ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΜΥΑΛΟ, ΕΧΕΙ ΠΟΔΙΑ

Ο Π Ο Ι Ο Σ Ε Χ Ε Ι Μ Υ Α Λ Ο, Ε Χ Ε Ι Π Ο Δ Ι Α

Λάθος, λάθος θα πείτε όλοι εν χορώ, πρόκειται για το γνωστό λαϊκό ρητό που λέει ότι όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια, και που το γράφω παραλλαγμένο, είτε λόγω παραδρομής, είτε σκόπιμα για να θολώσω τα νερά. Οχι, δεν είναι λάθος, δεν υπάρχει ίχνος παραδρομής, ούτε έχω καμμιά πρόθεση να θολώσω τα νερά. Αντίθετα, θέλω να τα κάνω διαφανή, και μάλιστα πολύ διαφανή. Και κάθε άλλη πρόθεση που μπορεί να μου αποδοθεί, είναι εκ του πονηρού, να είμαστε εξηγημένοι..
Είναι ευρύτατα γνωστό και δεν επιδέχεται καμμιά αμφιβολία το γεγονός, ότι οι άνθρωποι έχουν δυό πόδια, εξαιρουμένων βέβαια ελαχίστων που έχουν χάσει το ένα ή και τα δυό τους πόδια από διάφορους λογους. Η μέγιστη πλειοψηφία των ανθρώπων στηρίζεται πάνω σε δυό πόδια. Αυτό δεν ισχύει για τα υπόλοιπα ζώα - όπως βλέπετε, βάζω και τον άνθρωπο ανάμεσα στα ζώα, για πολλούς ανθρώπους αυτό δεν είναι απλό σχήμα λόγου, είναι ατυχώς η αλήθεια, ( που βέβαια δεν την παραδέχονται με καμμιά κυβέρνηση ). Λοιπόν, τα ζώα στηρίζονται και περπατούν πάνω σε τέσσερα συνήθως πόδια - αυτό ισχύει για τα ερπετά και τα θηλαστικά - ή σε δυό επίσης πόδια, που διαθέτουν τα πτηνά. Υπάρχουν βέβαια και ζώα που δεν έχουν κανένα πόδι, είναι τα φίδια, τα σκουλήκια και τα ψάρια. Υπάρχουν και οι σαρανταποδαρούσες - που μπορεί να έχουν ακόμα περισσότερα από σαράντα πόδια, στα αγγλικά λέγονται c e n t i p i e d e s, δηλαδή εκατονταποδαρούσες. Τώρα, γιατί άλλα ζώα έχουν τέσσσερα πόδια, άλλα δύο και άλλα κανένα, δεν είναι του παρόντος να το αναλύσουμε, είναι δουλειά των βιολόγων και των ζωολόγων, σ΄εμάς δεν πέφτει λόγος.
Από πρώτη αρχή που παρουσιάστηκε ο άνθρωπος πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη αυτού ( που αργότερα, πολύ αργότερα, βάλθηκε να τον καταστρέψει ), περπατούσε πάνω στα δυό αυτά πόδια του. Αυτά που λένε για τον h o m o e r e c t u s που προηγουμένως πήγαινε πάνω στα τέσσερα και κατόπιν σηκώθηκε στα δύο, και γι αυτό ονομάστηκε e r e c t u s, δηλαδή « όρθιος », δεν φαίνεται να έχουν αποδειχτεί. Αλλά και αν τα αποδείκνυαν, δεν θα άλλαζε καθόλου η κατάσταση. Εμείς ασχολούμαστε με τον άνθρωπο που στέκεται πάνω στα δυό του πόδια, όχι σε κάποιον υποθετικό του πρόγονο που περπατούσε με τα τέσσερα.
Λοιπόν, επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια, αυτό το δίποδο πλάσμα, στεκότανε και βάδιζε στηριζόμενο πάνω σ΄ αυτά τα δυό του πόδια. Και κάθε μέρα, έκαμνε με τα πόδια του αυτά διαδρομές μεγάλες -πολλών χιλιομέτρων - για διάφορους λόγους. Στις πρώτες εποχές, για να φέρει τροφή στην πρωτόγονη κατοικία του, όπου περίμεναν πεινασμένοι η γυναίκα του και τα παιδιά του, ήταν μέγιστη ανάγκη να περπατά πολύ, προκειμένου να μπορεί να διαθρέψει την οικογένειά του. Αργότερα, χρησιμοποίησε τα πόδια του σε πεζοπορίες που δεν είχαν άμεση σχέση με την αναζήτηση τροφής, υπάρχουν κι άλλα πράγματα σ΄αυτόν τον κόσμο εκτός από την τροφή.
Ηλθε και η εποχή που εκτός από τα πόδια του, θα χρησιμοποιούσε και κάποια ζώα για τις μετακινήσεις του. Το πρώτο τέτοιο ζώο, ήταν το υπομονευτικό αλλά κάποτε και πεισματάρικο γαϊδούρι, ένα ζώο που δεν ζητά πολλά και προσφέρει πάρα πολλά στον αφεντικό του. Εκτός από να τον μεταφέρει πάνω στη ράχη του - με ή χωρίς σαμάρι - μπορεί να μεταφέρει και αξιόλογα φορτία που αλλοιώς θα έπρεπε να μετακινηθούν με κάποιο όχημα, πράγμα όχι και τόσο προσιτό στους περισσότερους ανθρώπους των εποχών εκείνων. Αργότερα, προστέθηκαν και το άλογο και το μουλάρι, που είναι μισός γάϊδαρος και μισό άλογο, και είναι ζώο που δεν μπορεί να αφήσει απογόνους. Μπήκαν και οι καμήλες σαν μέσο μεταφοράς ανθρώπων και φορτίων, και μάλιστα κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.
Τα πόδια εξακολούθούσαν επί χιλιάδες χρόνια να αποτελούν το πρώτο και καλύτερο μέσο μετακίνησης των ανθρώπων. Μπορούσαν με αυτά να διανύουν μεγάλες αποστάσεις σε μιά μέρα, ενώ παράλληλα μπορούσαν να συνοδεύουν και τα ζώα σαν μεταφορείς των φορτίων. Ετσι κύλησαν οι αιώνες και οι χιλιετίες. Και μέχρι πρόσφατα, οι άνθρωποι έκαμναν τις μετακινήσεις τους μέσα στις πόλεις τους με τα πόδια, η πεζοπορία τους έπαιρνε αρκετό χρόνο από τις διαθέσιμες ώρες τους. Για παράδειγμα θα αναφερθώ στην κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη μας την εποχή που δεν είχε αστικές συγκοινωνίες, δηλαδή μέχρι τη δεκαετία του 1970 ή λίγο νωρίτερα.
Τους καιρούς εκείνους, υπήρχαν και μέσα μεταφοράς των συμπολιτών μας, αλλά αυτά τα μεταχειριζόντουσαν σε ειδικές περιπτώσεις. Υπήρχαν δυό τρία ταξί, σταθμευμένα μονίμως στην πλατεία και στην αρχή της οδού Βενιζέλου. Υπήρχαν και οι ιππήλατες άμαξες, αυτές που ο λαός αποκαλούσε « παϊτόνια», λέξη που μετέφραζε το γαλλικό P h a e t h o n, δηλαδή « Φαέθων », ο γιός του Απόλλωνα, που κάηκε όταν θέλησε να οδηγήσει το άρμα του ήλιου γύρω από τη γή. Εκτός από τους Φαέθωνες, υπήρχαν και άλλες μάρκες αμαξιών, όπως σήμερα υπάρχουν τα Ρενώ, τα Σιτροέν, τα Φορντ και τα υπόλοιπα.
Όταν ένας συμπολίτης μας έμενε σε έναν συνοικισμό - κοντινό ή μακρυνό - ξεκινούσε από το σπίτι του για να πάει στη δουλειά του, χρησιμοποιώντας τα δυό πόδια του. Του έπαιρνε μισή ώρα, λιγότερο ή περισσότερο, για να φτάσει στον τόπο της εργασίας του, έκαμνε δηλαδή κάπου μεταξύ ενός και δυόμισυ χιλιομέτρων δρόμο γι αυτό το σκοπό. Το μεσημέρι έπρεπε να πάει στο σπίτι για να φάει, και να ξαπλώσει για να ξεκουραστεί. Το απόγευμα, πάλι τα ίδια, άλλο ένα ή ενάμισυ χιλιόμετρο για να ξαναπάει στη δουλειά του- όλα τα απογέυματα ήσαν εργάσιμα - και να γυρίσει με τον ίδιο τρόπο. Όλα αυτά, έκαμναν ένα σύνολο τεσάρων ως δέκα χιλιομέτρων ημερήσια πεζοπορία. Και στην περίπτωση που ξεκινούσε από το Μοναστηράκι - την άλλως λεγόμενη « Τσοπάνκα » - όλη αυτή η ιστορία τραβούσε στα δώδεκα χιλιόμετρα, αλλά σε τέτοιες περιπτώσει μακρών διαδρομών, οι τότε συμπολίτες μας, χρησιμοποιούσαν ένα πολύ πρακτικό και ανέξοδο μέσο, το ποδήλατο.
Και ήλθε κάποτε ο καιρός να καταργηθούν σχεδόν τα πόδια, να αποσυρθούν απ΄την κυκλοφορία σαν άχρηστα. Τα μηχανικά μέσα πήραν τη θέση που αυτά κρατούσαν επί χιλιάδες χρόνια. Αυτοκίνητα, λεωφορεία, μοτοσυκλέττες και ασσανσέρ, αυτά έγιναν τώρα τα πόδια των ανθρώπων. Οι οποίοι άνθρωποι, σιγά σιγά, έχασαν την ικανότητα να χρησιμοποιούν τα πόδια τους. Ετσι και τους βάλεις να ανέβουν με γρήγορο βήμα έναν ανήφορο, ας πούμε πεντακοσίων μέτρων, αρχίζουν να ξεφυσούν λαχανιασμένοι μετά τα πρώτα πενήντα μέτρα. Αυτό βέβαια δεν οφείλεται μόνο στην αδυναμία των ποδιών τους, που βέβαια είναι κατάκοπα μετά τα πρώτα μέτρα, αλλά και στην αδυναμία του καρδιακού και του αναπνευστικού συστήματος να ανταπεξέλθουν στο ζητούμενο έργο. Το ίδιο δύσκολο είναι και το ανέβασμα πέντε ή έξι ορόφων με τα πόδια, με κάποιο υποφερτό ρυθμό ανάβασης.
Τα παλιά χρόνια, καρδιακά εμφράγματα υπήρχαν, αλλά γενικά ήσαν πολύ λιγότερα από αυτά που γίνονται τρεις στην ώρα στη σημερινή εποχή. Υπήρχαν αρκετά συχνά, περιπτώσεις ανεπάρκειας των στεφανιαίων αγγείων, αλλά μόνο με τη μορφή της στηθάγχης, από την οποία μπορούσαν οι άρρωστοι που την είχαν, να υποφέρουν επί χρόνια και δεκαετίες, χωρίς απαραιτήτως να φτάνουν στο έμφραγμα.
Ηταν όμως πολύ φυσικό να μην έχουν τέτοιες ιστορίες, με τα πολλά ή αρκετά χιλιόμετρα που έκαμναν καθημερινά, έτσι μας λένε οι ειδικοί επί του προκειμενου, οι καρδιολογοι. Και δεν ήταν μόνο η καθημερινή πεζοπορία που μεγάλη ωφέλεια πρόσφερε, ήταν και το είδος της τροφής που κατανάλωναν τις εποχές εκείνες τις όχι πολύ παλιές. Πολλά φυτικά προϊόντα, λίγο κρέας - στη χάση και στη φέξη, που να βρούνε τα φράγκα να το αγοράσουν ; - και η ολοκληρωτική σχεδόν έλλειψη άγχους για το τί θα ξημερώσει η επόμενη μέρα.
Φυσικά, κάπνιζαν τσιγάρα, δεν μπορούμε να αποφύγουμε να το πούμε αυτό, και διατί να το κρύψωμεν άλλωστε ; Αλλά τα τσιγάρα της εποχής εκείνης που δεν είχαν φίλτρα, ήσαν από καπνό υψηλής ποιοτητας και με μικρές σχετικά ποσότητες νικοτίνης και πίσσας. Όταν κάποιος κάπνιζε σ΄έναν κλειστό χώρο, και εφ΄όσον ο καπνός ηταν καλής ποιότητας ανατολικός καπνός, ευωδίαζε ο χώρος. Αν σήμερα βγάλετε τα φίλτρα από τα απαίσια καπνά Βιρτζίνια, τα δηλητηριώδη αυτά καπνά, και δοκιμάσετε να τραβήξετε μιά μονάχα ρουφηξιά, θα πνιγήτε και θα χρειαστεί συσκευή οξυγόνου για να συνέλθετε. Γι αυτό άλλωστε επινοήθηκαν τα φίλτρα, για καλύψουν το αίσχος των σημερινών καπνών, και όχι για να προφυλάξουν την υγεία των καπνιστών, αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς εύκολα με τον τρόπο που αναφέρθηκε λίγο πιό πάνω.
Ξαναγυρίζουμε όμως στο θέμα της κατάργησης σχεδόν ολοκληρωτικά της πεζοπορίας σήμερα. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση επί μερικούς αιώνες, ίσως μιά μέρα να δούνε οι τοτινοί άνθρωποι, ότι τα πόδια τους θα έχουν ατροφήσει, θα έχουν γίνει σαν σπιρτόξυλα. Κι αυτό, επειδή είναι απόλυτα γνωστό, ότι κάθε όργανο που δεν χρησιμοποιείται, τελικά ατροφεί. Αν σπάσει κανείς το χέρι του και το έχει επί καιρό στο γύψο, και μετά δεν κάνει καθόλου φυσιοθεραπείες ή έστω χρήση εντατική του χεριού του, αυτό θα πάθει αγκύλωση και ατροφία, γνωστό είναι αυτό το πράγμα.
Ξέρουμε και μαθαίνουμε πολλά και διάφορα για τις πάσης φύσεως εξαρτήσεις που καταλαμβάνουν τον άνθρωπο. Τα ναρκωτικά, ο καπνός, το χαρτοπαίγνιο, το κυνηγητό των γυναικών ( και των αντρών βέβαια ), - κι αυτό αποτελεί ένα είδος εξάρτησης - το άλκοόλ και άλλα. Ανάμεσα σ΄ αυτά τα « άλλα », είναι και η εξάρτηση από το αυτοκίνητο. Γελάτε ; Και όμως πρόκειται για πραγματική, και μάλιστα για έντονη εξάρτηση, από την οποία δεν μπορεί να απαγκιστρωθεί κανείς. Μόνο αν ο γιατρός το απαγορέψει ή το περιορίσει, τότε μόνο ο εξαρτημένος αναγκάζεται, θέλει δεν θέλει, να υπάκούσει στις εντολές που του δίνονται και να περιορίσει τη χρήση του αυτοκινήτου, αστεία με τους γιατρούς και τις αρρώστεις δεν γίνονται. Και βέβαια, κι από τα πριν τα γνώριζε αυτά τα πράγματα, αλλά αν δεν σου βαρέσουν την πόρτα σου, κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις.
Όπως και να το κάνουμε, οι διαδρομές μερικών ή και αρκετών χιλιομέτρων την ημέρα, προσφέρουν πολύ περισσότερα πράγματα από όσα φανταζόμαστε. Συν τα προηγούμενα, καταπολεμούν το άγχος της καθημερινότητας από τις δόσεις, τις επιταγές που πρέπει να εξωφληθούν, το καθημερινό κυνήγι του χρήματος. Και πολλά άλλα που περιττεύσει να αναφερθούν. Συμπέρασμα : Οποιος έχει μυαλό, έχει ( δηλαδή χρησιμοποιεί αρκετά ) τα πόδια του. Φυσικά, αν δεν διαθέτει καθόλου μυαλό, αν το κεφάλι του είναι εντελώς άδειο από εγκεφαλική ουσία - φαιά ή λευκή - τότε προτιμά να χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο, βάζοντας σε πλήρη αχρηστία τα πόδια του. Γιατί, μπορεί να τα χρησιμοποιεί και τα πόδια του, και το αυτοκίνητο όταν πρέπει. Αλλά όπως δείχνουν τα πράγματα, πολλοί είναι αυτοί που στερούνται μυαλού τη σημερινή εποχή.