ΚΑΝΤΕ ΜΙΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ

Ησαν μιά φορά κι έναν καιρό - ας πούμε πριν από εξήντα ή εβδομήντα χρόνια - κάποιοι γιατροί, που μόλις έμπαιναν στο δωμάτιο του αρρώστου, με την πρώτη ματιά που έρριχναν από την πόρτα προς το κρεββάτι όπου ήταν ξαπλωμένος ο άρρωστος, άρχιζαν να έχουν μιά αδιόρατη εικόνα σχετικά με το ποιά ασθένεια μπορούσε να έχει ο ασθενής. Το κλασσικό Ιπποκρατικό προσωπείο του αρρώστου που έπασχε από πνευμονία, τους ήταν οικείο. Αλλά και άλλα σημεία που εμφάνιζε η όψη του αρρώστου, μπορούσαν να τους δώσουν μιά ιδέα για κάποιες πιθανές διαγνώσεις. Επειδή οι παλιοί εκείνοι γιατροί, δεν είχαν καμμιά βοήθεια από εργαστήρια βιοχημικά, είχαν εξασκήσει σε τέτοιο βαθμό την παρατηρητικότητά τους, ώστε να έχουν εύκολη - αρκετά συχνά - την προσέγγιση προς τη διάγνωση.
Δεν ήταν όμως μόνο αυτό το στοιχείο που υπήρχε στους γιατρούς των εποχών εκείνων. Η προσεκτική ακρόαση στα λόγια του αρρώστου που περιέγραφε τα συμπτώματα της ασθένειάς του, της σειράς και της έντασης που είχαν τα συμπτώματα αυτά, η πορεία τους μέσα στο διάστημα των ωρών και των ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Όλα αυτά, βοηθούσαν πολύ το γιατρό. Τον βοηθούσε πολύ και η αναφορά σε παλιότερες ασθένειες του αρρώστου. Η κληρονομικότητα που ενδεχομένως υπήρχε μέσα στην οικογένεια. Τέλος, η προσεκτική εξέταση του ίδιου του αρρώστου, που έπρεπε να γίνει σύμφωνα με όλους τους επίσημους κανόνες της ιατρικής εξέτασης. Και ακολουθούσε η πορεία και η παρακολούθηση του ασθενούς σ΄όλο το διάστημα της αρρώστειάς του. Ηταν κι αυτή η παρακολούθηση, ένα πολύτιμο στοιχείο για τον γιατρό.
Αυτοί οι καιροί πέρασαν κάποτε. Ηλθαν καινούργιοι καιροί και μαζύ μ΄αυτούς, ήλθε και μιά καινούργια γενιά γιατρών, που ήσαν διαφορετικοί από αυτούς που περιγράψαμε. Σ΄αυτή τη γενιά ανήκε και ο γράφων, πριν πολλά χρόνια. Κοντά στον γιατρό υπήρχαν ήδη πολλά εργαστηριακά βοηθήματα, που έκαμναν μεν τη δουλειά του πιό εύκολη, πιό αποτελεσματική, αλλά άρχισαν να του αφαιρούν κάποιες παλιές ιδιότητες και ικανότητές του. Η παρατηρητικότητά του άρχισε σιγά σιγά να ατονεί, η κρίση του να λιγοστεύει, η πείρα του να ελαττώνεται από την διανοητική αδράνεια που του επέβαλαν τα εργαστήρια σε βάρος της δικής του πρωτοβουλίας να προσπαθεί να βρή τη διάγνωση των ασθενειών.
Αλλά και σ΄αυτή τη γενιά, κάτι είχε απομείνει από τις παλιές καταστάσεις. Η ανάπτυξη των τεχνικών μέσων δεν είχε ακόμα φτάσει σε πολύ υψηλό σημείο, που να εξουδετερώσει εντελώς τον προσωπικό παράγοντα. Ο γιατρός της γενιάς αυτής, μπορεί να μην είχε τις διαγνωστικές ικανότητες που είχαν οι συναδελφοί του των προηγούμενων γενιών, αλλά δεν είχε ακόμα μεταβληθεί σε ιατρικό « ρομπότ », αν επιτρέπεται αυτός ο χαρακτηρισμός.
Είπαμε για ιατρικά ρομπότ ; Ε, λοιπόν, αυτά τα ρομπότ - γιατροί, έχουν εμφανιστεί προς το τέλος της προηγούμενης γενιάς. Και τί είναι αυτά ; Μά τί άλλο από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τα κομπιούτερς. Υπολογιστές που είναι προγραμματισμένα από εκατοντάδες γιατρούς πάσης ειδικότητας, υποειδικότητας και ανθυποειδικότητας. Και φυσικά είναι πανάκριβοι, δισεκάτομμύρια δραχμές - εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ ή δολλάρια ή μάρκα ο καθένας - και δεν τα έχουμε εδώ στην Ελλάδα, μόνο σε μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες των προηγμένων χωρών θα τα βρής. Και ιδού πώς λειτουργούν αυτά τα γκατζέτια, προκειμένου να βοηθήσουν τους γιατρούς να βρούνε από ποιά ασθένεια πάσχει ο άρρωστος.
Ο γιατρός που έχει αναλάβει τον ασθενή στο νοσοκομείο, του παίρνει - ως είθισται - το ιστορικό, ακολούθως τον εξετάζει εμβριθώς, και κατόπιν βάζει όλα αυτά τα στοιχεία στον υπολογιστή. Σε δευτερόλεπτα, ο προγραμματισμένος υπολογιστής, βγάζει στη οθόνη του τις απαιτήσεις του : Ζητούνται οι παρακάτω προκαταρκτικές εξετάσεις α) Γενικές εξετάσεις αίματος και ούρων. β) Καλλιέργεια ούρων γ) Ακτινογραφίες θώρακος, απλή κοιλίας, πυελογραφία. δ) Καλλιέργεια αίματος ε) Αλκαλική φωσφατάση και μερικές άλλες ηπατικές δοκιμασίες στ ) Ουρία αίματος ζ ) Λευκώματα ορού η) Εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη θ) Ασβέστιο αίματος, φωσφόρος αίματος, μαγνήσιο αίματος, κάλιο αίματος, νάτριο αίματος θ) Πλήρης έλεγχος της λειτουργίας του θυρεοειδούς ι ) Και μερικές ακόμα εξετάσεις, που παραλείπω λόγω έλλειψης χώρου να τις αναφέρω. Αυτά τα ολίγα.
Το άλλο πρωϊ, ο άρρωστος οδηγείται στα εργαστήρια, όπου του παίρνουν ούρα, αίμα, του κάμνουν διάφορες ακτινογραφίες, και κάμνουν και τα υπόλοιπα ζητηθέντα από τον κομπιούτερ. Περνά ο θεράπων γιατρός, και παίρνοντας στα χέρια του όλα αυτά τα στοιχεία, μελετά τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών. Τα βάζει όλα αυτά μέσα στον υπολογιστή, και σε δευτερόλεπτα πάλι, ο υπολογιστής βγάζει στην οθόνη του, τις πρακάτω καινούργιες απαιτήσεις του, που θα τις εκτελέσουν πάλι τα εργαστήρια του νοσοκομείου : Αξονική τομογραφία εγκεφάλου. Αξονική τομογραφία νεφρών. Υπερηχογράφημα καρδίας και στεφανιογράφημα. Οροαντιδράσεις για λεπτοσπείρωση, νόσο των Ιαπωνικών ποταμών, πυρετό των Βραχωδών ορέων, πυρετό της κοιλάδας του Ριφ. Και κάμποσες ακόμα εξετάσεις που παραλείπω να τις αναφέρω για τον ίδιο λόγο όπως και προηγούμένως.
Πηγαίνουν το άλλο πρωϊ τον ασθενή πάλι στα εργαστήρια, φαίνεται ότι αυτό το βιολί θα κρατήσει πολύ. Γίνονται κι αυτές οι εξετάσεις, έρχονται τα αποτελέσματα, τα βάζει ο γιατρός στον υπολογιστή, κι αυτός βγάζει στην οθόνη το πόρισμά του : Ο ασθενής έχει ή τον πυρετό των Βραχωδών ορέων, ή τη νόσο των Ιαπωνικών ποταμών ή τον πυρετό της κοιλάδας του Ριφ, ένα από τα τρία έχει. Κάντε και μία ακόμα εξέταση. Και την κάμνουν. Τελικό συμπέρασμα : O άνθρωπος πάσχει από τη νόσο των Ιαπωνικών ποταμών.
Αλλά ο άρρωστος αυτός δεν έχει πάει ποτέ του στην Ιαπωνία, πώς γίνεται να μπήκε σε γιαπωνέζικο ποτάμι, χωρίς να έχει πατήσει ποτέ το πόδι του στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου ; Δεν γίνεται, κάποιο λάθος θα έχει γίνει. Ψάχνουν εδώ, ψάχνουν εκεί, βρίσκουν το λάθος. Το είχε κάνει ο γιατρός, στην εξέταση του αρρώστου, δεν είχε προσέξει ότι ο σπλήνας του ανθρώπου ήταν κάπως διογκωμένος, μιά μικρή παράλειψη και τίποτε άλλο. Δεν έβαλε το στοιχείο αυτό στον κομπιούτερ και όλα πήραν στραβό δρόμο, το φταίξιμο πάντως δεν ήταν του υπολογιστή. Και διαπιστώνεται με το νέο στοιχείο και ύστερα από πλήθος νέων εξετάσεων, ότι ο άρρωστος πάσχει από σπλαχνική λεϊσμανίαση, το κοινώς λεγόμενο στην τουρκική γλώσσα Καλά Αζάρ. ( Όλα τα παραπάνω για τα στοιχεία και τις ασθένειες που ανέφερα, είναι αποκυήματα της φαντασίας μου, μην τα παίρνετε στα σοβαρά, απλώς τα παρέθεσα σαν παραδείγματα ).
Περίπου τέτοιος θα πρέπει να είναι ο τρόπος με τον οποίο εργάζονται τα ρομπότ γιατροί, έτσι τουλάχιστον φαντάζομαι να γίνονται τα πράγματα. Και βέβαια, μπορεί να κάνω λάθος και να είναι οι διαδικασίες διαφορετικές. Πάντως, οι υπολογιστές αυτοί λειτουργούν εδώ και δυό ή τρεις δεκαετίες, αυτό είναι σίγουρο. Το πότε θα έλθουν και στα καθ΄ημάς, είναι παντε-λώς άγνωστο, αν βέβαια έλθουν ποτέ.
Η δεύτερη γενιά των γιατρών που είπαμε, βαίνει προς το τέλος της. Είχαν πολλά βοηθήματα σ΄αυτή τη γενιά, είχαν και κάποια κρίση, έβαζαν το μυαλό τους να δουλέψει κι αυτό λιγάκι. Και ήλθε η τρίτη γενιά. Είναι οι σύγχρονοι γιατροί, που έχουν πολύ περισσότερα μέσα που τους βοηθούν να βρούνε από τι πάσχουμε εμείς οι παλαιότεροι. Και βέβαια, αρκετοί ή και πολλοί από αυτούς, έχουν ακόμα τις δυνατότητες της προηγούμενης γενιάς, όχι βέβαια της πολύ παλιάς, να εξηγούμαστε. Αλλά μέσα σ΄αυτούς, μπορείτε να βρείτε και μερικούς ή αρκετούς, που τα περιμένουν όλα από τα εργαστήρια, δεν θέλουν να βάλουν το μυαλό τους να δουλέψει, ή δεν έχει συνηθίσει να δουλεύει εξ αιτίας ακριβώς της ύπαρξης τόσων πολλών βοηθημάτων που έχουν στη διάθεσή τους.
Πάμε λοιπόν σε κάποιον από τους καινούργιους, όχι από αυτούς που έχουν τις ικανότητες που πρέπει, σε έναν από τους άλλους πάμε, αυτούς που βασίζονται στους εργαστηριακούς συνεργάτες και βοηθούς τους. Πολλοί από αυτούς μπορεί να είναι αφοσιωμένοι ως ένα σημείο στο επάγγελμα ( ή λειτούργημα αν προτιμάτε ) που ασκούν. Αλλά δεν έχουν συνηθίσει να παρατηρούν τα πράγματα, ίσως να είναι και κάπως επιπόλαιοι στις κρίσεις τους. ( Υπάρχουν ενδεχομένως και κάποιοι που είναι αδιάφοροι προς τους ασθενείς, δεν πάμε καθόλου σ΄αυτούς, αυτό εξυπακούεται. Αυτοί είναι ακατάλληλοι για γιατροί, καλά θα έκαμναν αν πήγαιναν να κάνουν κάποιο άλλο επάγγελμα. Αλλοι είναι εκμεταλλευτές της τσέπης μας ή του ασφαλιστικού ταμείου μας, τέτοιοι υπήρχαν και στην προηγούμενη γενιά των γιατρών, το χρήμα διαφθείρει τον άνθρωπο, αυτό είναι πασίγνωστο ).
Πήγαμε λοιπόν σε έναν από τους « καθαρούς », αλλά χωρις ιδιαίτερη κρίση γιατρούς. Μας εξετάζει, σκέφτεται εντατικά ή έστω λιγάκι, και μας λέει ότι πρέπει να κάνουμε την άλφα και τη βήτα εργαστηριακή εξέταση, και κατόπιν θα μας δώσει την απάντησή του. Κάνουμε τις εξετάσεις που μας ζήτησε, και του πηγαίνουμε τα αποτελέσματα την άλλη μέρα. Τα κοιτάζει, τα μελετά εμβριθώς, και αποφαίνεται : Δυστυχώς θα χρειαστούμε και μιά μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, τα πράγματα φαίνονται μπερδεμένα και πρέπει να προσέξουμε πολύ.
Αυτό είναι, πρέπει να προσέξουμε πολύ, και τί θα γινόμασταν χωρίς αυτές τις αξονικές τομογραφίες, και πώς τα έβγαζε πέρα εκείνος ο Ιπποκράτης που δεν είχε ούτε μιά απλή εξέταση ούρων στη διάθεσή του ; Ιδού το μέγα ερώτημα, στο οποίο όμως δεν μπορεί να μας απαντήσει ο μέγας γιατρός, αυτός που έβαλε τα θεμέλια της επιστημονικής ιατρικής, καθότι τον χάσαμε προ δυόμισυ χιλιάδων ετών. Αλλά αν τον χάσαμε τον ίδιο, μας έμεινε ο όρκος του που δίνουν οι γιατροί όταν παίρνουν το πτυχίο τους. Φυσικά, το θέμα δεν είναι ο όρκος, αλλά το κατά πόσο τον τηρούμε. Και εδώ τα κάμνουμε θάλασσα, πρέπει να ομολογηθεί αυτό. Παραβιάζουμε τον όρκο αυτό, όπως παραβιάζουμε τους όρκους αιώνιας αγάπης που δίνουμε αφειδώς, για να τους ξεχάσουμε μετά από λίγο ή αρκετό καιρό.
Με αυτούς τους τρόπους ασκούν την ιατρική οι γιατροί της τρίτης γενιάς, όπως τελείως αυθαίρετα τους ονομάσαμε. Εργαστηριακά βοηθήματα άφθονα, πολλή τεχνολογία. Αλλά όπως ξέρουμε, η πολλή τεχνολογία μπορεί να φέρει αδυναμία σε άλλους τομείς, μεταξύ των οποίων και η ικανότητα σκέψης και κρίσης. Δεν ξέρω πώς είναι τα πράγματα σε άλλες χώρες, αυτά που είπαμε αναφέρονται στη χώρα μας, και ίσως αλλού να είναι διαφορετική η κατάσταση. Και ποιός ξέρει, ίσως τα πράγματα θα είναι χειρότερα σε κάποιους τομείς, όταν αποσυρθεί από την ενεργό δράση η τρίτη ιατρική γενιά και έλθει η τέταρτη. Μπορεί όμως να είναι ολωσδιόλου διαφορετική η κατάσταση σε κείνη τη γενιά, ποιός μπορεί να κάνει άραγε τόσο μακροχρόνιες προβλέψεις ;