Δ Ε Ν Θ Ε Λ Ο Υ Μ Ε Σ Υ Ν Τ Α Ξ Ε Ι Σ !

Δ Ε Ν Θ Ε Λ Ο Υ Μ Ε
Σ Υ Ν Τ Α Ξ Ε Ι Σ !

Μέγας είναι ο θόρυβος - και απόλυτα δικαιολογημένος - που γίνεται αυτόν τον καιρό, γύρω από ένα θέμα που απασχολεί έντονα όλες τις Δυτικές κοινωνίες, και δεν απασχολεί καθόλου τις υποανάπτυκτες. Το θέμα της ασφάλισης, της συνταξιοδότησης των ανθρώπων που παύουν να εργάζονται. Αλλά γιατί αυτή η διάκριση ανάμεσα στις Δυτικές κοινωνίες και τις άλλες ; Για τον απλούστατο λόγο, ότι οι κοινωνίες αυτές ανήκουν σε τελείως διαφορετικούς κόσμους, και πράγματα μη συγκρίσιμα, δεν μπορούν να συγκριθούν. Αλλωστε, άλλα τα μάτια του λαγού, κι άλλα της κουκουβάγιας. Να απασχολεί τους λαούς του τρίτου και του τέταρτου κόσμου το ασφαλιστικό, λαούς που δεν έχουν καμμιά απολύτως ασφάλιση ; Ας απόκτήσουν κάποια ασφάλιση πρώτα, και κατόπιν βλέπουμε πώς θα την βελτιώσουμε.
Το να εκθέσουμε τις απόψεις μας πάνω στο ζήτημα αυτό, το να προτείνουμε λύσεις, είναι το λιγότερο, ένα πράγμα ανόητο. Είναι υπόθεση των ειδικών, δεν είναι δουλειά του καθενός η λύση ενός προβλήματος που και οι ίδιοι οι ειδικοί δεν μπορούν να το λύσουν, τόσο πολύπλοκο είναι ή τουλάχιστον φαίνεται. Οποια σχόλια πρόκειται να γίνουν εδώ, μόνο σαν επιπόλαια μπορούν να χαρακτηριστούν, όχι επειδή είμαστε οι ίδιοι επιπόλαιοι, αλλά επειδή βαθειά ανάλυση του προβλήματος είναι αδύνατη. Λοιπόν, επιπολαίως θα εκτεθούν τα όσα θα διατυπωθούν από έναν άσχετο, τελείως άσχετο μάλιστα. Ο οποίος όμως συμβαίνει να είναι και ο ίδιος συνταξιούχος, και συνεπώς κατά κάποιο τρόπο άμεσα ενδιαφερόμενος.
Ισως να πιστεύουν κάποιοι, ότι οι συντάξεις γήρατος, ασθενείας, αναπηρίας και τα παρόμοια, πρέπει να υπάρχουν από πολύ καιρό, ίσως από αιώνες. Τα πράγματα όμως είναι τελείως διαφορετικά. Ή μόνη σύνταξη που έχω υπ΄ οψιν μου, είναι η πολεμική σύνταξη που έ-
παιρναν σε μερικές χώρες οι χήρες των στρατιωτικών που έπεφταν σε μάχη, κι αυτές οι συντάξεις πρέπει να ήσαν κατά το μάλλον και ήττον πενιχρές.
Υπ όψιν μου έχω μιά ιστοριούλα σχετική με πολεμική σύνταξη που είχε δοθεί σε μιά χήρα Γερμανού στρατιωτικού στις αρχές του δέκατου ένατου μάλλον αιώνα. ( Όταν μιλάμε για Γερμανία των εποχών εκείνων, θα πρέπει μάλλον να σκεφτόμαστε την Πρωσσία ). Λοιπόν, μιά γυναίκα στρατιωτικού που έπεσε στον πόλεμο, πήρε πολεμική σύνταξη ενώ ήταν εικοσιτριών ετών. Επί εβδομήντα χρόνια έπαιρνε αυτή τη σύνταξη, μέχρι τα ενενήντα τρία χρόνια της, έτσι θυμάμαι την ιστορία. Από τότε υπάρχει στη Γερμανία και ένα σχετικό ρητό -έτσι θα μπορούσαμε να το πούμε μάλλον -που έλεγε : « Αν υπήρχαν τόσο μεγάλης διάρκειας πολεμικές συντάξεις και τόσο πολλές, η Γερμανική οικονομία θα είχε προ πολλού καταρρεύσει ».
Λοιπόν, πρέπει να λέμε κάπου κάπου και την αλήθεια που συνήθως την ξεχνάμε, κυρίως όταν δεν μας συμφέρει. Και η αλήθεια είναι ότι οι παλιοί άνθρωποι - όχι οι παλιάνθρωποι - μέχρι πριν από εξήντα περίπου χρόνια, δεν είχαν καμμιά ασφάλιση, ούτε κατά του γήρατος, ούτε κατά της ασθένειας. Μα πώς, δεν υπήρχαν καθόλου συντάξεις τους παλιούς εκείνους καιρούς, δεν υπήρχε ιατροφαρμακευτική κάλυψη, γιατροί ασφαλιστικών ταμείων, συνταγές για τα φαρμακεία με ποσοστά συμμετοχής στην αγορά των φαρμάκων, δεν υπήρχαν φάρμακα που τα πλήρωναν εξ ολοκλήρου τα ταμεία, και για τα οποία ούτε μια δραχμή δεν έβαζε ο ασφαλισμένος ; Και δεν υπήρχε νοσοκομειακή κάλυψη των εργαζόμενων τους παλιούς - όχι και τόσο παλιούς - εκείνους καιρούς, δεν έμπαινες στο νοσοκομείο με έξοδα του ασφαλιστικού σου ταμείου ;
Οχι, τίποτε από όλα αυτά δεν υπήρχε τα χρόνια εκείνα, αυτό είναι παραπάνω από βέβαιο. Ούτε ασφαλιστικά ταμεία, ούτε βέβαια εισφορές στα ανύπαρκτα ασφαλιστικά ταμεία, ούτε φάρμακα, τα οποία οι πάντες πλήρωναν από την τσέπη τους. Και πλήρωναν βέβαια και τους γιατρούς και τις εργαστηριακές εξετάσεις ( που ήσαν ελάχιστες τις εποχές εκείνες ).
Μα πώς τα έβγαζαν πέρα οι τότε εργαζόμενοι χωρίς αυτές τις ευκολίες ; Ιδού ένα ερώτημα που όμως έχει πολύ εύκολη απάντηση. Λοιπόν, κατά πρώτο λόγο, οι απόμαχοι της εργασίας τις τότε εποχές, δεν πήγαιναν να απομακρυνθούν από το μέχρι τότε οικογενειακό τους περιβάλλον, έμεναν στο ίδιο μέρος το γνωστό και δεν υπήρχε λόγος να το εγκαταλείψουν. Μερικά από τα παιδιά τους έμεναν μαζύ τους, άλλωστε το σπίτι ήταν του πατέρα, εξ ού και ο όρος « πατρικό » σπίτι. Γιατί να προσπαθούν τα παιδιά να αποκτήσουν δικό τους σπίτι ενώ υπήρχε σπίτι να μείνουν χωρίς να πληρώνουν ενοίκιο ; Και γιατί να σφίγγονται απ΄τα πρώτα χρόνια τους να αγοράσουν σώνει και καλά το δικό τους σπίτι, αφού μάλιστα βρισκόντουσαν πολύ συχνά στη δουλειά του πατέρα τους σαν διάδοχοι στο επάγγελμά του ;
Υπήρχαν και πολλοί άλλοι λόγοι, κοινωνικοί, οικογενειακοί, ηθικοί και άλλοι, που δεν επέτρεπαν στα παιδιά να διώχνουν τους γονείς και να τους εγκαταλείπουν. Η κοινή γνώμη σε όλες τις χώρες του κόσμου - ίσως χωρίς εξαιρέσεις - δεν ενέκρινε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οποιος θα έκαμνε μιά τέτοια πράξη, θα έπρεπε να φύγει από τον τόπο του, ήταν ανεπιθύμητο ένα άτομο που έδειχνε αυτού του είδους τη διαγωγή. Ακόμη θα έχανε ίσως τα κληρονομικά του δικαιώματα υπέρ άλλων παιδιών των γονιών του, πράγμα πολύ σημαντικό, τα κληρονομικά ήσαν πάντοτε στην πρώτη σειρά των προτεραιοτήτων των παλιών εκείνων ανθρώπων. Αλλα και αν δεν υπήρχε καμμιά κληρονομιά - που συνήθως υπήρχε - πάλι το παιδί που θα έδιωχνε τους γονείς του ήταν απόβλητο από την κοινωνία του τόπου του.
Αυτά μέχρι τη δεκαετία του 1920, και όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στις άλλες Δυτικές χώρες. Συντάξεις δεν υπήρχαν, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δωρεάν ήταν μόνο για τους άπορους. Και τότε, στη δεκαετία του 1920 - ίσως σε άλλα μέρη νωρίτερα, δεν έχω στοιχεία υπ΄όψιν μου - δημιουργήθηκαν τα πρώτα ταμεία ασφάλισης στη χώρα μας. Φαίνεται ότι οι πρώτοι που ενισχύθηκαν ήσαν οι δικηγόροι και οι γιατροί, στους οποίους δημιουργήθηκαν ταμεία ασφάλισης και σύνταξης, αν και πρέπει να ομολογηθεί ότι οι συντάξεις που έδιναν τις πρώτες δεκαετίες στους δικαιούχους τους, ήσαν μάλλον πενιχρές, πάντως καλύτερες από το τίποτε. ( Πρέπει να τονιστεί εδώ, ότι τόσο οι γιατροί, όσο και οι δικηγόροι, κάθε άλλο παρά σημαντικής περιουσίας κάτοχοι ήσαν τις εποχές εκείνες, εκτός εξαιρέσεων. Ακόμα και οι υπάλληλοι του δημοσίου, απέκτησαν κάποιο ταμείο ενίσχυσης, κυρίως για να τους δίνει ένα εφ΄άπαξ τον καιρό της αποχώρησής τους από την υπηρεσία, αλλά πιθανώς και κάποια σύνταξη γήρατος ).
Και την ίδια εποχή, άρχισε να δημιουργείται στη Δυτική Ευρώπη η ιδέα του κράτους πρόνοιας, το λεγόμενο στα αγγλικά W e l f a r e
S t a t e, που θα αναλάμβανε και συντάξεις να δίνει, και πλήρη ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη σε όλους τους κατοίκους των χωρών της Ευρώπης. Νομίζω ότι μεγάλη ήταν η επίδραση που είχε στις Ευρωπαϊκές χώρες η δημιουργία κρατικής ασφάλισης για όλους στη νεότευκτη τότε Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Το ότι απέτυχε το Σοβιετικό πείραμα, θεωρείται από πολλούς ότι απέτυχε σε όλα, ότι δεν είχε κάποια σημαντική προσφορά στον κόσμο. Ε, λοιπόν, κάνουν μεγάλο λάθος, η καινούργια τότε τάξη πράγμάτων, οχι μόνο την ασφαλιστική κάλυψη των Δυτικοευρωπαίων εξασφάλισε, αλλά και τη δύναμη των εργατών και άλλων εργαζόμενων μέσω των συνδικαλιστικών τους αγώνων μεγάλωσε. Και ο φόβος που κατέλαβε τους πλούσιους της Ευρώπης και της Αμερικής, τους έκανε πιό διαλλακτικούς απέναντι στους εργαζόμενους.
Τελικά, όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες και αρκετές εκτός της Ευρώπης, απόκτησαν λίγο ή πολύ το κράτος αυτό πρόνοιας. Βέβαια, αλλού οι παροχές που δινόντουσαν ήσαν πλούσιες, αλλού μέτριες και αλλού λίγες, πάντως υπήρχε μέγα χάσμα ανάμεσα στους λαούς που είχαν συντάξεις και επιδοματικές πολιτικές, από εκείνες που δεν είχαν τίποτε απολύτως. Αλλά σ΄ αυτόν τον κόσμο έτσι είναι τα πράγματα, άλλοι καλοπερνάνε κι άλλοι πάλι πεινάνε. ( αρκετά καλή αυτή η ρίμα, έτσι δεν είναι ; )
Για μερικές ή και αρκετές δεκαετίες, το πράγμα προχωρούσε και περπατούσε καλά σε γενικές γραμές. Οι χώρες είχαν οικονομική ευχέρεια, η ανεργία ήταν μικρής έκτασης, και όλοι περνούσαν καλά. Αλλά τα καλά πράγματα όπως ξέρουμε, δεν κρατούν πολύ σ΄αυτόν τον κόσμο. Και άρχισαν οι δυσκολίες σε μερικές χώρες, και ύστερα φανερώθηκαν και σε άλλες, σχεδόν σε όλες. Ακόμα και η Σουηδία που εθεωρείτο ο παράδεισος των εργαζόμενων, άρχισε να κάμνει περικοπές στις παροχές που έδινε στους πολίτες της. Φυσικά, όλα αυτά σε σχέση με τα προηγούμενα, όχι σε σύγκριση με άλλες καθυστερημένες από τα πριν χώρες.
Οι καθυστερημένες Ευρωπαϊκές χώρες είχαν φυσικά το μεγαλύτερο πρόβλημα. Κι ανάμεσα σ΄αυτές, πρώτη και καλύτερη - για την ακρίβεια χειρότερη - η χώρα μας, που σε πολλά αρνητικά είναι ως γνωστόν ασυναγώνιστη. Ολοι ξέρουν βέβαια τις αιτίες της κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα, είναι απλούστατα η κακοδιαχείριση των Ταμείων και η σπατάλη αφ΄ενός, και η μεγάλη εισφοροδιαφυγή αφ΄ετέρου. Και μπαίνει το ερώτημα, μπορούν να γιατρευτούν αυτές οι ανωμαλίες ; Οι αισιόδοξοι ( που συνήθως διαψεύονται απ΄τα γεγονότα ), λένε ότι μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα. Οι απαισιόδοξοι ( που συνήθως δικαιώνονται απ΄ τα γεγονότα ), λένε ότι λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν. Και η κατάσταση παραμένει επί του παρόντος επάνω σ΄ ένα τεντωμένο σχοινί, σε μια θέση ασταθούς ισορροπίας δηλαδή.
Απειλείται λοιπόν η ευμάρεια των Ευρωπαίων και των Ελλήνων. Κάποιοι λένε ότι δεν δείχνει καμμιά ευμάρεια η σύνταξη των εκατό χιλιάδων δραχμών το μήνα, δηλαδή τριακοσίων περίπου Ευρώ. Σύμφωνοι, είναι λίγα, πολύ λίγα αυτά τα χρήματα σε σχέση με αυτά που δίνονται στις πιό πλούσιες χώρες της Ευρώπης. Αλλά από την άλλη μεριά, ας μην νομιστεί ότι και οι συντάξεις των Ευρωπαίων είναι πολύ μεγάλες, όταν λάβει κανείς υπ΄όψιν του το κόστος ζωής στις χώρες αυτές, όπου λ,χ. τα οπωροκηπευτικά προϊόντα είναι πανάκριβα.
Αυτά όταν σκεφτόμαστε στα σοβαρά το πρόβλημα αυτό. Αλλά υπάρχει και η ελαφριά άποψη που μου ανέφερε φίλος πριν από λίγες μέρες. Πάνω σε μιά συζήτηση στο πόδι ελάχιστων λεπτών, του είπα ότι η σύνταξη των εκατόν είκοσι χιλιάδων δραχμών που παίρνουν οι περισσότεροι συμπατριώτες μας, είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό για τη Βουλγαρία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Συμφώνησε, λέγοντας χιουμοριστικά ότι αυτές οι εκατόν είκοσι χιλιάδες είναι διακόσια σαράντα πεντακοσάρικα. « Και σκέψου να τα κάναμε εκατοστάρικα », πρόσθεσα με κάπως πικρό χιούμορ, « θα ήσαν παρα πολλά χρήματα ».
Και βέβαια, κάθε νόμισμα έχει δυό όψεις. Τα πολλά χρήματα είναι καλά από μιά άποψη, της καλύτερης ζωής αυτού που τα παίρνει. Αγοράζει τρόφιμα, ρούχα και πλήθος άλλων χρήσιμων πραγμάτων. Αλλά αγοράζει πολύ πιό συχνά κρέας, που αποδεδειγμένα βλάπτει την υγεία, και μάλιστα την βλάπτει πολύ. Αγοράζει και συντηρεί αυτοκίνητο, που βλάπτει πολύ κι αυτό στην υγεία. Αγοράζει πολλά πακετα τσιγάρα, που είναι ακόμα πιό βλαπτικά απ΄ τα προηγούμενα. Και αγοράζει και δυνατά οινοπνευματώδη ποτά, που βέβαια δεν είναι ότι το καλύτερο στον ίδιο τομέα. Και μπορεί ακόμα να « νοικιάσει » τις « υπηρεσίες » μιάς γυναίκας ελευθερίων ηθών, που μπορεί να του μεταδωσει μιά ανίατη και μή κατονομαζόμενη ασθένεια.
Υστερα, τί τις θέλουμε τις συνεχείς αλλαγές στο ρουχισμό και την υπόδηση ; Μπορούμε πολύ καλά να περάσουμε με ένα παντελόνι δέκα και παραπάνω χρόνια, και δυό και τρία χρόνια με τα ίδια παπούτσια. Τι θα προκύψει αν κάθε τόσο και λιγάκι, αλλάζουμε ρουχισμό και υπόδηση, έχουμε καμμιά ωφέλεια από αυτή τη συχνή αλλαγή ; Δεν σκεφτόμαστε ότι εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων δεν έχουν ούτε ένα παντελόνι, ούτε κάλτσες, ούτε και παπούτσια να φορέσουν ; Πώς περνούν αυτοί οι άνθρωποι, που κι αυτούς μάνα τους γέννησε ; Και όχι μόνο αυτό, οκτακόσια εκατομμύρια ανθρωπων πεινούνε με όλη τη σημασία της λέξης, ενώ και ο πιό χαμηλόμισθος και χαμηλοσυνταξιούχος μας, έχει τουλάχιστον μιά στοιχειώδη τροφή, πληρώνει ρεύμα και τηλέφωνο και άλλα τινά.
Και τι θα γίνει παρακαλώ, όταν μετά από λίγες δεκαετίες, το προσδόκιμο της ζωής θα ανέβει -έτσι μας λένε οι ειδικοί που σπανίως πέφτουν έξω - θα ανέβει επαναλαμβάνω στα εκατόν, ή εκατόν δέκα χρόνια ; Πώς θα καταφέρουν τις εποχές εκείνες να εξοικονομούν τις συντάξεις και τις παροχές τους, οι τοτινοί άνθρωποι, οι άνθρωποι των εκατόν δέκα ετών που θα εργάζονται μέχρι τα ογδόντα χρόνια τους, και θα τρέχουν Μαραθώνιο μέχρι τα πενήντα τους χρόνια και παραπέρα ; Αυτό θα γίνει με την εξουδετέρωση των « κακοποιών » γονιδίων που προκαλούν ασθένειες και φέρνουν τα γηρατειά πολύ πριν από την ώρα τους.
Σκεφτόμαστε ποτέ τους αναρίθμητους φορείς της ασθένειας του αιώνα που βρίσκονται στην Αφρικανική ήπειρο ; Μιά πρόσφατη έρευνα στη Νότια Αφρική, έδειξε ότι το εβδομήντα τοις εκατό του μαύρου πληθυσμού είναι φορείς του ιού ή άρρωστοι, και δεν μπορούν να πάρουν κάποια αξιόπιστα φάρμακα, που άλλωστε απλώς επιβραδύνουν την εξέλιξη της ασθένειας ; Πρόκειται για πολλά εκατομμύρια ανθρώπων που το μέλλον τους διαγράφεται εντελώς σκοτεινό.
Και κάτι άλλο : Αν ένας συνταξιούχος μας των εκατόν πενήντα χιλιάδων ή και των εκατό είκοσι χιλιάδων, πήγαινε σήμερα στη διπλανή Βουλγαρία, θα τον περνούσαν για Ροκφέλλερ ή για Ρότσιλντ, χωρίς καμμιά αμφιβολία. Αλλά εμάς δεν μας ενδιαφέρουν αυτά. Και η απαίτησή μας είναι να μας κόψουν εντελώς τις συντάξεις, να μην μας δίνουν τίποτε εκτός από ένα πράγμα μόνο : Κάθε μήνα να μας δίνουν το μισό της μηνιαίας βουλευτικής αποζημίωσης. Πολλά είναι αυτά που ζητάμε ;