Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ

Οι ψυχολόγοι, οι εγκληματολόγοι και άλλοι διαφόρων ειδικοτήτων « .. λόγοι », συμφωνούν συχνά σε ένα σημείο : Ότι ο κάθε άνθρωπος, κάτω από ορισμένες συνθήκες, ορισμένες απρόβλεπτες εν πολλοίς καταστάσεις, μπορεί σε μιά δεδομένη στιγμή, να γίνει παραβάτης του νόμου. Και δεν συμφωνούν μόνο πάνω σ΄αυτό το σημείο, λένε ότι μπορεί ακόμα να φτάσει και στο έσχατο έγκλημα, στο φόνο, συνήθως όχι εκ προμελέτης, αλλά ευρισκόμενος εν βρασμώ ψυχής, δηλάδή όντας τελείως εκτός εαυτού. Φυσικά, πρέπει να συντρέξουν στη διάπραξη μιάς τέτοιας πράξης, πολύ απίθανες περιστάσεις, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τί μπορεί να σου συμβεί από τη μιά στιγμή στην άλλη. Δεν μπορείς να προβλέψεις σε ποιές περιστάσεις μπορείς να βρεθείς και να αναγκαστείς να φτάσεις σε μιά τέτοια πράξη, που ούτε σαν απλή υποψία δεν σου περνά ποτέ από το μυαλό ότι θα μπορούσες να κάνεις.
Mιάς και φτάσαμε να μιλάμε στο δεύτερο ενικό πρόσωπο αγαπητέ αναγνώστη, θα μου επιτρέψεις να σε βάλω τώρα σε μιά - τελείως θεωρητικά βέβαια - δύσκολη θέση, όπως δυστυχώς το συνηθίζω αρκετά συχνά. Θα σε βάλω στη φυλακή, αντί να μπώ ο ίδιος ή να βάλω κάποιον τρίτο. Αυτό βέβαια γίνεται για να υπάρξει πιό ζωηρή απεικόνιση των πραγμάτων, άλλο πράγμα είναι να αναφέρεσαι σε κάποιον άγνωστο τρίτο, και άλλο να μιλάς για σένα τον ίδιο. Που κάποιες συγκυρίες τον έχουν βάλει πίσω από της φυλακής τα κάγκελα, που ως γνωστόν, είναι για τους λεβέντες, στους οποίους σε κατατάσσω για να μην μένεις παραπονεμένος για τη μεταχείριση αυτή τη βάρβαρη.
Το πώς μπήκες στη φυλακή - b e h i n d b a r s, όπως λένε στα αγγλικά - δεν έχει και τόση σημασία, μπορεί να έκανες μιά σημαντική παράβαση του ποινικού κώδικα, μπορεί όμως φυσικά να έχεις πέσει θύμα σκευωρίας ή σατανικών συμπτώσεων που σε ενοχοποίησαν. Αλλωστε, είπαμε πιό πάνω, ότι όλα αυτά γίνονται πάνω σε τελείως θεωρητική βάση, έτσι για να βάλουμε κάποιον στη φυλακή, και διαλέξαμε εσένα για λόγους ευκολίας. ( Δεν θα βάλω όμως σ΄αυτή τη θέση μιά αναγνώστρια, είναι πολύ πιό συχνό να μπαίνουν άντρες στις φυλακές από ότι γυναίκες ).
Αλλά προτού μπείς αγαπητέ μου στο φρέσκο, είναι ανάγκη να περάσεις πρώτα από δίκη. Πρέπει να σχηματισθεί η δικογραφία για το αδίκημα που έκανες - ή δεν έκανες - να την μελετήσουν όλοι οι παράγοντες της δίκης, και τελικά να καθήσεις στο εδώλιο του κατηγορούμενου, στο οποίο κανένας απολύτως άνθρωπος στον κόσμο, δεν λαχταρά να καθήσει επάνω του. Όλα αυτά θα πάρουν κάποιο καιρό, κάποιους μήνες δηλαδή.
Παρουσιάζεσαι λοιπόν στο δικαστήριο, και ο πρόεδρος, αφού πεί μερικά διαδικαστικά, σε καλεί να λάβεις θέση στο εδώλιο. Κάθεσαι στο σκαμνί, που δεν είναι και καθόλου αναπαυτικό, και περιμένεις την εξέλιξη των πραγμάτων, ελπίζοντας ότι ο δικηγόρος σου θα αποδείξει ότι έγινε ένα ολέθριο λάθος, και ότι είσαι αθώος εντελώς. Όμως τα πράγματα δεν παίρνουν αυτή την επιθυμητή εξέλιξη, το δικαστήριο αποφαίνεται ότι είσαι ένοχος, και σε καταδικάζει σε πενταετή φυλάκιση. Και τότε σε παραλαμβάνουν οι αρμόδιοι αστυνομικοι και σε οδηγούν στη φυλακή, όπου σε υποδέχονται όχι και τόσο θερμά οι δεσμοφύλακες, και σου παραχωρούν έναν χώρο, ο οποίος από τούδε και στο εξής και επί κάποιο χρονικό διάστημα, θα χρησιμεύει σαν κατοικία σου.
Ο χώρος αυτός, το κελλί δηλαδή, δεν είναι και τόσο άνετο, όλοι το ξέρουμε αυτό από τις κινηματογραφικές ταινίες που έχουμε δεί με θέμα τις φυλακές. Πάντως, όπως και αν έχει το πράγμα, μπαίνεις μέσα και σε λίγο, αφού περιεργαστείς τα πέριξ, ξαπλώνεις στο κρεββάτι σου, που είναι τα μάλα μεν σκληρό, ήκιστα δε αναπαυτικό. ( Για να θυμόμαστε κάπου κάπου και κάποιιες αρχαϊζουσες εκφράσεις ). Εκεί, σ΄ αυτό το μέρος, θα περάσεις το διάστημα που θα είσαι μέσα, και που δεν θα είναι βέβαια τα πέντε χρόνια που σου έβαλε το δικαστήριο, αλλά σημαντικά λιγότερα, ας πούμε δυό χρόνια. Είναι άλλωστε γνωστό, ότι στη χώρα μας, όταν μιλάμε για μιά ποινή δικαστική, δεν εννοούμε σχεδόν ποτέ τα χρόνια που αναφέρονται στα χαρτιά. Για παράδειγμα, τα ισόβια δεσμά δεν είναι ποτέ ισόβια, είναι κάπου δεκαεπτά χρόνια, κι αν έχεις δείξει καλή διαγωγή, κατεβαίνουν ακόμα παρακάτω.
Όλα λοιπόν έχουν τακτοποιηθεί, και τώρα καλέισαι να προσαρμοστείς στις καινούργιες και πρωτόφαντες για σένα συνθήκες ζωής. Αλλά μην το πάρεις κατάκαρδα, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι - που όπως όλοι ξέρουμε, σαν πολύ σοφοί - λέγανε το γνωστό απόφθεγμα : « Ουδέν καλόν αμιγές κακού, και ουδέν κακόν αμιγές καλού ».
Μα θα μου πής τώρα : « Είναι ποτέ δυνατόν να βρίσκεσαι πίσω από της φυλακής τα κάγκελα, και να υπάρχει και κάτι καλό σε όλη αυτή την υπόθεση ; ». Και όμως είναι. Και δεν είναι μόνο ένα, είναι ίσως αρκετά. Ας κάνουμε μιά προσπάθεια τώρα να ανακαλύψουμε μερικά απ΄αυτά τα « καλά » που έχει ένας που είναι καταδικασμένος να περάσει κάποιον καιρό μέσα στης φυλαής τα σίδερα, που όπως ειπαμε είναι - ή μάλλον ήσαν κάποτε, επί Μπαϊρακτάρη - για τους λεβέντες της Αθηναϊκής συνοικίας του Ψυρρή.
Πρώτα πρώτα, κάθεσαι μέσα σε ένα μικρό διαμερισματάκι ( εδώ βέβαια χαμογελάς για το κρύο αστείο ), χωρίς να σου ζητανε ούτε ένα Ευρώ για ενοίκιο, πράγμα πολύ σημαντικό, αν λάβουμε υπ΄ όψιν τα ύψη στα οποία έχουν φτάσει τα ενοίκια σήμερα. Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει, δεν βγάζεις απ΄την τσέπη σου ούτε ένα κέρμα για να πληρώσεις για τη στέγη που σε « φιλοξενεί », όλο αυτό το μικρό ή μεγάλο διάστημα.
Τρεις φορές τη μέρα, σου προσφέρουν τροφή, χωρίς επίσης να πληρώσεις δραχμή γι΄αυτήν. Θα μου πείς - και μ΄ όλο σου το δίκαιο - ότι η τροφή αυτή ούτε πολύ καλή είναι, καθώς μοιάζει με την τροφή που είχαν μέχρι πριν λίγο καιρό οι φαντάροι, αλλά και ούτε σου δίνουν αυτό που θέλεις να φας τη συγκεκριμένη ημέρα και ώρα, πρόκειται βέβαια για ένα είδος γεύματος « ταμπλ ντ΄ οτ », όπως ονομάζεται στα ρεστωράν. Αλλά ας μην τα ζητάμε όλα δικά μας, αρκετό είναι που σου τα δίνουν όλα αυτά εντελώς αδάπανα.
Θα πάμε τώρα στο εργασιακό ζήτημα. Όπως είναι γνωστό, όλοι οι εργαζόμενοι άνθρωποι - εξαιρούνται βέβαια οι άνεργοι που είναι δυστυχώς πολλοί - είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν με ένα ορισμενο ωράριο εργασίας. Το οποίο είναι συνήθως ή κατ΄ όνομα, οκτάωρο στη σημερινή εποχή. Στην πραγματικότα βέβαια, δεν είναι μόνο αυτές οι οκτώ ώρες, είναι ακόμα και άλλες ώρες, που αφορούν στην προετοιμασία πριν την αναχώρηση - πρόγευμα, ξύρισμα για τους άντρες κ.λ.π., και ο χρόνος μετάβασης και επιστροφής από το μέρος όπου βρίσκεται ο τόπος εργασίας. Και προκειμένου περί πολύ μεγάλων πόλεων με πολλές δυσκολίες στη μετακίνηση, καλό θα ήταν να προσθέσουμε και μιάμιση, δυό ή και ακόμα τρεις ώρες.
Λοιπόν, καλέ μου άνθρωπε που βρέθηκες στη φυλάκή, δεν έχεις τίποτε από αυτό τον μπελά. Κανένας δεν σε υποχρεώνεις να εργαστείς, κανένας λόγος δεν υπάρχει να δουλέψεις για να βγάλεις το ψωμί σου, όλα σου προσφέρονται έτοιμα κάθε μέρα. Δεν θα υποστείς όλη αυ-τή την ταλαιπωρία του πήγαινε - έλα, αλλά - και ακόμα σημαντικότερο - δεν θα έχεις επάνω από το κεφάλι σου τον προϊστάμενο - αν θα εργαζόσουν σε δημόσια υπηρεσία - ή το αφεντικό σου, αν ήσουν εργαζόμενος σε οποιαδήποτε άλλη δουλειά εκτός δημόσιου τομέα. Η ακόμα, δεν θα έχεις τη γκρίνια των πελατών σου αν είχες ιδιωτική επιχείρηση. Στην οποία περίπτωση, θα απέφευγες και τις δοσοληψίες με τις τραπεζες, τις επιταγές που σου σφίγγουν το λαιμό κάθε τόσο και λιγάκι, μεγάλη φασαρία και άγχος δηλαδή.
Και μόνο αυτά τα πλεονεκτήματα θα έχεις ως προς την εργασία σου ; Οχι βέβαια. Δεν πρέπει να ξεχνάς, ότι οποιαδήποτε δουλειά και αν έκαμνες, έπρεπε να σηκώνεσαι νωρίς το πρωϊ, συχνά από τα άγρια χαράματα, για να ετοιμαστείς πριν ξεκινήσεις για τη δουλειά σου. Ξύρισμα - είπαμε ότι αναφερόμαστε σε άντρες - πρωϊνό, ντύσιμο επιμελημένο, και ξεκίνημα πρωϊ πρωϊ για να πάς να υποδουλωθείς στην εργασία σου. Πράγμα που ελάχιστοι είναι αυτοί που το υποφέρουν αγόγγυστα, και που φαίνεται ολοφάνερα στην αναμονή και στην προσμονή της μέρας που θα πάρουν τη θερινή άδεια των διακοπών τους. Ε, λοιπόν, τέτοιου είδους πρωϊνή ανησυχία, δεν πρόκειται να έχεις μέσα στο φρέσκο. Βέβαια, και μέσα σ΄αυτό, πρέπει να σηκωθείς το πρωϊ για να πάρεις το πρωϊνό σου, να γίνει η πρωϊνή επιθεώρηση των εν τη φυλακή συναδέλφων σου, αλλά αυτά δεν είναι πράγματα και τόσο δύσκολα, τα συνηθίζεις μέσα σε ελάχιστες μέρες.
Κάθε δυό μήνες, σου έρχεται ο λογαριασμός της ΔΕΗ, αρκετά Ευρώ κάθε φορά. Πρέπει να πηγαίνεις και να πληρώνεις το λογαριασμό αυτό, αλλοιώς θα σου κόψουν το ρεύμα, και μαζύ μ΄αυτό, και όλες τις υπηρεσίες που σου παρέχει ο ηλεκτρισμός, και που στη σύγχρονη εποχή δεν μπορεί ο άνθρωπος να τις στερηθεί. Αντίθετα, στη φυλακή δεν σου έρχεται ποτέ λογαριασμός για ρεύμα, ανάβεις τα φώτα του κελλιού σου - που είναι ένα μόνο φώς, δεν έχει και τόση σημασία - βλεπεις τηλεόραση στον κατάλληλο για την υπόθεση αυτή χώρο, ακούς ραδιόφωνο, και όλα αυτά εντελώς δωρεάν.
Ούτε ο ΟΤΕ πρόκειται να σε χρεώνει ποτέ λογαριασμούς για τηλεφωνήματα, με πάγιο τέλος και με το γνωστό ΦΠΑ, που άλλωστε το βάζει και η ΔΕΗ, μαζύ με τα δημοτικά τέλη. Τίποτε από όλα αυτά δεν θα σου έρχεται, χαρά σε σένα που θα απαλλαγείς από αυτή τη συχνή σκοτούρα. Όλα αυτά θα τα πλήρωνες κανονικά, αν εξακολουθούσες να βρίσκεσαι έξω στον λεγόμενο « ελεύθερο » κόσμο, που παρακάτω θα δούμε πόσο ελεύθερος είναι στην πραγματικότητα. ( Ηδη αναφερθήκαμε στην « καταναγκαστική » εργασία και στην δυσάρεστη πρωϊνή έγερση, θα δούμε και πολλές άλλες περιπτώσεις παρακάτω ).
Και δεν είναι μόνο αυτά, υπάρχουν και πολλά άλλα και μάλιστα πολύ σημαντικά, που δεν τα έχεις όταν είσαι έξω από τα σίδερα. Σκέψου πρώτα απ΄ όλα την Εφορία, που σε ταλαιπωρεί επί μονίμου βάσεως από πολλά χρόνια. Τώρα που είσαι μέσα και δεν έχεις να παρουσιάσεις κάποιο εισόδημα, τί μπορεί να σου ζητήσει ο έφορος και να σου προκαλέσει άγχος και στενοχώρια ; Δεν εργάζεσαι, δεν έχεις εισόδημα, δεν υποβάλλεις συνεπώς και φορολογική δήλωση. Λίγο το έχεις αυτό ;
Όταν είσαι έξω, είναι απόλυτα φυσικό ότι θα μετακινείσαι από τόπο σε τόπο με διάφορους τρόπους, συνήθως με αυτοκίνητο. Μέσα στην πόλη, αλλά και σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Ξέρεις βέβαια τί συμβαίνει συχνά στους δρόμους, ιδίως στους υπεραστικούς, τα βλέπεις στην τηλεόραση πολύ συχνά. Κάποιος οδηγός που είναι ατζαμής, ή που έχει πιεί σημαντική ποσότητα αλκοόλ, ή είναι κουρασμένος ή άϋπνος, χάνει τον έλεγχο του αυτοκινήτου του. Κατά κανένα τρόπο δεν πρέπει να βρεθείς στο δρόμο του, έτσι δεν είναι ; Αλλά πώς να το πετύχεις αυτό και να μην σου τύχει να τον συναντήσεις έστω και μιά φορά ; Δύσκολο πράγμα. Τώρα όμως που είσαι « μέσα », τέτοιους κινδύνους δεν αντιμετωπίζεις ποτέ, τουλάχιστον για όσο καιρό θα βρίσκεσαι στη λεγόμενη « στενή ».
Τον τελευταίο καιρό, έχει αυξηθεί πολύ η εγκληματικότητα, το ξέρεις καλά αυτό, κάθε τόσο ακούς στα δελτια ειδήσεων για ληστείες και άλλα παρόμοια και χειρότερα. Αν λοιπόν είσαι εξω, διατρέχεις κάποιους κινδύνους, έστω κι αν αυτοί δεν μετράνε στατιστικώς πολύ. Οντας όμως μέσα, δεν έχεις να φοβηθείς τίποτε και σ΄ αυτόν τον τομέα. Βρίσκεσαι σε μέρος όπου βασιλεύει η τάξη και η ασφάλεια. ( Εκτός ορισμένων περιπτώσεων που θα αναφερθούν πιό κάτω ).
Όταν βρίσκεσαι έξω, όλο και θα σου έλθει ο πειρασμός να παίξεις κάποιο τυχερό παιχνίδι, από το αθώο λαχείο και το Προ-πο, μέχρι τα γνωστά « φρουτάκια », για να μην πούμε και για επαγγελματικό εις ειδικάς λέσχας παιζόμενο χαρτοπαίγνιο. Σ΄αυτά τα πράγματα, μπορείς να παρασυρθείς και να χάσεις, όχι μόνο τα χρήματά σου, άλλα και αυτή την υγεία σου. Μπορείς να παίξεις σε « φρουτάκια » ή σε χαρτοπαικτική λέσχη όταν βρίσκεσαι πίσω από τα σίδερα ; Ασφαλώς και δεν σου δίνει άδεια ο διευθυντής της φυλακής να βγής έξω και να παίξεις, έτσι δεν είναι ; Άλλο ένα λοιπόν πλεονέκτημα που έχει η φυλακή.
Εκτός από όλα αυτά τα πλεονεκτήματα που έχεις και που τα αναφέραμε συνοπτικά, πιθανόν να υπάρχουν και άλλα πράγματα, που καθιστούν τη φυλάκισή σου, αν όχι κάτι το ιδανικό, τουλάχιστον όμως μιά κατάσταση με κάποιες « διαφυγές » από τη σκληρή πραγματικότητα του « έξω » κόσμου. Γελάς βέβαια. Πώς είναι δυνατόν - λες - να υπάρχει κάτι καλό μέσα σε μια φυλακή ; Αλλά σου θυμίζω και πάλι το ρητό των προγόνων μας : « Ουδέν καλόν αμιγές κακού, και ουδέν κακόν αμιγές καλού ».
Φυσικά, και στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχουν κάποια πράγματα που σου λείπουν, και κυριως οι γυναίκες. Μάλιστα, αυτή είναι μιά μεγάλη έλλειψη, πρέπει να το παραδεχτώ. Κι ακόμα, υπάρχει και μιά άλλη άσχημη περίπτωση που μπορεί να σου συμβεί στη φυλακή, κι από την οποία πρέπει να φυλάγεσαι με κάθε τρόπο. Είναι κάποιοι ανώμαλοι τύποι - καταλαβαίνεις καλά τί θέλω να σου πώ - που μπορεί να σε βάλουν στο μάτι με άσχημους σκοπούς. Αλλά τί τα θές, τί τα γυρεύεις, δεν μπορούμε να τα θέλουμε όλα δικά μας, έτσι δεν είναι ;
Ηλθε όμως η στιγμή να ομολογήσω, ότι ρέποντας προς την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας - που την έχω κάνει πολλές φορές - έκλεψα τον τίτλο του μικρού αυτού χρονικού, παραλλάσοντας τον για την περίσταση. Πρόκειται για τον τίτλο ενός έργου θεατρικού του Οσκαρ Ουάϊλντ, που έχει την αγγλόφωνη διατύπωση « T h e i m p o r t a n c e o f b e i n g e a r n e s t », που μεταφράζεται σαν « Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός ». Βέβαια, ο Ιρλανδός συγγραφέας, υπονοεί εδώ τον E r n e s t δηλαδή τον Ερνέστο αντί του E a r n e st, καθώς μάλιστα η προφορά είναι ακριβώς η ίδια. Και σημαίνει βέβαια, το « Η σημασία του να είσαι ο Ερνέστος », ένα πρόσωπο που είναι πρωταγωνιστικό στο έργο. Τι να κάνουμε, ο καθένας έχει τις αδυναμίες του, εμείς έχουμε την τάση της λογοκλοπής, έστω και των τίτλων ( αλλά και άλλων πραγμάτων ). Πρέπει να το ομολογήσουμε, αυτό είναι υποχρεώσή μας, και « διατί να το κρύψωμεν άλλωστε ; »