Φ Υ Λ Α Ξ Ο Υ Π Ε Ρ Σ Ε Φ Ο Ν Η !

Ο έφηβος ( ή αντίστοιχα η έφηβη ) το έχει αποφασίσει : Θα πάει στην Ιατρική, θα γίνει γιατρός, θα θεραπεύει τους ασθενείς με αυταπάρνηση και θυσιάζοντας πολύτιμες ώρες της ημέρας και της νύχτας. Ταυτόχρονα, θα ανέβει τα σκαλοπάτια της κοινωνικής αναγνώ-
ρισης, ενδεχομένως μάλιστα και να αποκτήσει και κάποια οικονομική επιφάνεια.
Η ιδέα είναι πολύ καλή από κάθε άποψη. Τι ωραιότερο από το να θεραπεύεις ανθρώπους που πάσχουν, να ανακουφίζεις τον πόνο τους ; Και η άνοδος στο κοινωνικό επίπεδο δεν είναι αξιοκατάκριτη, κανείς φαντάζομαι δεν θα είχε την παραμικρή αντίρρηση επ΄αυτού. Οσο για την οικονομική ευμάρεια που δυνητικά παρέχει το επάγγελμα του γιατρού, αν αυτη δεν προέρχεται από στυγνή εκμετάλλευση των πελατών από τον γιατρό - είτε αυτός ασκεί ελεύθερο επάγγελμα ή είναι εξαρτημένο από το Δημόσιο, ( Νοσοκομειακός κ.λ.π. ) - τότε και αυτή η άνοδος του οικονομικού επιπέδου δεν είναι αμελητέα.
Λοιπόν, για να γίνει κανείς γιατρός, πρέπει να εισαχθεί κατά πρώτο λόγο σε μια ιατρική σχολή του εσωτερικού ή του εξωτερικού. Να τελειώσει τις σπουδές του, να αποκτήσει - αν θέλει - και μιά ειδικότητα πάνω σε έναν τομέα της ιατρικής, και v o i l a, έγινε ένας
ειδικευμένος ή - αν προτιμά να μείνει χωρίς ειδικότητα - ένας ανειδίκευτος γιατρός.
Ως εδώ τα πράγματα πηγαίνουν φίνα και ωραία. Και αρχίζει η άσκηση του ιερού επαγγέλματος του γιατρού στην πράξη. Ας πάρουμε την περίπτωση του γιατρού που ασκεί ελεύθερο επάγγελμα. Η νοσοκομειακή ιατρική ασκείται επί συλλογικού συνήθως επιπέδου και δεν εξυπηρετεί το σκοπό της μελέτης μας, εμείς θέλουμε να εξετάσουμε το γιατρό σε σχέση με τον άρρωστό του, αυτή είναι η πρόθεσή μας και αυτή θα ακολουθήσουμε.
Ερχεται λοιπόν ο πρώτος του ασθενής ή πελάτης αν προτιμάτε - αν και ο όρος « πελάτης » χτυπά αρκετά άσχημα προκειμένου περί αρρώστου - και κάθεται απέναντι στο γιατρό. Γιατί μπήκε ο άνθρωπος αυτός σε ένα ιατρείο στο οποίο δεν είχε μπεί ποτέ του ; Μήπως πήρε κάποια πληροφορία από κανένα γνωστό τού νέου γιατρού που του τον συνέστησε σαν καλό στην ειδικότητά του ; Ισως να έγινε έτσι, ίσως να μπήκε τυχαία επειδή είδε την πινακίδα του γιατρού στην εξώπορτα του κτιρίου. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, αυτός είναι ο πρώτος ασθενής του, τουλάχιστον ο πρώτος « ιδιωτικός » ασθενής του, έξω από αυτούς που έβλεπε στα νοσοκομεία κατά την εκπαίδευσή του.
Υπάρχει κάποιο ελαφρό τρακ στο γιατρό, το τρακ του πρωτόπειρου, παρά το γεγονός ότι δεν είναι αληθινά πρωτάρης, έχει δεί χιλιάδες αρρώστους στην εκπαίδευσή του, πάντοτε όμως υπό την «έγκριση » των ανωτέρων του, καθηγητών, επιμελητών και λοιπών. Αλλά ξέρει τόσο πολλά πράγματα στην επιστήμη του που δεν τον τρομάζουν των εχθρών τα βόλια.
Και αρχίζει να παίρνει το ιστορικό του ασθενούς. Τι ασθένειες είχαν οι γονείς του, μηπως και υπάρχει τίποτε κληρονομικό στην υπόθεση. Οι προηγούμενες δικές του αρρώστειες. Τα τωρινά συμπτώματα. Όλα πηγαίνουν ρολόϊ. Βέβαια, ο ασθενής δυσανασχετεί ελαφρά με όλη αυτή τη λεπτομερή ανάκριση, αλλά τελικά όλο το ιστορικό είναι έτοιμο, ήλθε η ώρα της κλινικής εξέτασης.
Εξετάζει λοιπόν τον άρρωστο, δεν βρίσκει τίποτε από κανένα σύστημα. Βρε μπας και δεν έχει τίποτε ο τύπος και ήρθε να σπάσει πλάκα μ΄έναν καινούργιο γιατρό ; Οχι, δεν φαίνεται τέτοιος άνθρωπος, κάτι έχει που δεν το βρήκε ο νεαρός. Αλλά θα το βρεί, πού θα πάει, έχει δεί πολλούς αρρώστους στους οποίους η κλινική εξέταση ήταν αρνητική, όμως η διάγνωση μπήκε μετά από έρευνα. Θα παραγγείλει λίγες εργαστηριακές εξετάσεις και μάλλον θα αρχίσει να διαφωτίζεται το ζήτημα. Κι αν δεν φανεί τι έχει ο άρρωστος και με τη βοήθεια του εργαστηρίου, θα προχωρήσει και σε λίγες ακόμα εξετάσεις. Και αν τελικά δεν βρεθεί από τί πάσχει ο ασθενής μας, λοιπόν, είναι και το νοσοκομείο που έχει όλες τις δυνατότητες για να ψάξει και να βρεί την αιτία της κατάστασης.
Αυτή είναι μιά σύντομη περιγραφή μιάς τυπικής πρώτης επαφής ενός νέου γιατρού με τον « έξω » κόσμο. Θα ακολουθήσουν πολλές χιλιάδες τέτοιες εξετάσεις αρρώστων. Αλλων η ασθένεια θα βρίσκεται εύκολα, άλλων δύσκολα, άλλων - λίγων - δεν θα βρίσκεται καθόλου, θα πρέπει να προωθούνται σε μεγάλα νοσοκομειακά κέντρα. Και έτσι θα διαβαίνουν οι μέρες του γιατρού, οι μήνες, τα χρόνια, μέχρι που θα φτάσει και η μέρα που θα τερματίσει ευδοκίμως την καρριέρα του, θα αποσυρθεί απ΄το επάγγελμα - ή μάλλον το λειτούργημα - και θα βγεί στη σύνταξη.
Είναι έτσι εύκολη και απλή η δουλειά του γιατρού ; Ασφαλώς και δεν είναι. Υπάρχει μεγάλη, τεράστια ευθύνη στην άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. ( Η λειτουργήματος, αν προτιμάτε ). Κάθε φορά που ο γιατρός αποφαίνεται για την περίπτωση του αρρώστου του, κάθε φορά δηλαδή που βάζει μιά διάγνωση για το περιστατικό, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει έξω στις εκτιμήσεις του, να οδηγηθεί σε αποτυχία. Μπορεί να αποφύγει τις απότυχίες αυτές ; Οχι, δεν μπορεί, το μόνο που είναι στο χέρι του είναι να περιορίσει τις αποτυχίες του σε κάποιο ανεκτό ποσοστό. Ο γιατρός που δεν έκανε ποτέ του λάθος σε διάγνωση δεν έχει γεννηθεί ακόμα, και μάλλον δεν θα υπάρξει ποτέ. Ο αλάνθαστος γιατρός, βρίσκεται μόνο στη φαντασία των ανθρώπων, στην πραγματικότητα είναι αδύνατον ο άνθρωπος που είναι πολλές φορές κουρασμένος, άϋπνος και όχι πάντα στη φόρμα που χρειάζεται, να πετυχαίνει πάντα στις διαγνώσεις του, αυτό είναι παντάπασιν αδύνατον. Γι αυτό έχουν επινοηθεί και οι διαγνωστικοί ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι, που όταν τροφοδοτούνται κατάλληλα με τα απαραίτητα στοιχεία, σου βάζουν τη διάγνωση, όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή, γιατί ως γνωστόν τα ηλεκτρονικά μηχανήματα δεν κουράζονται ποτέ, δεν έχουν ανάγκη από ύπνο για να αναλάβουν τις δυνάμεις τους. Το εν προκειμένω πρόβλημα, είναι ότι τα ιατρικοί αυτά κομπιούτερς είναι πανάκριβα, δεν νομίζω ότι ένα Ελληνικό νοσοκομείο μπορεί να εφοδιαστεί με ένα τέτοιο μηχάνημα.
Φυσικά, ο νεαρός που μπαίνει στο Πανεπιστήμιο, δεν έχει ιδέα για το ποιές ευθύνες θα έχει στο μέλλον, όταν με το καλό θα πάρει το πτυχίο και την ειδικότητά του και θα ριχτεί στη μάχη με την αρρώστεια, το αν θα έχει ένα καθημερινό στρεςς στην άσκηση της δουλειάς του, το φόβο που θα πρέπει να έχει - εφ΄όσον θα πρόκειται για άνθρωπο με ευαίσθητη συνείδηση και όχι επιπόλαιο στη δουλειά του - το φόβο λοιπόν μήπως σημειώσει κά-ποια παταγώδη αποτυχία σε μια διάγνωσή του, και συμβεί κανένα ανεπανόρθωτο. Ισως δεν θα ξέρει ότι μιά γκάφα μεγάλης ολκής θα του φέρει μεγάλη δυσφήμιση, κι αν βρίσκεται σε μιά μικρή πόλη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστο, χώρια οι τύψεις που κάθε γιατρός - που παίζει με τη ζωή των ανθρώπων - πρέπει να έχει.
Βέβαια, κάθε επάγγελμα έχει και τις δικές του ευθύνες, ειδικά όμως το ιατρικό επάγγελμα έχει ιδιαίτερα βαρειές ευθύνες, όποιος δεν μπορεί να τις αντέξει ή να τις αναλάβει, είναι καλύτερα να μην μπεί καθόλου σ΄ αυτό. Και ναι μεν - όπως λένε - τα σφάλματα των γιατρών τα σκεπάζει η γή, όμως η ρήση αυτή δείχνει μόνο μιά χιουμοριστική προσέγγιση του θέματος.Το σφάλμα - και μιλάμε βέβαια για βαρύ σφάλμα - έχει πολύ συχνά βαρύτατες συνέπειες για τον άνθρωπο που εμπιστεύτηκε την υγεία του στο γιατρό, συνέπειες που μπορεί να τον οδηγήσουν στον άλλο κόσμο.
Αλλά δεν πρέπει να τρομοκρατούμε τους νέους που αποφασίζουν- χωρίς να γνωρίζουν απ΄τα πριν τις ευθύνες που αναλαμβάνουν - να επιλέγουν την επιστήμη αυτή, την κορυφαία αυτή επιστήμη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποφεύγουν -στο μέτρο του δυνατού -τις γκάφες που παραμονεύουν σε κάθε βήμα τους. Ενας τρόπος είναι να έχουν καλά εμπεδωμένες τις γνώσεις που απέκτησαν στη διάρκεια των σπουδών τους. Ενας ακόμα πιό αποτελεσματικός τρόπος, που όμως δεν αποκτάται, είναι σύμφυτος με τον άνθρωπο, είναι να έχουν
αληθινή κ ρ ί σ η, έτσι ώστε με βάση αυτή να μπορούν να αξιοποιούν και τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει.
Ο άνθρωπος που θα αποφασίσει να ασχοληθεί με τα προβλήματα υγείας των άλλων, πρέπει να είναι σοβαρός στη δουλειά του, η επιπολαιότητα δεν συγχωρείται σε καμμιά περίπτωση. Είναι ολοφάνερο ότι όσο πιο επιπόλαιος είναι ο γιατρός, τόσο περισσότερα και βαρύτερα σφαλματα θα κάνει, αυτό είναι και ηλίου φαεινότερο. Ο γιατρός που παρακολουθεί έναν άρρωστο, πρέπει να παίρνει υπ΄όψιν του όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να υπάρχουν στη συγκεκριμένη ασθένειά του,
να μην θεωρεί σαν δεδομένη μια πρόχειρη και προσωρινή διάγνωση που έβαλε, αλλά να έχει κατά νούν - χωρίς βέβαια να τα αναφέρει και στον ασθενή του - και άλλα ενδεχόμενα, άλλες πιθανές εκδοχές. Να μην είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος ως προς το θέμα της διάγνωσής του, γιατί έτσι συχνά θα βρεθεί προ δυσαρέστων εκπλήξεων. Ο καθηγητής Δάμων Βασιλείου, στο κλασσικό του σύγγραμα « Διαγνωστική μεθοδολογία και διαφορική διαγνωστική » που εκδόθηκε το 1957, γράφει σχεδόν επί λέξει : « Η άσκηση αισιοδόξου ιατρικής, αποτελεί βαρύτατο ιατρικό σφάλμα ».
Πριν εκατό περίπου χρόνια, γράφτηκε ένα σατιρικό επιτάφιο επίγραμμα - από τον Βηλαρά ή τον Σκόκο - για κάποιο φανταστικό βέβαια γιατρό Γεώργιο, που έλεγε :

« Α υ τ ό ς π ο υ τ ο ά ν θ ρ ώ π ι ν ο
δ ο λ ο φ ο ν ο ύ σ ε γ έ ν ο ς,
ο ι α τ ρ ό ς Γ ε ώ ρ γ ι ο ς,
ε δ ώ ε ί ν α ι θ α μ μ έ ν ο ς.
Φ υ λ ά ξ ο υ, μ η ν τ ο ν δ έ χ ε σ α ι
σ τ ο ν Α δ η, Π ε ρ σ ε φ ό ν η,
ε ι ν΄ ι κ α ν ό ς κ α ι τ ο υ ς ν ε κ ρ ο ύ ς,
ν α ξ α ν α θ α ν α τ ώ ν ε ι ».

Ο ποιητής που έγραψε αυτό το επίγραμμα, ήταν ίσως λίγο περισσότερο απ΄ότι έπρεπε δηκτικός στην αναφορά του αυτή. Πρέπει όμως να έχουμε υπ΄όψιν, ότι την εποχή που γράφτηκε το επιτύμβιο αυτό, η ιατρική επιστήμη περιοριζόταν απλώς στο να βάζει διαγνώσεις,
αυτή ήταν σχεδόν πάντα η επιτυχία ενός γιατρού, η σωστή διάγνωση. Τα θεραπευτικά μέσα ήσαν σχεδόν ανύπαρκτα, αποτελεσματική φαρμακευτική θεραπεία δεν υπήρχε τότε, και μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούσε να γίνει μιά επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση. Αλλά σε τι μπορεί να ωφελήσει μιά απόλυτα επιτυχημένη διάγνωση, αν δεν υπάρχει καμμιά αποτελεσματική μέθοδος θεραπείας ;
Γι αυτό ας μην συγκρίνουμε τους γιατρούς των παλιών εποχών - ακόμα και αυτούς που ασκούσαν το επάγγελμα πριν από εξήντα ή εβδομήντα χρόνια - με τους σύγχρονους θεράποντες του Ασκληπιού, γιατί τόσο τα διαγνωστικά, όσο και τα θεραπευτικά μέσα των δυό αυτών εποχών, διαφέρουν διαμετρικά μεταξύ τους. Η διαφορά ανάμεσα στις δυό αυτές εποχές είναι τέτοια, που θα μπορούσε να αποδοθεί με το λαϊκό ρητό : « Άλλο ναύτης, άλλο ράφτης ». Για να λέμε και του στραβού το δίκαιο.