Α Ν Α Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Η Ρ Ι Α Α Ν Η Λ Ι Κ Ω Ν

Α Ν Α Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Η Ρ Ι Α Α Ν Η Λ Ι Κ Ω Ν

Ο πιτσιρίκος των δώδεκα ετών, έχει συμπήξει μαζύ με άλλους συνομήλικούς του, μιά συμμορία. Μιά παιδική συμμορία « κακοποιών », που επιδίδεται με πολλή επιτυχία σε κλοπές και ληστείες σε βάρος παιδιών της ίδιας και μικρότερης ηλικίας. Το γιατί δημιουργούνται αυτές οι παιδικές συμμορίες στα μεγάλα αστικά κέντρα τη σύγχρονη εποχή, μπορεί να το κατάλάβει ο πάσα ένας, δεν χρειάζεται να έχει σπουδάσει παιδοψυχολογία. Ελλειψη οικογενειακής στήριξης, έλλειψη αρχών που θα πρέπει να δίνει η οικογένεια του παιδιού, κακές παρέες που έπρεπε να τις αποτρέπει η γονική φροντίδα με τις συμβουλές της προς το παιδί, και διάφορες άλλες αιτίες που δεν χρειάζεται να τις απαριθμήσουμε.
Οι μικροσκοπικοί αυτοί κλέφτες και ληστές, δρουν τις βραδυνές ώρες, και επιτίθενται στα θύματά τους που κυκλοφορούν έξω τέτοια ώρα, ή επιστρέφουν στα σπίτια τους από κάποια υποχρεωτική έξοδο, όπως λ.χ. φροντιστήριο. Με την απειλή ενός μαχαιριού, αυτοί οι « συμμορίτες » παίρνουν δια της βίας από το θύμα, ότι έχει επάνω του, από χρήματα μέχρι αντικείμενα κάποιας αξίας, ρολόγια και λοιπά.
Πρώτη φορά που άκουσα για τέτοιες παιδικές συμμορίες, ήταν πριν μερικές δεκαετίες, και αφορούσε η είδηση τη Νέα Υόρκη, είναι γνωστό ότι κάθε καινούργια « μόδα », κάθε νέου τύπου συμπεριφορά, μάς έρχεται από την υπερατλαντική μεγάλη δημοκρατία, μεγάλη σε μέγεθος και πληθυσμο, όχι όμως και σε αξίες. Οι συμμορίες αυτές υπήρχαν τότε στις φτωχογειτονιές του Μπρούκλυν και του Μπρονξ κυρίως, αλλά και σε άλλες υποβαθμισμένες περιοχές της μεγάλης σε πληθυσμό αυτής πόλης. Πάντως, είναι πιθανόν, ότι παρόμοιες συμμορίες παιδιών, θα μπορούσαν να υπάρχουν από πιό νωρίς, από την εποχή της δεκαετίας του 30, την εποχή της ποτοαπαγόρευσης. Και οι μικροί συμμορίτες της εποχής εκείνης, ίσως είχαν σαν πρότυπά τους, κάποιους μεγαλογκάνγκστερς που δρούσαν τα χρόνια εκείνα.
Από τη Νέα Υόρκη - που είχε υψηλή εγκληματικότητα τότε, αλλά δεν την έχει τώρα - η επιδημία αυτή απλώθηκε και σε μερικές ακόμα μεγαλουπόλεις των Ενωμένων Πολιτειών. Όμως, στην Ευρώπη δεν φάνηκαν τέτοιου είδους « οργανώσεις », μέχρι τα τελευταία χρόνια. Και δεν έχω ακούσει για τέτοιες ιστορίες τίποτε σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, εκτός από αυτές που ακούστηκαν εσχάτως, και αφορούν ορισμένες περιοχές - φτωχογειτονές μάλλον - της Αθήνας και κυρίως του Πειραιά.
Καλές είναι αυτές οι παιδικές συμμορίες, τα παιδιά που στερούνται συνήθως σπιτικής ζεστασιάς, βγάζουν κάποιο μεροκάματο με σχετική ευκολία. Αλλά όλα τα πράγματα - καλά ή κακά - σ΄αυτό τον κόσμο, έχουν κάποτε ένα τέλος. Και στην προκειμένη περίπτωση, το κακό τέλος είναι η σύλληψη των μικρών ληστών από τους κακούς αστυνομικούς, που αντί να κοιτάζουν να τηρούν την τάξη στις παρελάσεις των εθνικών επετείων, κυνηγούν άσπλαχνα τους πιτσιρικάδες και τους βάζουν πίσω από τα σίδερα, που όμως ξέρουμε ότι είναι για τους λεβέντες. Και οι πιτσιρίκοι αυτοί, θέλουν να θεωρούνται για λεβέντες, πώς να το κάνουμε ;
Εν τάξει λοιπόν, τους πάσαμε αυτούς τους ληστές και η δράση τους ήταν μέχρις εδώ, τώρα σταματά και συνέχεια δεν έχει. Τι γίνεται από εδώ και πέρα ; Γίνονται τα εξής πολύ γνωστά σε όλους πράγματα. Οι κακοί αστυνομικοί, οδηγούν τους μικρούς αυτούς στον εισαγγελέα ανηλίκων, αυτός τους στέλνει πεσκέσι στον αρμόδιο ανακριτή, και ο τελευταίος κάνει τις ανακρίσεις που του έχει αναθέσει να κάνει ο νόμος. Και αφού σχηματίσει τη σχετική δικογραφία, ξαναστέλνει τα πιτσιρίκια αυτά στον εισαγγελέα. Και ο τελευταίος, παραπέμπει τους λήσταρχους αυτούς στο ειδικό δικαστήριο ανηλίκων.
Υστερα από όλα αυτά, είμαστε τώρα στο δικαστήριο. Όλα τα σχετικά, όπως στα κανονικά δικαστήρια των ενήλικων, πρόεδρος, εισαγγελέας και λοιποί παρατρεχάμενοι. Απαγγέλεται το κατηγορητήριο, εμφανίζονται κάποιοι μάρτυρες κατηγορίας - είναι οι μικροί επίσης ληστευθέντες από τους « κακούργους » της συνοικίας - και ακολουθούν οι μάρτυρες υπεράσπισης. Είναι γείτονες των παιδιών που συνέστησαν τη συμμορία. « Κύριε πρόεδρε, πρόκειται για πολύ καλό παιδί, το ξέρω από τότε που ήταν βρέφος, δεν έχει πειράξει ποτέ του κανέναν ». Αυτά λέει η μάρτυς, αυτά λένε και οι άλλοι μάρτυρες υπεράσπισης. ( Μεταξύ μας. Είδατε ποτέ μάρτυρα υπεράσπισης που να κατηγορεί τον κατηγορούμενο ; Ολο και κάποια καλά λόγια θα έχει να πεί γι αυτόν, ακόμα και αν πρόκειται για τον Αλ Καπόνε.)
Η ακροαματική διαδικασία τελειώνει, μιλούν ο εισαγγελέας, οι συνήγοροι υπεράσπισης, και το δικαστήριο αποφαίνεται : Ενοχοι οι κατηγορούμενοι για τις πράξεις για τις οποίες κατηγορήθηκαν. Αλλά προσοχή, δεν θα πάνε στη φυλακή που είναι για τους λεβέντες, αυτοί δεν είναι λεβέντες, είναι παιδιά που πήραν το στραβό δρόμο, και πρέπει να τα ξαναφέρουμε στον ίσιο. Λοιπόν, θα εγκλειστούν - δεν θα φυλακιστούν - σε κάποιο αναμορφωτήριο ανήλικων, και εκεί θα γίνει μιά μεγάλη προσπάθεια για να επιτευχθεί η αναμόρφωσή τους. Δηλαδή να γίνουν πολίτες με υγιείς αρχές, και να αποδοθούν λευκοί στην κοινωνία που θα τους δεχτεί με αγάπη στους κόλπους της.
Όλα αυτά είναι πολύ ωραία και καλά, τρία χρόνια μέσα στο ειδικό αυτό ίδρυμα, που μετατρέπει τους κακούς σε καλούς. Γι αυτό το σκοπό έχει κατασκευαστεί, γι αυτό το σκοπό υπηρετούν στο ίδρυμα αυτό οι κατάλληλοι αναμορφωτές, αυτοί που θα εργαστούν με αληθινή αυταπάρνηση για τη μετατροπή των συμμοριτών αυτών σε ήσυχους και φιλόνομους πολίτες.
Αραγε, έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα ; Θα πετύχει η αλλάγή των παιδιών αυτών, όπως περιμένει το δικαστήριο με την απόφασή του ; Από πολλά, πάρα πολλά χρόνια, αμφισβητείται έντονα το αναμορφωτικό εργο των ιδρυμάτων που αναλαμβάνουν να διορθώσουν τους ανήλικους που τους εμπιστεύεται η πολιτεία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά γενικά σε παγκόσμια κλίμακα. Μιά πρόσφατη στατιστική που έγινε στη χώρα μας, λέει ότι από τα παιδιά που μπαίνουν στα αναμορφωτηρια των ανήλικων, το εβδομήντα τοις εκατό μπαίνει κατόπιν σε κανονικές φυλακές ενηλίκων.
Λοιπόν, τι συμβαίνει ώστε να μην μπορεί να προκόψει το σύστημα αυτό, έστω κι αν έχει μιά επιτυχία της τάξης του τριάντα τοις εκατό, αν την έχει βέβαια και αυτή ; Εχουν γραφτεί πολλά πάνω στο ζητημα αυτό, έχουν γυριστεί και αρκετές κινηματογραφικές ταινίες που ασχολήθηκαν με το προβλημα αυτό. Και τα συμπεράσματα που βγήκαν από τη μελέτη του φαι-νομένου, συμφωνούν σε γενικές γραμμές με αυτά που έβγαλε η στατιστική έρευνα που αναφέρθηκε πιό πάνω.
Μπορούμε να κάνουμε μερικές σκέψεις πάνω στο θέμα, χωρίς να ισχυριζόμαστε ότι είμαστε κοινωνιολόγοι, ( αν και στην Ελλάδα είσαι ότι δηλώσεις ). Να δούμε για ποιούς ίσως λογους, δεν πετυχαίνουν τα αναμορφωτήρια να κάνουν αυτό που πρέπει, αυτό για το οποίο έχουν δημιουργηθεί. Και μπορούμε να αρχίσουμε με τους ανθρώπους που ορίζονται να υπηρετούν στα ιδρύματα αυτά, να δούμε αν είναι τα καταλληλότερα άτομα να φέρουν εις πέρας και με επιτυχία την αποστολή που τους ανατέθηκε.
Από αυτά που γνωρίζουμε, λίγοι είναι οι ανθρωποι που υπηρετούν στα αναμορφωτήρια των ανήλικων, που προσπαθούν όσο μπορούν να « μεταμορφώσουν » τους τρόφιμους των ιδρυμάτων αυτών. Μερικοί ή αρκετοί, είναι μάλλον αδιάφοροι, υπάρχουν όμως και κάποιες περιπτώσεις στις οποίες, άνθρωποι που τάχθηκαν να κάνουν αυτή τη δουλειά, χειροτερεύουν την κατάσταση αντί να τη βελτιώνουν. Μπορεί ακόμα να είναι άτομα με σαδιστικές τάσεις, που ίσως δεν φαίνονται στον κοινωνικό τους περίγυρο, αλλά εκεί αποκαλύπτουν τον αληθινό τους χαρακτήρα κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετωπίζουν. Και βέβαια, δεν θα μπορούσαν να κάνουν αυτά που κάμνουν, αν δεν είχαν τη σιωπή των συναδέλφων τους και των προϊσταμένων τους, που δεν θέλουν να τους εκθέσουν για διάφορους λόγους. Κάποιοι λίγοι από αυτούς, μπορεί να ασκούν και παιδεραστικές πιέσεις πάνω στα νεαρά άτομα, που έτυχε να βρίσκονται κάτω από την επιτήρησή τους, και αυτό είναι αληθινά καταστρεπτικό για έφηβους που είναι και έγκλειστοι.
Κατά την ταπεινή μας άποψη - που όμως την έχουν και άλλοι - η όλη αιτία της αποτυχίας των ιδρυμάτων αυτών, οφείλεται στο αναμφισβήτητο γεγονός, ότι η διάπλαση του χαρακτήρα του ανθρώπου, γίνεται στα πρώτα πέντε ή έξι χρόνια της ζωής του, πριν δηλαδή να πάει στο σχολείο. Και η ευθύνη για το αν θα διαπλασθεί σωστά ο χαρακτήρας αυτός, ανήκει απόκλειστικά και μόνο, στην οικογένεια του ατόμου, και πρωτίστως στην μητέρα του.
Αλλά τι βλέπουμε σε πολλές σημερινές οικογένειες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο γενικά το Δυτικό κόσμο ; Αποφεύγουν να δώσουν στα παιδιά τους ισχυρά θεμέλια, σε έναν κόσμο που όσο παέι και γίνεται πιό δύσκολος, και χρειάζεται πολύ γερή υποδομή σε έναν άνθρωπο για να σταθεί σ΄ αυτόν με κάποια συνέπεια και αντοχή. Μερικοί ή πολλοί γονιοί, προσφέρουν χρήματα εν αφθονία στα παιδιά τους, νομίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο, τα συμπαραστέκονται. Τρόπους συμπεριφοράς και άλλα στοιχεία που τα χρειάζονται απόλυτα, δεν δίνουν σ΄αυτά. Αλλά είναι απόλυτα φυσικό, άνθρωποι που οι ίδιοι δεν διαθέτουν κάποιες αρχές, να τις μεταδώσουν και στα παιδιά τους. Αυτό που επιδιώκουν να μεταδώσουν σ΄αυτά, είναι το πώς θα καταφέρουν να κερδίσουν όσο το δυνατό περισσότερο πλούτο, αδιαφορώντας για τους τρόπους που θα το καταφέρουν αυτό.
Μπορεί από την άλλη μεριά, να μην είναι δυνατός ο εφοδιασμός του παιδιού με τα κατάλληλα θεμέλια που θα το στηρίξουν στη ζωή, καθώς πολύ συχνά συμβαίνει να προέρχεται από μιά διαλυμένη ή μισοδιαλυμένη οικογένεια, ή από οικογένεια με πολλά προβλήματα. Και δεν πρέπει να περιμένει κανείς από τέτοιες οικογένειες που δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους, να στηρίξουν αποτελεσματικά τα παιδιά τους στο δύσκολο και πολύπλευρο αγώνα που
καλούνται να δώσουν μέσα στον κόσμο.
Και άλλες φορές το έχουμε δηλώσει. Το σχολείο δεν είναι σε θέση να βοηθήσει αποτελεσματικά τα παιδιά αυτά, είναι πολύ δύσκολο να επηρεάσει το σχολείο ένα παιδί που υποφέρει από τα πολλά προβλήματα που του έχουν φορτωθεί, η παιδαγωγική είναι καλή και ωφέλιμη, όταν υπάρχουν και οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Τί να σου κάνει ο δάσκαλος στην περίπτωση ενός παιδιού, που η ψυχική του κατάσταση δεν επιτρέπει πολλές επεμβάσεις στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του ;
Πόση επίδραση μπορεί να έχει το περιβάλλον ενός εφήβου στην κατοπινή πορεία του ; Συνήθως μεγάλη, οι συναναστροφές που κάμνει με άλλους ομήλικούς του, εξαρτώνται άμεσα από την περιοχή όπου κατοικεί. Αν πρόκειται για μιά γειτονιά, μιά περιοχή αστικού πληθυσμού με οικογένειες κάπως συγκροτημένες, η επίδραση του περιβάλλοντος μπορεί να είναι - κάτω από προϋποθέσεις - αρκετά ευνοϊκή. Αν από την άλλη μεριά, η περιοχή μιάς μεγάλης πόλης στην οποία μένει, είναι μιά φτωχογειτονιά με ανθρώπους που δυσκολα τα βγάζουν πέρα, που καταπιέζονται από οικονομικά προβλήματα, οι πιθανότητες να αποκτήσει ο έφηβος ακατάλληλες συναναστροφές, είναι αρκετά μεγαλύτερη. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, τον κυριαρχικό ρόλο δεν θα τον παίξει η περιοχή και η ταξική θέση του περίγυρου, αλλά η συγκροτημένη ή όχι οικογένειά του.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο αναμορφωτήριο. Μπαίνει λοιπόν σ΄αυτό ο νεαρός μας, και συναντά εκεί μέσα, κάθε καρυδιάς καρύδια. Είναι πολύ δύσκολο να βρεί στο μέρος αυτό, κάποιον έφηβο που να αξίζει να του κάνει παρέα, που να μπορεί να του βάλει λίγο ή πολύ μυαλό. Το πολύ πιθανότερο, είναι να « μπλέξει » με άλλους που θα είναι χειρότεροι από αυτόν. Και εκεί μέσα θα μάθει πράγματα, που δεν θα τα μάθαινε πουθενά έξω από το ίδρυμα. Θα γίνει ειδικός σε δουλειές που δεν τις ήξερε. Αυτό που ήξερε, ήταν να κάμνει μικροκλοπές και μικροληστείες, πράγματα μάλλον ασήμαντα. Εκεί μέσα όμως, θα μάθει πώς γίνονται οι διαρρήξεις, πώς γίνονται ληστείες καταστημάτων, βενζινάδικων, ακόμα και τραπεζών. Και άλλα διάφορα και πολλά.
Και ενώ όταν μπεί στο ίδρυμα, είναι ένα παιδί του « δημοτικού » σχολείου - ως προς την παράνομη δράση - θα βγεί μετά από δυό ή τρία χρόνια, απόφοιτος ανώτατης σχολής, με ντοκτορά και μάστερς, με διαφορες ειδικότητες κτηθείσες εν τω αναμορφωτηρίω. Και βγαίνοντας από εκεί, θα είναι έτοιμος να προχωρήσει σε πολύ πιό μεγάλες « δουλειές », ενδεχομένως σε συνεργασία με συντρόφους που απόχτησε εκεί. Και την επόμενη φορά που θα καθήσει στο εδώλιο του δικαστηρίου, θα σταλεί σε κανονική φυλακή, όπως έδειξε η μελέτη που αναφέρθηκε νωρίτερα. Οπότε, θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς, σε τί άραγε χρησιμεύει ένα αναμορφωτήριο ανήλικων, να αναμορφώσει τους εφήβους, ή να τους παραμορφώσει ;