MIA ENΔIAΦΕΡΟΥΣΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

Μ Ι Α Ε Ν Δ Ι Α Φ Ε Ρ Ο Υ Σ Α Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Η

Είναι πολλά πράγματα, που αλλάζουν από καιρού εις καιρόν, από γενιά σε γενιά. Και κάποτε πολύ πιό συχνά και από την αλλαγή των γενιών. « Τα πάντα ρεί », έλεγε ο μεγάλος εκείνος φιλόσοφος από την Ιωνία, ο Ηράκλειτος. Και είχε απόλυτο δίκηο, τίποτε δεν μένει σταθερό στον κόσμο αυτό, σ΄ ολόκληρο μάλιστα το σύμπαν. Κι αφού είναι έτσι τα πραγματα, γιατί να μένουν στάσιμες κάποιες συνήθειες που έχουμε ;
Μα για ποιό πράγμα μιλάμε άραγε ; Πολύ απλά, για την ηλικία στην οποία οι άνθρωποι συνήθιζαν - από χιλιαδες χρόνια εδώ - να κάμνουν οικογένεια, να παύουν να είναι μαγκούφηδες κατά το κοινώς λεγόμενο. Να έλεγε ο άντρας - που αυτός συνήθως έπαιρνε τις πρωτοβουλίες - να σχηματίσει μιά οικογένεια, να αποκτήσει απόγονους και τα άλλα σχετικά.
Φαίνεται ότι επί χιλιετίες, ο σχηματισμός μιάς οικογένειας, γινόταν πολύ νωρίς, πριν καλά καλά ωριμάσουν οι μέλλοντες να έλθουν εις γάμου κοινωνίαν, κατά την παλιά διατύπωση. Στα δεκαοχτώ ο άντρας - που δεν ήταν ακόμα άντρας, ήταν ένας έφηβος - και στα δεκατέσσετρα ή δεκαπέντε η γυναίκα, που κι αυτή δεν ηταν ακόμα γυναίκα, ήταν ένα μικρό κοριτσάκι. Και έτσι πήγαινε η κατάσταση μέχρι πριν από λίγους αιώνες. Μάλιστα, στις αγροτικές περιοχές, οι ηλικίες αυτές παραμείνανε μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες, μέχρι πριν από πενήντα περίπου χρόνια. Ετσι ήταν η κατάσταση, και ήλθε η ώρα και η στιγμή να αλλάξει.
Ας έλθουμε στα δικά μας τώρα, δεν μπορούμε να ξέρουμε τί γίνεται στην Ινδία, στις Αφρικανικές χώρες και σε άλλες περιοχές του κόσμου, οπου άλλες συνθήκες από τις εδώ επικρατούσες υπάρχουν. Λοιπόν, πριν από καμμιά τριανταριά χρόνια, οι ηλικίες αυτές στη χώρα μας, ήσαν εικοσιεφτά χρόνια για τους άντρες, εικοσιδυό για τις γυναίκες. Με πιό ψηλές και πιό χαμηλές ηλικιες για μερικούς, αλλά με μέσο όρο αυτόν που είπαμε.
Επειδή τα πάντα ρεί, και επειδή αλλάξαν οι συνθήκες τα τελευταία χρόναι, αλλάξαν κι οι ηλικίες αυτές. Σταδιακά βέβαια, όχι απότομα. Αλλά σιγά σιγά, πήγαν οι άντρες στα τριανταδυό χρόνια, ανέβηκαν κι οι ηλικιες των γυναικών στα εικοσιεφτά. Γιατί όμως ανέβηκαν αυτοί οι μέσοι όροι ; Δεν μπορεί να έγινε αυτή η αλλαγή, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος. Και όντως, υπήρχε ο λόγος αυτός, που ήταν οι αλλαγές στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του περιβάλλοντος. Καινούργιες λοιπόν συνθήκες, ήσαν οι αιτίες του φαινομένου.
Οι νεαροί των τελευταίων δεκαετιών, πήραν τον ανηφορικό δρόμο των σπουδών σε ανώτερες και ανώτατες σχολές, πράγμα που δεν ήταν σε κάποια σημαντική έκταση τις προηγούμενες δεκαετίες. Όμως, το να ακολουθεί κανείς μιά αρκετών ετών πορεία σε σχολές, και να θέλει να συνεχίσει κατόπιν σε επαγγελματική αποκατάσταση, ήταν ο κύριος λόγος της μεταβολής των ηλικιών δημιουργίας γάμου. Ετσι, οι μεν άντρες πήγαν στα τριανταδύο χρόνια - η στατιστική το επιβεβαιώνει αυτό - και οι γυναίκες στα εικοσιεφτά.
Δεν ήσαν ανώμαλες αυτές οι αλλαγές. Καλές ήσαν και οι ηλικίες αυτές για την λήψη απόφασης δημιουργίας σπιτικού, απόλυτα λογικό είναι αυτό. Μάλιστα, έχει και τα πλεονεκτήματά της αυτή η μετατόπιση των ηλικιών στο σχηματισμό οικογένειας : Οι μέλλοντες να έλθουν « εις γάμου κοινωνίαν » - όπως είπαμε ότι λεγότανε αυτή η φράση - ήσαν πολύ πιό ώριμοι γι αυτή την ενέργεια, πέντε χρόνια παραπάνω σε κάνουν να ωριμάσεις, ψέμματα ;
Η κατάσταση όμως δεν έμεινε εκεί. Πέρασαν καμμιά δεκαπενταριά - είκοσι χρόνια, και άλλη μεταβολή έκανε την εμφάνισή της. Η ηλικία για τους άντρες ανέβηκε - συγά σιγά πάντοτε - στα τριανταεφτά χρόνια, και των γυναικών στα τριανταδυό, πήραν δηλαδή και οι δυό ηλικίες, άλλα πέντε χρόνια παραπάνω. Εφτασε να είναι ένα ζευγάρι υπερώριμων ανθρώπων, που αποφάσιζαν να σχηματίσουν μιά οικογένεια.
Γαιτί αυτή η καινούργια μετατόπιση ; Εκτός από τα μεταπτυχικά που προστέθηκαν στις πανεπιστημιακές σπουδές, τα διάφορα ντοκτοράτα και τα μάστερς, ήλθε και ο παραγοντας ανεργία. Πολύ ωραία, κάνεις όλες αυτές τις σπουδές, παίρνεις και τους τίτλους αυτούς που πολύ χρήσιμοι - υποτίθεται - είναι. Αλλά πρέπει να βρείς και εργασία. Και το να βρείς εργασία σε τούτα τα χρόνια είναι ένα πολύ δύσκολο πράγμα, μ΄όλα τα προσόντα που μπορεί να έχεις. Η ανεργία χτυπά όλες τις πόρτες, ακόμα και των πτυχιούχων και των ντοκτοράδων. Και έ-τσι, πήγαν πιό πάνω οι ηλικίες.
Επειδή οι λόγοι αυτοί, σπουδές και ανεργία, συνέχισαν να υπάρχουν, οι θέσεις εργασίες ήσαν μετρημένες και δεν περίσσευαν, έγινε ανάγκη στην αρχή και μόδα στη συνέχεια, να γίνονται « ανεπίσημοι » και προσωρινοί γάμοι. Αυτοί δηλαδή που συνηθίζεται να ονομάζονται « συμβιώσεις », που βέβαια δεν αποτελούν σχηματισμό οικογένειας, διαλύονται και ξαναγίνονται με άλλα πρόσωπα σε πρώτη ευκαρία. Ευκαιρία που μπορεί να είναι ένας τσακωμός, ένα « ασυμβίβαστο χαρακτήρων », όπως το έλεγαν σε παλιά χρόνια, στην περίπτωση διάλυσης αρραβώνων. Και άλλοι λόγοι, « σε βαρέθηκα », « πολύ μείναμε μαζύ », « καιρός να του δίνουμε » και τα παρόμοια. Όλα αυτά, έκαναν, όχι μόνο να μείνει σταθερά στα χρόνια που είπαμε η ηλικία του γάμου, αλλά και ο ίδιος ο γάμος να αρχίσει να πέφτει σε αριθμούς. Και οι δημιουργούμενες οικογένειες, άρχισαν να παίρνουν ένα δρόμο που δεν τον είχαν και τόσο συχνά πρωτύτερα, τραβούσαν όσο πήγαινε και πιό συχνά σε διάλυση.
Πριν τρία νομίζω χρόνια, έγινε κάτι αρκετά πρωτότυπο σε μιά μικρή επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλαδας, με το μισό πληθυσμό από ότι η δική μας. Και αφορούσε τη συχνότητα των γάμων σε σχέση με το πριν από εικοσι χρόνια παρελθόν, και επίσης και τη συχνότητα των διαζυγίων στο ίδιο διάστημα. Τα αποτελέσματα της στατιστικής αυτής έρευνας, έδειξαν ότι οι μεν γάμοι είχαν κατέβει στο περίπου μισό από ότι πριν την εικοσαετία, τα δε διαζύγια είχαν διπλασιαστεί ή τριπλασιαστεί σε σχέση πάντα με την προηγούμενη εποχή.
Μιάς και έγινε μιά τέτοια στατιστική σε μιά μικρή πόλη της χώρας, σκέφτηκα ότι δεν θα ήταν άσκοπο να γίνει και εδώ κάτι παρόμοιο. Για να πάρω τα στοιχεία που χρειαζόντουσαν, ζήτησα τη βοήθεια φίλης μου δικηγόρου, η οποία μετά προθυμίας έπευσε να τα βρεί. Νομίζω μάλιστα, ότι και την ίδια την ενδιέφερε ζωηρά αυτή η έρευνα. Και λοιπόν, αυτά που βρέθηκαν, ήσαν παρεμφερή με εκείνα που είχαν βρεθεί και στην προηγούμενη περίπτωση. Και τα οποία θα παραθέσω αμέσως παρακάτω.
Στοιχεία σχετικά με τους γάμους που έγιναν πρωτύτερα, δεν δόθηκαν, παρά μόνο για την περασμένη χρονιά, το 2004. Και ήσαν συνολικά στο νομό, εξακόσιοι είκοσι ένας. Από αυτούς, οι τριακόσιοι εβδομήντα ένας, έγιναν στην πόλη μας, και άλλοι διακόσιοι πενήντα στο υπόλοιπο του νομού. Και τώρα, θα πάμε στο θέμα διαζύγιο. Πριν από σαράντα χρόνια και επί δεκαετίες μετά, τα διαζύγια ήσαν μεταξύ τριανταπέντε και σαράντα το χρόνο, και μάλιστα στις δεκαετίες εκείνες οι γάμοι ήσαν πολύ περισσότεροι σε σχέση με τους τωρινούς, συνεπώς και το ποσοστό των διαζυγίων ήταν πολύ πιό μικρό.
Εδώ και καμμιά δεκαριά - δεκαπενταριά χρόνια, ο αριθμός των διαζυγίων, πήρε την ανηφόρα. Αρχικά πήγε στα πενήντα, κατόπιν περίπου στα εξήντα, ύστερα στα εβδομήντα, κατόπιν στα ογδόντα - χονδρικές τιμές είναι αυτές - και στα τελευταία χρόνια πήγε στα ενενήντα. Για να φτάσει την περσινή χρονιά, το μαγικό αριθμό των εκατό ακριβώς διαζυγίων. Και αυτό, σε συνάρτηση βέβαια με τη μεγάλη μείωση των γάμων, πράγμα που σημαίνει, ότι στην πραγματικότητα υπάρχει ένας πενταπλασιασμός περίπου στον αριθμό των διαζυγίων σε σχέση με τις πριν από σαράντα χρόνια εποχές.
Κατά πώς πηγαίνουν τα πράγματα, και σύμφωνα με την τωρινή πορεία τους, θα πρέπει να περιμένουμε και άλλες αλλαγές στα νούμερα. Εν πρώτοις, ο αριθμός των γάμων φαίνεται ότι θα συνεχίσει να ελαττώνεται, κι αυτό επειδή οι συνθήκες που προαναφέρθηκαν, μάλλον θα υπάρχουν και στο μέλλον. Μάλιστα, μπορεί η ταχύτητα μεταβολής, να γίνει μεγαλύτερη, και πιθανόν και οι ηλικίες στις οποίες θα γίνονται οι γάμοι να πάνε ακόμα πιό ψηλά, ας πούμε - υποθετικά βέβαια - στα σαραντα ή σαρανταδύο για τους άντρες, και στα τριανταεφτά ή σαράντα για τις γυναίκες. Αλλά μπορεί να γίνεται λόγος για ενώσεις ατόμων των δύο φύλων, στα σαράντα και τα τριανταεφτά χρόνια, ή και πιό πάνω ακόμα ; Το πράγμα θα καταντήσει τραγέλαφος αν φτάσουμε σ΄αυτές τις ηλικίες.
Οσο για το ποσοστό των γάμων που θα οδηγούνται σε διαζύγιο στα επόμενα χρόνια, στις επόμενες δεκαετίες, καλείται ο αναγνώστης να δώσει τη γνώμη του. Προσωπικά, πολύ μπερδεμένα μου φαίνονται τα πράγματα στον τομέα αυτό. Λέτε να διαλύονται οι μισοί γάμοι στο προσεχές μέλλον ;΄Η και ακόμα πιό πολλοί, αν ακολουθηθεί η ίδια πορεία που έχει δρομολογηθεί τις τελευταίες δεκαετίες ; Ε, λοιπόν, κανένας δεν μπορεί να γίνει προφήτης, άλλωστε προφήτες στην εποχή μας δεν μπορούν να υπάρξουν. Καθώς λέει και η παλιά λαϊκή παροιμία, « πάς μετά Χριστόν προφήτης, γάϊδαρος εστί ».