ΕΙΧΕ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ανοίγεις την τηλεόραση για να ακούσεις τι γίνεται σ΄ όλον τον κόσμο, αυτό που λένε οι Τούρκοι : « Νέ ολούρ, νέ ολμάζ », δηλαδή -κατά ακριβή μετάφραση : « Τι γίνεται, τι δεν γίνεται ». Και αυτά που ακούς - σχεδόν όλα - είναι ένα αστυνομικό δελτίο. Ενας εμπρησμός, δυό ληστείες τραπεζών, ένα έγκλημα ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ ανθρώπων της νύχτας, ( φαίνεται ότι οι άνθρωποι της ημέρας δεν έχουν μεταξύ τους λογαριασμούς για ξεκαθάρισμα ), μερικά τροχαία - που δυστυχώς είναι ένας καθημερινός πόλεμος των δρόμων -μιά πατροκτονία ή μητροκτονία ή βρεφοκτονία, μιά εισβολή σε ένα καφενείο ενός χωριού από έναν αγρότη οπλισμένο με ένα κυνηγετικό όπλο που θερίζει τους θαμώνες του καφενείου και μετά πηγαίνει ήσυχος στο σπίτι του να δεί τηλεόραση - ο άνθρωπος είχε προηγουμένως ψυχολογικά προβλήματα, γιατί κανείς κανονικός άνθρωπος δεν μπαίνει σε καφενείο και πυροβολεί αδιακρίτως κατά παντός ευρισκομένου σ΄αυτό - μιά βεντέττα στην Κρήτη και διάφορα άλλα παρόμοια.
Υπάρχουν και μερικές κάπως καλές ειδήσεις. Ενας ξυλοδαρμός γυναίκας απ΄τον άνδρα της που την ανάγκασε να νοσηλευθεί σε Νοσοκομείο. Μιά απάτη με πλαστά χαρτονομίσματα - κατά προτίμηση δολλάρια - μιά πυρκαγιά σε δάσος της Αττικής που το έβαλαν στο μάτι κάποιοι καταπατητές, μιά διαδήλωση στην οποία παρεισέφρυσαν αναρχικά στοιχεία που συνεπλάκησαν με τους αστυνομικούς των ΕΚΑΜ, ένα πλοίο της γραμμής των Κυκλάδων που προσάραξε σε ύφαλο, ένα τεράστιο ψάρι που το έπιασαν ψαράδες στο Σαρωνικό, μιά χελώνα Καρέτα Καρέτα που βρέθηκε τραυματισμένη από την προπέλλα ενός κόττερου, μιά διαμαρτυρία οικολογικής οργάνωσης γιατί δεν λαμβάνονται μέτρα για τη διάσωση των λύκων, (ποιός θα τρώει τα πρόβατα αν δεν υπάρχουν λύκοι ; ), μερικές διαρρήξεις σε διαμερίσματα, σύλληψη εμπόρων ναρκωτικών που ήσαν κρυμμένα μέσα σε διπλοτοιχωματικές κρύπτες σε φορτηγό αυτοκίνητο που ερχόταν απ΄την Αλβανία, αλλά που τα ανακάλυψαν οι ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι, και μερικές ακόμα ειδήσεις ποικίλου περιεχο-μένου.
Πάντως, το κύριο μέρος του δελτίου ειδήσεων αφορά εγκληματικές πράξεις τις οποίες έκαναν διάφοροι άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων, και που όλοι τους - ανεξάρτητα από το μορφωτικό τους επιπεδο, την οικονομική τους κατάσταση, την οικο-
γένεια από την οποία προέρχονται, το επάγγελμά τους και διάφορες άλλες παραμέτρους - έχουν κάτι το κοινό, όλοι τους είχαν πρωτύτερα - έτσι τουλάχιστον αναφέρεται - ψυχολογικά προβλήματα, μερικοί μάλιστα είχαν νοσηλευθεί στο πρόσφατο ή απώτερο παρελθόν σε ψυχιατρεία ή σε ψυχιατρικές κλινικές.
Φαίνεται από την επισήμανση αυτή, ότι ένα μεγάλο ποσοστό από τους σημερινούς ανθρώπους ανέξάρτητα από ηλικία, παρουσιάζει διαταραχές του ψυχισμού και μάλιστα έντονες, που φτάνουν μέχρι το βαθμό που οδηγεί σε έκνομες πράξεις. Τα άτομα αυτά υπήρχαν πάντοτε, αυτό το ξέραμε από πολύ καιρό πριν, ίσως θα ήταν πιό σωστό να πούμε ότι δύσκολα έβρισκες και βρίσκεις ανθρώπους που να μην έχουν κάποια ανωμαλία στον ψυχικό τους κόσμο. Ο καθένας μας -έλεγαν - έχει και την τρέλλα του. Εκείνο για το οποίο μπορούμε να πούμε ότι είναι σχεδόν σίγουρο, είναι ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων πάσχει από παράνοια έστω και πολύ ελαφριάς μορφής, και όταν μιλάμε για ψυχολογικά προβλήματα που έχουν οι δράστες των εγκληματικών πράξεων που μας λένε τα δελτία ειδήσεων, θα πρέπει κυρίως να εν-
νοούμε τις παρανοϊκές ιδέες που τους κατατρύχουν, ακριβώς σαν να επρόκειτο για έμμονες ιδέες, που είναι ταυτόσημες σχεδόν με τις παρα-
νοϊκές.
Μπορούμε άραγε να διακρίνουμε σε έναν άνθρωπο αν έχει πα-
ρανοϊκές ιδέες, αν έχει τέτοιου είδους ψυχολογικές διαταραχές που να τον καθιστούν επικίνδυνο για τον εαυτό του και για τους άλλους ; το ερώτημα έχει πολύ μεγάλη σημασία, γιατί αν μπορούσαμε να ξεχω-
ρίζουμε αυτού του τύπου τα άτομα, ίσως θα καταφέρναμε να προ-
λάβουμε μερικές τουλάχιστον από τις ακραίες συμπεριφορές τους. Όμως η απάντηση νομίζω ότι είναι αρνητική. Τα άτομα αυτά έχουν τέτοια συμπεριφορά - τα περισσότερα - που δεν σε βάζει σε καμμιά υποψία ότι μπορεί να έχουν κάποια ψυχική ανωμαλία. Κυκλοφορούν ανάμεσά μας σαν τέλεια φυσιολογικά άτομα, δεν δείχνουν τίποτε απολύτως ανώμαλο κάτω από φυσιολογικές συνθήκες.
Αλλά οι συνθήκες δεν είναι πάντοτε ομαλές, και κάποια φορά ίσως πέσουμε στην περίπτωση μιάς ανώμαλης κατάστασης, ενός διαπληκτι-
σμού, ενός μεγάλου εκνευρισμού από σημαντική ή ασήμαντη αιτία, μιά έντονη συζήτηση πολιτική ή άλλου είδους, κάτι τέλος πάντων που μας κάμνει να « βγούμε έξω απ΄τα ρούχα μας ». Σε μιά τέτοια περί-
πτωση μπορεί να διαπιστώσουμε μιά συμπεριφορά που δεν την περιμέ-
ναμε από τον συγκεκριμμένο ανθρωπο, να δούμε κάποιες απόψεις του που είναι εκτός της συνήθους λογικής, τις ιδέες τις έμμονες για τις οποίες έγινε ήδη αναφορά. Και με λίγα λόγια να καταλάβουμε ότι ο ανθρωπος δεν είναι « εν τάξει », κάποια βίδα έχει χαλασμένη κατά το κοινώς λεγόμενο.
Μερικές φορές οι παρανοϊκές ιδέες συνυπάρχουν με άλλες ψυχο-
πάθειες, ή αποτελούν μέρος των συμπτωμάτων άλλης κατάστασης, όπως - συνήθως - της σχιζοφρένειας, της οποίας ένα χαρακτηριστικό μεταξύ άλλων είναι και οι παρανοϊκές ιδέες, και μάλιστα ιδέες μεγα-
λείου. Ένα απλό παράδειγμα εκδηλωμένης σχιζοφρένειας με παρανοϊκές ιδέες μεγαλείου : « Εχω μεγάλη περιουσία, είκοσι βαγόνια χρυσές λί-
ρες, κι αυτές είναι μόνο οι τόκοι της περιουσίας μου ». Λέει αυτά, περ-
νούν λίγα λεπτά, και ξαφνικά λέει : « Μού δίνεις ένα τσιγάρο, είμαι άφραγκος ξέρεις ».
Μιάς και αναφερθήκαμε στην παράνοια, μπορούμε να προσθέσουμε και μερικά ακόμα σχετικά με διάφορα πρόσωπα της παλιάς και της νέας ιστορίας. Ένα πρόσωπο που μας είναι γνωστό από την Παλαιά Διαθήκη, είναι ο πρώτος βασιλιάς του Ισραήλ, ο Σαούλ,που έμεινε στο θρόνο επί περίπου σαράντα χρόνια, μεταξύ 1050 και 1010 π.Χ. ( Οι Εβ-
ραίοι συγγραφείς συνήθιζαν να στρογγυλοποιούν τους αριθμούς σε πολλές περιπτώσεις ). Ο Σαούλ λοιπόν, μετά από κάποιο διάστημα της βασιλείας του, άρχισε να δείχνει σαφή σημεία σχιζοφρένειας, τα οποία συνδυαζόντουσαν με έντονες και έμμονες ιδέες καταδίωξης. Είχε
την έμμονη ιδέα ότι ο Δαβίδ του ροκάνιζε τα θεμέλια του θρόνου. Αυτή η κατάσταση όσο πήγαινε και χειροτέρευε, έβαλε σαν σκοπό της ζωής του να κυνηγήσει και να εξοντώσει τον υποτιθέμενο μνηστήρα του θρόνου του.
Παρανοϊκή συμπεριφορά θα μπορούσαμε να βρούμε και σε άλλα πρόσωπα του αρχαίου κόσμου αν μελετούσαμε καλά τον χαρακτήρα τους. Πιστεύω - κι όποιος διαφωνεί, δικαίωμά του, δημοκρατικοί άν-
θρωποι είμαστε, ο καθένας έχει τις απόψεις του - ότι ο Αλέξανδρος ο Μέγας είχε από κάποιο σημείο και ύστερα τέτοιες παρανοϊκές ιδέες, συνδυαζόμενες με ιδέες καταδίωξης, έτσι τουλάχιστον τον παρουσιά-
ζουν μερικοί ιστορικοί στα τελευταία χρόνια του, παραθέτοντας και τα ανάλογα γεγονότα που στηρίζουν αυτή την άποψη. Ενας από αυτούς, είναι και ο Ψευδοκαλλισθένης, που όμως ίσως είναι και « ψέυτης ».
Παρανοϊκές ιδέες αναπτύσσονται συχνά σε βασιλιάδες παλαιού τύπου, σε δικτάτορες, και γενικά σε ηγέτες κρατών που υποψιάζονται ότι κάποιος ή κάποιοι συνομωτούν έναντίον τους για να τους ανατρέ-
ψουν. Αρκετοί τέτοιοι πρέπει να ήσαν στη Βυζαντινή αυτόκρατορία. Στη σύγχρονη ιστορία, γνωρίζουμε την παράνοια που είχε ο Αδόλφος Χί-
τλερ, ο Μπενίτο Μουσσολίνι, ο Ιωσήφ Στάλιν, ο Σαντάμ Χουσεϊν, οι συνταγματάρχες της 21ης Απριλίου και πολλοί άλλοι του ίδιου τύπου. Αλλά σχιζοφρενικοί πολύ συχνά είναι και οι λεγόμενοι « χαρισματικοί » πολιτικοί, που βλέπουν συνεχώς εχθρούς μέσα στο δικό τους το κόμμα και σπεύδουν να τους διαγράψουν, πολλές φορές διά μέσου της τηλε-
όρασης και χωρίς να τους κλέσουν να απολογηθούν - έστω τυπικά - σε κάποιο πειθαρχικό συμβούλιο. Δεν επιθυμώ να αναφέρω ονόματα, που άλλωστε τα υποψιάζεται ο καθένας.
Αλλά ας γυρίσουμε σ΄αυτούς που αναφέραμε στην αρχή, αυτούς που μας λένε τα δελτία ειδήσεων μετά από μιά εγκληματική τους πρά-
ξη, ότι είχαν ψυχολογικά προβλήματα. Αραγε, έχουν όλοι αυτοί τόσο πολλά ψυχολογικά προβλήματα ώστε να προβούν σε πράξεις που ούτε από ηθική ούτε από νομική άποψη στέκονται για έναν νορμάλ άνθρω-
πο ; Ισως να συμβαίνει αυτό σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά φαίνεται ότι γίνεται κατάχρηση του όρου αυτού τον τελευταίο καιρό. Πρέπει να το-
νισθεί εδώ, ότι όταν υπάρχουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές σε ένα ά-
τομο που διαπράττει μιά αξιόποινη πράξη, και αυτό βεβαιώνεται από ψυχιατρική εξέταση, τότε θεωρείται ότι ο κατηγορούμενος για μια τέ-
τοια πράξη έχει μειωμένη αντίληψη της πράξης του, και ότι εν μέρει τουλάχιστον - και κάποτε ολοκληρωτικά - ισχύει γι αυτόν το λεγόμε-
νο « ακαταλόγιστο », θεωρείται ψυχοπαθής και δεν μπορεί να προ-
σαχθεί σε δικαστήριο. Δίνεται εντολή να κλειστεί σε ψυχιατρείο, αυτό μόνο.
Το ακαταλόγιστο για μιά έκνομη πράξη υπήρχε πάντοτε, τουλά-χιστον τον τελευταίο αιώνα. Πάντως, ο αριθμός των ανθρώπων που τους αναγνωρίζεται ότι εγκληματούν επειδή είχαν ψυχολογικά προβλή-
ματα, έχει γίνει υπερβολικά μεγάλος. Αν αυτή η διαπίστωση ανταποκρί-
νεται στην αλήθεια, τότε πρέπει το ζήτημα να εξετασθεί σοβαρά από κοινωνιολόγους και άλλους ειδικούς. Είναι πιθανόν ότι οι σημερινές συνθήκες ζωής στις δυτικές κοινωνίες, πρέπει να παίζουν έναν καθο-
ριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτών των παρεκκλίσεων από τον φυ-
σιολογικό ψυχισμό. Αλλά νομίζω, ότι μέχρι τα τώρα, κανένας δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά και υπεύθυνα με το θέμα αυτό, εκτός κι αν γίνονται έρευνες που δεν έχω υπ΄ όψιν μου.
Αλλά τώρα μου ήλθε μιά φαεινή ιδέα : Ολοι οι διαπράττοντες τα διάφορα ποινικά αδικήματα, περιλαμβανομένων και των εγκλημάτων κατά της ζωής, κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είτε είναι ψυχοπαθείς είτε έχουν μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση. Λοιπόν, είναι λογικό να μην τους καταλογίζεται ευθύνη, να έχουν - εν μέρει τουλάχιστον - το νομικό ακαταλόγιστο. Συνεπώς, δεν θα πρέπει να προσάγονται σε δίκη ως ψυχικά φορτισμένοι, αλλά να οδηγούνται σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Ακόμα και για τους κλέφτες πρέπει να ισχύει αυτή η διαδικασία. Αν κά-
ποιος που κλέβει το κάνει επειδή έχει απόλυτη ανάγκη γιατί πεινά, εί-
ναι φανερό ότι η πείνα τού δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα. Αν πάλι δεν πεινά, δεν έχει ανάγκη από τα χρήματα ή ότι άλλο έχει κλέ-
ψει, και τότε πρόκειται για « βίτσιο » που αποτελεί κι αυτό μιά ψυχικά ανώμαλη κατάσταση.
Αν κάποιος έχει κάνει φόνο « εν βρασμώ ψυχής » όπως τον έλε-
γαν κάποτε, τότε κι αυτός ο άνθρωπος, την ώρα του εγκλήματος δεν ήταν σε φυσιολογική ψυχική κατάσταση, ήταν εκτός εαυτού, συνεπώς σε μια κρίση παροδικής τρέλλας. Ομοίως θα μπορούσαμε να βρούμε ανώμαλα ψυχικά βιώματα σε όλους τους κακοποιούς που είχαν άσχημη παιδική ηλικία, ή κακές εμπειρίες στην εφηβεία, και γενικά θα μπορού-
σαμε να πούμε ότι κανείς ψυχικά ισορροπημένος άνθρωπος δεν θα κά-
νει ένα οποιοδήποτε αδίκημα, από το πιό ελαφρό μεχρι το πιό απεχθές.
Γι αυτό τον λόγο, κάμνω μιά πρόταση που θα ήταν καλό να την εξετάσουν σοβαρά οι νομικοί και οι εγκληματολόγοι. Εφ΄ όσον το έγ-
κλημα γίνεται σχεδόν πάντα - έτσι μας λένε τουλάχιστον τα δελτία ει-
δήσεων- από ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ψυχικά ή ψυχολογικά προβλήματα, να καταργηθούν τα δικαστήρια, να καταργηθούν οι φυλα-
κές, οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, που όλα αυτά μας κοστίζουν πολλά χρήματα από τον προϋπολογισμό, και να κλείνονται όλοι ανεξαιρέτως οι παραβάτες του νόμου - είπαμε ότι έχουν διάφορα ψυχολογικά προ-
βλήματα όλοι τους - σε ψυχιατρεία. Τα οποία πρέπει να πολλαπλα-σιαστούν σε αριθμό, ούτως ώστε να μπορούν να περιλάβουν το μισό τουλάχιστον πληθυσμό της χώρας. Εσείς τι γνώμη έχετε επ΄ αυτού ; Νομίζω ότι δεν θα συμφωνήσετε, είστε υπέρ της παραδοσιακής απονο-
μής της δικαιοσύνης, έτσι δεν είναι ;