ΑΠΑΤΕΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

Το εχουμε πεί πολλές φορές, δεν βλάφτει όμως να το ξαναπούμε και πάλι. Φυσικά, γλαύκα εις Αθήνας κομίζουμε όταν λέμε ότι το μυαλό του Ελληνα είναι στραμμένο συχνά ή σχεδόν πάντοτε στην κλεψιά, στην απάτη και σε ότι είναι παραβατικό. Και μιά ακόμα επαλήθευση του κανόνα αυτού που βέβαια δεν χρειαζότανε για να επιβεβαιώσει την εικόνα, έγινε πριν λίγες μέρες. Και έγινε από μιά υπηρεσία που είναι το γνωστό ινστιτούτο προστασίας του καταναλωτή.
Ποιές ήσαν λοιπόν οι διαπιστώσεις που έκανε αυτό του ινστιτούτο που όπως το λέει ο τιτλος του, δημιουργήθηκε για να προστατεύει τους καταναλωτές από τους « πονηρούς » που προσπαθούν με όλα τα μέσα, με όλους τους τρόπους να τους εκμεταλλεύονται ; Ότι ένα πλήθος από οργανισμούς, εμπόρους, καταστηματάρχες, εταιρείες και άλλους που προσπαθούν να ελκύσουν πελατεία, είναι με λίγα λόγια απατεώνες. Ότι κοροϊδεύουν τον κόσμο για να τον προσελκύσουν και να γίνουν πελάτες τους.
Oι πρώτοι παραβάτες που αναφέρθηκαν σαν γνήσιοι απατεώνες - με κάπως πιό εύσχημη διατύπωση - ήσαν οι τράπεζες, αυτά τα κοινωφελή και φιλανθρωπικά ιδρύματα που πολύ κόσμο εξυπηρετούν, και πολύ επίσης κόσμο τον γδύνουν από πάνω μέχρι κάτω. Που κάθε χρόνο βγάζουν σε δημοπρασίες πλήθος από σπίτια, χωράφια και άλλα περιουσιακά στοιχεία, και συνήθως για ποσά τέτοια που θα μπορούσαν να τα εισπράξουν με κάποιου είδους διακανονισμό με τους άτυχους και απερίσκεπτους - αυτό πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα - πελάτες τους.
Το ινστιτούτο λοιπόν προστασίας του καταναλωτή, είπε στην ανακοίνωσή του, ότι οι τράπεζες προσφέρουν εικονικές προσφορές με πολύ χαμηλά έξοδα, χαμηλά επιτόκια και τα παρόμοια, ενώ στην πραγματικότητα κρύβουν πάρα πολλά μέσα στις προσφορές τους, που τα γράφουν - αυτό το ξέραμε από τα παλιά - στο κάτω μέρος της σελίδας με μικρά γράμματα. Τόσο μικρά, σχεδόν μικροσκοπικά, που για να τα διαβάσεις πρέπει να έχεις μαζύ σου ένα καλό μικροσκόπιο, τουλάχιστον εκατό μεγεθύνσεων. Αν δεν καταφέρεις να διαβάσεις αυτούς τους όρους που είναι γραμμένοι μ΄αυτό τον ύπουλο τρόπο, θα έχεις άσχημα μπλεξίματα όταν θα σου τα διαβάσουν αυτοί οι ίδιοι της τράπεζας στην κατάλληλη ώρα. Και τότε θα σε αφήσουν σύξυλο. Το ότι χαρακτηρίζουμε τις τράπεζες σαν απατεώνες, οφείλεται ακριβώς στον παραπλανητικό τρόπο με τον οποίο διαφημίζονται, όχι στο ότι κερδίζουν χρήματα από τους πελάτες τους, πράγμα που είναι βέβαια νόμιμο. Για να εξηγούμαστε.
Τα δεύτερα απατεωνίστικα που χαρακτηρίστηκαν έτσι από το ινστιτούτο, είναι τα γνωστά και μη εξαιρεταία ινστιτούτα αδυνατίσματος, που απεύθύνονται αποκλειστικά σχεδόν στο γυναίκειο φύλο. Δεν ακούγεται καθόλου ότι πηγαίνουν και άντρες στα εν λόγω ινστιτούτα με σκοπό να χάσουν κάποια - πολλά βέβαια - κιλά, που τα έχουν φορτωθεί με διάφορους τρόπους, κυρίως με το άφθονο φαγητό, την καθιστική ζωή και μερικούς ακόμα δευτερεύοντες παράγοντες. Τά έχουν τα κιλά τους, και καλώς τα έχουν. Οσον αφορα την υγεία τους, δε βαριέσαι, μιά ζωή την έχουμε κι αν δεν την γλεντήσουμε - και με το φαγητό βέβαια - τί θα καταλάβουμε, τί θα καζαντίσουμε ;
Τί λένε τα ινστιτούτα αυτά στις υποψήφιες πελάτισσές τους ; Ελάτε εδώ κυρίες μου, εσείς που είστε υπέρβαρες, κι εμείς θα φροντίσουμε να σας απαλλάξουμε από τα παραπανίσια κιλά σας. Κι αυτό δεν θα γίνει με το να σας υποβάλουμε σε εξαντλητικές νηστείες, όχι αυτό δεν είναι μέσα στα σχέδιά μας. Εχουμε άλλους τρόπους, με τους οποίους χωρίς να στερηθείτε την ευχαρίστηση της τροφής και της κάθε νοστιμιάς, θα σας φύγουν αναπιστρεπτί τα πολλά κιλά και δεν θα ξανάρθουν. Αυτά λένε τα ινστιτούτα αυτά.
Καλό θα ήταν να μπορούσαν να εφαρμοστούν τέτοια προγράμματα και να έχουν και την επιτυχία που τα ινστιτούτα αυτά επαγγέλλονται. Καλή τροφή και νόστιμη, επιστημονικά υπολογισμένη στις θερμίδες της, γυμναστήριο που διαθέτουμε, και ιδού σε δεκαπέντε μέρες θα έχετε απαλλαγεί από τουλάχιστοιν δεκαπέντε κιλά. Και σε ένα τετράμηνο, άλλα τριάντα ή και παραπάνω κιλά, καλή δεν είναι η πρότασή μας ;
Πολύ καλή η πρόταση, αλλά αποτέλεσμα μόνιμο μην περιμένετε. Οντως σε δυό τρεις εβδομάδες θα πέσουν κάμποσα κιλά, αυτό όμως θα γίνει απλά με μιά μέθοδο αφυδάτωσης και λίγο με κάποιους άλλους τρόπους. Μπορεί να κατέβουν και κάμποσα κιλά σε μήνες, αλλά τί γίνεται κατόπιν ; Αρχίζουμε να τρώμε αχόρταγα - όπως και πρωτύτερα κάμναμε - και ιδού ξανάρχοται τα κιλά με μεγάλη ταχύτητα. Ισως να έχουμε ακούσει για μεθόδους ασιατικές, όπως ο βελονισμός που ρίχνει τα κιλά - αλήθεια είναι αυτό - αλλά κάποτε σταματά να μπαίνει η βελόνα και ξαναρχίζει η κατανάλωση τροφής. Οπότε αρχίζει και το ανέβασμα του βάρους και μάλιστα γρήγορα.
Μιά και έγινε λόγος εδώ για αδυνάτισμα, αυτό που επαγγέλονται με στεντόρεια φωνή και πηχειαίους τίτλους τα ινστιτούτα αδυνατίσματος, αξίζει να αναφερθεί εδώ ξανά - έχει γίνει και άλλη φορά η αναφορά αυτή - μιά μοναδική ίσως περίπτωση, που φαίνεται να ξεπερνά τα όρια της πραγματικότητας. Η γυναίκα ήταν εργαζόμενη σε τσίρκο ευρωπαϊκό, δεν θυμάμαι ποιάς χώρας. Εργαζόμενη είπα ; Οχι ακριβώς, ήταν μιά γυναίκα βάρους παρακαλώ διακοσίων πενήντα κιλών, που καθόταν στο καμαρίνι της στο τσίρκο, και περνούσε ο κόσμος για να δεί το θέαμα. Το θέαμα της « χοντρής ». Κάτι που επί πολύ καιρό έκαμνε τη γυναίκα αυτή να ντρέπεται, να πληρώνει ο κόσμος για να δεί αυτό το « θέαμα ».
Και μίαν των ημερών, πήρε την απόφασή της, μιά απόφαση αμετάκλητη. Να βγάλει από πάνω της τα κιλά αυτά. Μα βγαίνουν τα τόσα πολλά κιλά ; Λοιπόν, η γυναίκα αυτή απέδειξε ότι όταν έχει κανείς θέληση, όταν πάρει μιά απόφαση από την οποία δεν κάνει πίσω, μπορεί κι αυτό το ακατόρθωτο να το πετύχει. Μάλιστα, και σε ποιό άραγε βάρος κατέβηκε η γυναίκα αυτή σε κάποιο εύλογο βέβαια διάστημα μεγάλου και αποφασιστικού αγώνα ; Στα πενήντα πέντε κιλά, μάλιστα, μέχρι εκεί κατάφερε να τα κατεβάσει, και ξανά δεν ανέβηκε το βάρος της. Μήπως σε ινστιτούτα αδυνατίσματος το κατάφερε αυτό το μεγάλο κατόρθωμα ; Οχι, η απόφαση ήταν που το πέτυχε και τίποτε άλλο εκτός από αυτό.
Λοιπόν, όταν ακούμε πολύ δελεαστικές προσφορές από οποιονδήποτε, καλύτερα να κουμπωνόμαστε. Ποτέ δεν ξέρεις τί κρύβεται πίσω από μιά πολύ δελεαστική προσφορά. Είτε αυτή αφορά μεγάλη έκπτωση σε αγορά αυτοκινήτου ( που αρκετά συχνά σου το παίρνουν πίσω όταν δεν μπορείς να πληρώσεις κάποιες δόσεις λόγω οικονομικής δυσπραγίας ), είτε άλλου είδους προσφορές, που χτυπούν μεν στο μάτι, αλλά που πίσω απ αυτές δεν μπορείς να ξέρεις τί κρύβεται. Όπως δεν ξέρει το ψάρι που πλησιάζει το δόλωμα και σκέφτεται να το αρπάξει, ότι πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, καραδοκεί ο ψαράς για να το ψαρέψει.
Πηγαίνεις σε ένα σουπερμάρκετ - αυτό που θα μπορούσαμε νε το ονομάσουμε με την παλιά ελληνοτουρκική γλώσσα μεγαλομπακάλικο - και θέλεις να αγορασεις κάποια πράγματα. Λοιπόν, διάφορα αξιοπερίεργα μπορείς να δείς αν παρατηρήσεις με προσοχή στο χώρο αυτό.Τρόφιμα που η ημερομηνία λήξης τους ανάγεται στο παρελθόν, πρόσφατο ή και απώτερο. Και που φυσικά θα έπρεπε να τα ρίξουν στα σκουπίδια άμα τη λήξει αυτών. Δεν τα έρριξαν όμως, και είτε τα άφησαν με την παλιά ημερομηνία τους - ποιός θα προσέξει τις ημερομηνίες τώρα βρε αδερφέ - είτε με κάποιο εύκολο κόλπο τις έχουν αλλάξει. Κορόϊδα είναι να πετάξουν στα σκουπίδια τόσο εμπόρευμα και να υποστούν μεγάλη οικονομική ζημία ;
Αν δεν το κάνουν αυτό, πώς θα καταφέρουν να μεγαλώσουν την αλυσσίδα των μαγαζιών τους ; Που την άρχισαν με ένα μαγαζί μονάχα, και έφτασαν να έχουν δέκα και παραπάνω μαγαζιά ; Πώς έγινε και μέσα σε λίγα χρόνια και με την κρίση που υπάρχει στην αγορά και τη στενότητα του χρήματος, να γίνουν τόσο πολλά, να αυγατίσουν με ταχύτατο ρυθμό και να κατακλύσουν την αγορά ; Κάτι ορισμένως κρύβεται πίσω απ΄αυτή την μυστηριώδη υπόθεση, έτσι δεν είναι ;
Είναι και κάτι άλλο που πριν πολύ καιρό το είχα παρατηρήσει. Λέμε να μην ανεβαίνουν οι τιμές στα μεγαλομπακάλικα αυτά, γιατί κάθε τόσο και λιγάκι να μπαίνει καινούργια τιμή πάνω στα είδη ; Λοιπόν, παίρνω ένα κουτί καφέ, στο οποίο παρατηρώ με μεγάλη μου έκπληξη, ότι η ίδια τιμή αναγράφεται στο ταμείο όπως ήταν και πέρισυ και προπέρισυ. Πολύ ωραία λέγω, αυτό θα πεί σταθερότητα σε κάποιο προϊόν στην τιμή του, εύγε στον μαγαζάτορα που δεν ανέβασε τις τιμές, εύγε και στον προμηθευτή του που έδωσε στο κατάστημα το είδος χωρίς να ανεβάσει την τιμή του, ανταγωνισμός υπάρχει και για να ανταγωνιστεί τους άλλους προμηθευτές, προτίμησε να χάσει λίγο από το κέρδος του.
Αλλα τί βλέπω όταν ανοίγω τη συσκευασία του καφέ ; Είναι λιγότερος σε ποσότητα, σαφώς λιγότερος, τόσο που δεν χρειάζεται να τον ζυγίσεις για να δείς τη διαφορά, φαίνεται και με γυμνό μάτι ακόμα. Ωραίο το τέχνασμα, είναι κι αυτό μέσα στα πλαίσια αυτών που λέγαμε
πιό πάνω, το πώς δηλαδή να « αποκοιμήσουμε » τον καταναλωτή.
Τελευταία αποκάλυψη . « Ελάτε να πάρετε μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, θα δείτε ότι πολύ λίγο τα έχουν μεταχειριστεί και είναι σαν καινούργια ». Πολύ ωραία, γιατί να πάρω ένα καινούργιο αραμπά και να μην πάρω σε πολύ πιό χαμηλή τιμή έναν άλλο, λίγο μεταχειρισμένο ; Και πηγαίνω στο κατάστημα να δώ τα πράγματα. Και όντως, τα αμάξια που μου δέιχνουν, γράφουν επάνω στο κοντέρ που δείχνει τα πόσα χιλιόμετρα έχουν κάνει, ότι έχουν χρησιμοποιηθεί σε διαδρομές που στο σύνολό τους είναι πενηνταοκτώ χιλιάδες χιλιόμετρα, συνεπώς
είναι πολύ λίγο μεταχειρισμένα. Παίρνω λοιπόν ένα από αυτά και οδεύω προς τα έξω.
Λίγος καιρός περνά, και κάποια μικροβλάβη βλέπω στον ημιμεταχειρισμένο αραμπά μου ( είπαμε ότι αραμπάς είναι η επίσημη ονομασία του αυτοκινήτου στα τουρκικά, μηδέν παρεξήγηση λοιπόν, δεν πρόκειται για χιούμορ ). Και το πηγαίνω στο συνεργείο να μου διορθώσουν τη βλάβη. Και τί μου λένε εκεί οι άνθρωποι ; Ότι το αμάξι αυτό, δεν έχει κάνει τα πενηνταοκτώ χιλιάδες χιλιόμετρα που δείχνει το κοντέρ, αλλά τριακόσια εξήντα οκτώ χιλιάδες χιλιόμετρα. Μα πώς γίνεται αυτό ; Πολύ εύκολα, έχουν κάποιο ειδικό « γκατζέτι » που γυρίζει πίσω τον τροχό που δείχνει τα χιλιόμετρα που έχει κάνει, θα μπορούσαν μάλιστα να το κάνουν να είναι μόλις τώρα βγαλμένο από το εργοστάσιο.
Δυό φορές το χρόνο, τέλος του χειμώνα και στα μέσα του καλοκαιριού, κάνουν τις νόμιμες εκπτώσεις που καθορίζει ο νόμος τα εμπορικά καταστήματα. Που είναι κυρίως τα καταστήματα ένδυσης, υπόδησης και μερικά άλλα. Από την πρώτη μέρα των εκπτώσεων, τοποθετούνται πάνω στα προϊόντα του μαγαζιού που βρίσκονται εκτεθειμένα στις βιτρίνες του, ταμπελλίτσες που λένε τις καινούργιες τιμές, που θα ισχύσουν μέχρι το τέλος των εκπτώσεων, και το αγοραστικό κοινό περνά και μελετά τα είδη που βρίσκονται στις βιτρίνες και τις τιμές που έχουν τοποθετηθεί πάνω σ΄αυτά. Τα μελετά, κάνει έναν γύρο, βλέπει και αλλα μαγαζιά, κι αυτό κρατά έτσι τις πρώτες μέρες των εκπτώσεων. Είναι η διερεύνηση όπως λένε της αγοράς, για να ενημερωθούν οι μέλλοντες αγοραστές για το μέγεθος των εκπτώσεων.
Υπάρχει συχνά αν όχι πάντοτε, μιά υποψία ως προς το πόσο αληθινές είναι οι εκπτώσεις, πόσο παρακάτω βάζουν τις τιμές οι πωλητές απ΄αυτές πού πήρχαν πριν από την περίοδο των εκπτώσεων. Μπορεί κανείς να ξέρει αν οι καινούργιες τιμές με τις εκπτώσεις που αναφέρονται είναι πραγματικές ; Θεωρητικά - και κάπως και πρακτικά - μάλιστα, μπορεί. Και πώς θα γίνει αυτό ; Με μιά βιντεοκάμερα, με την οποία παίρνεις τις τιμές πριν από τις εκπτώσεις, και ξανά όταν πέσουν οι εκπτώσεις, καινούργια βιντεοσκόπηση με τις τιμές που έβαλαν τα μαγαζιά μετά τις εκπτώσεις.
Πετυχαίνει αυτή η εντελώς ασυνήθιστη μέθοδος που μάλλον κανενας δεν τη χρησιμοποιεί ; Πολύ αμφίβολο, είναι που βάζουν στις βιτρίνες άλλα προϊόντα πριν από την περίοδο των εκπτώσεων, και άλλα μετά την έναρξή τους. Αν παρ΄όλα αυτά, μπορέσεις να βρείς το είδος που είχες δεί στην βιτρίνα από τα πριν και το ξαναβλέπεις κατόπιν και υπάρχει αληθινή έκπτωση, όση αναφέρεται δηλαδή, τότε πήγαινε και πάρε το.
Βέβαια, δεν είναι όλοι μπαγαμπόντηδες οι καταστηματάρχες, πολλοί μάλιστα βάζουν τις αληθινές εκπτώσεις. Αν έχεις προσέξει από πριν αυτό που ήθελες να αγοράσεις και είδες την τιμή του πριν και μετά, βάλε το χέρι σου στην τσέπη και πήγαινε αγόρασέ το. Πάντως, όταν βλέπεις εκπτώσεις που μιλάνε για πενήντα τοις εκατό κάτω από την παλιά τιμή, τί πρέπει να σκεφτείς ; Ότι ίσως το πουλάνε με ζημιά ; Μήπως να θέλουν να απαλλαγούν από αυτό σαν εκτός μόδας και για άλλους λόγους που οι μαγαζάτορες ξέρουν ;
Γνωστό είναι, ότι σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς, το πρωτεύον ζήτημα που τίθεται είναι το αν υπάρχει αληθινός ανταγωνισμός, το αν επίσης δεν υπάρχουν τραστ και καρτέλ που έρχονται σε συνεννοήσεις σε βάρος του καταναλωτή να βάζουν παραπλήσιες τιμές ή και ίδιες, για να αναγκάσουν τους καταναλωτές να πληρώσουν ακριβά τα προϊόντα τους. Μη έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξουν αυτό που τους συμφέρει, μιάς και το βρίσκουν παντού στην ίδια περίπου τιμή. Πρόκειται εδώ για συνωμοσία που γίνεται από τους εμπόρους και προμηθευτές σε βάρος των καταναλωτών, πράγμα που πρέπει να απαγορεύται αυστηρά σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς. Καν΄το αυτό στις Πολιτείες όπου οι ποινές είναι πολύ μεγάλες σε περίπτωση συννενοήσεων μεταξύ των πωλητών, και θα δείς τί βαρειά πρόστιμα, απίστευτα μεγάλα θα σου βαλουν. Ετσι γίνεται και εδώ ; Όπως δείχνουν τα πράγματα, όχι, δεν γίνεται κάτι τέτοιο.
Ένα συμπέρασμα - ίσως κάπως αυθαίρετο - είναι το ότι όπως φαίνεται, ναι, οι Ελληνες είναι σε μεγάλο ποσοστό απατεώνες και κλέφτες, αλλά το μεγαλύτερο ίσως μέρος τους δεν είναι αρκετά έξυπνοι, δεν είναι « σαϊνια » κατά το κοινώς λεγόμενο. Και χρειάζονται την ειδική προστασία από ινστιτούτα προστασίας των καταναλωτών και άλλα τέτοια.
Τί να κάνουμε ; Αυτοί είμαστε από χρόνια πολλά, γίναμε ακόμα χειρότεροι τα τελευταία χρόνια. Και να βελτιωθούμε δεν γίνεται, όσες παρατηρήσεις και καταγγελίες και να κάνουν οι διάφορες οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών.