R Ε S, N O N V E R B A !

R E S, N O N V E R B A !

Είναι νύχτα, έχει βραδυάσει πριν από αρκετή ώρα. Η πλατεία είναι γεμάτη κόσμο, ένα τσούρμο από ανθρώπους, που συνωστίζονται μέσα στο χώρο αυτό, κάτω από τα φώτα και τους προβολείς που δίνουν ένα εορταστικό χρώμα στη σύναξη. Και που κρατούν στα χέρια τους - όχι όλοι βέβαια - μικρές σημαιούλες ενός συγκεκριμένου χρώματος, που τις κουνούν προς πάσαν κατεύθυνσιν. Πανηγυρική ατμόσφαιρα επικρατεί στο χώρο της πλατείας, ζητωκραυγές ακούγονται μόλις ακουστεί ένα σύνθημα από τα μεγάφωνα που είναι στημένα σε κατάλληλα σημεία. Ενθουσιασμός μέγας από τη μιά άκρη ως την άλλη του ανοιχτού αυτού χώρου. Ολοι περιμένουν κάτι ή μάλλον κάποιον, να εμφανιστεί κάπου εκεί ψηλά, ψηλότερα από το μέγα πλήθος των ανθρώπων. ( Που φαίνεται να έχει και μέγα πάθος ).
Και ιδού, σε μερικά λεπτά, κάνει την εμφάνισή του στον εξώστη ενός κτιρίου της πλατείας ένας άνθρωπος, περιστοιχιζόμενος από μιά ομάδα μερικών άλλων ανθρώπων που όπως φαίνεται είναι συνοδοί του. Το πλήθος που είναι μαζεμένο κάτω στην πλατεία, ξεσπά σε ουρανομήκεις ζητωκραυγές και αλλαλαγμούς, μόλις βλέπει ότι έχει βγή στο μπαλκόνι αυτό το πρόσωπο, που όπως φαίνεται, με πολύ μεγάλη ανυπομονησία περίμενε να κάνει την εμφάνισή του εδώ και αρκετή ώρα, στο διάστημα της οποίας αναμονής, ακουγόντουσαν από τα με-γάφωνα της πλατείας, τραγούδια και μουσικές.
Ο άνθρωπός μας, στέκεται σε λίγα δευτερόλεπτα μπροστά σε ένα μικρόφωνο, και αρχίζει να μιλά προς το συγκεντρωμένο πλήθος. Κάθε λίγα δευτερόλεπτα, σταματά, και τότε θύελλα από χειροκροτήματα και καινούργιες ζητωκραυγές γεμίζουν την ατμόσφαιρα. Μόλις κατάλα-γιάζει ο θόρυβος αυτός και ο ορυμαγδός, ξαναρχίζει να μιλά, κουνώντας συγχρόνως τα χέρια του πότε προς τα πάνω, πότε προς τα πλάγια - αυτό ξεχάσαμε να το πούμε εξ αρχής - και πάλι σταματά για λίγο, για να επαναληφθεί ο ίδιος κύκλος επευφημιών και ζητωκραυγών. Κι αυτό θα συνεχιστεί επί μισή και πλέον ώρα, στο διάστημα της οποίας ο ομιλητής, απευθυνόμενος προς το συγκεντρωμένο πλήθος, χρησιμοποιεί συνεχώς και αδιαλείπτως τον μέλλοντα χρόνο του ρήματος, που στη νεοελληνική γλώσσα - ως γνωστόν - αρχίζει με το μόριο « θα », που ακολουθείται από το ρήμα. Και σε λίγο, θα τελείωσει αυτή η μεγαλειώδης ομιλία, και σιγά σιγά ο κόσμος θα αρχίσει να αποσύρεται από το χώρο αυτό, κουνώντας τις σημαιούλες, χαρούμενος και ευτυχισμένος.
Όπως είπαμε ήδη, ο άνθρωπος που ήταν στημένος στο μπαλκόνι μπροστά στο μικρόφωνο, μιλούσε συνέχεια σε χρόνο μέλλοντα, άλλους χρόνους δεν φαίνεται να χρησιμοποιούσε. Τί εννοούμε όταν μιλάμε σ΄αυτόν τον χρόνο, που αναφέρεται - σε κάθε περίπτωση - στο μέλλον, κοντινό ή απώτερο ; Ότι υποσχόμαστε με κάποιο τρόπο να κάνουμε κάτι, να ενεργήσουμε κατά ένα συγκεκριμένο σχέδιο, να πραγματοποιήσουμε μιά επιδίωξη που έχουμε, είτε για τον εαυτό μας, είτε για άλλους. Αυτά σημαίνει με λίγα λόγια ο μέλλων χρόνος σε όλα τα μήκη και πλάτη της γής.
Είναι βέβαια περιττό, αλλά θα το πούμε, πρόκειται για ένα πολιτικό, που είτε είναι αρχηγός ενός πολιτικού κόμματος, ή ένα υψηλόβαθμο στέλεχος, τα δευτερεύοντα πρόσωπα - οι κομπάρσοι - δεν παίρνουν μέρος σ΄ αυτού του είδους τις θεατρικές παραστάσεις, μένουν μακρυά από τα μπαλκόνια και τις ζητωκραυγές του πλήθους. Και όλη ετούτη η φασαρία και η χλαπαταγή, γίνεται για έναν και μοναδικό λόγο : Σε λίγες μέρες ή εβδομάδες, έρχεται η μέρα των εθνικών - ή αλλοιώς λεγόμενων βουλευτικών - εκλογών, ( που κάποιοι κακοήθεις τις αποκαλούν « βολευτικές » εκλογές ) που ο καταστικός χάρτης της χώρας, το Σύνταγμα, επιτάσσει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Και που θα δώσουν στον τόπο την καινούργια του κυβέρνηση, πρωθυπουργό, υπουργούς, αναπληρωτές υπουργούς, υφυπουργούς και τους υπολοιπους παρατρεχάμενους.
Σε κάθε χώρα του κόσμου που έχει δημοκρατικό - εκτός παρενθέσεως βέβαια - πολίτευμα, και όπου γίνονται γνήσιες και ανόθευτες εκλογές, και όχι « στημένες » ( όπως συμβαίνει με αρκετά παιχνίδια ελληνικών ποδοσφαιρικών ομάδων ), υπάρχουν δυό είδη πολιτικών κομμάτων. Τα λεγόμενα « κόμματα εξουσίας » - όρος μάλλον αδόκιμος, εξουσία ασκεί ο αφέντης στο δούλο του, ο αυτοκράτορας στους υπηκόους του - που διεκδικούν την πρώτη και νικητήρια θέση στην εκλογική μάχη, και που είναι σχεδόν σε όλες τις χώρες του « πεπολιτισμένου » κόσμου, δυό μονάχα. Και πότε είναι το ένα υπεύθυνο για τη διακυβέρνηση της χώρας, και το άλλο στην αντιπολίτευση, και πότε το αντίστροφο. Και υπάρχουν και τα λεγόμενα « μικρά » κόμματα - που μπορεί να είναι πολλά ή αρκετά - και που δεν έχουν βλέψεις για την εξουσία, ζητούν απλώς ή να μπούνε στη βουλή, ή να παίξουν ρόλο στηρίγματος σε μιά κυβέρνηση που δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία, ή να αποτελέσουν μέλος μιάς κυβέρνησης συνασπισμού κομμάτων. ( Αυτό το τελευταίο, σε χώρες που έχουν αναλογικά εκλογικά συστήματα ).
Οι αρχηγοί των μικρών αυτών κομμάτων, δεν χρησιμοποιούν καθόλου τον μέλλοντα χρόνο. Γιατί θα έπρεπε να το κάνουν αυτό ; Μήπως θα πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και θα υποχρεωθούν έτσι να πραγματοποιήσουν κάποιες προεκλογικές υποσχέσεις τους ; Οχι βέβαια, την εξουσία, την κυβέρνηση της χώρας, θα τη βλέπουν με το τηλεσκόπιο. Προς τί λοιπόν θα χρησίμευαν οι εξαγγελίες τους, και μήπως θα περίμενε κανείς να τους πιστέψουν οι ακροατές τους αν έδιναν υποσχέσεις που δεν μπορούν να γίνουν με κανένα τρόπο πραγματικότητα ; Ετσι, περιορίζονται να αναπτύσσουν τις θέσεις των κομμάτων τους και το ποιά στάση θα κρατούν στο κοινοβούλιο, πάνω στα διάφορα θέματα.
Οι εκπρόσωποι των κομμάτων εξουσίας, σκέπτονται τελείως διαφορετικά. Η προσπάθειά τους είναι να κερδίσουν το πολύ μικρό ποσοστό των πέντε περίπου τοις εκατό των λεγόμε-νων « κινούμενων » ψηφοφόρων, αυτών δηλαδή που κρίνουν σε κάθε εκλογή το τελικό απότέλεσμα. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι, πιστεύουν ίσως ότι ψηφίζοντας έναν κομματικό σχηματισμό, τον κάμνουν κυβέρνηση. Αν το πιστεύουν αυτό, πλανώνται πλάνην οικτράν. Θα πρέπει να ξέρουν, ότι κάθε πολιτικό κόμμα, έχει έναν πυρήνα σταθερών ψηφοφόρων, οι οποίοι δεν μετακινούνται - πλήν εξαιρέσεων και σε μικρή κλίμακα - από το κόμμα στο οποίο έχουν προσκολληθεί από νεαρή συνήθως ηλικία, όπως συμβαίνει με τους οπαδούς των αθλητικών ομάδων. Υπάρχει όμως πάντοτε και παντού στον κόσμο, και μιά μικρή μερίδα ανθρώπων, που ψηφίζει κάθε φορά το κόμμα που τους φαίνεται ότι στην παρούσα περίσταση, θα είναι το πιό αποτελεσματικό, και σ΄αυτό φυσικά συντελεί και η προσωπικότητα του αρχηγού του κόμματος. Αυτοί λοιπόν οι κινόυμενοι ψηφοφόροι - που δεν είναι « δεμένοι » με κανένα κόμμα - είναι που καθορίζουν ποιός θα είναι ο νικητής των εκλογών.
Για να κερδηθούν αυτοί οι κινούμενοι ψηφοφόροι, επιστρατεύονται από τους ιθύνοντες και τα στρατηγεία των κομμάτων, οι εξαγγελίες που πρέπει να δοθούν στους ψηφοφόρους, προκειμένουν να τους τραβήξουν προς το μέρος τους. Θα τους προσφερθούν πολλές υποσχέσεις με την αναφερθείσα πιό πάνω μέθοδο του « θα », υποσχέσεις όμως που δεν πρέπει να είναι εξωφρενικές, γιατί τότε το πράγμα θα πάει στα όρια του παράλογου, και μάλιστα μπορεί και να τα ξεπεράσει.
Ετσι, οι υποσχέσεις που δίνουν, μπορεί να είναι υπερβολικές ως ένα βαθμό, αλλά στ΄αυτιά των περισσότερων ακροατών τους, μοιάζουν - ή έτσι θέλουν να πιστεύουν λόγω φανατισμού, παρωπίδων και ιδεολογίας - ότι είναι πραγματοποιήσιμες. Φυσικά, ούτε οι ίδιοι οι αρχηγοί των κομμάτων που κάνουν αυτές τις βαρύγδουπες εξαγγελίες, πιστευουν σ΄αυτά που λενε. Δεν λέγω, έχουν τη διάθεση να βελτιώσουν τα πράγματα, αυτό είναι απόλυτα φυσικό, επειδή αν δεν κάνουν τίποτε ή αν η κατάσταση χειροτερέψει, θα τους πάρει το ποτάμι στις επόμενες εκλογές. Αλλά άλλο είναι να θελεις να κάνεις κάποια πράγματα, και άλλο εντελώς είναι το αν μπορείς να τα κάνεις. ( Ή αν θα σου επιτρέψουν κάποιοι άλλοι εξωτερικοί - εξωθεσμικοί καλύτερα να πούμε - παράγοντες να τα κάνεις ).
Αλλά μην φανταστείτε ούτε προς τη στιγμή, ότι αυτοί οι άνθρωποι που μιλάνε από τους εξώστες προς τα πλήθη που συνωστίζονται στις πλατείες, είναι στ΄αλήθεια ψεύτες. Πολύ καλά μπορεί να είναι άνθρωποι εντελώς φιλαλήθεις. Η ανάγκη το φέρνει βλέπετε. Και θυμάμαι τα λόγια ενός Βρεττανού πολιτικού, που έδινε σε παλιά χρόνια τον ορισμό του πρεσβευτή ως εξής : « Πρσβευτής είναι ένας άνθρωπος καθ΄ όλα έντιμος, που τον στέλνει η κυβέρνηση της χώρας του στην πρωτεύουσα μιάς άλλης χώρας, για να λέει ψέμματα ».
Οι άνθρωποι αυτοί ίσως να λένε στον εαυτό τους : « Λοιπόν, χάνουμε τίποτε αν πούμε και μερικά ψέμματα ; Ολοι οι άνθρωποι λένε ψέμματα, αυτό είναι γνωστό, γιατί να μην πούμε και εμείς μερικά ή αρκετά ψεμματάκια, γιατί να χαλάσουμε την πιάτσα ; Εξ άλλου, ο κόσμος που μας ακούει, ξέρει από μακρά πείρα, ότι όταν λ.χ. λέμε πέντε, εννοούμε δύο, είναι εξοικειωμένοι οι άνθρωποι επί τόσες πολλές δεκαετίες που ακούμε προεκλογικές υποσχέσεις, δεν βλάπτει να ακούσουν και μερικές ακόμα ».
Ο άνθρωπος είναι ως γνωστόν, πολύ εύκολα δέκτης του ψεύδους παρά της αλήθειας. Το ψέμμα - γνωστότατο κι αυτό - χαϊδεύει τα αυτιά, ακούγεται σχεδόν πάντα με ούς ευήκοον. Αντίθετα, γνωστότατο επίσης είναι, ότι η αλήθεια δεν ηχεί ευάρεστα στ΄αυτιά. Προκαλεί μάλιστα έντονα συναισθήματα αποστροφής. Το λέει άλλωστε με λακωνικότητα, και το λατινικό ρητό : « V e r i t a s o d i u m p a r i t », όπερ εστί μεθερμηνευόμενον : « Η αλήθεια προκαλεί μίσος ». Ψέμματα ;
Εν μέσω προεκλογικής περιόδου, συμβαίνει μάλιστα και το εξής λογικό παράλογο. Όταν ο ένας πολιτικός αρχηγός υπόσχεται κάποια πράγματα στο λαό, που θα τα εκληρώσει μόλις αναρριχηθεί στο πρωθυπουργικό αξίωμα, ο αντίπαλος του, υπερθεματίζων στο σημείο αυτό, υπόσχεται κάτι παραπάνω από τον πρώτο. Πράγμα που υποχρεώνει τον πρώτο ή να προσπαθήσει να ανατρέψει τους ισχυρισμούς του δεύτερου σαν αδύνατο να πραγματοποιηθούν, ή ακόμα και να ανεβάσει τον πήχυ των υποσχέσεων, προσφέροντας ακόμα περισσότερες υποσχέσεις. Οπότε είναι πιθανό, ότι ο δεύτερος να πλειοδοτήσει ακόμα περαιτέρω, υποσχόμενος λαγούς με πετραχήλια αν τον εκλέξει ο λαός. Γίνεται με άλλα λόγια, ένας αληθινός πλειοδοτικός διαγωνισμός, και όποιος καταφέρει να πείσει τους ακροατές του περί του λόγου του το αληθές - που βέβαια δεν είναι ποτέ αληθές, αυτό είναι ευνόητο - αυτός έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει την εκλογή.
Τέλος πάντων, κάποιος από τους δύο κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει εντός ολίγου την κυβέρνησή του. Ερχεται κατοπιν στη βουλή για να αναπτύξει το πρόγραμμά του, στο οποίο ελάχιστα ή καθόλου δεν περιέχονται οι προεκλογικές εξαγγελίες - αυτές τις πήρε ο άνεμος και έφυγε -και ζητά την ψήφο εμπιστοσύνης της βουλής, η οποία ασμένως του την δίνει, μιάς και διαθέτει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και η καινούργια κυβέρνηση, μπαίνει με φούρια στο κυβερνητικό έργο. ( Στο οποίο όπως είπαμε, δεν γίνεται κενενός είδους αναφορά στα προ των εκλογών λεχθέντα ). Και η κατάσταση συνεχίζεται όπως ήταν και προηγούμένως, ίσως με κάποιες μικρές και επουσιώδεις διαφορές.
Αυτά που είπαμε, ισχύουν βέβαια μόνο για τις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας, οχι για ζητήματα άμυνας και οικονομίας. Αυτούς τους δυό τομείς, τους έχουν αναλάβει από καμμιά εικοσαριά χρόνια, οι συνασπισμοί των οικονομικών κολοσσών της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Αυτοί έχουν το παραδάκι, αυτοί θα πούνε πού πρέπει να γίνει πόλεμος, πού θα γίνουν ειρηνικές διαπραγματεύσεις, ποιοί θα είναι οι σύμμαχοι και ποιοί οι εχθροί. Όπως περίπου συμβαίνει στο πολύκροτο μυθιστόρημα του Τζωρτζ Όργουελλ « 1984 », με τον Μεγάλο Αδελφό να φροντίζει για το εύ ζήν των υπηκόων του. Αλλωστε, είναι γνωστότατη η λαϊκή ρήση : « Η δύναμη στον άνθρωπο, είναι το πορτοφόλι ». Κι αυτοί, το πορτοφόλι το έχουν γεμάτο, το εβδομήντα περίπου τοις εκατό του παγκόσμιου πλούτου είναιι στα χέρια τους, δεν είναι και λίγο πράγμα αυτό το νούμερο.
Αλλά για να ξαναγυρίσουμε στην υποσχεσεολογία, θα πούμε και ένα ιταλικό ρητό, που λέει τα παρακάτω λόγια, και μάλιστα σε ομοιοκαταληξία : « Τ r a i l d i r e e i l f a r e, c΄ e i n m e z z o i l m a r e ». Δηλαδή σε όχι επί λέξει μετάφραση : « Aνάμεσα στο να λέει κανείς και στο να πράττει, υπάρχει ανάμεσά σ΄αυτά τα δύο η θάλασσα ». Και που παραπέμπει σε ένα παλιό, πολύ παλιό λατινικό ρητό , αυτό που υπάρχει στον τίτλο : « R e s , n o n
v e r b a ! ». Δηλαδή : « Ε ρ γ α, ό χ ι λ ό γ ι α ! »
Δεν ξέρω αν ο λόγος που κάμνει τους καινούργιους ανθρώπους, αυτούς που δεν μεγάλωσαν μέσα στα κομματικά πάθη, να απομακρύνονται συνεχώς από τους πολιτικούς και την πολιτική, είναι τα πολλά ψέμματα που ακούνε και που δεν τα πιστεύουνε. Ισως τα ψέμματα δεν έχουν πιά την πέραση που είχαν παλαιότερα. Μπορεί βέβαια να υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δεν τους ξέρω. Θα τους ξέρουν όμως άλλοι, αρμοδιότεροι από μένα.
Ετσι πάντως που τους βλέπω να απομακρύνονται ολοένα από τον πολιτικό με τα ψέμματά του, είναι σαν να μου φαίνεται να ακούω να του λένε το παλιό ρεφραινάκι του ρεμπέτικου εκείνου τραγουδιού :

Ο λ ο « θ α », κ α ι « θ α », κ α ι « θ α »,
π ά ψ ε β ρ ε π α ρ α μ υ θ ά.

Και πιό μεγάλους παραμυθάδες από τους πολιτικούς, όσο κι αν ψάξεις, είναι αδύνατο να βρείς. Αν βρείς έστω και έναν, γράφεσαι αυτόματα στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίννες.