Ηταν το καλοκαίρι του 1945. Εβγαινες στους δρόμους της πόλης μας, και έβλεπες ένα φαινόμενο που ποτέ στο παρελθόν δεν είχες ξαναδεί. Τους άντρες πάσης ηλικίας - όχι όλους βέβαια - να κυκλοφορούν με κοντά παντελονάκια, μάλιστα, με σορτσάκια, σαν να ήσαν παιδιά του δημοτικού σχολείου. Και ανάμεσα σ΄ αυτούς, ήσαν και άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, εξήντάρηδες και ίσως και εβδομηντάρηδες.
Έβλεπες και απορούσες. Μα τί τους έπιασε αυτούς τους - υποτιθέμενους - σοβαρούς ανθρώπους, να ντύνονται μ΄αυτόν τον τρόπο που δεν ήταν μάλιστα καθόλου καλαισθητικός ; Είναι παγκοίνως γνωστό ότι τα κάτω άκρα των αντρών δεν είναι συνήθως και τόσο καλλίγραμμα και κατάλληλα προς επίδειξη. Μερικών μάλιστα είναι τόσο αντιαισθητικά στην όψη, που καλά θα κάνουν να μην πηγαίνουν και στη θάλασσα, όπου υποχρεωτικά θα πρέπει να κυκλοφορούν μ΄αυτή την περιβολή και να γίνονται ρεντίκολο με την εμφάνιση αυτή.
Ποιός λόγος υπήρχε για να αλλάξουν οι άντρες - όχι όλοι επαναλαμβάνω - τα από πάρα πολλά χρόνια μακρυά παντελόνια τους και να βάλουν τα αστεία αυτά κοντά, που θα ταίριαζαν μάλλον σε προσκόπους παρά σε σοβαρούς - κατά τεκήριο τουλάχιστον -ανθρώπους ; Μα τι άλλο από τη μόδα ; Μόδα με σορτσάκια σε μεγάλους, σε ενήλικους άντρες που κυκλοφορούν μ΄αυτά, όχι στις πλαζ, αλλά στους κεντρικούς δρόμους της πόλης ; Μάλιστα, η μόδα. Και από πού ήλθε αυτή η περίεργη μόδα ; Ε, λοιπόν, νομίζω ότι μας είχε έλθει από τη Βόρεια Αφρική. Και να πώς.
Ο πόλεμος μόλις είχε λήξει. Οι δρόμοι των ελληνικών πόλεων, ήσαν γεμάτοι από Βρεττανούς στρατιώτες- Αγγλους, Σκωτσέζους, Ιρλανδούς -από Ινδούς Σιχ, από Νεπαλέζους Γκούρκας, που όλοι τους είχαν κάτι κοινό : Φορούσαν κοντά παντελονάκια, μάλλον εξ αιτίας της περιοχής στην οποία υπηρετούσαν, την Αίγυπτο, τη Συρία και την Παλαιστίνη. Ησαν νομίζω στρατιώτες της όγδοης στρατιάς που είχε πολεμήσει στη Σαχάρα, στο Ελ Αλαμέϊν. Και δεν ήθελε πολύ ο αντρικός πληθυσμός που είχε περάσει μιά πάρα πολύ δύσκολη τετράχρονη κατοχή, για να ξεδώσει λίγο με τη μόδα αυτή, που άλλωστε κράτησε λίγους μόνο μήνες. Και ύστερα, γύρισαν όλοι στα σοβαρά, μακρυά παντελόνια των προηγούμενων εποχών.
Αυτή είναι η « θεά » μόδα που κυβερνά τον πολιτισμένο κόσμο εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα. ( Για τους « απολίτιστους » Ασιάτες και Αφρικανούς, η « θεά » αυτή είναι ανύπαρκτη, άλλα είναι τα πράγματα που έχουν σημασία εκεί, ο άρτος ο επιούσιος πρωτίστως ). Η επιρροή της είναι πολύ μεγάλη στο λεγόμενο « ασθενές » φύλο, αλλά κάποτε πιάνεται και το ισχυρό στα δίχτυα της. Και ένας ολόκληρος κόσμος της βιομηχανίας και του εμπορίου, κινεί-ται με βάση τις εντολές και τις προσταγές της.
Μιάς και αναφερθήκαμε στο ντύσιμο, θα πούμε λίγα λόγια και για τη μίνι φούστα που έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά στην Ελλάδα - όπως και στην υπόλοιπη Δύση από όπου μάλιστα ήλθε και στα καθ΄ ημάς - το 1925 περίπου. Την εποχή εκείνη, η κυβέρνηση στη χώρα μας ήταν στρατιωτική, η δικτατορία του στρατηγού Πάγκαλου, θείου του σημερινού πολιτικού. Λοιπόν, ο στρατηγός Πάγκαλος, φαίνεται ότι ενοχλήθηκε από τις κοντές φούστες που είχαν πλημμυρίσει τους δρόμους της Αθήνας,.ενώ οι φυσιολογικοί άντρες απολάμβαναν αυτά τα θεάματα, ψέμματα ; - και έδωσε εντολή στους αστυνομικούς να έχουν μαζύ τους μιά μετροταινία και ένα ψαλλίδι, και όταν βλέπουν μιά γυναίκα με κοντή φούστα, να τη σταματούν αμέσως και επί τόπου. Κατόπιν να βγάζουν τη μετροταινία τους και να μετρούν την απόσταση της φούστας από το έδαφος, κι αν ξεπερνούσε ένα ορισμένο όριο, να βγάζουν το ψαλλίδι και να σχίζουν μ΄αυτό το φόρεμα της γυναίκας. Δεν το πιστευετε αυτό ; Και όμως έτσι έγιναν τα πράγματα τέλη του 1925 και αρχές του 1926. Και οι επιθεωρησιογράφοι της εποχής, παρέλαβαν το ζήτημα- γιατί παρά τη δικτατορία δεν υπήρχε λογοκρισία, άλλο περίεργο κι αυτό - και διακωμωδήσανε το θέμα. Γνωστό και το επιθεωρησιακό τραγούδι της εποχής εκείνης :
Μ ο υ α ρ έ σ ο υ ν τ ο υ Π α γ κ ά λ ο υ μ α ς τ α γ ο ύ σ τ α
π ο υ ε μ ά κ ρ υ ν ε τ ω ν γ υ ν α ι κ ώ ν τ η φ ο ύ σ τ α
Αν όμως η μόδα της κοντής φούστας είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους άντρες, τί να πεί κανείς για τον φρικαλέο εκείνο « σάκκο » που επικράτησε ένα διάστημα στο ντύσιμο των γυναικών, που ήταν εξαιρετικά απεχθής στους άντρες, περισσότερο και από τις μάξι φούστες που - ενώ κρύβουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα - τουλάχιστον δεν είναι αντιαισθητικές.
Η « θεά » μόδα δεν ασχολείται μόνο με το ντύσιμο αντρών και γυναικών, έχει δράση και σε πολλούς άλλους τομείς. Ένα αρχικό διάστημα, που μάλλον κράτησε αρκετό καιρό, η απόκτηση ενός αυτοκινήτου ήταν ζήτημα μόδας. Ακόμα και σήμερα, αρκετοί άνθρωποι που δεν έχουν καμμιά ανάγκη να κινούνται με αυτοκίνητο, θεωρούν υποχρέωση τους κοινωνική να διαθέτουν ένα τετράτροχο προς ιδίαν τέρψιν. Ακόμα και η μάρκα του αυτοκινήτου, ο κυβισμός της μηχανής του και άλλα πράγματα που σχετίζονται με το μέσο αυτό μεταφοράς, μπορεί να γίνονται κάποτε ζητήματα μόδας.
Πριν από λίγα χρόνια, ακόμα και ο όρος « πιστωτική κάρτα » δεν ήταν γνωστός στην Ελλάδα, την είχαν την κάρτα στην Αμερική - κυρίως σ΄ αυτήν - και σε κάποιες γωνιές του Δυτικού κόσμου, αλλά εδώ δεν ξέραμε τίποτε γι αυτήν. Και στις μεν Ενωμένες Πολιτείες, υπήρχε ανάγκη να υπάρχει αυτού του είδους το πλαστικό χρήμα, κι αυτό επειδή ο Αμερικανός φοβόταν να έχει επάνω του πάνω από τέσσερα ή πέντε δολλάρια, γιατί θα του έκαμνε κάποιος κακοποιός
h o l d u p, τη γνωστή ληστεία στη μέση του δρόμου. Αλλά στη χώρα μας, το πολύ πολύ, θα ήταν να του πάρει το πορτοφόλι ένας επιδέξιος πορτοφολάς μέσα σε κάποιο συνωστισμό, όχι όμως και να του βάλει στην πλάτη του ένα περίστροφο, και με την απειλή του να του αφαιρέσει ότι είχε στις τσέπες του. Αλλά η μόδα είναι πάντοτε μόδα, γιατί να έχουν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι πιστωτικές κάρτες και εμείς να μην έχουμε ; Λοιπόν, θα τις απόκτήσουμε και εμείς.
Μετά τις πιστωτικές κάρτες, ήλθε και η σειρά στα καταναλωτικά δάνεια, έναν καινούργιο τρόπο του παλιού εκείνου « βερεσέ ». Μόνο που αυτό το καινούργιο βερεσέ, έχει και τόκους. Και οι τόκοι μαζεύονται σιγά σιγά - ή και γρήγορα γρήγορα - και κατόπιν η τράπεζα ζητά να πάρει τα φράγκα της. Διότι, όπως ξέρουμε όλοι, οι τράπεζες είναι μεν φιλανθρωπικά ιδρύματα, αλλά οι άνθρωποι για τους οποίους φροντίζουν να ωφελούνται είναι οι τραπεζίτες. Και οι οποίοι θέλουν να εισπράττουν τα χρωστούμενα, όχι όπως ήταν την μακαρίαν εκείνην εποχήν του παλιού βερεσέ, στην οποία ο μαγαζάτορας δεν είχε την παραμικρή δυνατότητα να εισπράξει τα χρωστούμενα, πιάστηκε κορόϊδο και έδωσε εμπόρευμα χωρίς χρήματα σε άτομα αναξιόπιστα και τώρα δεν μπορεί να κάνει κατασχέσεις και τα παρόμοια. Και τα καταναλωτικά λοιπόν δάνεια, είναι συχνά ζήτημα μόδας, αυτή είναι η γνώμη μου.
Το κινητό τηλέφωνο είναι κάτι το πάρα πολύ χρήσιμο, ειδικά σε ορισμένες περιπτώσεις. Αλλά πριν γίνει αισθητή η χρησιμότητά τους σε διάφορους τομείς, η διάδοσή τους με τρομακτική ταχύτητα στους πρώτους καιρούς ήταν κι αυτή θέμα μόδας. Όταν δεν έχεις μαζύ σου ένα κινητό τηλέφωνο -αυτή ήταν η αρχική εκτίμηση - είσαι εκτός εποχής, ενώ ο κανονικός άνθρωπος πρέπει να είναι πάντοτε i n, και όχι o u t.
Είτε θέλουμε είτε όχι, η μόδα έχει γίνει ένα είδος « θεότητας », την οποία λατρεύουν και προσκυνούν πλήθη από πολιτισμένους και « μοντέρνους » ανθρώπους. Αλλωστε, και η λέξη « μοντέρνος » έχει την προέλευσή του από τη μόδα, τον « τρόπο » όπως είναι η σημασία της λέξης αυτής που είναι λατινική.
Χαρακτήρισα αυτή τη « θεά » σαν παλαβή. Αν σκεφτούμε πόσα πράγματα μας επιβάλλει, πράγματα που συχνά είναι τελείως παλαβά - ανέφερα ελάχιστα από αυτά, υπάρχει πλήθος ακόμα από τέτοια - δεν θα δυσκολευτούμε να καταλάβουμε γιατί είναι πραγματικά παλαβή, και ψυχίατρος να την γιατρέψει δεν βρίσκεται. Κι αφού αυτή η ίδια είναι παλαβή, είναι μάλλον παλαβοί κι αυτοί που την ακολουθούνε πιστά, και που - αλλοίμονο - είναι τόσο πολλοί, αμέτρητοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου