O, T E M P O R A, O, M O R E S !

Από χρόνια πανάρχαια, απ΄την απαρχή της ανθρωπότητας, υπήρχαν κάποιοι κώδικες συμπεριφοράς, που αναγκάστηκαν να βάλουν οι άνθρωποι για διάφορους λόγους που δεν τους ξέρω καθόλου. Τώρα, ποιοί ήσαν οι κώδικες αυτοί, μπορούμε να τους υποθέσουμε, αλλά είναι αδύνατο βέβαια να αποδείξουμε την αλήθεια των υποθέσεών μας.
Όπως φαντάζομαι, θα πρέπει να υπήρχε ένας κώδικας « ηθικής » - πώς αλλοιώς να τον ονοματίσω ; - που καθόριζε τις σχέσεις των δύο φύλων. Οι άνθρωποι της παμπάλαιας εκείνης εποχής, έβλεπαν τη συμπεριφορά των ζώων σ΄ αυτόν τον τομέα, και μάλλον δεν θα ήθελαν να την αντιγράψουν, ο άνθρωπος έβλεπε - αυτή είναι η γνώμη μου, όποιος διαφωνεί ας προσκομίσει άλλα στοιχεία, αν έχει - έβλεπε λοιπόν ο άνθρωπος τον εαυτό του σαν ανώτερο πλάσμα, και υποθέτω ότι δεν θα ήθελε να συμπεριφέρεται στον τομέα αυτό, όπως τα ζώα. Και ας μην ξεχνάμε, ότι υπάρχουν ζώα, όπως ο γορίλλας, που είναι υποδείγματα συζύγων και οικογενειαρχών, θα μπορούσαν να δουν αυτό το παράδειγμα και να το ακολουθήσουν. Και δεν είναι μόνο ο γορίλλας, και άλλα ζώα ζούνε κατά ζεύγη, σαν να τα πάντρεψε ένας ιερέας, αστεία το λέω αυτό.
Λόγοι κοινωνικής συνύπαρξης, θα επέβαλαν τους κανόνες που απαγόρευαν την κλοπή, είναι φανερό ότι αλλοιώς η συγκατοίκηση των ανθρώπων συγκεντρωμένων σε οικισμούς θα ήταν αδύνατη. Εκτός από την κλοπή, θα υπήρχαν και τιμωρίες για πολλά άλλα εγκλήματα, όπως φόνος, βιασμός γυναίκας και κάποια άλλα. Και αυτοί οι κανόνες έπρεπε να τηρούνται, αυτή η άγραφη νομοθεσία έπρεπε να διατηρείται, για να έχουν οι άνθρωποι του ίδιου τουλάχιστον οικισμού, τη δυνατότητα να συνυπάρχουν, και μάλιστα να υπερασπίζονται την κοινή μικρή « πατρίδα » τους.
Το έχουμε πεί και άλλη φορά. Οι πρώτοι άνθρωποι θα ήταν φυσικό να είναι πιό απλοί, όχι πονηροί, πιό υπεύθυνοι για τις πράξεις τους και με μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ τους. Στις αρχές της ανθρωπότητας, δεν υπήρχαν ιδιοκτησίες, κτήματα, δούλοι και άλλα πράγματα, που πολύ αργότερα ήλθαν για να κάνουν τους ανθρώπους πονηρούς, κλέφτες, απατεώνες, βιαστές και τα τοιαύτα. Αυτά τα αρχικά στοιχεία της ζωής των ανθρώπων, μπόρεσαν να τα δούνε οι ανθρωπολόγοι στις πρωτόγονες φυλές - για όσο καιρό υπήρχαν - που ήσαν μιά εικόνα των πρωτόγονων έκείνων ανθρώπων των πρώτων περιόδων, διατηρημένη σε κάποιο μουσείο.
Τώρα, θα πηδήξουμε πολλές χιλιάδες χρόνια. Το γιατί θα τα πηδήξουμε, είναι προσωπική μου επιλογή, όποιος δεν συμφωνεί, περνά τις σελίδες αυτές, ή καλύτερα, πετά το βιβλίο αυτό στο καλάθι των αχρήστων. Αν δεν κάνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο, θα εξηγήσω κάποιους λόγους, ή μάλλον έναν και μοναδικό λόγο για τον οποίο γίνεται το άλμα αυτό. Είναι επειδή δεν μπορούν να γραφτούν τα γεγονότα που συνέβησαν όλες αυτές τις χιλιετίες μέσα σε λίγες σελίδες, θα έπρεπε να γραφτούν δέκα χιλιάδες και παραπάνω σελίδες. Και αυτό δεν μπορώ να το κάνω, αλλά και κανένας δεν θα είχε την όρεξη να καταπιαστεί με το διάβασμα τόσης ύλης.
Πηδήξαμε λοιπόν όλο αυτό τον χρόνο των χιλιετιών, και φτάσαμε στην εποχή που πρόκειται να τερματισθεί η Ρωμαϊκή δημοκρατία και να εγκατασταθεί η αυτοκρατορία με πρώτο αυτοκράτορα τον Οκταβιανό Αύγουστο. ( Από αυτόν πήραμε και την ονομασία του μήνα αυτού ). Είναι λίγες δεκαετίες πριν την εγκαθιδρυση της αυτοκρατορίας, και στην πολιτική σκηνή υπάρχουν πολλά πρόσωπα, που τα ξέρετε όλοι σας, δεν έχω καμμιά αμφιβολία πάνω σ΄αυτό. Και μεταξύ αυτών είναι και ο Κικέρωνας.
Δεν θα ασχοληθώ με τα προσωπικά του Κικέρωνα, αυτού του σπουδαίου ανθρώπου της αρχαίας Ρώμης, δεν θα αναφέρω τις δολοπλοκίες μέσα στις οποίες τον ανακάτεψαν. Δεν θα αναφέρω ούτε τα οικογενειακά του, ποιός άλλωστε ενδιαφέρεται γι αυτά ; Θα αναφέρω μόνο το απόφθεγμά του, που υπάρχει στον τίτλο, και το οποίο είπε, βλέποντας τα αίσχη του καιρού του : « Ο, t e m p o r a, o, m o r e s ! ». Δηλαδή : « Ω, καιροί ! Ω, ήθη ! ».
Ο Κικέρωνας είπε αυτά τα λόγια, επειδή έβλεπε πού είχε καταντήσει η κοινωνία και η πολιτική στην εποχή του. Υπήρχε μεγάλη παρακμή όλων των αξιών, ίντριγκες πολιτικές, συνομωσίες, δολοφονίες, πλήθος άλλων εγκλημάτων, πτώση κατακόρυφη της ηθικής. Πολιτικές διώξεις και προγραφές των αντίπαλων, και σαν επιστέγασμα σε όλα αυτά, και η δολοφονία του ίδιου του Κικέρωνα στα εξήντα τρία του χρόνια. Ηταν η εποχή της κατάρρευσης ενός κόσμου, ενώ ένας άλλος ετοιμαζόταν να εμφανιστεί, με καλές προϋποθέσεις στην αρχή, που όμως οδήγησε τα πράγματα σε μιά απαράλλαχτα ίδια κατάσταση, όταν έπεσε σε παρακμή και η αυτοκρατορία μετά από δυό αιώνες. Αυτή λοιπόν η ηθική σήψη ήταν που ανάγκασε τον Κικέρωνα να χαρακτηρίσει μ΄αυτό τον τρόπο την εποχή του.
Τώρα θα κάνουμε - με την άδειά σας - ένα άλλο μεγάλο άλμα δυό χιλιάδων χρόνων, κι από την Ρώμη των τελευταίων χρόνων της δημοκρατίας, θα μεταφερθούμε με κάποιον « μαγικό » τρόπο, στη σημερινή εποχή. Και θα δούμε πώς είναι τώρα τα πράγματα, αν έχουν κάποια σχέση και συνάφεια με την εποχή που έζησε ο μεγάλος αυτός Ρωμαίος ρήτορας και στοχαστής.Θα δούμε αν υπάρχουν αναλογίες με την πριν από δυό χιλιάδες χρόνια εποχή, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κάποιους παραλληλισμούς των δύο εποχών. Όπως εκαμνε ο Πλούταρχος με τους ανθρώπους.
Βγαίνουμε απ΄τον εικοστό και μπαίνουμε στον εικοστό πρώτο αιώνα. Ποιό είναι το κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων πέντε - ας πούμε - δεκαετιών ; Ποιός είναι ο σχεδόν μοναδικός σκοπός του σημερινού ανθρώπου, είναι οι μηχανορραφίες της εποχής του Κικέρωνα, οι πολιτικές δολοφονίες, οι προδοσίες ; Οχι, δεν είναι αυτά τα πράγματα, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, το κυνήγι του χρήματος, ένα κυνήγι που γίνεται είτε βάσει κάποιων κανόνων, είτε χωρίς κανέναν κανόνα. Αρκεί να έλθει το χρήμα στα χέρια μας, δεν έχει και τόση σημασία ο τρόπος με τον οποίο θα έλθει.
Στην Αθήνα, υπάρχει ένας δρόμος που στους τοίχους του διαβάζουμε την επιγραφή « Οδός Σοφοκλέους ». Όταν ακούει κανείς το όνομα Σοφοκλής, αυτόματα του έρχονται στο νού τα λόγια που λέει ο μεγάλος τραγικός στην « Αντιγόνη »: « Ερως ανίκατε μάχαν, ος εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις ». Χρειαζεται μετάφραση ; Αν και δεν χρειάζεται, την παραθέτω : « Ερωτα που είσαι ανίκητος στις μάχες, που διανυχτερεύεις στα μαλακά μάγουλα μιάς κοπελλίτσας ». Αλλά στο δρόμο αυτό υπάρχει και ένα κτίριο, έξω απ΄ το οποίο έπρεπε να βάλουν μιά επιγραφή με τα παρακάτω λόγια : « Χρήμα, ανίκατον μάχαν, το εν σκληραίς παρειαίς ανθρώπων εννυχεύεις ». Νομίζω ότι κάθε μετάφραση εδώ περιττεύει.
Για χάρη της απόκτησης χρήματος, γίνονται σήμερα τέρατα και σημεία. Ρεμούλες με τις κυβερνήσεις, λαθρεμπόριο ναρκωτικών, ληστείες, εμπόριο λευκής σάρκας, εξαγορά συνειδήσεων προς ίδιον όφελος, απάτες, πλαστογραφίες, παραχαράξεις χαρτονομισμάτων, προδοσίες, αθέμιτος ανταγωνισμός, κερδοσκοπικά παιχνίδια, φοροδιαφυγή, δόλιες πτωχεύσεις, αυτοεμπρησμοί, συνεργασία με ανθρώπους της νύχτας, συνεργασία με τη διεθνή Μάφια, δωροδοκίες κρατικών οργάνων, πάσης φύσεως λαθρεμπόριο, ακόμα και δολοφονίες μέσω πληρωμένων εκτελεστών. Χρειάζεται να προστεθούν κι άλλα ; Μάλλον όχι, έτσι δεν είναι ; Όλα αυτά γίνονται για να έλθει στις τσέπες μας - λάθος, στις καταθέσεις μας - χρήμα, μπόλικο χρήμα, απ΄όποια πηγή κι αν προέρχεται, μήπως το χρήμα έχει οσμή ; Ετσι είχε πεί ένας Πάπας από τη Ρώμη, και είχε απόλυτο δίκαιο.
Φαίνεται, ότι στις απαρχές της ανθρωπότητας - αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς αν υπάρχει ή όχι - υπήρχαν μερικά « ταμπού » στη σεξουαλική συμπεριφορά των ανθρώπων. Είπαμε προηγουμένως, ότι κάποιοι κώδικες « ηθικής » -και εννοούσαμε σεξουαλικής « ηθικής » - πρέπει να υπήρχαν από τις πανάρχαιες εκείνες εποχές. Μπορεί βέβαια να κάνω λάθος, δεν έχω μελετήσει τους κώδικες « ηθικής » των πρωτόγονων φυλών, δέ μου δόθηκε η ευκαιρία, ούτε έπεσαν στα χέρια μου κάποιες εργασίες των ανθρωπολόγων που ασχολουνται μ΄αυτά τα θέματα. Αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτοί οι κώδικες υπήρχαν, αν κάποιος ξέρει περισσότερα πράγματα, είμαι πρόθυμος να τον ακούσω.
Λίγο ή πολύ, αυτοί οι γραπτοί, αλλά κυρίως άγραφοι κώδικες, εξακολουθούσαν να εφαρμόζονται - με τις απαραίτητες παρεκκλίσεις - μέχρι πριν από πενήντα -εξήντα χρόνια. Και ήλθε τότε η εποχή της σεξουαλικής επανάστασης, στην οποία προσεχώρησε - όχι τόσο από λόγους φυσικής ανάγκης, όσο από « μόδα » - η τεράστια πλειοψηφία των γυναικών, που θεωρούσαν ότι ήσαν καταπιεσμένες σ΄ αυτόν και σε άλλους τομείς. Και προσεχώρησαν και κορι-τσάκια των δεκατεσσάρων ετών, χωρίς να γνωρίζουν τις παγίδες που έκρυβε αυτή η επανάσταση, που ήθελε πρώτα απ΄όλα, μιά ωριμότητα, μιά υπευθυνότητα και μιά αυτοσυγκράτηση. ( Προσωπικά, ήμουν απ΄ αρχής - παρ΄ ότι μικρός ακόμη σε ηλικία την εποχή που κηρύχτηκε αυτή η επανάσταση - αντίθετος σ΄αυτό το κίνημα, που στη σκέψη μου ευτέλιζε τη γυναίκα, την κατέβαζε απ΄ το βάθρο όπου την είχα στήσει. Πάντα πίστευα ότι επιθυμητή είναι η γυναίκα που προβάλλει σθεναρή αντίσταση, όχι αυτή που « πέφτει » εύκολα και γρήγορα, για να μεταχειριστώ μιά λαϊκή έκφραση ).
Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Δισεκατομμύρια από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, που είχαν ανάγκη επεμβάσεων, όχι τελείως ακίνδυνων μερικές φορές. Συνέπεια αυτών των επεμβάσεων, ήταν ότι στον καιρό τον κατοπινό, όταν ήταν επιθυμητή μιά εγκυμοσύνη, αυτή δεν ερχότανε. Αιτία οι πολλές επεμβάσεις πάνω στη φύση, που μερικές φορές τιμωρεί. Και σαν να μην έφταναν αυτά, μας επισκέφτηκε και ένας απρόσκλητος επισκέπτης, ο ιός που προκαλεί την καταστολή του αμυντικού μας συστήματος και υποκύπτουμε στην πιό ευκολοθεράπευτη αρρώστεια. Οι νέοι που προσβλήθηκαν από τον ιό αυτό τον κακοήθη, έγιναν πολλές δεκάδες εκατομμύρια, ίσως να έχουν περάσει τα εκατό εκατομμύρια. Και φώς στην άκρη του τούννελ δεν φαίνεται αναφορικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του κακού αυτού.
Στην περιοχή μας, ανθεί εσχάτως πολύ το εμπόριο λευκής - και κάποτε και μαύρης - σάρκας. Από χώρες που υποφέρουν οικονομικά τους τελευταίους καιρούς, γίνεται διακίνηση μεγάλη γυναικών πάσης φυλής, εθνότητας, χρώματος, ύψους και άλλων χαρακτηριστικών, βλέπετε, οι άντρες έχουν μεγάλη ποικιλία στις προτιμήσεις τους. Ξανθιά θέλεις ; Θα σου στείλουμε ξανθιά. Κοκκινομάλλα θέλεις ; Θα σου στείλουμε κοκκινομάλλα. Μελαχροινές σου αρέσουν ; Λίγο δύσκολο μ΄αυτές τις βόρειες, πάντως θα προσπαθήσουμε να σου στείλουμε μιά τέτοια που ζητάς, ο πελάτης έχει πάντα δίκαιο. Και πέφτουν τα φράγκα, που μετά από έναν περίπου χρόνο θα γίνουν Ευρώ και θα χάσουμε στην αρχή το μπούσουλα. Και όλο αυτό το εμπόριο, λίγο ωφελεί τις εκ βορρά γυναίκες που μας έρχονται, τους εμπόρους που τις φέρνουν ωφελεί, και ωφελεί τεραστίως. Μάλιστα, αυτή τη δουλειά την αναλαμβάνουν αρκετά συχνά, αυτοί που έπρεπε να την εμποδίζουν, οι αστυνομικοί.
Αναφερθήκαμε στο χρήμα. Το χρήμα που συσσωρεύεται στις τσέπες ολίγων, και υπάρχει και στις τσέπες πολλών άλλων, αλλά σε πολύ μικρά ποσά. Αυτά όλα στον λεγόμενο προηγμένο κόσμο, στις χώρες του « πρώτου » κόσμου. Αλλά δεν υπάρχει μόνο ο « πρώτος » κόσμος, υπάρχει και ο δεύτερος και ο τρίτος κόσμος. Αυτοί οι δυό κόσμοι δεν ξεχωρίζουν πολύ καθαρά ο ένας από τον άλλο. Υποτίθεται, ότι ο « δεύτερος » κόσμος - που δεν αναφέρεται ποτέ ποιός είναι - θα πρέπει να είναι κάποιες χώρες που βρίσκονται ανάμεσα στον « πρώτο » κόσμο και στον « τρίτο ». Πιθανόν ο « δεύτερος » κόσμος, να αποτελείται από ημιπλούσιες χώρες, όπως λ.χ. το Μαρόκο, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Εσθονία, η Ουγγαρία, η Συρία και άλλες παρόμοιες χώρες.
Εμείς όμως θα ασχοληθούμε με τον τρίτο κόσμο, οι άλλοι δυό δεν μας ενδιαφέρουν. Και μελετώντας αυτόν τον τρίτο κόσμο, βλέπουμε ότι - όπως υπολογίστηκε εσχάτως - οκτακόσια τριάντα εκατομμύρια ανθρώπων, βρίσκονται κάτω από αληθινές συνθήκες πείνας και πλήρους εξαθλίωσης, προς μεγάλην δόξαν του σύγχρονου πολιτισμού μας. Δεν έχουν ούτε τις δυό φέτες ψωμιού που θα τους κρατούσαν ίσια ίσια στα πόδια τους - αν και νομίζω ότι αυτές οι μικροποσότητες, απλώς παρατείνουν το φρικτό τους μαρτύριο. Βλέπετε τις εικόνες των παιδιών τους στην τηλεόραση, και ίσως αποστρέφετε το βλέμμα, δεν βλέπονται αυτές οι εικόνες, αυτή είναι η αλήθεια. Και αυτό γίνεται την ίδια στιγμή, που άλλοι κολυμπούν στα τρισεκατομμύρια δολλάρια. Αυτό είναι το αίσχος της μοναδικής εποχής μας, για την οποία αν ζούσε σήμερα ο Κικέρωνας, θα αναφωνούσε με τριπλάσιας έντασης φωνή τα ίδια λόγια που είχε πεί τότε : « Ω, καιροί ! Ω, ήθη ! ».
Και σαν να μην έφταναν αυτά όλα τα νέα « ήθη », μας προέκυψε και ένα άλλο παρεπόμενο του χρήματος : Το « νέο ΝΑΤΟ », που φαινομενικά παίρνει οδηγίες για δράση ή αδράνεια, από τις κυβερνήσεις που το απαρτίζουν, παίζοντας το ρόλο του διεθνούς χωροφύλακα του κόσμου, αλλά που στην πραγματικότητα βρίσκεται υπό την έμμεση διοίκηση των ενωμένων μεγιστάνων του πλούτου, που διαβιβάζουν τις διαταγές τους προς τις υποτιθέμενες « κυβερνή-σεις », κι αυτές τις βάζουν σε εφαρμογή. Αυτά τα έχουμε πεί πολλές φορές, δεν βλάπτει όμως να τα επαναλαμβάνουμε. Και ιδού, ακόμα ένας λόγος, για να φωνάξουμε - όχι ο Κικέρωνας, αλλά εμείς όλοι - « Ω, καιροί ! Ω, ήθη ! ».