Ο άνθρωπός μας - πήραμε εντελώς υποθετικά έναν τυχαίο και άγνωστο άνθρωπο, δεν είναι κάποιος συγκεκριμένος - έχει την ατυχία, την ώρα που μπήκε σε μιά Τράπεζα για να την ληστέψει, να τον συλλάβουν. ( Είπαμε ότι πρόκειται για κάτι υποθετικό, αυτό φαίνεται κι από το γεγονός ότι τον συνέλαβαν, πράγμα που σχεδόν ποτέ δεν γίνεται ). Και αφού τον συνέλαβαν, τον πήγαν στον εισαγγελέα, και από εκεί στο δικαστήριο, όπου και « έφαγε » πέντε χρόνια φυλακή. Ένοπλη ληστεία ήταν, τόσο έκριναν οι δικαστές ότι έπρεπε να του δώσουν.
Ο άνθρωπός μας οδηγήθηκε στις φυλάκές, όπου του παραχωρήθηκε ένα κελλί - που το μοιράζεται με έναν άλλο φυλακισμένο, υπάρχει και κρίση στέγης στα ευαγή αυτά ιδρύματα - όπου θα κοιμάται τον ύπνο του αδίκου, και όπου θα διεκπεραιώνει και όλες τις « φυσικές » του ανάγκες, καθώς όπως ξέρουμε, οι φυλακές δεν διαθέτουν ατομικές και πολυτελείς τουαλέττες, στο μέλλον ίσως αποκτήσουν και τέτοιες. Ο άνθρωπός μας αισθάνεται άβολα, δεν είναι συνηθισμένος σε τέτοιου είδους « φιλοξενίες ». Τέλος πάντων, θα καθήσει μέσα, δεν γίνεται αλλοιώς, σκοπός ήταν να μην τον πιάσουν. Τον έπιασαν όμως και τώρα πρέπει να υποστεί τις όποιες συνέπειες.
Ο καιρός περνά αργά στη φυλακή, αλλά τα πάντα συνηθίζονται. Ετσι, ο άνθρωπός μας, κάμνει ότι και οι άλλοι συγκρατούμενοί του. Εχει τις ώρες του φαγητού - που δεν είναι βέβαια φτιαγμένο από κάποιον « σεφ » ξενοδοχείου πολυτελείας, πάντως τρώγεται. Του έχουν αναθέσει και κάποιες εργασίες για να μαθαίνει και μιά τέχνη - αυτή που εξασκούσε στις Τράπεζες δεν ήταν βέβαια τέχνη με την ακριβή έννοια της λέξης - και η οποία τέχνη μπορεί να τον βοηθήσει να κάνει μιά έντιμη δουλειά όταν βγεί με το καλό από τη « στενή ».
Λοιπόν, έχουν περάσει τρεισήμισυ χρόνια, και πρόκειται να βγεί μετά από δυό μήνες, έχει εκτίσει το μεγαλύτερο τμήμα της ποινής του, έδειξε καλή διαγωγή και του χαρίσανε το υπόλοιπο της ποινής. Έτσι γίνεται συνήθως, σε βάζουν μέσα με ισόβια, και βγαίνεις σε δεκαεπτά χρόνια. Δυό μήνες δεν είναι τίποτε μπροστά στα τρεισήμισυ χρόνια που έμεινε μέσα, θα περάσουν γρήγορα. Αλλά δεν περνούν. Ο χρόνος κυλά αδυσώπητα αργά, πρωτύτερα έφευγε μάλλον γρήγορα, τώρα κόλλησε και σχεδόν μένει στάσιμος. Μετρά τις ώρες ο άνθρωπός μας - ο υποτιθέμενος ληστής της Τράπεζας, που τελείως υποθετικά τον πιάσανε - αλλά οι ώρες δεν περνούν, πολύ λιγότερο οι μέρες. Μά τί συμβαίνει, σταμάτησε ο χρόνος ; Ακόμα και τα λεπτά της ώρας δεν περνούν, μυστήριο πράγμα.
Οχι, δεν συμβαίνει καμμιά ανατροπή των φυσικών νόμων, αυτοί παραμένουν αναλλοίω-τοι και θα παραμείνουν έτσι στους αιώνας των αιώνων. Απλώς η α ί σ θ η σ η του χρόνου έχει αλλάξει. Η αίσθηση αυτή είναι ένα τελείως υποκειμενικό πράγμα, δεν έχει καμμιά σχέση με το ρολόϊ και το ημερολόγιο. Ο χρόνος κυλά πάντοτε με την ίδια ταχύτητα, μας το έχει πεί και ο Αϊνστάϊν αυτό, το ξέραμε όμως κι από τα πριν.
Αυτή η αίσθηση του χρόνου, που όπως είπαμε είναι τελείως υποκειμενική, φαίνεται και σε άλλες περιπτώσεις, εκτός από τις τελευταιες ημέρες πριν την αποφυλάκιση ενός κατάδικου. Παρατητηρούμε ότι το ίδιο συμβαίνει και με τις τελευταίες ημέρες μιάς στρατιωτικής θητείας, ενώ πρωτύτερα ο χρόνος κυλούσε υποφερτά ομαλά, όταν πλησιάζει ο καιρός που θα απολυθεί ο στρατευμένος, αλλάζει η υποκειμενική ροή του χρόνου, ο οποίος γίνεται πολύ αργός στην πορεία του. Το ίδιο παρατηρούμε και στα γραφεία των δημόσιων υπαλλήλων και στην εργασία των ιδιωτικών υπαλλήλων, γενικά σε κάθε εργασία που είναι « αλλότρια » και συνδέεται με ακριβή χρόνο τερματισμού της εργασίας.
Συμβαίνει όμως και το εντελώς αντίθετο, ο χρόνος - ή μάλλον η αίσθηση του χρόνου -να επιταχύνεται σε άλλες περιπτώσεις. Θα αναφερθώ στο συνήθως αναφερόμενο για τέτοιες περιπτώσεις, το ποδοσφαιρικό παιχνίδι στο οποίο κρίνονται πολλά για τις δυό ή μόνο τη μιά ομάδα. Η εν λόγω ομάδα πρέπει να πάρει στο παιχνίδι αυτό -που είναι το τελευταίο της σαιζόν- τουλάχιστον μιά ισοπαλία από την αντίπαλο της, για να αποφύγει τον υποβιβασμό της στην πιό κάτω κατηγορία. Και λοιπόν, η ομάδα αυτή χάνει μέχρι πέντε λεπτά πριν τη λήξη του παιχνιδιού με ένα γκολ διαφορά, πρέπει απαραιτήτως να ισοφαρίσει στο πεντάλεπτο που υπολείπεται, αλλοιώς την περιμένει ο υποβιβασμός.
Αλλά ο χρόνος τρέχει στην περίπτωση αυτή με απίστευτη ταχύτητα, είναι δυνατόν σε τοσο μικρό χρονικό διάστημα η ομάδα που χάνει και έχει προθεσμία μόλις πέντε λεπτών - τώρα έχουν μείνει μόνο τρισήμισυ - να ισοφαρίσει και να παραμείνει στην κατηγορία ; Πρέπει να γίνει κάτι σαν θαύμα, αυτό μόνο ελπίζουν οι οπαδοί της και κοιτάζουν συνεχώς τα ρολόγια τους. Όμως, ο χρόνος τρέχει με καταπληκτική ταχύτητα, τα δευτερόλεπτα κυλούν σαν ορμητικό ποτάμι και το γκολ δεν έρχεται, παρά την αφόρητη πίεση που έχει επιβληθεί στους αντιπάλους, που κι αυτοί αμύνονται με όλη τους τη δύναμη, δυστυχώς κι αυτοί πρέπει να κρατήσουν το αποτέλεσμα, αλλοιώς υποβιβάζεται η δική τους ομάδα αν δεχτούν την ισοφάριση.
Και εδώ συμβαίνει το εξής τραγελαφικό : Για μεν τους οπαδούς της ομάδας που χάνει, ο χρόνος τρέχει με μεγάλη, απίστευτη ταχύτητα, ενώ για εκείνους που κερδίζουν και πρέπει να κρατήσουν τα υπολειπόμενα τρεισήμισυ λεπτά - που έχουν τώρα μείνει μόνο δύο -για να εξασφαλίσουν την παραμονή τους, ο χρόνος κυλά απελπιστικά αργά, ο δείκτες των ρολογιών μένουν σχεδόν ακίνητοι. Και βλέπουμε, ότι στην ίδια περίπτωση, ο χρόνος έχει δυό ταχύτητες, η μιά είναι πάρα πολύ γρήγορη, η άλλη πάρα πολύ αργή. Δεν είναι βέβαια ανάγκη να πούμε τι έγινε στο τέλος, αυτό δεν έχει καμμιά σημασία. Αυτό που προσπαθήσαμε να δείξουμε, είναι ότι η εκτίμηση του χρόνου - πέρα από το μέτρημα με τα χρονόμετρα- είναι μιά υπόθεση καθαρά υποκειμενική.
Ένα ακόμα πολύ απλό παράδειγμα, που το έχουμε όλοι υπ΄ όψιν μας, που το έχουμε όλοι πειραματιστεί επί πολλά χρόνια : Βρισκόμαστε στις θερινές διακοπές μας, δέκα, δεκαπέντε, είκοσι ή και περισσότερες μέρες ξεκούρασης από τη δουλείά, ύστερα από μιά ολόκληρη χρόνο « κούρασης κι ορθοστασίας », όπως λέει και το παλιό αρχοντορεμπέτικο με τον Μανώλη τον Τραμπαρίφα. Και οι μέρες της άδειάς μας πλησιάζουν να τελειώσουν, και όμως φαίνονται ότι ήσαν πάρα πολύ λίγες, μόλις πριν από λίγες μέρες είχαν αρχίσει, πόσο γρήγορα περνά ο καιρός ! Και αυτό συμβαίνει πάντοτε με τις διακοπές, κρατούνε πολύ λίγο και πρέπει να επιστρέψουμε στη ρουτίνα της καθημερινής δουλειάς.
Ότι είπαμε πριν λίγο για το ποδόσφαιρο, ισχύει και σε άλλα αθλήματα, με πιό πρόχειρο παράδειγμα - κυρίως γιατί το παιχνίδι αυτό παίζεται και στην χώρα μας - το μπάσκετμπωλ, όπου επίσης τα ίδια που αναφέρθηκαν στο ποδοσφαιρικό παιχνίδι, ισχύουν και γι αυτό. Ο χρόνος είναι και σ΄ αυτή την περίπτωση - και ίσως περισσότερο - ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, μπορεί να περνά πολύ γρήγορα, αλλά επίσης και πολύ αργά.
Μέχρι πριν από έναν αιώνα, ξέραμε ότι υπάρχουν τρεις διαστάσεις, μήκος, ύψος και πλάτος, αλλά ο Αϊνστάϊν μάς άλλαξε τελείως τα πράγματα, είπε ότι δεν υπάρχει αυθύπαρκτος χώρος με τρεις διαστάσεις όπως τον ξέραμε μέχρι τότε, αλλά αντ΄αυτού μάς μίλησε για το χωροχρονικό συνεχές, ενώνοντας τον χώρο με τον χρόνο, μέχρι τότε αυτά τα δύο ήσαν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Και μας είπε, ότι αν κάποιος ταξειδεύει με ταχύτητα που προσεγγίζει την ταχύτητα του φωτός, ο χρόνος δεν περνά, μένει σχεδόν στάσιμος.Ετσι -μας είπε -ότι αν μπούμε μέσα σε ένα διαστημόπλοιο που θα μπορεί- τελείως υποθετικά βέβαια -να προχωρεί με μιά τέτοια ταχύτητα, ο χρόνος της διαδρομής θα μένει όπως ήταν όταν ξεκινήσαμε, και αν γυρίσουμε πίσω στη γή σε - ας πούμε - πενήντα χρόνια, θα βρούμε τους ανθρώπους που είχαμε αφήσει εκεί πριν ξεκινήσουμε, να είναι γέροι, ραμολιμέντα δηλαδή, ενώ εμείς θα είμαστε σχεδόν στην ηλικία που είχαμε τον καιρό που ξεκινήσαμε, άντε ένα μήνα μεγαλύτεροι.
Αλλά εμείς δεν πρόκειται να μπούμε ποτέ σε ένα τέτοιο διαστημόπλοιο, όπως φαντάζομαι κανένας δεν θα το καταφέρει αυτό. Πώς είναι δυνατόν να γίνει ένα τέτοιο διαστημόπλοιο, ποιά ενέργεια θα μπορούσε να κινήσει ένα τέτοιο όχημα που θα έπρεπε μάλιστα να είναι και πολύ μεγάλο, τόσα χρόνια θα ήταν προορισμένο να ταξειδεύει, και τροφές και νερό και πολλά άλλα θα χρειαζόντουσαν οι φανταστικοί ταξειδιώτες του διαστημικού χώρου μέχρι να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους και να επιστρέψουν οίκαδε.
Πέρα πάντως από αυτά τα χωροχρονικά συνεχή του Αϊνστάϊν, πέρα από κάθε δυνατότητα να αλλάξει η φύση και η ροή του χρόνου, για μάς που μένουμε και κατοικοεδρεύουμε εδώ στη γή μας, πάντοτε θα υπάρχει το πρόβλημα των διακοπών που τελειώνουν γρήγορα, της φυλακής στην οποία οι μέρες δεν κυλούν κανονικά, και των αθλητικών αγώνων που θα έχουν τα προβλήματα του χρόνου. Και πολλά άλλα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου