Ο Ν Ο Μ Ο Σ Τ Ο Υ Μ Ε Τ Σ Ν Ι Κ Ω Φ

Ο Ν Ο Μ Ο Σ Τ Ο Υ Μ Ε Τ Σ Ν Ι Κ Ω Φ

Τώρα, ποιός είναι πάλι αυτός ο Μέτσνικωφ ; Μήπως είναι κανένας μαθηματικός, κανένας αστρονόμος ; Μήπως είναι κανένας από τους ηγέτες της Οχτωβριανής επανάστασης της Ρωσίας μαζύ με τον Λένιν, τον Μπουχάριν, τον Τρότσκυ και τους άλλους ; Οχι, δεν είναι τίποτε από αυτά. Πάντως φαίνεται πως είναι Ρώσος, έτσι μοιάζει το όνομά του αν και οποιοσδήποτε Σλάβος θα μπορούσε να έχει ένα τέτοιο όνομα. Λοιπόν, ο Μέτσνικωφ δεν είναι Ρώσος, είναι Ουκρανός, πράγμα που όμως είναι το ίδιο, κι αυτοί πρέπει να θεωρούνται κατά κάποιo τρόπο Ρώσοι, αλλά ας μην χρονοτριβούμε πάνω σ΄ αυτό το θέμα. Ομως δεν είναι ούτε μαθηματικός ούτε αστρονόμος, ούτε επαναστάτης. Εξ άλλου - εκτός από επαναστάτες - οι Ρώσοι δεν έχουν και πολύ σπουδαία παράδοση πάνω στις επιστήμες που αναφέρθηκαν. Εχουν όμως σπουδαία παράδοση πάνω σε μιά άλλη επιστήμη,τη Βιολογία, όπου μάλιστα θεωρούνται πρωτοπόροι. Ο Μέτσνικωφ λοιπόν ήταν βιολόγος, πάει το ξεκαθαρίσαμε αυτό.
Λίγα βιογραφικά στοιχεία δεν θα έβλαπταν εδώ αναφορικά με τον Ρώσο- ή Ουκρανό - αυτό ζωολόγο και βιολόγο. Ο Ηλίας λοιπόν Μέτσνικωφ έζησε ανάμεσα στο 1845 και στο 1916, και τόπος καταγωγής του ήταν η Οδησσός που είναι καπως και Ελληνική πόλη, γιατί εκτός από το ότι ένα πλήθος Ελλήνων κατοικούσε σ΄ αυτήν την πόλη, εκεί είχε ιδρυθεί και η Φιλική Εταιρεία. Ο Ηλίας αυτός υπήρξε κορυφή στον τομέα του, και έγραψε μερικά πολύ σημαντικά συγγράμματα. Από το 1887 και ύστερα διέμενε στο Παρίσι όπου έγινε διευθυντής του Ινστιτούτου Παστέρ. Το 1908, πήρε το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής μαζύ με τον Γερμανοεβραίο Πάουλ Ερλιχ. ( Αυτόν που ανακάλυψε το πρώτο χημειοθεραπευτικό φάρμακο, το Σαλβαρσάν - γνωστό και σαν « 606 » - που αντιμετώπιζε με επιτυχία τη μάστιγα των αιώνων, τη σύφιλη ).
Αυτό που ονομάζω « νόμο του Μέτσνικωφ », είναι μιά θεωρία που διατύπωσε ο Ουκρανός αυτός βιολόγος, και που νομίζω ότι δεν είναι απλώς μιά θεωρία, αλλά μιά πραγματικότητα. Ο Μέτσνικωφ είχε παρατηρήσει ότι όλα τα θηλαστικά - στα οποία όπως ξέρουμε υπάγεται και ο άνθρωπος, αυτό το ζώο - έχουν μιά διάρκεια ζωής επτά φορές μεγαλύτερη από το χρόνο της ανάπτυξής τους. Με λίγα λόγια, να τι ακριβώς λέει ο Μέτσνικωφ : Αν ένα θηλαστικό μεγαλώνει σε μήκος και ύψος επί λ.χ. τρία χρόνια και κατόπιν πάυει να μεγαλώνει, η διάρκεια της ζωής του - εκτός απροόπτου, αρρώστειας ανίατης ή ατυχήματος - θα είναι επταπλάσια σε διάρκεια, δηλαδή είκοσι περίπου χρόνια. Βάσει της θεωρίας αυτής, ο σκύλος που τελειώνει την ανάπτυξή του σε δυό χρόνια, ζεί κατά προσέγγιση δεκατέσσερα χρόνια. Το ίδιο συμβαίνει και με όλα τα άλλα θηλαστικά.
Καλά, θα μου πείτε, αυτό ισχύει και για τον άνθρωπο, πρέπει να ζεί κι αυτός το επταπλάσιο της περιόδου της ανάπτυξής του; Είναι δυνατόν να ζούνε οι άνθρωποι τα εκατόν εικοσιπέντε χρόνια που προβλέπει ο νόμος του Μέτσνικωφ, που σημειωτέον -αν δεν το έχετε προσέξει στην αρχή του χρονικού -έζησε μόνο εβδομήντα ένα χρόνια ; Η απάντησή μου είναι ναι, οπωσδήποτε ναι. Και μάλιστα να περνά ίσως κατά πολύ και την ηλικία αυτή, να φτάνει τα εκατόν πενήντα και πλέον χρόνια.
Πολύ ωραία λοιπόν, και γιατί παρακαλώ δεν μπορεί να φτάσει ούτε τα μισά από αυτά τα χρόνια, τί τον εμποδίζει να ακολουθήσει αυτόν τον νόμο που διατύπωσε ο Ηλίας Μετσνικωφ πριν από σχεδόν ένα αιώνα, γιατί βιάζεται να εγκαταλείψει το μάταιο αυτό κόσμο
τόσο νωρίτερα από το κανονικό ; Ποιά κατάρα τον βαραίνει, ώστε να μην μπορεί να πετύχει αυτό που μιά γάτα ή ένας αδέσποτος σκύλος το πετυχαίνει και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια των γιατρών και των νοσοκομείων που δεν έχει στη διάθεση του ο αδέσποτος ;
Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε εν συντομία και χωρίς να μακρυγορήσουμε, την ανάλυση των αιτίων που εμποδίζουν τον άνθρωπο να ακολουθήσει τις επιταγές του νόμου για
τον οποίο γίνεται λόγος. Είναι φυσικό ότι όσο και να κάνουμε βαθειά την ανάλυσή μας, θα παραλείψουμε αναγκαστικά κάποια ή πολλά στοιχεία που θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε, και καλό θα ήταν να έκαμνε και ο αναγνώστης μιά προσπάθεια να βρεί κι αυτός κάποια επιπρόσθετα τέτοια στοιχεία, σίγουρα θα εύρισκε μερικά.
Θα ήταν ίσως άσκοπο να αναφερθεί - το ξέρουν αυτό όλοι -ότι ο άνθρωπος έχει πολλά βάσανα σ΄αυτή την ζωή, καμμιά φορά μάλιστα τόσο πολλά, που απορεί κανείς πώς τα αντέχει. Περνά τα πρώτα πέντε - έξι χρόνια της ζωής του πλέοντας σε πελάγη απέραντης ευτυχίας. Ως εκεί όμως. Στα έξι του χρόνια, τον στέλνουν θέλει δε θέλει στο σχολείο. Πρέπεινα ξυπνά νωρίς το πρωϊ, ενώ ο ίδιος θέλει να κοιμηθεί καμμιά δυό ώρες παραπάνω, πίεση που είναι καθημερινή, αν αργήσει, ο δάσκαλος θα τον επιπλήξει, θα του βάλει κάποια τιμωρία, θα καλέσει τον κηδεμόνα του και θα του τα ψάλει εξ αμάξης.
Αλλά το πράγμα δεν σταματά εκεί, πρέπει κάθε μέρα να διαβάζει τα μαθήματά του, αν δεν ετοιμαστεί για την επόμενη μέρα θα πάρει χαμηλό βαθμό, οι γονείς του θα του τραβήξουν το αυτί, θα έχει κακά ξεμπερδέματα. Αυτή η ιστορία με το καθημερινό διάβασμα είναι αφάνταστα κουραστική, του σπάζει κυριολεκτικά τα νεύρα, κι από την άλλη μεριά δέν θέλει να είναι απ΄τους τελευταίους στην τάξη, προτιμά να είναι απ΄τους πρώτους, είναι και το φιλότιμο στη μέση. Με τον καθημερινό αυτό εφιάλτη περνούν τα χρόνια της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Επί τη ευκαιρία θα αναφέρω κι ένα νόστιμο απόφθεγμα που είπε κάποτε ένας αμερικανός συγγραφέας : Οι πίθηκοι - είπε ο συγγραφέας μας - θα μπορούσαν να μάθουν γράμματα, αλλά δεν το κάνουν, επειδή ξέρουν ότι θα τους βάλουν να δουλέψουν.
Βγάλαμε το δημοτικό, έρχεται η σειρά της Μέσης εκπαίδευσης. Μεταξύ μας, δεν πρόκειται για εκπαίδευση, πρόκειται για παιδεμό, αυτό είναι όλο. Οι ώρες των μαθημάτων είναι τώρα πολύ περισσότερες, δεν μένει καθόλου ώρα για παιχνίδι ενώ είναι γνωστό ότι γενικώς τα παιχνίδια - πάσης φύσεως - είναι το μόνο ευχάριστο πράγμα για όλες τις ηλικίες. Και εκτός από τα σχολικά μαθήματα, έχουμε και άλλες επιβαρύνσεις. Κάτι τα φροντιστήρια, κάτι οι ξένες γλώσσες, κάτι οι μουσικές σπουδές, άντε τώρα να βρείς κάποια ώρα ησυχίας και περισυλλογής. Ενα είναι βέβαιο : Όλ΄αυτά φθείρουν τον άνθρωπο, τον φθείρουν πολύ, τον κάμνουν να γεράσει πριν την ώρα του, ψέμματα ;
Πάει, τέλειωσε και η Μέση εκπαίδευση, τώρα τί γίνεται ; Ολο και κάτι γίνεται. Θα πάμε σε μιά ανώτερη ή ανώτατη σχολή, άλλα κάμποσα χρόνια, πτυχίο, μετεκπαιδευτικά μαθήματα στο εξωτερικό, ντοκτορά και τα παρόμοια. Επί τέλους τα κάναμε όλα αυτά, αν είμαστε άνδρες θα πάμε και στο στρατό, άλλους δεκαοχτώ μήνες με καψώνια και άλλα βάσανα, πάνε κάποτε κι αυτά. Και τώρα που φτάσαμε σε μιά αρκετή ηλικία, πρέπει να μπούμε στον αγώνα για τον επιούσιο, έναν αγώνα που δεν είναι καθόλου εύκολος, που συνήθως μας τσακίζει ψυχικά και σωματικά.
Τώρα είναι η σειρά να αποκτήσουμε και μιά οικογένεια, δεν θα μείνουμε μαγκούφηδες, μπορεί άλλωστε να αποφύγει κανείς τη φυσική ροπή που έχει ο άνθρωπος - αλλά όχι και τα υπόλοιπα θηλαστικά - να κάμνει οικογένεια, να αποκτά απογόνους και τα συναφή ; Οχι, δεν μπορεί, κι αυτό πρέπει να γίνει. Η οικογένεια θέλει φροντίδα, θέλει και πολλά άλλα που όλοι τα ξέρουμε, οι αγελάδες όμως δεν τα ξέρουν, δεν τα υποψιάζονται καθόλου, κι αυτό τις βοηθά να επαληθέψουν το νόμο του Μέτσνικωφ. Τα χρόνια περνούν το ένα μετά από το άλλο. Η κούραση αθροίζεται, ο καθημερινός μόχθος τσακίζει τον άνθρωπο που έχει μπεί μεσα σε έναν λαβύρινθο, και δεν διαθέτει τον μίτο της Αριάδνης που κάποτε βοήθησε τον Θησέα, τι να κάνει όμως ; Θα χορέψει το χορό που και όλοι οι άλλοι άνθρωποι χορεύουν, είτε τον ξέρουν καλά είτε δεν τον ξέρουν. Εν τω μεταξύ, έχει αρχίσει να χαλάει και η υγεία του, κάτι το τσιγάρο, κάτι το πολύ έντονο καθημερινό άγχος για ασήμαντες αιτίες, κάτι το αυτοκίνητο που τον αναγκάζει να πέφτει σε μιά πλαδαρότητα που τίποτε το καλό δεν υπόσχεται. Αντε τώρα στους γιατρούς, στις δίαιτες - έχουμε βάλει και τα σχετικά κιλά μας - άντε στα φάρμακα και πάει λέγοντας.
Σας είπα τίποτε για την Εφορία ; Οχι, δεν σας είπα, την ξέρετε όμως αυτή την αντιπαθητική κυρία, κάθε τόσο σάς ενοχλεί, σάς έχει γίνει τσιμπούρι. Κι όσο κι αν θέλετε να την ξεχάσετε, αυτή δεν σας ξεχνά ποτέ, σάς είναι μιά πολύ πιστή ερωμένη, από τα « χάδια »
της δεν μπορείτε να απαλλαγείτε. Κάθε τόσο κάμνει αισθητή την παρουσία της με όχι και πολύ διακριτικό τρόπο, κι όπως συμβαίνει με όλες τις ερωμένες, είναι κι αυτή πολύ δαπανηρή.
Όλα αυτά τα ξέρατε και προτού σας τα απαριθμήσω λεπτομερώς. Αλλά θα ξέρετε ακόμα και διάφορα που συμβαίνουν εκτάκτως, και που όχι μόνο μας αυξάνουν τα βάσανα, αλλά και μας βυθίζουν και σε βαθειά θλίψη.Είναι η απώλεια προσφιλών προσώπων που τσακίζει την καρδιά, είναι οι πόλεμοι με τις καταστροφές που φέρνουν μαζύ τους, τις πείνες και τα άλλα δεινά. Όλα αυτά είναι φθορά, αντέχει κανείς όσο του επιτρέπουν οι δυνάμεις του, αλλά αυτές οι δυνάμεις του δεν είναι ανεξάντλητες.
Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν και πολλά άλλα που έχουν παραλειφθεί, και που με λίγη προσπάθεια μπορείτε να βρείτε, όλο και θα ξέρετε κάποια από αυτά. Όταν τα προσθέσετε κι αυτά, θα δείτε ότι ο κατάλογος θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο. Και όταν σκεφθείτε ότι οι γάτες, οι σκύλοι, τα βώδια και τα λοιπά θηλαστικά δεν έχουν τίποτε, απολύτως τίποτε από αυτά τα βάσανα, θα εννοήσετε γιατί ο νόμος του Μέτσνικωφ δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον άνθρωπο.
Παρ΄ όλα αυτά, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που επαληθεύουν το νόμο αυτό και στον άνθρωπο.Σε μια ορεινή περιοχή του Καυκάσου, υπάρχει ή τουλάχιστον υπήρχε μέχρι πρόσφατα μιά φυλή, τα μέλη της οποίας ζούσαν πολύ πέραν των εκατό ετών, μέχρι εκατό πενήντα τέσσερα όπως αναφέρεται σε ημιεπίσημα αρχεία. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν ανεπηρέαστοι από κάθε είδους στενοχώρια - αυτό ήταν ζήτημα νοοτροπίας -παντρεύονταν στα σαράντα τους χρόνια, « επισκέπτονταν » τη γυναίκα τους μιά φορά τον μήνα. Το υπόλοιπο διάστημα έμεναν στο βουνό με τα κοπάδια των ζώων τους, και γενικά ζούσαν κατά τον τρόπο των Πατριαρχών της Παλαιάς Διαθήκης, που όπως αναφέρεται, ήσαν εξαιρετικά μακρόβιοι.
Μπορούμε να αναφέρουμε ακόμα και την περίπτωση του Περουβιανού Περέϊρα, που έζησε στις Περουβιανές Ανδεις επί εκατον εξήντα οκτώ χρόνια, από την εποχή του Ναπολέοντα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του εξήντα αν δεν κάνω λάθος. Αλλά ακόμα και σήμερα, υπάρχουν στον κόσμο άτομα που έχουν ξεπεράσει το όριο των εκατόν είκοσι χρόνων, δηλαδή το όριο που καθορίζει ο νόμος του Ηλία Μέτσνικωφ.
Τι κάμνει αυτά τα άτομα να φτάνουν σ΄ αυτές τις υψηλές ηλικίες που δεν μπορούν να φτάσουν οι συνήθεις άνθρωποι οι o r d i n a r y p e o p l e ; Εχει εξακριβωθεί ότι αυτού του είδους οι άνθρωποι, χαρακτηρίζονται από αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε « απάθεια στα γεγονότα ». Δεν στενοχωρούνται από τίποτε, δεν τους καίγεται καρφί για το τι συμβαίνει στους ίδιους, στις οικογένειές τους, στον υπόλοιπο κόσμο, έχουν μιά στωϊκή αντίληψη για τα πάντα, μ΄ άλλα λόγια συμπεριφέρονται και αισθάνονται ακριβώς όπως και οι αγελάδες. Είναι λοιπόν πολύ φυσικό να « υπακούουν »απόλυτα στον νόμο του Μέτσνικωφ, οι υπόλοιποι όμως άνθρωποι είναι αδύνατον να έχουν τις ίδιες αυτές ιδιότητες και συμπεριφορές.
Ο Μέτσνικωφ είχε προβάλει και μιά άλλη ιδέα του σχετικά με τη μακροζωϊα : Υποστήριζε ότι η κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων γιαουρτιού, αυτού του γαλακτοκομικού προϊόντος που μας έφεραν οι Τούρκοι απ΄ την Κόκκινη Μηλιά, από τα βάθη της Κεντρώας Ασίας, προσθέτει αρκετά χρόνια στον άνθρωπο. ( Τα άλλα θηλαστικά νομίζω ότι δεν τρώνε γιαούρτι ). Πάντως αυτή η θεωρία του περί γιαουρτιού δεν έχει επαληθευτεί μέχρι σήμερα, δεν ξέρουμε καν αν ο ίδιος ο μεγάλος βιολόγος είχε εφαρμόσει τη μέθοδο αυτή στον εαυτό του. Όμως, δεν βλάπτει να την χρησιμοποιήσουμε, δεν ξέρει κανείς τι μπορεί να προκύψει. Και στο κάτω κάτω της γραφής, το γιαούρτι - που μπορεί να μην προσθέτει χρόνια - είναι μιά από τις υγεινότερες τροφές. Και σε μιά περίοδο που οι υγεινές τροφές έχουν τόσο πολύ λιγοστέψει και που δεν ξέρουμε πιά τι πρέπει να τρώμε και τι πρέπει να αποφεύγουμε, το να έχουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο ένα κεσεδάκι γιαούρτι, δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα. Νομίζω ότι δεν θα υπάρχει καμμιά διαφωνία πάνω σ΄αυτό το ζήτημα.