο των πράξεών του σε όλες τις ζωές του, μαζύ με τις συνέπειες που θα υποστεί εξ αιτίας αυτών των πράξεων στις επόμενες ζωές του. Μιά σχετική άποψη, φαίνεται να υιοθετεί και ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτες επιστολή του, όταν λέει : « Ότι κι αν σπείρει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει ». Η συσχέτιση σποράς και θερισμού, είναι κάπως ανάλογη - αλλά όχι ίδια - με τη θεωρία του Ινδουϊστικού « κάρμα ». Ο ίδιος ο Ιησους, ποτέ δεν διατύπωσε μιά τέτοια άποψη, και αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω.
Υπάρχει και η λαϊκή άποψη, που λέει - ανεξάρτητα από την κάθε θρησκευτική θεώρηση των πραγμάτων - ότι θα σου συμβεί το συμβάν, όταν έλθει η ώρα του, θέλεις δεν θέλεις, δεν μπορείς να το αποτρέψεις με κανέναν τρόπο. Στην περίπτωση της πτώσης του αεροπλάνου, η άποψη αυτή λέει, ότι ήλθε απλώς η ώρα σου να φύγεις απ΄αυτόν τον κόσμο, ή ότι ήλθε η ώρα του πιλότου ή της αεροσυνοδού. Όπως καταλαβαίνει κανείς εύκολα, η άποψη αυτή δεν στέκεται καθόλου, όταν πέφτει ένα αεροπλάνο, υποτίθεται ότι ήλθε η ώρα όλων, όχι μόνο ενός ανθρώπου που παρασύρει στο δυστύχημα όλους τους άλλους, που η ώρα τους δεν είχε έλθει, έτσι δεν είναι ;
Στο Ισλάμ, αυτό που καθορίζει την πορεία των πραγμάτων είναι η μοίρα, το « κισμέτ » των ανθρώπων, που βέβαια εκπηγάζει από την αποκλειστική θέληση του Θεού. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε απολύτως, όταν όλα είναι « γραμμένα », είναι προδιαγεγραμμένα εκ των προτέρων, από την αρχή δηλαδή. Εδώ συναντάμε μιά πορεία των πράγμάτων, που έχει « γραφτεί » από το Άλφα, και δεν πρόκειται να αλλάξει μέχρι το Ωμέγα, όσες προσπάθειες κι αν κάνει ο άνθρωπος, έτσι το λέει το « κισμέτ » του. Η άποψη αυτή είναι πολύ πιό μοιρολατρική από κάθε άλλη, δεδομένου ότι στον Εβραιοχριστιανισμό, πιστεύεται ότι ο Θεός αλλάζει τις αποφάσεις του, όταν υπάρχει ειδικός λόγος, μιά επίκληση λ.χ. που εκπορεύεται από τον ανθρωπο προς τον Θεό.
Υπάρχει και η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη - στην οποία βρίσκουμε πολλά αληθοφανή στοιχεία - ότι όλα όσα συμβαίνουν, είτε αφορούν το άτομο, είτε το σύνολο κάποιων ανθρώπων, είναι καθαρά αποτέλεσμα συμπτώσεων. Στην περίπτωση του αεροπλάνου, αυτή η άποψη μπορεί να βρεί πολλούς υποστηρικτές. Εγινε μιά μηχανική βλάβη, έγινε ένας λανθασμένος χειρισμός από τον πιλότο -που προηγουμένως είχε τσακωθεί με τη γυναίκα του και συνεπώς ήταν εκνευρισμένος - και το αεροπλάνο έχασε τη στήριξή του, ή έπιασε φωτιά και έτσι έπεσε, αυτό είναι όλο. Το ίδιο - με κάποιες επιστημονικές επεξηγήσεις -ισχύει και σε μιά φυσική καταστροφή, όπως ένας τυφώνας, ένας μεγάλος σεισμός που αφήνει δεκάδες χιλιάδες θύματα και πολλούς άστεγους. Μεσολάβησαν κάποιες συμπτώσεις στην κίνηση των ανέμων, και ήλθε ο τυφώνας. Διεγέρθηκε ένα συγκεκριμένο ρήγμα σε έναν απ΄τα πριν γνωστό σεισμογενή χώρο, και ιδού ήλθε ο σεισμός. Σαν άποψη, η αντίληψη αυτή είναι σεβαστή, αλλά δεν νομίζω ότι λύνει τα συνολικά προβλήματα.
ΤΕΛΕΙΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΛΗΣΤΕΨΕΤΕ ΤΡΑΠΕΖΑ
ΤΕΛΕΙΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΛΗΣΤΕΨΕΤΕ ΤΡΑΠΕΖΑ
Όλοι ξέρουμε τί είναι οι Τράπεζες. Πρόκειται ως γνωστόν, για τα πασίγνωστα φιλανθρωπικά ιδρύματα που υπάρχουν σ΄όλόκληρο τον κόσμο, τις δυτικές αλλά και τις ανατολικές χώρες, τις πλούσιες αλλά και τις φτωχές. Η ιστορία τους αρχίζει πολύ πριν από δυό χιλιάδες χρό- ναι, ακριβώς δεν μπορώ να πώ πότε. Πάντως, στην Καινή Διαθήκη αναφέρονται τραπεζίτες που έδιναν τόκο στα χρήματα που τους έδινες, εφ΄όσον λοιπόν υπήρχαν τραπεζίτες, θα πρέπει να υπήρχαν και Τράπεζες. ( Φυσικά αυτές οι Τράπεζες ήσαν ιδιωτικές, κάτι σαν τους σημερινούς τοκογλύφους, αν και δεν πιστεύω ότι θα τοκίζανε χρήματα με τους τόκους των σημερινών τοκογλύφων, πάντως όχι τόσο μικρούς όσο βάζουν οι επίσημες Τράπεζες των ημερών μας ).
Είπαμε πιό πάνω ότι οι Τράπεζες είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα, και φυσικά δεν το πιστέψατε. Κάνατε όμως λάθος, είναι όντως φιλανθρωπικά ιδρύματα. Οι διοικητές τους, οι διευθυντές τους και γενικά οι ιδιοκτήτες τους, είναι βεβαίως άνθρωποι, και μάλιστα υψηλής στάθμης. Και όλοι αυτοί, κερδίζουν χρήματα, πολλά χρήματα από τις Τράπεζές τους, και επειδή όπως είπαμε, είναι κι αυτοί άνθρωποι, τα χρήματα που παίρνουν είναι προσφορές φιλανθρωπικές. Το καταλάβατε τώρα.
Μέσα στις Τράπεζες υπάρχουν χρήματα, πολλά χρήματα, που τα βάζουν μέσα σε χρηματοκιβώτια για να μην μπορούν να τα κλέψουν κάποιοι ασυνείδητοι κλέφτες. Τα χρηματοκιβώτια αυτά είναι μεγάλα κουτιά μεταλλικά, και ασήκωτα απ΄το πολύ βάρος τους, και οι πόρτες τους ανοίγουν μόνο με κωδικούς αριθμούς που αν δεν τους ξέρεις, δεν πρόκειται να τις ανοίξεις ούτε σε δέκα χιλιάδες χρόνια. Αλλά εκτός από τα πολλά λεφτά που είναι φυλαγμένα στα χρηματοκιβώτια, υπάρχουν και αρκετά χρήματα στα διάφορα γκισέ, με τα οποία
εξυπηρετούνται οι πελάτες τους στις συναλλαγές που έχουν με την Τράπεζα. Και όταν αποφασίσουμε να κλέψουμε χρήματα από Τράπεζα, αυτά τα « χύμα » χρήματα εννοούμε.
Επειδή τον τελευταίο καιρό, γίνονται τακτικά ληστείες σε Τράπεζες, τόσο των μεγάλων, όσο και των μικρών πόλεων, έκρινα χρήσιμο και επίκαιρο, να σας δώσω μιά σειρά από οδηγίες, ένα καλοστημένο σχέδιο, με το οποίο θα μπορέσετε ακωλύτως και χωρίς κανέναν κίνδυνο να συλληφθείτε, να ληστέψετε και σεις μιά Τράπεζα. Θα ρωτήσετε : Μα γιατί να ληστέψουμε μιά Τράπεζα στα καλά καθούμενα, είναι απολύτως αναγκαίο αυτό το πράγμα ; Μάλιστα, είναι απόλυτα σωστό από κάθε άποψη, να μπήτε και σεις στον κατάλογο αυτών που έχουν ληστέψει Τράπεζα, θα είστε εκτός μόδας αν παραλείψετε να το κάνετε αυτό. Και χώρια που θα σας προσπορίσει και κάποια χρήματα που τα κάμνετε ότι θέλετε, δίνετε σε φιλανθρωπικά σωματεία, σε φτωχούς, τα παίζετε στη ρουλέττα, τα ξοδεύετε στις γυναίκες ή σε γλέντια, και τέλος πάντων, δικά σας θα είναι, ότι θέλετε τα κάνετε.
Λοιπόν, αρχίζουμε τον σχεδιασμό χωρίς καμμιά καθυστέρηση, όπως έλεγαν οι άρχαίοι ημών σοφοί πρόγονοι, « χρόνου φείδου ». Το πρώτο πράγμα που θα προγραμματίσουμε, είναι ποιά Τράπεζα θα « χτυπήσουμε » κατά το κοινώς λεγόμενο. Είναι προτιμώτερο να « μπούμε » σε ένα συνοικιακό υποκατάστημα, είναι τελείως απίθανο να έχει εκεί φρουρό, εδώ δεν έχουν τα κεντρικά, θα έχουν τα μικρά και απόκεντρα ; Αλλά και μιά ματιά που θα ρίξετε περνώντας μιά μέρα - πριν ένα δίμηνο για να μην σας θυμούνται - είναι αρκετή για να βεβαιωθείται. Πάει, τη διαλέξαμε την Τράπεζα, πάμε παρακάτω.
Η ώρα της « εισβολής ». Προτιμώτερες είναι οι πρωϊνές ώρες, μόλις έχει ανοίξει το υποκατάστημα, δεν έχουν καλά καλά στρογγυλοκαθήσει στα καθίσματά τους ο υπάλληλοι και έτσι θα τους πιάσουμε « κρύους » και θα τους αιφνιδιάσουμε. Φυσικά, όχι πριν ανοίξουν τα χρηματοκιβώτια και βγάλουν τα « πρόχειρα » χρήματα που αναφέραμε. Πότε τα βγάζουν αυτά ; Περίπου ένα τέταρτο της ώρας ή και λιγότερο μετά το άνοιγμα του υποκαταστήματος, για να τα έχουν πρόχειρα μόλις εμφανιστεί ο πρώτος πελάτης, δεν μπορούν να τον αφήσουν να περιμένει να τα βγάλουν εκείνη τη στιγμή απ΄ το χρηματοκιβώτιο, είναι διαδικασία χρονοβόρα. Εχουμε ξεμπερδέψει και μ΄αυτή την λεπτομέρεια.
Επειδή στις Τράπεζες χρησιμοποιούνται βιντεοκάμερες που ελέγχουν τα πηγαινέλα των πελατών στους εσωτερικούς χώρους, φρόνιμο είναι να μεταμφιεστούμε πριν ξεκινήσουμε την επιχείρηση. Ένα πυκνό και μεγάλο μουστάκι είναι το πρώτο « καμουφλάζ » που θα χρησιμοποιήσουμε. Το μουστάκι αλλοιώνει σημαντικά την φυσιογνωμία του ανθρώπου. Μιά ξανθιά περρούκα είναι επίσης απαραίτητη. Τόσο το μουστάκι όσο και την περρούκα θα σας την προμηθεύσει η γυναίκα σας - ξέχασα πως πρέπει να έχετε και τη γυναίκα σας για συνεργό - για να μην εμφανισθείτε στο μαγαζί ο ίδιος σας και έτσι βρεθεί μιά άκρη του νήματος, πρέπει να πάρουμε με προσοχή όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα. Επίσης - το είχα ξεχάσει, αλλά το βρίσκω χρήσιμο κι αυτό - ένα μικρό υπογένειο ή μιά γενειάδα, σαν κι αυτές που συνηθίζονται τώρα. Και τέλος, ένα ζευγάρι σκούρα γυαλιά, όχι μαύρα, απλώς « φυμέ », τα μαύρα προϊδεάζουν για κάποιον « εισβολέα ». Όλα αυτά τα εξαρτήματα της μεταμφίεσης, θα φροντίσουμε αργότερα, όταν επιστρέψουμε στη βάση μας, να τα εξαφανίσουμε από προσώπου γής.
Ο Τραπεζοληστής πρέπει να είναι οπλισμένος, με ποιόν άλλο τρόπο θα τρομοκρατήσει τον ταμία ; Και θα είναι οπλισμένος με πιστόλι ή περίστροφο. Συνιστώ ένα πιστόλι που ή θα είναι ακίνδυνο -ας πούμε το πολύ ένα αεροβόλο - ή ένα ψεύτικο από αυτά που μοιάζουν με αληθινά. Ποιός θα σας προμηθεύσει αυτό το « όπλο » ; Η συνεργός σας, η γυναίκα σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και αληθινό όπλο, αλλά με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχει σφαίρες, έτσι ώστε αν σας πιάσουν - πράγμα εντελώς απίθανο - θα κατηγορηθείτε μεν για ένοπλη ληστεία, αλλά οι δικαστές θα ξέρουν ότι δεν είχατε την δυνατότητα να πυροβολήσετε στ΄αλήθεια. Τελειώσαμε και με το όπλο.
Τι μένει τώρα ; Η εκτέλεση της ληστείας, αφού πρωτύτερα εξασφαλίσουμε και την οδό διαφυγής. Το καλό σχέδιο εγγυάται και την επιτυχή έκβαση της επιχείρησης, ας μην ξεχνάμε ότι ο Ναπολέοντας οργάνωνε με μεγάλη επιμέλεια το σχέδιο της μάχης τη προηγούμενη μέρα, αν έπρόκειτο να ληστέψει Τράπεζα, την ίδια επιμέλεια θα έδειχνε και στον τομέα αυτό.
Θα προετοιμαστείτε λοιπόν σαν να πρόκειται να λάβετε μέρος στη μάχη του Αούστερλιτς.
Το μέσον με το οποίο θα αποχωρήσουμε από το χώρο. Αυτό εξαρτάται από τον χώρο όπου βρίσκεται η Τράπεζα, και από το κατά πόσον υπάρχει εκεί αρκετή κυκλοφορία πεζών. Αν ο κόσμος είναι λιγοστός και το μέρος δεν είναι πολυσύχναστο, απαραίτητη είναι μιά μοτοσυκλέττα, μικρού όμως κυβισμού, οι μεγάλου κυβισμού χτυπούν στο μάτι, και εξ άλλου, και οι μικρού κυβισμού μπορούν να αναπτύξουν την ταχύτητα που θέλουμε. Μιά μηχανή των εκατόν εικοσιπέντε κυβικών νομίζω ότι είναι ότι το καλύτερο, αν και θα μπορούσαμε να έχουμε μιά ογδοντάρα. Εκλεισε κι αυτό το κεφάλαιο.
Σχεδιασμός της « εισβολής » τώρα. Μπαίνουμε ψυχροί και ατάραχοι στο υποκατάστημα, και προχωρούμε σε ένα από τα γκισέ. Εκεί θα κάθεται ένας ή μία υπάλληλος, προτιμώτερο να πάμε σε γκισέ που δεν έχει πελάτη, για να μην περιμένουμε στην - υποτιθέμενη - ουρά. Λέμε χαμηλόφωνα και πολύ φυσικά : « Γεμίστε μου αυτή την τσάντα, ληστεία ! ». Θα μας την γεμίσει και μάλιστα γρήγορα, μήπως και εκνευριστούμε και κάνουμε κάτι απευκταίο. Παίρνουμε την τσάντα, προχωρούμε ήρεμα και χωρίς βιασύνη προς την πόρτα, ανεβαίνουμε χωρίς χρονοτριβή στη μηχανή μας, και αναπτύσσοντας αμέσως μεγάλη ταχύτητα, εξαφανιζόμαστε μακρυά από την περιοχή. Αυτό είναι το όλο σχέδιο, και δεν μένει παρά να το βάλουμε σε εφαρμογή. Και προπαντός, μη φοβηθείτε την κάμερα κλειστού κυκλώματος που έχει εγκαταστήσει η Τράπεζα και βιντεοσκοπεί τα συμβαίνοντα στο χώρο της Τράπεζας, με τη μεταμφίεση που έχετε κάνει, καμμιά κάμερα δεν πρόκειται να σας προδώσει. Αλλά και χωρίς μεταμφίεση, οι εικόνες που δίνουν αυτές οι κάμερες είναι τόσο θολές, ώστε να θεωρούνται αναξιόπιστες.
Έχετε πεισθεί για την επιτυχία του σχεδίου που έχουμε καταστρώσει ; Εχετε το θάρρος που χρειάζεται για να εκτελέσετε αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο ; Αν ναι, τότε βάλτε μπρος την όλη διαδικασία. Μελετήστε καλά το πρόγραμμα, ετοιμαστείτε ψυχολογικά, πάρτε θάρρος από το γεγονός ότι οι Τραπεζοληστές δεν πιάνονται σχεδόν ποτέ, ακόμα και χωρίς να έχουν καταστρώσει ένα τέτοιο σχέδιο. Και αφού τα κάνετε όλα αυτά, ξεκινήστε για να πραγματοποιήσετε αυτό που σας έχω σχεδιάσει.
Πέραν όμως απ΄ αυτήν την απλή επιχείρηση, που είναι πολύ εύκολη και την πραγματοποιούν σχεδόν καθημερινώς πολλοί, υπάρχει και κάτι άλλο, μιά μεγάλη « δουλειά » που δεν την αποτολμούν καθόλου. Πρόκειται για διάρρηξη υπόγειων μεγάλης κεντρικής Τράπεζας, όπου υπάρχουν μεγάλα χρηματοκιβώτια με δισεκατομμύρια δραχμές. Ένα σχέδιο που δεν έχει καμμιά ομοιότητα με το προηγούμενο, και που θα κάνει πάταγο όταν και αν πραγματοποιηθεί. Θα κάνουμε μιά προσπάθεια να δούμε αν είναι πραγματοποιήσιμο ένα τέτοιο σχέδιο.
Πριν απ΄ όλα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ελάχιστες τέτοιες ληστείες έχουν γίνει σε παγκόσμια κλίμακα, το πράγμα φαίνεται να είναι πάρα πολύ δύσκολο να σχεδιαστεί, και ακόμα πιό δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Εμείς όμως θέλουμε να΄μαστε ανάμεσα στους ελάχιστους, τους πρωτοπορους σε κάθε ζήτημα, και μεταξύ αυτών είναι και τα τέτοια εγχειρήματα. Αλλωστε, εμάς μάς προκαλούν τα δύσκολα, για τα εύκολα δεν έχουμε και τόσο μεγάλη προθυμία, αυτά τα καταφέρνουν όλοι, ο σκοπός είναι να πετύχεις εκεί που οι άλλοι ούτε καν τολμούν.
Η μοναδική τέτοια ληστεία που ξέρω με όλες τις λεπτομέρειές της, είναι η ληστεία της Τράπεζας της Νίκαιας στην Κυανή Ακτή της Γαλλίας, που έγινε πριν από είκοσι ή εικοσιπέντε ή και παραπάνω χρόνια. Είχε μείνει ιστορική, όπως ιστορική ήταν και η πασίγνωστη « ληστεία του τραίνου » στην Αγγλία, που είχε γίνει περίπου την ίδια περίοδο. Το ιστορικό της ληστείας της Τράπεζας της Νίκαιας, έχει ως εξής με όσο γίνεται λιγότερα λόγια.
Η ομάδα που έκανε τη ληστεία εκείνη, πρέπει να αποτελούνταν από περίπου εκατό άτομα συνολικά, λίγο περισσότερα ή λιγότερα. Πρέπει επίσης να ήσαν αυτοί οι άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων, ήταν μιά « διεθνής » σπείρα, που περιελάμβανε ειδικούς για πολλών ειδών εργασίες. Μιά ομάδα ήταν επιφορτισμένη με το να ανοίξει ένα τούννελ, που θα άρχιζε από έναν υπόνομο γύρω στα πενήντα ή εξήντα μέτρα μακρυά από τα υπόγεια της Τράπεζας, με σκοπό να ανοιχτεί διαδρομος κάτω απ΄τη γή, μεχρι τα υπόγεια της Τράπεζας, όπου θα έφταναν οι ειδικοί σε κάποιο τακτό διάστημα - ας πούμε ενός μηνός - έξω απ΄τα υπόγεια της Τράπεζας. Οι ανθρωποι που άνοιξαν το τούννελ, δούλευαν στο διάστημα της ημέρας, όταν η κίνηση και ο θόρυβος από τα τροχοφόρα ήταν σε μεγάλη ένταση, και δεν μπορούσαν να ακουστούν οι θόρυβοι απ΄ το σκάψιμο. Έσκαβαν με τον ίδιο τρόπο που βλέπουμε στις ταινίες αποδράσεων, δηλαδή οι μπροστά ευρισκόμενοι έβγαζαν το χώμα, και οι πίσω απ΄αυτούς το μεταφέρανε πίσω, όπου και το άδειαζαν μάλλον στον υπόνομο. Και αυτό όπως είπαμε, κράτησε περίπου έναν μήνα, συγχωρείστε με αν κάνω λάθος, έχει περάσει πολύς καιρός από τότε.
Hταν ένα απόγευμα Παρασκευής, όταν το συνεργείο που έσκαβε την σήραγγα, έφτασε έξω από τα υπόγεια της Τράπεζας, όπως αποκαλύφθηκε κατόπιν. Όταν νύχτωσε, άνοιξαν και το τελευταίο λεπτό τοίχωμα που τους χώριζε απ΄ τα υπόγεια, και μπήκαν μέσα. Δεν υπήρχε συναγερμός απ΄την πλευρά εκείνη, ο συναγερμός μπαίνει στις πιθανές εισόδους των Τραπεζών, όχι στους τοίχους των υπογείων. Στον πρώτο χώρο όπου βρέθηκαν τα μέλη της συμμορίας, δεν βρήκαν κανένα. Προχωρώντας με προφυλάξεις, ανακάλυψαν τους δυό φύλακες της Τράπεζας, και με μιά αστραπιαία ενέργεια τους ακινητοποίησαν. Τους έδεσαν και τους άφησαν εκεί όλο το διάστημα που έμειναν στην Τράπεζα, από Παρασκευή βράδυ μέχρι Δευτέρα πρωϊ, πριν ανοίξει η Τράπεζα. Στο διάστημα αυτό, οι ληστές έτρωγαν και έπιναν, και βέβαια έδιναν τροφή και νερό και στους δεμένους φύλακες.
Σάββατο και Κυριακή - μέρες που είναι κλειστές οι Τράπεζες - οι ληστές άδειασαν όλα τα χρηματοκιβώτια και πήραν όλα τα χρήματα που υπήρχαν εκεί. Επί πλέον, άνοιξαν και όλες τις θυρίδες της Τράπεζας, και τις άδειασαν κι αυτές. Και λίγο πριν ξημερώσει η Δευτέρα, δυό ώρες περίπου πριν ανοίξει η Τράπεζα, τα καλά αυτά παιδιά έφυγαν απ΄τον ίδιο δρόμο που είχαν έλθει, μέσα από τη σήραγγα, από εκεί στον υπόνομο, κι από δώ παν΄ κι οι άλλοι, και μην τον είδατε τον Παναή.
Η Τράπεζα δεν ανακοίνωσε ποτέ πόσα χρήματα της κλάπηκαν. Επίσης δεν ξέρουμε τι περιείχαν οι θυρίδες, αυτό ούτως ή άλλως δεν το ξέρει κανένας, εκτός φυσικά απ΄τους κατόχους της κάθε θυρίδας. Ετσι έληξε η ιστορική αυτή ληστεία που πρέπει να απέφερε μιά πολύ μεγάλη λεία, καθώς η Τράπεζα της Νίκαιας έχει στα χρηματοκιβώτιά της πάντα μεγάλα ποσά χρημάτων, δισεκατομμύρια πολλά σε σύγχρονες δραχμές.
Γιά να πούμε και τη μαύρη αλήθεια, μην πιστέψετε ουδέ προς στιγμήν, ότι μπορείτε ποτέ να κάνετε κάτι ανάλογο, έστω και εδώ στην πόλη μας. Μπορείτε να σκάψετε - αν βρήτε τους αρκετούς ανθρώπους που χρειάζονται - από το σκεπασμένο ρέμα μέχρι τα υπόγεια της Τράπεζας της Ελλάδας, εκεί βάζουν όλες οι τοπικές Τράπεζες τα χρήματά τους κάθε μεσημέρι. Αυτό το σκέφτηκα κι εγώ. Από εκεί και ύστερα όμως, όταν με το καλό μπήτε μέσα ένα βράδυ Παρασκευής, θα πρέπει να διαρρήξετε τα χρηματοκιβώτια της Τράπεζας, πράγμα που απαιτεί την παρουσία ειδικών που δεν βρίσκονται στην Ελλάδα, γι αυτό άλλωστε και η σπείρα της Νίκαιας έγινε αναγκαστικά διεθνής, για να έχει όλους τους ειδικούς που χρειαζόταν. Και που εδώ, στην επαρχία μάλιστα, είναι αδύνατον να τους βρήτε. Και έτσι, αφήστε κατά μέρος αυτή τη σκέψη και ξαναγυρίστε στην πολύ απλή, απλούστατη μορφή ληστείας που αναφέρθηκε πιό πάνω. Και καλή επιτυχία.
Όλοι ξέρουμε τί είναι οι Τράπεζες. Πρόκειται ως γνωστόν, για τα πασίγνωστα φιλανθρωπικά ιδρύματα που υπάρχουν σ΄όλόκληρο τον κόσμο, τις δυτικές αλλά και τις ανατολικές χώρες, τις πλούσιες αλλά και τις φτωχές. Η ιστορία τους αρχίζει πολύ πριν από δυό χιλιάδες χρό- ναι, ακριβώς δεν μπορώ να πώ πότε. Πάντως, στην Καινή Διαθήκη αναφέρονται τραπεζίτες που έδιναν τόκο στα χρήματα που τους έδινες, εφ΄όσον λοιπόν υπήρχαν τραπεζίτες, θα πρέπει να υπήρχαν και Τράπεζες. ( Φυσικά αυτές οι Τράπεζες ήσαν ιδιωτικές, κάτι σαν τους σημερινούς τοκογλύφους, αν και δεν πιστεύω ότι θα τοκίζανε χρήματα με τους τόκους των σημερινών τοκογλύφων, πάντως όχι τόσο μικρούς όσο βάζουν οι επίσημες Τράπεζες των ημερών μας ).
Είπαμε πιό πάνω ότι οι Τράπεζες είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα, και φυσικά δεν το πιστέψατε. Κάνατε όμως λάθος, είναι όντως φιλανθρωπικά ιδρύματα. Οι διοικητές τους, οι διευθυντές τους και γενικά οι ιδιοκτήτες τους, είναι βεβαίως άνθρωποι, και μάλιστα υψηλής στάθμης. Και όλοι αυτοί, κερδίζουν χρήματα, πολλά χρήματα από τις Τράπεζές τους, και επειδή όπως είπαμε, είναι κι αυτοί άνθρωποι, τα χρήματα που παίρνουν είναι προσφορές φιλανθρωπικές. Το καταλάβατε τώρα.
Μέσα στις Τράπεζες υπάρχουν χρήματα, πολλά χρήματα, που τα βάζουν μέσα σε χρηματοκιβώτια για να μην μπορούν να τα κλέψουν κάποιοι ασυνείδητοι κλέφτες. Τα χρηματοκιβώτια αυτά είναι μεγάλα κουτιά μεταλλικά, και ασήκωτα απ΄το πολύ βάρος τους, και οι πόρτες τους ανοίγουν μόνο με κωδικούς αριθμούς που αν δεν τους ξέρεις, δεν πρόκειται να τις ανοίξεις ούτε σε δέκα χιλιάδες χρόνια. Αλλά εκτός από τα πολλά λεφτά που είναι φυλαγμένα στα χρηματοκιβώτια, υπάρχουν και αρκετά χρήματα στα διάφορα γκισέ, με τα οποία
εξυπηρετούνται οι πελάτες τους στις συναλλαγές που έχουν με την Τράπεζα. Και όταν αποφασίσουμε να κλέψουμε χρήματα από Τράπεζα, αυτά τα « χύμα » χρήματα εννοούμε.
Επειδή τον τελευταίο καιρό, γίνονται τακτικά ληστείες σε Τράπεζες, τόσο των μεγάλων, όσο και των μικρών πόλεων, έκρινα χρήσιμο και επίκαιρο, να σας δώσω μιά σειρά από οδηγίες, ένα καλοστημένο σχέδιο, με το οποίο θα μπορέσετε ακωλύτως και χωρίς κανέναν κίνδυνο να συλληφθείτε, να ληστέψετε και σεις μιά Τράπεζα. Θα ρωτήσετε : Μα γιατί να ληστέψουμε μιά Τράπεζα στα καλά καθούμενα, είναι απολύτως αναγκαίο αυτό το πράγμα ; Μάλιστα, είναι απόλυτα σωστό από κάθε άποψη, να μπήτε και σεις στον κατάλογο αυτών που έχουν ληστέψει Τράπεζα, θα είστε εκτός μόδας αν παραλείψετε να το κάνετε αυτό. Και χώρια που θα σας προσπορίσει και κάποια χρήματα που τα κάμνετε ότι θέλετε, δίνετε σε φιλανθρωπικά σωματεία, σε φτωχούς, τα παίζετε στη ρουλέττα, τα ξοδεύετε στις γυναίκες ή σε γλέντια, και τέλος πάντων, δικά σας θα είναι, ότι θέλετε τα κάνετε.
Λοιπόν, αρχίζουμε τον σχεδιασμό χωρίς καμμιά καθυστέρηση, όπως έλεγαν οι άρχαίοι ημών σοφοί πρόγονοι, « χρόνου φείδου ». Το πρώτο πράγμα που θα προγραμματίσουμε, είναι ποιά Τράπεζα θα « χτυπήσουμε » κατά το κοινώς λεγόμενο. Είναι προτιμώτερο να « μπούμε » σε ένα συνοικιακό υποκατάστημα, είναι τελείως απίθανο να έχει εκεί φρουρό, εδώ δεν έχουν τα κεντρικά, θα έχουν τα μικρά και απόκεντρα ; Αλλά και μιά ματιά που θα ρίξετε περνώντας μιά μέρα - πριν ένα δίμηνο για να μην σας θυμούνται - είναι αρκετή για να βεβαιωθείται. Πάει, τη διαλέξαμε την Τράπεζα, πάμε παρακάτω.
Η ώρα της « εισβολής ». Προτιμώτερες είναι οι πρωϊνές ώρες, μόλις έχει ανοίξει το υποκατάστημα, δεν έχουν καλά καλά στρογγυλοκαθήσει στα καθίσματά τους ο υπάλληλοι και έτσι θα τους πιάσουμε « κρύους » και θα τους αιφνιδιάσουμε. Φυσικά, όχι πριν ανοίξουν τα χρηματοκιβώτια και βγάλουν τα « πρόχειρα » χρήματα που αναφέραμε. Πότε τα βγάζουν αυτά ; Περίπου ένα τέταρτο της ώρας ή και λιγότερο μετά το άνοιγμα του υποκαταστήματος, για να τα έχουν πρόχειρα μόλις εμφανιστεί ο πρώτος πελάτης, δεν μπορούν να τον αφήσουν να περιμένει να τα βγάλουν εκείνη τη στιγμή απ΄ το χρηματοκιβώτιο, είναι διαδικασία χρονοβόρα. Εχουμε ξεμπερδέψει και μ΄αυτή την λεπτομέρεια.
Επειδή στις Τράπεζες χρησιμοποιούνται βιντεοκάμερες που ελέγχουν τα πηγαινέλα των πελατών στους εσωτερικούς χώρους, φρόνιμο είναι να μεταμφιεστούμε πριν ξεκινήσουμε την επιχείρηση. Ένα πυκνό και μεγάλο μουστάκι είναι το πρώτο « καμουφλάζ » που θα χρησιμοποιήσουμε. Το μουστάκι αλλοιώνει σημαντικά την φυσιογνωμία του ανθρώπου. Μιά ξανθιά περρούκα είναι επίσης απαραίτητη. Τόσο το μουστάκι όσο και την περρούκα θα σας την προμηθεύσει η γυναίκα σας - ξέχασα πως πρέπει να έχετε και τη γυναίκα σας για συνεργό - για να μην εμφανισθείτε στο μαγαζί ο ίδιος σας και έτσι βρεθεί μιά άκρη του νήματος, πρέπει να πάρουμε με προσοχή όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα. Επίσης - το είχα ξεχάσει, αλλά το βρίσκω χρήσιμο κι αυτό - ένα μικρό υπογένειο ή μιά γενειάδα, σαν κι αυτές που συνηθίζονται τώρα. Και τέλος, ένα ζευγάρι σκούρα γυαλιά, όχι μαύρα, απλώς « φυμέ », τα μαύρα προϊδεάζουν για κάποιον « εισβολέα ». Όλα αυτά τα εξαρτήματα της μεταμφίεσης, θα φροντίσουμε αργότερα, όταν επιστρέψουμε στη βάση μας, να τα εξαφανίσουμε από προσώπου γής.
Ο Τραπεζοληστής πρέπει να είναι οπλισμένος, με ποιόν άλλο τρόπο θα τρομοκρατήσει τον ταμία ; Και θα είναι οπλισμένος με πιστόλι ή περίστροφο. Συνιστώ ένα πιστόλι που ή θα είναι ακίνδυνο -ας πούμε το πολύ ένα αεροβόλο - ή ένα ψεύτικο από αυτά που μοιάζουν με αληθινά. Ποιός θα σας προμηθεύσει αυτό το « όπλο » ; Η συνεργός σας, η γυναίκα σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και αληθινό όπλο, αλλά με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχει σφαίρες, έτσι ώστε αν σας πιάσουν - πράγμα εντελώς απίθανο - θα κατηγορηθείτε μεν για ένοπλη ληστεία, αλλά οι δικαστές θα ξέρουν ότι δεν είχατε την δυνατότητα να πυροβολήσετε στ΄αλήθεια. Τελειώσαμε και με το όπλο.
Τι μένει τώρα ; Η εκτέλεση της ληστείας, αφού πρωτύτερα εξασφαλίσουμε και την οδό διαφυγής. Το καλό σχέδιο εγγυάται και την επιτυχή έκβαση της επιχείρησης, ας μην ξεχνάμε ότι ο Ναπολέοντας οργάνωνε με μεγάλη επιμέλεια το σχέδιο της μάχης τη προηγούμενη μέρα, αν έπρόκειτο να ληστέψει Τράπεζα, την ίδια επιμέλεια θα έδειχνε και στον τομέα αυτό.
Θα προετοιμαστείτε λοιπόν σαν να πρόκειται να λάβετε μέρος στη μάχη του Αούστερλιτς.
Το μέσον με το οποίο θα αποχωρήσουμε από το χώρο. Αυτό εξαρτάται από τον χώρο όπου βρίσκεται η Τράπεζα, και από το κατά πόσον υπάρχει εκεί αρκετή κυκλοφορία πεζών. Αν ο κόσμος είναι λιγοστός και το μέρος δεν είναι πολυσύχναστο, απαραίτητη είναι μιά μοτοσυκλέττα, μικρού όμως κυβισμού, οι μεγάλου κυβισμού χτυπούν στο μάτι, και εξ άλλου, και οι μικρού κυβισμού μπορούν να αναπτύξουν την ταχύτητα που θέλουμε. Μιά μηχανή των εκατόν εικοσιπέντε κυβικών νομίζω ότι είναι ότι το καλύτερο, αν και θα μπορούσαμε να έχουμε μιά ογδοντάρα. Εκλεισε κι αυτό το κεφάλαιο.
Σχεδιασμός της « εισβολής » τώρα. Μπαίνουμε ψυχροί και ατάραχοι στο υποκατάστημα, και προχωρούμε σε ένα από τα γκισέ. Εκεί θα κάθεται ένας ή μία υπάλληλος, προτιμώτερο να πάμε σε γκισέ που δεν έχει πελάτη, για να μην περιμένουμε στην - υποτιθέμενη - ουρά. Λέμε χαμηλόφωνα και πολύ φυσικά : « Γεμίστε μου αυτή την τσάντα, ληστεία ! ». Θα μας την γεμίσει και μάλιστα γρήγορα, μήπως και εκνευριστούμε και κάνουμε κάτι απευκταίο. Παίρνουμε την τσάντα, προχωρούμε ήρεμα και χωρίς βιασύνη προς την πόρτα, ανεβαίνουμε χωρίς χρονοτριβή στη μηχανή μας, και αναπτύσσοντας αμέσως μεγάλη ταχύτητα, εξαφανιζόμαστε μακρυά από την περιοχή. Αυτό είναι το όλο σχέδιο, και δεν μένει παρά να το βάλουμε σε εφαρμογή. Και προπαντός, μη φοβηθείτε την κάμερα κλειστού κυκλώματος που έχει εγκαταστήσει η Τράπεζα και βιντεοσκοπεί τα συμβαίνοντα στο χώρο της Τράπεζας, με τη μεταμφίεση που έχετε κάνει, καμμιά κάμερα δεν πρόκειται να σας προδώσει. Αλλά και χωρίς μεταμφίεση, οι εικόνες που δίνουν αυτές οι κάμερες είναι τόσο θολές, ώστε να θεωρούνται αναξιόπιστες.
Έχετε πεισθεί για την επιτυχία του σχεδίου που έχουμε καταστρώσει ; Εχετε το θάρρος που χρειάζεται για να εκτελέσετε αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο ; Αν ναι, τότε βάλτε μπρος την όλη διαδικασία. Μελετήστε καλά το πρόγραμμα, ετοιμαστείτε ψυχολογικά, πάρτε θάρρος από το γεγονός ότι οι Τραπεζοληστές δεν πιάνονται σχεδόν ποτέ, ακόμα και χωρίς να έχουν καταστρώσει ένα τέτοιο σχέδιο. Και αφού τα κάνετε όλα αυτά, ξεκινήστε για να πραγματοποιήσετε αυτό που σας έχω σχεδιάσει.
Πέραν όμως απ΄ αυτήν την απλή επιχείρηση, που είναι πολύ εύκολη και την πραγματοποιούν σχεδόν καθημερινώς πολλοί, υπάρχει και κάτι άλλο, μιά μεγάλη « δουλειά » που δεν την αποτολμούν καθόλου. Πρόκειται για διάρρηξη υπόγειων μεγάλης κεντρικής Τράπεζας, όπου υπάρχουν μεγάλα χρηματοκιβώτια με δισεκατομμύρια δραχμές. Ένα σχέδιο που δεν έχει καμμιά ομοιότητα με το προηγούμενο, και που θα κάνει πάταγο όταν και αν πραγματοποιηθεί. Θα κάνουμε μιά προσπάθεια να δούμε αν είναι πραγματοποιήσιμο ένα τέτοιο σχέδιο.
Πριν απ΄ όλα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ελάχιστες τέτοιες ληστείες έχουν γίνει σε παγκόσμια κλίμακα, το πράγμα φαίνεται να είναι πάρα πολύ δύσκολο να σχεδιαστεί, και ακόμα πιό δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Εμείς όμως θέλουμε να΄μαστε ανάμεσα στους ελάχιστους, τους πρωτοπορους σε κάθε ζήτημα, και μεταξύ αυτών είναι και τα τέτοια εγχειρήματα. Αλλωστε, εμάς μάς προκαλούν τα δύσκολα, για τα εύκολα δεν έχουμε και τόσο μεγάλη προθυμία, αυτά τα καταφέρνουν όλοι, ο σκοπός είναι να πετύχεις εκεί που οι άλλοι ούτε καν τολμούν.
Η μοναδική τέτοια ληστεία που ξέρω με όλες τις λεπτομέρειές της, είναι η ληστεία της Τράπεζας της Νίκαιας στην Κυανή Ακτή της Γαλλίας, που έγινε πριν από είκοσι ή εικοσιπέντε ή και παραπάνω χρόνια. Είχε μείνει ιστορική, όπως ιστορική ήταν και η πασίγνωστη « ληστεία του τραίνου » στην Αγγλία, που είχε γίνει περίπου την ίδια περίοδο. Το ιστορικό της ληστείας της Τράπεζας της Νίκαιας, έχει ως εξής με όσο γίνεται λιγότερα λόγια.
Η ομάδα που έκανε τη ληστεία εκείνη, πρέπει να αποτελούνταν από περίπου εκατό άτομα συνολικά, λίγο περισσότερα ή λιγότερα. Πρέπει επίσης να ήσαν αυτοί οι άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων, ήταν μιά « διεθνής » σπείρα, που περιελάμβανε ειδικούς για πολλών ειδών εργασίες. Μιά ομάδα ήταν επιφορτισμένη με το να ανοίξει ένα τούννελ, που θα άρχιζε από έναν υπόνομο γύρω στα πενήντα ή εξήντα μέτρα μακρυά από τα υπόγεια της Τράπεζας, με σκοπό να ανοιχτεί διαδρομος κάτω απ΄τη γή, μεχρι τα υπόγεια της Τράπεζας, όπου θα έφταναν οι ειδικοί σε κάποιο τακτό διάστημα - ας πούμε ενός μηνός - έξω απ΄τα υπόγεια της Τράπεζας. Οι ανθρωποι που άνοιξαν το τούννελ, δούλευαν στο διάστημα της ημέρας, όταν η κίνηση και ο θόρυβος από τα τροχοφόρα ήταν σε μεγάλη ένταση, και δεν μπορούσαν να ακουστούν οι θόρυβοι απ΄ το σκάψιμο. Έσκαβαν με τον ίδιο τρόπο που βλέπουμε στις ταινίες αποδράσεων, δηλαδή οι μπροστά ευρισκόμενοι έβγαζαν το χώμα, και οι πίσω απ΄αυτούς το μεταφέρανε πίσω, όπου και το άδειαζαν μάλλον στον υπόνομο. Και αυτό όπως είπαμε, κράτησε περίπου έναν μήνα, συγχωρείστε με αν κάνω λάθος, έχει περάσει πολύς καιρός από τότε.
Hταν ένα απόγευμα Παρασκευής, όταν το συνεργείο που έσκαβε την σήραγγα, έφτασε έξω από τα υπόγεια της Τράπεζας, όπως αποκαλύφθηκε κατόπιν. Όταν νύχτωσε, άνοιξαν και το τελευταίο λεπτό τοίχωμα που τους χώριζε απ΄ τα υπόγεια, και μπήκαν μέσα. Δεν υπήρχε συναγερμός απ΄την πλευρά εκείνη, ο συναγερμός μπαίνει στις πιθανές εισόδους των Τραπεζών, όχι στους τοίχους των υπογείων. Στον πρώτο χώρο όπου βρέθηκαν τα μέλη της συμμορίας, δεν βρήκαν κανένα. Προχωρώντας με προφυλάξεις, ανακάλυψαν τους δυό φύλακες της Τράπεζας, και με μιά αστραπιαία ενέργεια τους ακινητοποίησαν. Τους έδεσαν και τους άφησαν εκεί όλο το διάστημα που έμειναν στην Τράπεζα, από Παρασκευή βράδυ μέχρι Δευτέρα πρωϊ, πριν ανοίξει η Τράπεζα. Στο διάστημα αυτό, οι ληστές έτρωγαν και έπιναν, και βέβαια έδιναν τροφή και νερό και στους δεμένους φύλακες.
Σάββατο και Κυριακή - μέρες που είναι κλειστές οι Τράπεζες - οι ληστές άδειασαν όλα τα χρηματοκιβώτια και πήραν όλα τα χρήματα που υπήρχαν εκεί. Επί πλέον, άνοιξαν και όλες τις θυρίδες της Τράπεζας, και τις άδειασαν κι αυτές. Και λίγο πριν ξημερώσει η Δευτέρα, δυό ώρες περίπου πριν ανοίξει η Τράπεζα, τα καλά αυτά παιδιά έφυγαν απ΄τον ίδιο δρόμο που είχαν έλθει, μέσα από τη σήραγγα, από εκεί στον υπόνομο, κι από δώ παν΄ κι οι άλλοι, και μην τον είδατε τον Παναή.
Η Τράπεζα δεν ανακοίνωσε ποτέ πόσα χρήματα της κλάπηκαν. Επίσης δεν ξέρουμε τι περιείχαν οι θυρίδες, αυτό ούτως ή άλλως δεν το ξέρει κανένας, εκτός φυσικά απ΄τους κατόχους της κάθε θυρίδας. Ετσι έληξε η ιστορική αυτή ληστεία που πρέπει να απέφερε μιά πολύ μεγάλη λεία, καθώς η Τράπεζα της Νίκαιας έχει στα χρηματοκιβώτιά της πάντα μεγάλα ποσά χρημάτων, δισεκατομμύρια πολλά σε σύγχρονες δραχμές.
Γιά να πούμε και τη μαύρη αλήθεια, μην πιστέψετε ουδέ προς στιγμήν, ότι μπορείτε ποτέ να κάνετε κάτι ανάλογο, έστω και εδώ στην πόλη μας. Μπορείτε να σκάψετε - αν βρήτε τους αρκετούς ανθρώπους που χρειάζονται - από το σκεπασμένο ρέμα μέχρι τα υπόγεια της Τράπεζας της Ελλάδας, εκεί βάζουν όλες οι τοπικές Τράπεζες τα χρήματά τους κάθε μεσημέρι. Αυτό το σκέφτηκα κι εγώ. Από εκεί και ύστερα όμως, όταν με το καλό μπήτε μέσα ένα βράδυ Παρασκευής, θα πρέπει να διαρρήξετε τα χρηματοκιβώτια της Τράπεζας, πράγμα που απαιτεί την παρουσία ειδικών που δεν βρίσκονται στην Ελλάδα, γι αυτό άλλωστε και η σπείρα της Νίκαιας έγινε αναγκαστικά διεθνής, για να έχει όλους τους ειδικούς που χρειαζόταν. Και που εδώ, στην επαρχία μάλιστα, είναι αδύνατον να τους βρήτε. Και έτσι, αφήστε κατά μέρος αυτή τη σκέψη και ξαναγυρίστε στην πολύ απλή, απλούστατη μορφή ληστείας που αναφέρθηκε πιό πάνω. Και καλή επιτυχία.
O " Ξ E N O Δ O X O Σ "
« Νά ποιός είναι ο σκοπός μου, τα σχέδιά μου. Θα ανοίξω μιά επιχείρηση που θα κάμνει μεταφορές εμπορευμάτων σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις, αργότερα μάλιστα και σε χώρες του εξωτερικού. Μέσα σε λίγα χρόνια, θα συγκεντρώσω ένα αρκετό κεφάλαιο, και μ΄αυτό θα απλωθώ ακόμα περισσότερο, θα προσλάβω περισσότερο προσωπικό και θα σταθεροποιήσω τη δουλειά μου ». Κάπως έτσι οι άνθρωποι κάμνουν τους σχεδιασμούς και τα προγράμματά τους, υπολογίζοντας ακόμα και τις παραμικρές λεπτομέρειες. Σήμερα μάλιστα, την εποχή του « προγραμματισμού », τίποτε δεν αφήνεται στην τύχη, όλα μελετώνται εμπεριστατωμένα, έτσι ώστε να μην βρεθούμε ποτέ ενώπιόν απρόβλεπτων καταστάσεων.
Βέβαια, είναι καλό και φρόνιμο να κάμνουμε τους σχεδιασμούς μας, αλλοιώς δεν θα προχωρούσε τίποτε. Ο αγρότης φροντίζει να οργώσει στον κατάλληλο καιρό το χωράφι του, αν δεν το οργώσει στον κατάλληλο καιρό, αργότερα δεν θα μπορεί να το κάνει, και αν μπορέσει, θα έχει περάσει η εποχή της σποράς, και με τη σειρά τους θα εκτοπισθούν οι περίοδοι της ωρίμανσης και της συγκομιδής και πάει λέγοντας. Όλα λοιπόν πρέπει να γίνουν με την καθιερωμένη σειρά και τον κατάλληλο χρόνο για κάθε καλλιέργεια για να υπάρξει αποτέλεσμα, αλλοιώς όλα θα αποβούν επί ματαίω.
Ο έμπορος πρέπει να παρακολουθεί τα αποθέματά του στο κάθε εμπόρευμά του, έτσι ώσ-τε όταν κάποιο απ΄ αυτά πλησιάζει να εξαντληθεί, να κάνει καινούργια παραγγελία και να ανανεώσει τα αποθέματά του, αλλοιώς θα αναγκαστεί να λέει στους πελάτες του ότι το είδος που ζητούν έχει εξαντληθεί, δεν έχει παραγγείλει άλλες ποσότητες. Και τότε οι πελάτες θα πάνε σε άλλον έμπορο, και μην τον ξαναείδατε τον Παναή.
Οι μαθητές και οι φοιτητές ανώτερων σχολών, ξέρουν ότι μετά από κάποιο διάστημα θα έλθει ο καιρός των εξετάσεων, και απ΄αυτές θα κριθεί αν θα προχωρήσουν κανονικά οι σπουδές τους και δεν θα παραμείνουν πίσω ή και στάσιμοι. Η ανάγκη το φέρνει να στρωθούν στο διάβασμα, στη μελέτη των μαθημάτων, για να είναι έτοιμοι να υποστούν τη δοκιμασία των εξετάσεων. Ετσι, είναι και εδώ αναγκαίος ο προγραμματισμός, αν τα φορτώσουν στον κόκορα, η αποτυχία είναι επί θύραις. ( Και μεταξύ μας και να μην κοινολογηθεί παρακαλώ πουθενά, ο γράφων ήταν υπόδειγμα - προς αποφυγήν βέβαια - μαθητή και φοιτητή, που ούτε προγραμματισμό, ούτε αρκετή μελέτη έκαμνε, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνει ενίοτε στις εξετάσεις ).
Τα ίδια ισχύουν και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, είτε επαγγελματικές, είτε άλλου είδους, όπως λ.χ. στα ζητήματα της υγείας. Πρέπει να προγραμματίζεται ένα θεραπευτικό σχήμα ή μιά εγχείρηση, και να μην παραπέμπονται τα σημαντικά ζητήματα της υγείας στας ελληνικάς καλένδας.
Όλα αυτά είναι ανάγκη να γίνονται ύστερα από κάποιο προγραμματισμό, για να έχουμε τα αποτελέσματα που θέλουμε. Αλλά υπάρχει - όπως το λεει και η λαϊκή ρήση -και ο « ξενοδόχος ». Δεν ξέρω από πού ξεκίνησε αυτή η παροιμία, και ποιόν ακριβώς εννοεί σαν ξενοδόχο. Μιά « θεολογική » ερμηνεία του λαϊκού ρητού, θα μπορούσε να θεωρήσει σαν « ξενοδόχο » τον Θεό - ή τον Αλλάχ για τους Μουσουλμάνους - που έχει τα δικά του σχέδια, που ενδεχομένως δεν συμπίπτουν με τα δικά μας, και που ανατρέπουν αυτά που εμείς σχεδιάζουμε χωρίς να λογαριάζουμε τον « ξενοδόχο ». Και ενώ έχουμε σχεδιάσει ως την παραμικρή λεπτομέρεια όλες τις παραμέτρους, μας έρχεται κάτι εντελώς απρόοπτο, που ανατρέπει όλους αυτούς τους σχεδιασμούς που με μεγάλη επιμέλεια κάναμε. Το απρόοπτο αυτό μπορεί να είναι οποιασδήποτε φύσεως, δεν είναι του παρόντος να αραδιάσουμε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, ο καθένας καταλαβαίνει πάνω κάτω ποιά μπορεί να είναι αυτά.
Για άλλους, η Θεολογική ερμηνεία δεν έχει καμμιά σχέση με τις ανατροπές των σχεδιαζομένων, είτε διότι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη μιάς ανώτερης δημιουργικής δύναμης, είτε διότι πιστεύουν - μαζύ με τον Μπαρούχ Σπινόζα - ότι η δύναμη αυτή έχει κατασκευάσει τον κόσμο και τον άφησε να λειτουργεί όπως Αυτός εθέσπισε, χωρίς όμως να ενδιαφέρεται για το τί γίνεται σ΄αυτόν τον κόσμο.Εχει τώρα άλλες ασχολίες, παίζει λ.χ. τάβλι ή πόκερ, ή κάμνει ότιδήποτε άλλο του αρέσει ή απλώς αναπαύεται, μάλιστα, αυτά υποστηρίζει ο μεγάλος Εβραίος φιλόσοφος που εγκατέλειψε τον Θεό των Εβραίων, θεωρώντας ότι αυτός ο Θεός είχε εγκαταλείψει προ πολλού τον κόσμο που ο ίδιος δημιούργησε.
Μιά άλλη μερίδα μεγάλη των ανθρώπων, πιστεύουν ότι όλα αυτά τα περί « ξενοδόχου », δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μόνο ζητήματα « τύχης », αυτό που άλλοι το ονομάζουν « συμπτώσεις ». Προγραμματίζεις - λένε αυτοί, και είναι σεβαστή η γνώμη τους, αλλά από πολλούς όχι αποδεκτή - και μετά τους προγραμματισμούς σου, μεσολαβούν απρόβλεπτες συμπτώσεις ή παιχνίδια της τύχης, και όλα ανατρέπονται εν ριπή οφθαλμού. Και να αποφύγεις αυτές τις συμπτώσεις, είναι πάλι θέμα άλλων συμπτώσεων. Οι άνθρωποι αυτοί είναι « φαταλιστές », το « κισμέτ » των ανατολικών λαών, είναι το κυρίαρχο στοιχείο που κυβερνά τους ανθρώπους.
Οι Ινδουϊστές και οι Βουδδιστές, έχουν άλλη γνώμη. Εχεις κακό κάρμα - λένε - και πρέπει να πληρώσεις όλες τις κακές πράξεις με τις οποίες είναι φορτωμένο το κάρμα σου. Τι είναι αυτό το « κάρμα » που κυβερνά τους ανθρώπους ; Είναι το σύνολο των πράξεών που έκανες στις προηγούμενες ζωές σου σε συνδυασμό με τα αποτελέσματά τους, που καλείσαι να τις « εξωφλήσεις » σιγά σιγά σ΄αυτή τη ζωή και στις επόμενες που θα σου έλθουν, θέλεις δεν θέλεις. Κι αν στις επόμενες ζωές σου, κάνεις κι άλλες κακές πράξεις, κι αυτές θα φορτωθούν στο κάρμα σου και πάει λέγοντας, ίσως δεν θα μπορέσεις να τα εξωφλήσεις όλα αυτά ποτέ των ποτών.
Όλα αυτά συνιστούν τον « ξενοδόχο » της ελληνικής λαϊκής ρήσης, που σίγουρα θα υπάρχει υπό παραπλήσια μορφή και σε άλλες γλώσσες. Είτε ο « ξενοδόχος » είναι η Ανώτερη Δύναμη που καθορίζει την εξέλιξη των πραγμάτων, ατομικών και γενικών, είτε είναι το σύνολο των συμπτώσεων, ή η τύχη, ή το « κισμέτ » ή το « κάρμα » του καθενός, το γεγονός είναι ότι άλλα είναι αυτά που σχεδιάζουμε να κάνουμε, και κάποτε άλλα μας προκύπτουν. Είναι δηλαδή αυτό που λένε οι επιτελείς του στρατού, « ασκήσεις επί χάρτου ».
Βέβαια, είναι καλό και φρόνιμο να κάμνουμε τους σχεδιασμούς μας, αλλοιώς δεν θα προχωρούσε τίποτε. Ο αγρότης φροντίζει να οργώσει στον κατάλληλο καιρό το χωράφι του, αν δεν το οργώσει στον κατάλληλο καιρό, αργότερα δεν θα μπορεί να το κάνει, και αν μπορέσει, θα έχει περάσει η εποχή της σποράς, και με τη σειρά τους θα εκτοπισθούν οι περίοδοι της ωρίμανσης και της συγκομιδής και πάει λέγοντας. Όλα λοιπόν πρέπει να γίνουν με την καθιερωμένη σειρά και τον κατάλληλο χρόνο για κάθε καλλιέργεια για να υπάρξει αποτέλεσμα, αλλοιώς όλα θα αποβούν επί ματαίω.
Ο έμπορος πρέπει να παρακολουθεί τα αποθέματά του στο κάθε εμπόρευμά του, έτσι ώσ-τε όταν κάποιο απ΄ αυτά πλησιάζει να εξαντληθεί, να κάνει καινούργια παραγγελία και να ανανεώσει τα αποθέματά του, αλλοιώς θα αναγκαστεί να λέει στους πελάτες του ότι το είδος που ζητούν έχει εξαντληθεί, δεν έχει παραγγείλει άλλες ποσότητες. Και τότε οι πελάτες θα πάνε σε άλλον έμπορο, και μην τον ξαναείδατε τον Παναή.
Οι μαθητές και οι φοιτητές ανώτερων σχολών, ξέρουν ότι μετά από κάποιο διάστημα θα έλθει ο καιρός των εξετάσεων, και απ΄αυτές θα κριθεί αν θα προχωρήσουν κανονικά οι σπουδές τους και δεν θα παραμείνουν πίσω ή και στάσιμοι. Η ανάγκη το φέρνει να στρωθούν στο διάβασμα, στη μελέτη των μαθημάτων, για να είναι έτοιμοι να υποστούν τη δοκιμασία των εξετάσεων. Ετσι, είναι και εδώ αναγκαίος ο προγραμματισμός, αν τα φορτώσουν στον κόκορα, η αποτυχία είναι επί θύραις. ( Και μεταξύ μας και να μην κοινολογηθεί παρακαλώ πουθενά, ο γράφων ήταν υπόδειγμα - προς αποφυγήν βέβαια - μαθητή και φοιτητή, που ούτε προγραμματισμό, ούτε αρκετή μελέτη έκαμνε, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνει ενίοτε στις εξετάσεις ).
Τα ίδια ισχύουν και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, είτε επαγγελματικές, είτε άλλου είδους, όπως λ.χ. στα ζητήματα της υγείας. Πρέπει να προγραμματίζεται ένα θεραπευτικό σχήμα ή μιά εγχείρηση, και να μην παραπέμπονται τα σημαντικά ζητήματα της υγείας στας ελληνικάς καλένδας.
Όλα αυτά είναι ανάγκη να γίνονται ύστερα από κάποιο προγραμματισμό, για να έχουμε τα αποτελέσματα που θέλουμε. Αλλά υπάρχει - όπως το λεει και η λαϊκή ρήση -και ο « ξενοδόχος ». Δεν ξέρω από πού ξεκίνησε αυτή η παροιμία, και ποιόν ακριβώς εννοεί σαν ξενοδόχο. Μιά « θεολογική » ερμηνεία του λαϊκού ρητού, θα μπορούσε να θεωρήσει σαν « ξενοδόχο » τον Θεό - ή τον Αλλάχ για τους Μουσουλμάνους - που έχει τα δικά του σχέδια, που ενδεχομένως δεν συμπίπτουν με τα δικά μας, και που ανατρέπουν αυτά που εμείς σχεδιάζουμε χωρίς να λογαριάζουμε τον « ξενοδόχο ». Και ενώ έχουμε σχεδιάσει ως την παραμικρή λεπτομέρεια όλες τις παραμέτρους, μας έρχεται κάτι εντελώς απρόοπτο, που ανατρέπει όλους αυτούς τους σχεδιασμούς που με μεγάλη επιμέλεια κάναμε. Το απρόοπτο αυτό μπορεί να είναι οποιασδήποτε φύσεως, δεν είναι του παρόντος να αραδιάσουμε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, ο καθένας καταλαβαίνει πάνω κάτω ποιά μπορεί να είναι αυτά.
Για άλλους, η Θεολογική ερμηνεία δεν έχει καμμιά σχέση με τις ανατροπές των σχεδιαζομένων, είτε διότι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη μιάς ανώτερης δημιουργικής δύναμης, είτε διότι πιστεύουν - μαζύ με τον Μπαρούχ Σπινόζα - ότι η δύναμη αυτή έχει κατασκευάσει τον κόσμο και τον άφησε να λειτουργεί όπως Αυτός εθέσπισε, χωρίς όμως να ενδιαφέρεται για το τί γίνεται σ΄αυτόν τον κόσμο.Εχει τώρα άλλες ασχολίες, παίζει λ.χ. τάβλι ή πόκερ, ή κάμνει ότιδήποτε άλλο του αρέσει ή απλώς αναπαύεται, μάλιστα, αυτά υποστηρίζει ο μεγάλος Εβραίος φιλόσοφος που εγκατέλειψε τον Θεό των Εβραίων, θεωρώντας ότι αυτός ο Θεός είχε εγκαταλείψει προ πολλού τον κόσμο που ο ίδιος δημιούργησε.
Μιά άλλη μερίδα μεγάλη των ανθρώπων, πιστεύουν ότι όλα αυτά τα περί « ξενοδόχου », δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μόνο ζητήματα « τύχης », αυτό που άλλοι το ονομάζουν « συμπτώσεις ». Προγραμματίζεις - λένε αυτοί, και είναι σεβαστή η γνώμη τους, αλλά από πολλούς όχι αποδεκτή - και μετά τους προγραμματισμούς σου, μεσολαβούν απρόβλεπτες συμπτώσεις ή παιχνίδια της τύχης, και όλα ανατρέπονται εν ριπή οφθαλμού. Και να αποφύγεις αυτές τις συμπτώσεις, είναι πάλι θέμα άλλων συμπτώσεων. Οι άνθρωποι αυτοί είναι « φαταλιστές », το « κισμέτ » των ανατολικών λαών, είναι το κυρίαρχο στοιχείο που κυβερνά τους ανθρώπους.
Οι Ινδουϊστές και οι Βουδδιστές, έχουν άλλη γνώμη. Εχεις κακό κάρμα - λένε - και πρέπει να πληρώσεις όλες τις κακές πράξεις με τις οποίες είναι φορτωμένο το κάρμα σου. Τι είναι αυτό το « κάρμα » που κυβερνά τους ανθρώπους ; Είναι το σύνολο των πράξεών που έκανες στις προηγούμενες ζωές σου σε συνδυασμό με τα αποτελέσματά τους, που καλείσαι να τις « εξωφλήσεις » σιγά σιγά σ΄αυτή τη ζωή και στις επόμενες που θα σου έλθουν, θέλεις δεν θέλεις. Κι αν στις επόμενες ζωές σου, κάνεις κι άλλες κακές πράξεις, κι αυτές θα φορτωθούν στο κάρμα σου και πάει λέγοντας, ίσως δεν θα μπορέσεις να τα εξωφλήσεις όλα αυτά ποτέ των ποτών.
Όλα αυτά συνιστούν τον « ξενοδόχο » της ελληνικής λαϊκής ρήσης, που σίγουρα θα υπάρχει υπό παραπλήσια μορφή και σε άλλες γλώσσες. Είτε ο « ξενοδόχος » είναι η Ανώτερη Δύναμη που καθορίζει την εξέλιξη των πραγμάτων, ατομικών και γενικών, είτε είναι το σύνολο των συμπτώσεων, ή η τύχη, ή το « κισμέτ » ή το « κάρμα » του καθενός, το γεγονός είναι ότι άλλα είναι αυτά που σχεδιάζουμε να κάνουμε, και κάποτε άλλα μας προκύπτουν. Είναι δηλαδή αυτό που λένε οι επιτελείς του στρατού, « ασκήσεις επί χάρτου ».
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)