O " Η Ο Μ Ο Α Ν G L Ο G Η Ο Ν U S "

Eχουν περάσει δυό χιλιάδες χρόνια και πλέον από τότε. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε απλωθεί σ΄όλόκληρη τη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ευρώπη και στη Βόρεια Αφρική, δηλαδή σ΄ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. ( Δεν ήσαν μέσα, η Ινδία, η Κίνα, οι ζούγκλες της Αφρικής και οι Ινδιάνοι της Αμερικανικής ηπείρου ). Σε πολλές από αυτές τις περιοχές, ειδικά της Ανατολικής Μεσόγειου, είχαν πρωτύτερα πάει Μακεδόνες και άλλοι Ελληνες, και η γλώσσα τους, η λεγόμενη « Ελληνιστική » -μιά « δημοτική » παραφθορά της Αττικής γλώσσας - είχε απλωθεί στις περιοχές αυτές, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ακόμα και στην ίδια τη Ρώμη. Ηταν μιά εποχή, στην οποία, όταν δεν ήξερες αυτή την Ελληνική γλώσσα, σε θεωρούσαν αμόρφωτο, απολίτιστο και τρίτης κατηγορίας ανθρωπο. Την ίδια εποχή, στην Δυτική Μεσόγειο και την κεντρική Ευρώπη, η Λατινική γινότανε κι αυτή μιά « διεθνής » γλώσσα, απόγονοι δε αυτής, είναι σήμερα οι Νεολατινικές γλώσσες, δηλαδή η Ιταλική, η Ισπανική, η Πορτογαλική, η Γαλλική και η Ρουμανική.
Αλλά ας γυρίσουμε μερικούς αιώνες πριν απ΄ αυτήν την εξέλιξη. Στη Μέση Ανατολή μιλιούνται πολλές γλώσσες, που όλες τους όμως είναι κλάδοι της Σημιτικής γλώσσας. Και εί-ναι αυτές : Η Βαβυλωνιακή, η Ασσυριακή, η Ουγκαριτική ( στη Φοινίκη ), η Μωαβίτικη, η Αμμωνίτικη, η Χαναανιτική ( που είναι η Εβραϊκή ),η Αραμαϊκή που είναι η γλώσσα της Συρίας και μερικές άλλες. Για κάποιο ανεξήγητο στον γράφοντα λόγο, τον πέμπτο αιώνα π.Χ., η Αραμαϊκή γίνεται η « διεθνής » γλώσσα όλης της Μέσης Ανατολής, όποιος δεν ξέρει Αραμαϊκά, δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με κατοίκους από τις διπλανές χώρες. Και βλέπουμε μετά από περίπου διακόσια χρόνια, να μιλούν όλοι οι Εβραίοι - εκτός από τους ραββίνους και τους γραμματείς - την Αραμαϊκή γλώσσα, και να μην ξέρουν γρύ από την δική τους γλώσσα. Στα Αραμαϊκά μιλούσε και ο Ιησούς στους μαθητές του, κι αυτοί που έγραψαν τα ευαγγέλια, μετέφεραν τα λόγια του από τα Αραμαϊκά στα Ελληνικά με όποιον τρόπο καλύτερα μπορούσαν. ( Αν και είναι γνωστό, ότι τέλεια μεταφορά από γλώσσα σε γλώσσα είναι σχεδόν αδύνατη. Γνωστή και η Ιταλική παροιμία : Τ r a d u t t o r e - T r a d i t o r e, που σημαίνει : Ο μεταφραστής είναι προδότης ).
Ηλθε λοιπόν και η εποχή που διεθνής γλώσσα, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή - όπου εκτόπιζε σιγά σιγά την Αραμαϊκή - αλλά και σε όλο τον γνωστό κόσμο, έγινε η Ελληνική, δηλαδή η Ελληνιστική γλώσσα. Ολοι μιλούσαν Ελληνικά ή τουλάχιστον οι αστοί που ήθελαν να είναι « ίν » και όχι « άουτ », για να χρησιμοποιήσουμε μιά σύγχρονη έκφραση. Η κυριαρχία αυτή της Ελληνικής κράτησε αιώνες, ακόμα και οι Αραβες φιλόσοφοι και μαθηματικοί μετά τον όγδοο αιώνα μ. Χ., μιλούσαν άπταιστα Ελληνικά, και αυτοί οι Αραβες - όπως ο Αβερρόης - ήσαν που διέσωσαν τα έργα του Αριστοτέλη που αλλοιώς θα χανόντουσαν στο μεγαλύτερο μέρος τους.
Πέρασαν χρόνια και ζαμάνια. Η Λατινική κυριαρχούσε στην Ευρώπη, και ήταν η γλώσσα των διανοούμενων και της Καθολικής Εκκλησίας, καθώς και των επιστημών, όπου και η Ελληνική κρατούσε τη θέση της. Πάντως, τα Λατινικά δεν υπήρξαν διεθνής γλώσσα μετά από τον δέκατο αιώνα ή λίγο αργότερα. Και οι καιροί προχωρούσαν, μέχρι που φτάσαμε στον δέκατο όγδοο αιώνα. Και τότε μια νέα « διεθνής » γλώσσα παρουσιάστηκε στην Ευρώπη : Η Γαλλική. Και σε σύντομο χρονικό διάστημα, επιβλήθηκε στους ανώτερους κύκλους και στην αριστοκρατία. Όταν διαβάζει κανείς το πασίγνωστο μυθιστόρημα του Τολστόη « Πόλεμος και ειρήνη », βλέπει πολύ συχνά τους Ρώσους αριστοκράτες να λένε ολόκληρες φράσεις στα Γαλλικά, και έτσι τις μεταφέρει και ο συγγραφέας.
Η Γαλλική γλώσσα, κράτησε την « διεθνή » θέση της μέχρι τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, και σε κάπως μικρότερο βαθμό και μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα. Ηδη από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, ήλθε η Αγγλική να συναγωνιστεί τη Γαλλική, και η μεν Γαλλική παρέμεινε για αρκετό ακόμα διάστημα η γλώσσα της διπλωματίας και των διανοούμενων, ενώ η Αγγλική έγινε η γλώσσα του εμπορίου.
Οσο προχωρούσε ο εικοστός αιώνας, η Αγγλική εκτόπιζε τη Γαλλική σε όλους τους τομείς. Ο κινηματογράφος, η πρόοδος των επιστημών από Αγγλόφωνους επιστήμονες, η ανάμιξη των Αμερικανών στον διεθνή χώρο και η συμμετοχή τους σε δυό παγκόσμιους πολέμους στο πλευρό των Ευρωπαίων συμμάχων της, αλλά και άλλοι παράγοντες, έκαναν την Αγγλική να μείνει η μόνη « διεθνής » γλώσσα. Μάλιστα, τις τελευταίες δυό - τρεις δεκαετίες, τείνει να γίνει « παγκόσμια » γλώσσα, έφτασε να θεωρείται ο μή γνωρίζων αγγλικά - έστω και « ελαττωματικά » - σαν αγράμματος, αμόρφωτος, απολίτιστος και απροσάρμοστος στον καινούργιο κόσμο.
Οι βιολόγοι και οι παλαιοντολόγοι - που είναι όλοι υπέρμαχοι της εξελικτικής θεωρίας - βλέπουν την εξελικτική πορεία του ανθρώπου, χωρισμένη σε διάφορες φάσεις. Αρχίζουν με τον Αυστραλοπίθηκο της Κένυα και της Αιθιοπίας - τη γνώμη αυτή δεν την ασπάζονται όλοι - κατόπιν λένε ότι έρχεται η σειρά του Πιθηκάνθρωπου του Πεκίνου, της Ιάβας και του Ατλαντος, ύστερα έρχεται ο « άνθρωπος ο όρθιος », ( στα Λατινικά « H o m o E r e c t u s ), τον ο ποίο ακολουθεί ο « άνθρωπος του Νεάντερνταλ » και ο « άνθρωπος του Κρομανιόν » που είναι και ο τελευταίος κρίκος της αλυσσίδας, ο επιλεγόμενος και « άνθρωπος ο έμφρων ». ( Στα λατινικά « H ο m o S a p i e n s » ).
Τί παρατηρούμε τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας ; Τα μαγαζιά έχουν κατά μεγίστην πλειοψηφία αγγλόφωνα ονόματα. Πάρα πολλές λέξεις και φράσεις έχουν μπή στο καθημερινό λεξιλόγιό μας, κι αυτή η τάση όλο και αυξάνεται. Πάρα πολλοί τεχνικοί όροι είναι τώρα πολιτογραφημένοι - ιδίως των καινούργιων τεχνολογιών - στην αγγλική γλώσσα, κι αν θέλεις να τους διατυπώσεις στα ελληνικά, δεν βρίσκεις τον τρόπο να τους πείς και να σε κατάλά-βουν τί λές. Και βλέπουμε ότι -σιγά σιγά - όσο πάμε και « αγγλοποιούμαστε ». Και όπως φαίνεται, σε λίγες δεκαετίες από τώρα, ίσως γύρω στο 2040 ή το 2050, όλος ο Ελληνικός πληθυσμός θα μιλά,περισσότερα αγγλικά και λιγότερα ελληνικά. Και διερωτώμαι, μήπως έλθει και η ημέρα που η μητρική μας γλώσσα θα αλλάξει, θα πάψει να είναι η ελληνική και θα γίνει η αγγλική. Και καθώς ξέρουμε πόσο « ξενομανείς » είμαστε, ίσως αυτή η μεταβολή γίνει πολύ πιό γρήγορα απ΄ότι την φανταζόμαστε.
Αυτή η τάση δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο, φαίνεται ότι η αγγλική απλώνεται με γρήγορους ρυθμούς σε όλες τις δυτικές χώρες, και ίσως και σε ανατολικές. Και η ίδια περίπτωση να « αγγλοποιηθούν » και οι άλλες γλώσσες που μιλιούνται στον πλανήτη, θα υπάρξει στο μέλλον σε παγκόσμια κλίμακα. Και τότε, χωρίς την παρεμβολή των βιολόγων, ίσως ο άνθρωπος του μέλλοντος θα πάρει ένα καινούργιο λατινικό όνομα, το « H o m o a n g l o p h o n u s », τουτέστιν ο « άνθρωπος ο αγγλόφωνος ».
Και μου έρχονται στο νού, οι στίχοι του πασίγνωστου τη δεκαετία του 1930 « τσάρλεστον », που σατίριζε τη μανία των Ελλήνων να κάνουν πως τάχατε ξέρουν και μιλούν ξένες γλώσες - Γαλλικά και Αγγλικά - που είχαν ως εξής : ( Μόνο η πρώτη εισαγωγή και το ρεφραίν )

Ό λ ε ς κ ι ό λ ε ς τ ώ ρ α
έ χ ο υ ν π ά ρ ε ι φ ό ρ α,
η ξ ε ν ο μ α ν ί α τ ο ύ ς τ ρ α β ά.
Τ ρ έ λ λ α π ο υ τ ο υ ς δ έ ρ ν ε ι σ υ ζ η τ ο ύ ν σ α ν ξ έ ν ο ι
α γ γ λ ι κ ά σ τ ρ α β ά κ ο υ τ σ ά.
Π ρ ο φ ο ρ ά α λ λ ά ζ ο υ ν
τ ί κ ι α ν δ ε ν σ κ α μ π ά ζ ο υ ν
ο ύ τ΄ ε λ λ η ν ι κ ά κ α λ ά κ α λ ά.
Κ ι ό π ο ι ο ν σ υ ν α ν τ ή σ ε ι ς,
ε ί ν α ι ν΄ α π ο ρ ή σ ε ι ς.
Τ έ τ ο ι α λ ό γ ι α σ ο ύ μ ι λ ο ύ ν :
-----
Ω, μ ι λ π α ρ ν τ ό ν, π ώ ς ε ί σ τ ε, κ α λ ά ;
ή χ ά ο υ ν τ ο υ γ ι ο υ ν τ ο υ, μ ά ϊ ν τ ή α ρ.
Κ ι α κ ο ύ ς σ τ ό δ ρ ό μ ο, ό λ α τ α θ η λ υ κά
ν α σ υ ζ η το ύ ν ε ε λ λ η ν ο α γ γ λ ι κά,
Ω, μ ι λ π α ρ ν τ ό ν, π ω ς ε ί σ τ ε, κ α λ ά ;
ή χ ά ο υ γ ι ο υ ν τ ο υ, μ ά ϊ ν τ ή α ρ.

Eτσι ήσαν τα πράγματα πριν από πολλές δεκαετίες. Και έτσι ξαναγίνονται, αυτή τη φορά όμως θα μιλούν όλοι καλά αγγλικά. Το μόνο δυσάρεστο στην υπόθεση θα είναι, ότι όχι μόνο δεν θα μιλούν καλά καλά τα ελληνικά, αλλά ότι ίσως δεν θα τα μιλούν καθόλου.