Π Ε Ρ Ι Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Σ Ε Υ Θ Ι Ξ Ι Α Σ

Π Ε Ρ Ι Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Σ Ε Υ Θ Ι Ξ Ι Α Σ

Πάλι είμαι υποχρεωμένος να γυρίσω πίσω, το θέμα είναι που με αναγκάζει να το κάνω αυτό. Βέβαια, το έχω βαρεθεί ετούτο το μπρος - πίσω, αλλά είναι τέτοια η κατάσταση των πραγμάτων - και της « νέας τάξης πραγμάτων » περιλαμβανομένης - που με αναγκάζει να κάνω συχνά αναδρομές στο κοντινό παρελθόν. Και να κάνω τις αναπόφευκτες συγκρίσεις ανάμεσα στα παρελθόντα και τα παρόντα. Κάποιοι ασφαλώς θα με αποκαλέσουν « παρελθοντολόγο », και δεν τους αδικώ. Νομίζω όμως, ότι αν ήσαν κι αυτοί στη θέση μου το ίδιο μάλλον θα επεδίωκαν να κάνουν, η κατάσταση φέρνει την αναγκαιότητα των συγκρίσεων.
Οχι, δεν υποστηρίζω ότι όλα ήσαν πιό καλά, πιό ηθικά, πιό σωστά τις παλιές εποχες. Κάθε άλλο. Ολοι ξέρουμε τις αδυναμίες που υπήρχαν και τους παλιούς καιρούς, αυτό όμως δεν θα μας εμποδίσει να κρίνουμε αυτά που θεωρούμε ότι ήσαν σημαντικές αξίες άλλοτε, και που δυστυχώς έπαψαν να είναι τώρα. Να παραβάλλουμε τις εποχές που φέρνουν μεν άλλα ήθη, αλλά που συχνά δεν είναι καλύτερα από τα παλιά, το αντίθετιο θα έλεγα ότι αληθεύει.
Το θέμα άφορά τη συμπεριφορά των πολιτικών προσώπων της χώρας μας, και σε μερικές περιπτώσεις και άλλων χωρών. Θα δούμε πώς σκέφτονταν οι παλιοί πολιτικοί, και πώς σκέφτονται οι καινούργιοι. Και όταν λέμε πολιτικοί, δεν πρέπει να εννοούμε μόνο τους πρωθυπουργούς, τους υπουργούς, τους βουλευτές ( ή « βολευτές » αν προτιμάτε ). Αλλά και κάθε πολιτικό πρόσωπο, τον νομάρχη, το δήμαρχο, τον δημοτικό σύμβουλο, και γενικά όλους που κατέχουν μιά θέση στην δημόσια ζωή της χώρας.
Από την πρώτη αρχή που δημιουργήθηκαν τα δημόσια αξιώματα - δηλαδή σχεδόν από την αρχή της ανθρώπινης παρουσίας επάνω σ΄αυτόν τον δύσμοιρο πλανήτη - το να επιδιώκει κανείς να κατέχει ένα αξίωμα στην τοπική κοινωνία, στον ευρύτερο χώρο της περιοχής του ή στο ευρύ επίπεδο της χώρας του, ήταν κάτι που το επεδίωκαν πολλοί και το πετύχαιναν λίγοι. Και μπορεί μεν να μην κατάφρεναν οι πολλοί να αναρριχηθούν σε αξιώματα, όμως είχαν τη δύναμη και τη δυνατότητα να κρίνουν αυτούς που καταλάμβαναν αυτά τα υψηλά ή και πιό χαμηλά αξιώματα. Να βλέπουν τη συμπεριφορά τους, τον τρόπο άσκησης της εξουσίας τους, και πολλά άλλα του βίου τους. Και να μην ξεχνάμε, ότι αυτός που έχει δημόσια αξιώματα, δεν μπορεί να έχει και κρυφό ιδιωτικό βίο, δεν μπορεί να ζητά να είναι και ο σκύλος χορτάτος, και η πίττα σωστή. Μονά ζυγά, δικά μας δηλαδή.
Πριν προχωρήσουμε όμως στο θέμα μας, θα πώ μερικά πράγματα σε κάτι στο οποίο έχω αναφερθεί και σε άλλη περίπτωση. Αφορά τους Ελληνες πολιτικούς παλαιών γενεών και όχι σύγχρονους, καλό θα είναι να ξεχωρίζουμε απ΄την αρχή την ήρα απ΄το σιτάρι. Οι παλιοί πολιτικοί - υπό την ευρεία έννοια που ανέφερα πιό πάνω - δεν έμπαιναν στην πολιτική με σκοπό να κερδίσουν χρήματα, έστω και λιγοστά. Το δημόσιο χρήμα ήταν κάτι το ιερό, δεν μπορούσες να το αγγίξεις με τίποτε στον κόσμο. Ποιές αποδείξεις έχω να παραθέσω γι αυτό που ισχυρίζομαι ; Το πολύ απλό γεγονός, ότι στην πολιτική έμπαιναν άνθρωποι συχνά πλούσιοι, και έβγαιναν από αυτή χρεωκοπημένοι, κυριολεκτικά πένητες. Ξόδευαν τις περιουσίες τους, με μόνη επιδίωξη τη δόξα, ή αν προτιμάτε, τη ματαιοδοξία.
Ας υποθέσουμε λοιπόν, ότι κάποιος - δημοσιογράφος ή απλός πολίτης - έκαμνε τότε τον ελάχιστο υπαινιγμό για κάποιον πολιτικό, ότι κέρδισε κάτι από το αξίωμά του, την ίδια εκείνη ημέρα, ο πολιτικός που θα είχε θιγεί, θα υπέβαλε την παραίτησή του από το αξίωμα που κατείχε. Για ποιό λόγο αυτή η παραίτηση ; Ο κύριος λόγος ήταν η ευθιξία, η προσβολή του ονόματός του. Και ίσως και για να δώσει στον κακολογούντα, την ευκαιρία να προσφύγει στη δικαιοσύνη γι αυτά που ισχυριζότανε. Πάντως, δεν θυμάμαι - τουλάχιστον ο ίδιος - να έγινε κάτι τέτοιο, υπήρχαν παραιτήσεις βέβαια, αλλά όχι για θέματα υπεξαίρεσης ή κατάχρησης δημόσιου χρήματος. Και άνομων συναλλαγών με εργολάβους δημόσιων έργων. Για άλλες αιτίες, συνήθως προσωπικού χαρακτήρα, σκάνδαλα ηθικής φύσης ας πούμε. Και όλη αυ-τή η συμπεριφορά των πολιτικών της παλιάς - όχι πολύ παλιάς - εποχής, ανθρώπων που ανήκαν στο ένδοξο ελληνικό έθνος, που ως γνωστόν χαρακτηρίζεται από αρχαιοτάτων χρόνων, για τη μπαγαποντιά των πολιτών του. Ο πολιτικοί όμως δεν δέχονταν αυτή τη νοοτροπία. Οι πολύ σπάνιες εξαιρέσεις, απλώς επιβεβαίωναν τον κανόνα αυτό.
Γιατί αυτή η διαφορά ανάμεσα στους συμπατριώτες μας που ρέπουν συχνά προς παράνονομες πράξεις, και στη συμπεριφορά των τότε πολιτικών προσώπων ; Ιδού μιά εύλογη απορία. Ο Πλάτωνας λέει στην « Πολιτεία » του, ότι λαός σκάρτος, βγάζει σκάρτους ηγέτες. Και κανονικά, θα έπρεπε και στην περίπτωση αυτή να συμβαίνει αυτό. Αλλά βλέπουμε ότι η διαγωγή των παλιών πολιτικών, δεν ταίριαζε με τη διαγωγή των ψηφοφόρων τους. Τον καιρό μάλιστα εκείνο, φαίνεται ότι τη στάση αυτή των πολιτικών, δεν την εκτιμούσαν όσο έπρεπε τότε, ίσως τη θεωρούσαν σαν δεδομένη. Τώρα που βλέπουμε άλλα πράγματα, μπορούμε να καταλάβουμε τη διαφορά ανάμεσα στις εποχές και στους πολιτικούς που βρέθηκαν να πολιτεύονται και να κυβερνούν μέσα σ΄αυτές.
Μπορούμε να κάνουμε - κάπως αυθαίρετα βέβαια - και μιά υπόθεση : Ότι οι παλιοί εκείνοι άρχοντες της πολιτικής ζωής του τόπου, ίσως ήθελαν να ακολουθήσουν τα πρότυπα των Δυτικοευρωπαίων πολιτικών, που πολύ σπάνια βρισκόντουσαν ανακατεμένοι σε οικονομικά σκάνδαλα. Ισως ήθελαν να δώσουν μιά άλλη εικόνα του Ελληνα στη Δύση, διαφορετική από εκείνη που επικρατούσε, και που δεν ήταν και τόσο καλή. Ας θυμηθούμε τον δευτερεύοντα ορισμό της λέξης « Ελληνας », που έδινε το γαλλικό λεξικό L a r o u s s e στην έκδοση του 1908, που έλεγε : Μικροαπατεώνας, χαρτοκλέφτης, και κάποιες παρόμοιες ερμηνείες που έδιναν οι Γάλλοι στο όνομα. Πράγμα που έκανε την τότε ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει να απαλειφθεί η λαϊκή αυτή ερμηνεία. Αλλά δεν μπορούσε να γίνει αυτό, καθως υπήρχαν οι έν-νοιες αυτές σε κοινή χρήση, και μάλλον υπάρχουν και τώρα.
Η πολιτική ευθιξία δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε θέματα οικονομικής φύσης. Το κάθε πολιτικό πρόσωπο, από τον δημοτικό σύμβουλο μέχρι τον πρωθυπουργό, είναι υπεύθυνο για κάποιες ανωμαλίες που παρατηρούνται στον τομέα της αρμοδιότητάς του. Πρέπει να φροντίζει να διορθώνει τα κακώς κείμενα, κι αν δεν είναι σε θέση να το κάνει για διάφορους λόγους και εμπόδια, οφείλει να παραιτείται από τη θέση που κατέχει. Δεν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του αναρμόδιο, και να φορτώνει όλες τις ευθύνες στους υφιστάμενούς του. Οι ο-ποίοι με τη σειτρά τους, τις φορτώνουν στους παρακάτω. Και τελικά δεν υπάρχει κανένας υπέυθνος για την οποιαδήποτε δυσλειτουργία που μπορεί να υπάρχει.
Τί βλέπουμε στις μέρες μας ; Αυτό ακριβώς το φαινόμενο της ανευθυνοϋπευθυνότητας. Πόσους έχετε δεί να παραιτούνται σε ιστορίες στις οποίες κάποιοι πρέπει να είχαν την ευθύνη ; Πόσοι υπουργοί έχουν παραιτηθεί για λόγους και μόνο ευθιξίας, για κάποια πράγματα που έγιναν στα υπουργεία τους ; Πόσοι βουλευτές - ή « βολευτές » αν προτιμάτε - έχουν παραιτηθεί, αν και παίρνουν σαφώς αντίθετη θέση σε σοβαρά ζητήματα από την επίσημη γραμμή του κόμματός τους ; Πόσοι νομάρχες ή δήμαρχοι έχουν παραιτηθεί, επειδή τους βάζουν εμπόδια στην πραγματοποίηση των υπεσχημένων από αυτούς έργων ;
Δεν ξέρω αν θα βρείτε κάποιους, πάντως εγώ δεν μπορώ να θυμηθώ κανέναν. Είναι όλοι προσκολλημένοι στους θώκους τους, στα οφφίτσιά τους, στις βουλευτικές έδρες τους. Και δεν υπάρχει καμμιά δύναμη που θα τους υποχρέωνε να κατέβουν από τους θρόνους τους, έ-στω και μόνο για λόγους ευθιξίας. Η οποία δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα.