ΕΞ ΑΠΑΛΩΝ ΟΝΥΧΩΝ

Ε Ξ Α Π Α Λ Ω Ν Ο Ν Υ Χ Ω Ν

Ο πιτσιρίκος ήταν καμμιά δεκαριά χρόνων, ηλικία δηλαδή δημοτικού σχολείου. Εβλεπε ένα κατάστημα με ποικίλα προϊόντα, μεταξύ των οποίων γλυκά, παγωτά, κουλούρια και διάφορα τέτοια που προκαλούν το ενδιαφέρον των μικρών παιδιών. Είχε και άλλα πράγματα, που ήσαν για άλλους σκοπούς και άλλες προτιμήσεις, τσιγάρα, ποτά και τα παρόμοια. Μιά κυρία, η ιδιοκτήτρια του καταστήματος, βρισκόταν καθισμένη πίσω από τον πάγκο του μαγαζιού, έτοιμη να εξηπηρετήσει τους πελάτες που θα έμπαιναν μέσα.
Ο μικρός μπήκε στο μαγαζί, και κατευθύνθηκε προς την ιδιοκτήτρια. « Τί θέλεις αγοράκι μου ; », ήταν η ερώτηση της κυρίας. « Θα ήθελα ένα παγωτό, από εκείνα που έχετε στα αριστερά της βιτρίνας ». Η κυρία κατευθύνθηκε προς την πλευρά εκείνη, στην οποία βρισκόντουσαν τα παγωτά, ακολουθούμενη από τον μικρούλη. Εκείνη τη στιγμή, έμπαινε στο μαγαζί, ένας άλλος πιτσιρίκος, λίγο μικρότερος ίσως, κάπου ανάμεσα εφτά με οχτώ χρόνων. Που περίμενε να ψωνίσει ο προηγούμενος για να έλθει και η δική του η σειρά.
Ο πρώτος εισελθών, αφού περιεργάστηκε την αριστερή πλευρά του καταστήματος, δήλωσε ότι άλλαξε γνώμη, αντί για παγωτό θα ήθελε μιά σοκολάτα μιάς συγκεκριμένης μάρκας, που βρισκόταν μαζύ με τις υπόλοιπες σοκολάτες, στην αντίθετη πλευρά. Πρόθυμη η κυρία, προχώρησε προς την πλευρά εκείνη, ακολουθούμενη από τον μικρό πελάτη. Δεν πρόσεξε όμως κατά την κίνηση αυτή, τον δεύτερο μικρό που πήγε προς την πλευρά του ταμείου του μαγαζιού. Εδωσε τη σοκολάτα στον πελάτη της, και κατόπιν στράφηκε προς τον πάγκο όπου ήταν και το ταμείο. Και ενώ ο πρώτος πιτσιρίκος πλήρωνε την αξία της σοκολάτας του, αντιλήφθηκε η κυρία ότι το ταμείο του μαγαζιού ήταν ανοιχτό. Και ότι έλειπε από μέσα του, όλο σχεδόν το περιεχόμενό του, χαρτονομίσματα κυρίως, ίσως και κέρματα. Και στο μεταξύ, πρώτος και δεύτερος πιτσιρίκοι, είχαν ανόιξει την πόρτα και είχαν εξαφανιστεί μέσα στον γύρω από το κατάστημα κόσμο.
Είχε πέσει θύμα ληστείας η ιδιοκτήτρια του καταστήματος, με ένα πολύ απλό αλλά αποτελέσματικό σχέδιο. Που δεν το βάζει ο νους σου, όταν έχεις να κάνεις με μικρά παιδιά της ηλικίας των δέκα και κάτω χρόνων. Αλλά αφού κατάλαβε το τί είχε γίνει, βέβαια κατόπιν εορτής - μπαϊραμντάν σόνρα που λένε και οι εξ ανατολών φίλοι μας - βγήκε έξω με την ελπίδα να πιάσει τους μικρούς ληστές. Δεν μπόρεσε όμως να τους βρεί, αλλά κάποιοι παρακείμενοι, την πληροφόρησαν ότι κάποιος κύριος τα περίμενε εκεί κοντά τα παιδιά αυτά, τα έμπασε στο αυτοκίνητό του, και όλοι μαζύ, το « έκοψαν λάσπη ».
Πολύ θράσος είχαν τα μέλη της μικρής αυτής ομάδας, έτσι δεν είναι ; Οχι όμως και ο ανθρωπος που περίμενε τα παιδιά, αν τα πράγματα πήγαιναν στραβά, θα το έβαζε στα πόδια ο τύπος. Ολη η δόξα και η τιμή, ανήκουν στους δυό πιτσιρικάδες, δεν υπάρχει αμφιβολία περί αυτού. Που βέβαια, δεν ξεκίνησαν μόνοι τους το σχέδιο, αυτό θα παραήταν τολμηρό γι αυτή την ηλικία, ο κύριος με το αμάξι του, αυτός ήταν που είχε καταστρώσει το όλο σχέδιο, του οποίου εκτελεστές ήσαν οι δυό μικροί ληστές. Και όχι μόνο το σχέδιο είχε σχεδιάσει ο κύριος αυτός, αλλά και την κατάλληλη εκπαίδευση είχε κάνει επί μέρες πολλές στους λιλιπούτιους ληστές για να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους.
Πώς να χαρακτηρίσουμε αυτή τη μικτή ομάδα μεγάλου και μικρών ; Ασφαλώς σαν μιά συμμορία, έτσι λένε οι κανονισμοί που καθορίζουν τα ονόματα των ομάδων αυτού του τύπου. Και σαν τέτοια θα πρέπει να έχει καταχωρηθεί στα αρχεία της αστυνομίας, η οποία, ίσως θα ασχοληθεί ξανά με τη δράση αυτής της συμμορίας, καθώς όλη αυτή η ομάδα, δεν δημιουργήθηκε με τόσο πολύ κόπο για να δράσει για μιά και μοναδική φορά, κάποιο μακρόπνοο πρόγραμμα θα έχει μάλλον σχεδιαστεί. Που βέβαια, θα το έχει σχεδιάσει ο αξιότιμος κύριος που έκανε την εκπαίδευση των ληστών αυτών, και που ο ίδιος θα κάνει και τον επόμενο σχεδιασμό για την προσεχή ληστεία.
Εδώ και λίγα χρόνια, στις φτωχές νότιες συνοικίες του Πειραιά και της Αθήνας, υπάρχει δράση μικρών συμμοριών παιδικών, που αρπάζουν κάποια χρήματα από επίσης μικρούς κατά τις βραδυνές ώρες, αρπάζουν κι άλλα πράγματα, όπως κινητά τηλέφωνα. Υπάρχει όμως μιά διαφορά ανάμεσα στις δυό περιπτώσεις αυτές, η ομάδα που έκανε τη ληστεία στο μαγαζί που λέγαμε, είχε σαν δράστες πολύ μικρά παιδιά, οι άλλες παιδικές συμμορίες, αποτελούνται από μεγάλα παιδιά των δεκαπέντε περίπου χρόνων. Και που δεν έχουν κάποιον ενήλικο σαν αρχηγό, υπάρχει μάλλον μιά συλλογική ηγεσία από τα ίδια τα παιδιά αυτά.
Όταν άκουσα την είδηση αυτή - που δεν ήταν καθόλου συνηθισμένη, ακόμα για και αυτές τις εποχές - θυμήθηκα τις παιδικές συμμορίες της Νέας Υόρκης της δεκαετίας του 1950, που ίσως πήγαν και στην επόμενη δεκαετία. Ησαν παιδιά από φτωχομαχαλάδες του Μπρούκλιν και του Μπρονξ, που τις έχει παρουσιάσει έντονα σε ταινίες του ο Μάρτιν Σκορσέζε. Αλητόπαιδες που δεν είχαν σταθερές οικογένειες, με έναν γονιό εργαζόμενο, που δεν έιχαν καθοδήγηση από το περιβάλλον τους. Και αντιγράφοντας κάποια πρότυπα από ενήλικες κακοποιούς από τους οποιους έβραζε η μεγαλούπολη αυτή, το έρριχναν στην μικροπαρανομία, κλεψιές, διαρρήξεις και ληστείες του δρόμου.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στη συμμορία των ημερών αυτών, με τα πιτσιρίκια και τον μεγάλο καθοδηγητή τους. Τον σπουδαίο εκπαιδευτή, που προφανώς έχει λάβει μέρος κι αυτός στο πρόσφατο ή μακρυνό παρελθόν, σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις αυτοπροσώπως. Μάλιστα, είναι πιθανόν, να είναι καταχωρημένος και στα σχετικά ποινικά μητρώα, αν κάποτε πιάστηκε κλέπτων οπώρας, και μπήκε για κάποιο διάστημα στης φυλακής τα σίδερα, που ως γνωστόν είναι για τους λεβέντες. Και σε τέτοιους λεβέντες θέλει να μετατρέψει και τους νεαρούς εκπαιδευόμενούς του, σαν καλός δάσκαλος που θέλει να είναι.
Στην όλη αυτή ιστορία, μπαίνει αμέσως το αιώνιο ζήτημα που απασχολεί τους ανθρώπους. Το πώς θα αποκτήσουν άκοπα το εύκολο χρήμα. Που δεν είναι βέβαια πάντοτε η κλοπή, η απάτη, η διάρρηξη σπιτιών και μαγαζιών και τα παρεμφερή, μπορεί να υπάρχουν κι αλλοι τρόποι, ο πρώτος αριθμός του λαχείου, τα πάσης φύσεως τυχερά παιχνιδια, η κληρονομιά από τον πλούσιο θείο από την Αμερική. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με έναν από τους συνηθισμένους εύκολους τρόπους. Που χρησιμοποιήθηκε από την πρωτότυπη αυτή συμμορία.
Λοιπόν, ήλθε το εύκολο χρήμα στους μικροσκοπικούς αυτούς ληστές, κάτω από την καθοδήγηση φυσικά του έμπειρου δασκάλου τους. Δεν έχει σημασία το αν ήταν λίγο ή πολύ το χρήμα που κερδήθηκε μ΄αυτή την επιχείρηση, αυτό το καταλαβαίνει ο καθένας. Σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο μπήκαν στις τσέπες τα λίγα ή κάπως περισσότερα Ευρώ, που πάντως δεν μπορεί να ήσαν ιδιαίτερα πολλά, τί μπορεί να περιέχει ένα ταμείο ενός μαγαζιού λιανικής πώλησης άλλωστε ; Αυτό που μετρά, είναι το αποτέλεσμα.
Και τώρα μπαίνει όπως είναι φυσικό, το ερώτημα : Θα συνεχίσουν οι νεαροί αυτοί την παραβατικότητά τους ; Θα θελήσουν να ξαναδοκιμάσουν αυτόν τον εύκολο τρόπο απόχτησης πραγματων και χρημάτων, ή μόνο μιά φορά ήταν και δεν θα ξαναγίνει ; Δεν είναι πολύ εύκολο να απαντηθεί αυτή η ερώτηση, πολλά πράγματα μπορεί να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Για το ζήτημα αυτό, καλό θα ήταν να είχαμε τις γνώμες παιδοψυχολόγων και εγκληματολόγων, αλλά ούτε των μεν, ούτε των δέ, έχουμε τη δυνατότητα να ζητήσουμε τη γνώμη, δεν τους έχουμε πρόχειρους μπροστά μας. Και ούτε κανένα βοήθημα, κάποιο συγγραμμα από τέτοιους ειδικούς, που θα μας έδινε κάποια βοήθεια πάνω στο ζήτημα που προέκυψε.
Το καλύτερο που θα θέλαμε να γίνει φυσικά, θα ήταν να σταματούσαν τις παρόμοιες επιχειρήσεις τα πιτσιρίκια αυτά. Για λόγους που δεν χρειάζεται να τους αναφέρουμε και να τους αναλύσουμε. Αλλά αυτό θα ήταν απλώς μιά ευχή, μιά επιθυμία που ολόψυχα θα θέλαμε να πραγματοποιηθεί. Θα είναι όμως έτσι η συνέχεια ; Η μήπως θα τραβήξει η υπόθεση όπως άρχισε, συνέχιση της δραστηριότητας σ΄αυτό ή διαφορετικό και υψηλότερο επίπεδο ; Που θα ήταν η διάρρηξη σπιτιών, η ένοπλη ληστεία και τα ακόμα χειρότερα, ληστείες μετά φόνου.
Εντελώς αυθαίρετα - συγγραφικώ δικαιώματι θα λέγαμε, αν και συγγραφείς κάθε άλλο παρά είμαστε - θα πάρουμε τη δυσμενέστερη εκδοχή. Τη συνέχιση της ίδιας δραστηριότητας, αρχικά με τον ίδιο ή παραπλήσιο τρόπο, μικροκλοπές δηλαδή με την υψηλή εκπαίδευση και με σχεδιασμό από έναν ενήλικα, τον ίδιο μάλλον που είχε σχεδιάσει επιτυχώς και την πρώτη ληστεία στο μαγαζάκι. Συνεχίζουν λοιπόν τη δράση τους με κάποια ανάλογα « κόλπα », που τους αποφέρουν χρήματα, άλλοτε λίγα, άλλοτε πολλά. Κι αυτό συνεχίζεται μέχρι κάποιου σημείου. Και το σημείο αυτό, είναι - δυστυχώς για τους μικρούς ληστές - η σύλληψή τους από κάποιους, είτε αστυνομικούς, είτε και πολίτες.
Πολλές φορές πηγαίνει το σταμνί στη βρύση, άλλα κάποτε σπάει, έτσι λέει η λαϊκή ρήση. Πιάνονται λοιπόν στα πράσσα οι μικροκακοποιοί, που στο μεταξύ ίσως έχουν μεγαλώσει κατά μερικά χρόνια, έχουν μπή στην εφηβική ηλικία. Τους παίρνουν συνοδεία οι αστυνομικοί, και τους πηγαίνουν στον εισαγγελέα. Από εκεί και ύστερα, ακολουθεί η δίκη, και επειδή πρόκειται για ανήλικους, δεν πηγαίνουν στη φυλακή. Υπάρχουν ειδικά ιδρύματα, τα πασίγνωστα αναμορφωτήρια ανηλίκων, στα οποία μπαίνουν οι μικροί παραβάτες.
Τα ιδρύματα αυτά, λίγο πολύ ξέρουμε τί κάνουν. Ποιά είναι η συμπεριφορά πολλών από τους υπαλλήλους - φύλακες που υπηρετούν εκεί μέσα, το τί τραβάνε οι μικροί κρατούμενοι, τα παιδεραστικά όργια που γίνονται εκεί, με θύματα τους μικρούς εσώκλειστους. Και το τί μαθαίνουν από τους παλιούς εσώκλειστους του ιδρύματος, από το νηπιαγωγείο που ήσαν πρωτύτερα, μπαίνουν τώρα σε κανονικό σχολείο, εκπαιδεύονται σε καινούργιες τεχνικές που δεν τις γνώριζαν νωρίτερα. Και κάποτε βγαίνουν έξω, αφού έχουν μάθει πολλά καινούργια πράγματα, όπως λόγου χάριν διαρρήξεις σπιτιών και μαγαζιών που δεν τις ήξεραν πριν.
Πήραμε φόρα, ας συνεχίσουμε στα παρακάτω. Βγαίνουν τα παιδιά που έχουν γίνει τώρα έφηβοι από το αναμορφωτήριο - που είναι βέβαια « μορφωτήριο » - και τί άλλο να κάνουν ; Καταπιάνονται με τις ίδιες δουλειές που ήξεραν από πρωτύτερα, και τις επί πλέον που έμαθαν στο σχολείο όπου φοίτησαν. Δεν ξέρουν το τί είναι η λεγόμενη εργασία που κάνουν οι άνθρωποι, θα κάνουν λοιπόν αυτό που ξέρουν.
Το λαϊκό ρητό όμως λέει, ότι το σταμνί θα σπάσει κάποτε. Και στην περίπτωση αυτή των νεαρών κακοποιών - που μπορεί να έχουν μπή σε κάποια ευρύτερη συμμορία - κάπου θα γίνει ένα λάθος, τα λάθη για τους ανθρώπους είναι. Και θα επακολουθήσει και πάλι σύλληψη, μιάς και τώρα υπάρχουν στα αρχεία της αστυνομίας και τα στοιχεία τους που τα πήραν στην πρώτη φορά, δακτυλικά αποτυπώματα και τα τοιαύτα. Ξανά στον εισαγγελέα, ξανά δίκη, κι αυτή τη φορά δεν πρόκειται για αναμορφωτήριο, είναι κανονικές φυλακές με όλα τα συνεπαγόμενά τους. Και ο καθένας γνωρίζει ποιά είναι αυτά, και το τί συμβαίνει μέσα στις φυλακές, είναι κοινό μυστικό. Κάποια χρόνια θα μείνουν μέσα, και εκεί - παρά το ότι οι φυλακές ονομάζονται « σωφρονιστικά καταστήματα » - θα μάθουν οι πρώην πιτσιρίκοι, αντί σωφρονισμού, πολλά άλλα, θα φοιτήσουν σε ανώτερες σχολές. Με σπουδαίους δασκάλους.
Αυτό το μπαίνω - βγαίνω, μπορεί να πάει πολύ καιρό, μιά ολόκληρη ζωή. Μέχρις ότου οι φίλοι μας αυτοί, δεν θα μπορούν πιά να ασκούν λόγω παρόδου της ηλικίας αυτό το επικερδές επάγγελμα, θα αναγκαστούν να αποσυρθούν από τη δουλειά. Αλλά χωρίς να δικαιούνται να πάρουν σύνταξη, ένσημα δεν μπορεί να προσφέρει αυτού του είδους η δουλειά. Και αν έχουν στην άκρη κάποιο « κομπόδεμα », έχει καλώς, αλλοιώς άστα να πάνε στον αγύριστο.
Φυσικά, όλα αυτά τα λέμε με την προοπτική ότι οι πιτσιρικάδες θα εξακολουθησουν να επιδίδονται σ΄αυτού του είδους τις επιχειρήσεις. Που βεβαια, δεν θα είχαν αρχίσει καθόλου, αν δεν υπήρχε η προτροπή και ο σχεδιασμός, η ώθηση από τον δάσκαλο - εκπαιδευτή. Επειδή, κάπως έτσι ξεκινούν συχνά αυτές οι ιστορίες. Φυσικά, όλα αυτά είναι υποθετικά, πολύ καλά μπορεί να μην τραβήξουν αυτόν το δρόμο οι πιτσιρίκοι, κανένας δεν μπορεί να κάνει τέτοιου είδους προβλέψεις με ασφάλεια.