Το έτος 1862, έγραψε ο Ιούλιος Βερν το πρώτο από τα μυθιστορήματά του, το « Πέντε βδομάδες σ΄ ένα αερόστατο ». Επρόκειτο για μιά εξερευνητική αποστολή που θα γινόταν με αερόστατο από δυό « αεροναύτες », από τη Ζανζιβάρη των ανατολικών παραλίων της Αφρικής, μέχρι τη Σενεγάλη της Δυτικής Αφρικής, δηλαδή από τον Ινδικό ωκεανό μέχρι τον Ατλαντικό.
Ενώ το αερόστατο πετούσε πάνω από μιά περιοχή νότια του Σουδάν - ας πούμε κάπου στην Ουγκάντα - οι δυό αεροναύτες παρατήρησαν, ότι από κάτω τους είχαν μαζευτεί καμμιά
τριακοσαριά μαύροι, που είχαν εμπλακεί σε μάχη μεταξύ τους. Η μάχη γινόταν με ακόντια, μαχαίρια και άλλα τέτοια πρωτόγονα όπλα. Κι όταν σκότωναν έναν εχθρό, τον πετούσαν έξω από το πεδίο της μάχης, όπου τον κομμάτιαζαν και τον ετοίμαζαν για να τον φάνε.
Η μάχη ήταν εξαιρετικά σκληρή, και ο ένας από τους επιβάτες του αερόστατου, δήλωσε ότι το θέαμα ήταν φρικτό και αηδιαστικό. Ο άλλος του απάντησε, ότι αν έβγαζες τα δέρματα που ήσαν τα « ρούχα » των ιθαγενών πολεμιστών, και τους έβαζες στολές Ευρωπαίων στρα-τιωτών, θα έβλεπες το ίδιο αποτρόπαιο θέαμα, αυτή τη φορά μεταξύ « πολιτισμένων » ανθρώπων, και ότι βλέποντας από ψηλά, καταλάβαινες πόσο γελοίο είναι το θέαμα ανθρώπων που πολεμούν ο ένας τον άλλο.
Αν δείς ένα τέτοιο θέαμα από πολύ ψηλότερα, ας πούμε από δέκα χιλιόμετρα ύψος, η κατάσταση μπορεί να σου φανεί κάπως αστεία, παρά το ότι πρόκειται περί ανθρώπων που άλληλοσφάζονται. Μπορεί να σκεφτείς : « Αυτά τα μικροσκοπικά όντα, αυτοί οι ψύλλοι, κοίτα τί κάμνουν ο ένας στον άλλο, και ποιά να είναι άραγε η τόσο σοβαρή αιτία που γίνονται όλα αυτά ; ». Αυτά θα τα βλέπεις βέβαια με ισχυρές διόπτρες, διά γυμνού οφθαλμού δεν είναι δυνατή η παρατήρηση. Και θα σκεφτείς επίσης, ότι όσο μακρύτερα είναι ο θεατής από γεγονότα που από κοντά φαίνονται δραματικά, τόσο αστεία φαίνονται όσο μεγαλώνει η απόσταση του παρατηρητή από τα συμβαίνοντα.
Ας υποθέσουμε ακόμα, ότι βρισκόμαστε επάνω στην επιφάνεια της Σελήνης, όπου μας μετέφερε ένα διαστημικό οχημα. Και παρατηρούμε - με τηλεσκόπιο βέβαια - από την απόσταση αυτή, έναν πόλεμο που διεξάγεται από « πολιτισμένους » ανθρώπους, ας πούμε τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Τί παρατηρούμε από αυτή την απόσταση των τετρακοσίων ογδόντα χιλιάδων χιλιομέτρων ; Ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο της μπάλλας εκείνης που βρίσκεται στον ουρανό, να είναι γεμάτο από καπνούς, από ανεπαίσθητες λάμψεις - από τις οποίες μιά είναι κάπως εντονώτερη, κι αν δεις προσεκτικότερα, θα ανακαλύψεις ότι πρόκειται για έκρηξη πυρηνικής βόμβας, που όμως δεν δείχνει τίποτε άλλο από μιά μικρούλα λάμψη, κάτι σαν την πτώση ενός διάττοντα αστέρα σε μιά καλοκαιρινή νύχτα.
Τι είναι η γή, αυτός ο μικροσκοπικός πλανήτης που έχει διάμετρο μόνο δεκατέσσερες χιλιάδες χιλιόμετρα, και αποτελεί ένα τελείως ασήμαντο σημείο στο ηλιακό σύστημα, ένας πλανήτης που απέχει εκατόν πενήντα εκατομμύρια χιλιόμετρα απ΄τον ήλιο, και πάνω από δυό δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τις εσχατιές του συστήματος αυτού ; Ένα τίποτε, ένα ολοστρόγγυλο μηδέν, αυτό περίπου είναι. Κι αν πάς σε ένα κάπως μακρυνό αστέρα από τους εβδομηντα περίπου δισεκατομμύρια αστέρες - ήλιους του γαλαξία, είναι εντελώς απίθανο να δείς και τον ίδιο τον ήλιο μας με γυμνό μάτι, σκεφθείτε αν μπορείς να υποθέσεις ότι θα υπάρχει και κάποιος πλανήτης κοντά σ΄ αυτόν, και ότι σ΄ αυτόν τον πλανήτη θα γίνονται αυτά τα πράγματα που ξέρουμε ότι γίνονται.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στη Σελήνη, και ας προσπαθήσουμε να δούμε με τη βοήθεια ενός γιγάντιου τηλεσκοπίου - που δεν έχει ακόμα κατασκευαστεί, ούτε θα κατασκευαστεί ποτέ - το τί γίνεται πάνω στη γή, τι κάνουν αυτά τα μικροσκοπικά όντα που ονομάζονται άνθρωποι, αυτοί οι ψύλλοι του άπειρου χώρου. Και ας καθήσουμε στην πολυθρόνα που βρίσκεται πίσω από τον υποκειμενικό φακό του τηλεσκοπίου αυτού, όπως κάθονταν μιά φορά κι έναν καιρό οι παλιοί αστρονόμοι του παρελθόντος, ο Κέπλερ, ο Χέσρσελ, ο Μπράχε και πολλοί άλλοι. Δίπλα μας είναι το τραπεζάκι, όπου έχουμε το φλυτζάνι του καφέ μας, που τον πίνουμε σιγά σιγά, ενώ παρατηρούμε τα επί της γής συμβαίνοντα σε όλες τους τις παραμικρές λεπτομέρειες.
Βλέπουμε πολλά και ποικίλα θεάματα. Είναι ημέρα, και οι άνθρωποι πηγαινοέρχονται σαν μυρμήγκια στις δουλειές τους. Εργάζονται για να βγάλουν τον επιούσιον, να καλύψουν τις μικρές ή μεγάλες ανάγκες τους. Και βλέπουμε να πηγαινοέρχονται με τα αυτοκίνητά τους στους δρόμους των πόλεων και έξω απ΄αυτές, ο καθένας για κάποιο δικό του σκοπό ή και τελείως άσκοπα. Και βλέπουμε επίσης και κάποιους ανθρώπους να μπαίνουν σε Τράπεζες - όπου βρίσκονται άνθρωποι για να κάνουν τις τραπεζικές τους συναλλαγές - και αυτοί οι άσχετοι με τις συναλλαγές, κρατούν στα χέρια τους όπλα όταν εισβάλουν στις Τράπεζες, και βγαίνουν κατόπιν απ΄ αυτές, κρατώντας υπό μάλης τσάντες γεμάτες με κάτι χαρτιά που οι άνθρωποι τα ονομάζουν χρήματα. Και σε λίγο βλέπουμε να καταφθάνουν άνθρωποι που είναι από τη δουλειά τους υποχρεωμένοι να κυνηγούν τους πρώτους, να τους στρώνουν στο κυνήγι συνήθως χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Βλέπουμε και ένα σωρό άλλα πράγματα στο διάστημα της μέρας, τις ώρες που υπάρχει το φώς του ήλιου, όπως κάποιους από αυτούς τους ψύλλους να προσπαθούν να εξαπατήσουν αλλους ψύλλους και να τους πάρουν εκείνα τα χαρτιά που ονομάζονται χρήματα. Μερικές από αυτές τις απάτες, γίνονται μέσα σε κτίρια που λέγονται χρηματιστήρια, εκεί φαίνεται ότι είναι το πιό κατάλληλο μέρος για τις εξαπατήσεις που κάνουν ο ένας στον άλλο, έτσι τουλάχιστον μας λέει ένας διπλανός μας στο αστεροσκοπείο μας, που έχει πάει στη γή μερικές φορές και ξέρει κάποια πράγματα που γίνονται εκεί κάτω. Κι όταν νυχτώσει, παρατηρούμε άλλα πράγματα. Διαρρήκτες που μπαίνουν απρόσκλητοι στα σπιτια και ψάχνουν να αρπάξουν πράγματα που δεν είναι δικά τους. Και το μάτι μας πιάνει και κάποιον, που τρυπώνει στο σπίτι ενός φίλου του που τον είδαμε πρωτύτερα με το ισχυρότατο τηλεσκόπιό μας να φεύγει για ταξείδι, για να κλέψει κι αυτός, αλλά όχι χρήματα, αλλά τη γυναίκα του φίλου του, μάλιστα κι αυτό γίνεται και μάλιστα συχνά. ( Σ΄αυτή την κλοπή, ο νόμος δεν πιάνει τον κλέφτη, αυτό το ξέρουμε όλοι ). Και βλέπουμε και άλλα πολλά πράγματα τη νύχτα, που δεν είναι ανάγκη να τα αναφέρουμε, θα έπαιρναν πολύ χρόνο και χώρο.
Είπαμε στη αρχή για τους ανθρωποφάγους άγριους που έκαμναν πόλεμο με σκοπό μάλλον να φάνε τους εχθρούς τους. Τώρα, από το αστεροσκοπείο μας, βλέπουμε αυτούς τους πολιτισμένους ανθρώπους να κάμνουν πολέμους, όχι για να φάνε τους ηττημένους αντιπάλους τους, αλλά για να τους αρπάξουν τα υπάρχοντά τους, μάλιστα, τώρα είναι πολιτισμένοι, δεν τρώνε ο ένας τον άλλο. Αλλωστε, είναι προτιμότερο να κλέψεις -κατά το δίκαιο του πολέμου - παρά να φάς ένα γεύμα που μπορεί και να σού φέρει δυσπεψία και να σε κάνει να τρέχεις στους γιατρούς. Και αυτοί οι πόλεμοι, δεν γίνονται πιά με δόρατα και βέλη, θα μας έπαιρνε πολύ χρόνο να εξοντώσουμε τους εχθρούς με αυτά τα πρωτόγονα μέσα. Τώρα υπάρχουν μοντέρνοι τρόποι για να σκοτώνεις. Υπάρχουν αεροπλάνα που ρίχνουν βόμβες, υπάρχουν πύραυλοι που στέλνονται από μίλλια μακρυά για να βρούν το στόχο τους, υπάρχουν και τα άρματα μάχης και πολλά άλλα. Ηταν καιρός πιά να εκσυγχρονιστούμε. Και το καταφέραμε.
Αυτά βλέπει κανείς όταν κοιτάζει από ψηλά. Πράγματα που φαίνονταν να έχουν μεγάλη σημασία όταν τα έβλεπες από κοντά, μοιάζουν εντελώς ασήμαντα όταν τα βλέπεις από μεγάλη απόσταση, σου φαίνονται ολωσδιόλου ασήμαντα. Πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η απόσταση, τόσο μέσα στο χώρο, όσο και μέσα στο χρόνο ! Αυτά που είχαν μεγάλη σημασία σε μιά εποχή πριν από δυό χιλιάδες χρόνια, τώρα ελάχιστοι τα θυμούνται, κι αυτοί είναι μόνο οι ιστορικοί. Κι αυτά που συμβαίνουν τώρα, θα ξεθωριάσουν ύστερα από όχι πολύ καιρό, έτσι είναι αυτός ο κόσμος.
Η αιτία που γράφτηκε αυτό το « κομμάτι », το σχετικό με την μικρότητα των ανθρώπινων πραγμάτων, ήταν ένα παλιό και πολύ όμορφο τραγούδι του Κώστα Χατζή σε στίχους της Σώτιας Τσώτoυ που νομίζω ότι είχε τον ίδιο τίτλο, δηλαδή « όταν κοιτάς από ψηλά », που το τραγουδούσε - εκτός από τον ίδιο το συνθέτη - και η εξαίρετη Νάντια Κωνσταντοπούλου, και του οποίου οι στίχοι είναι οι εξής :
Π ο λ ύ μ ε π ί κ ρ α ν ε η ζ ω ή,
μ α κ ρ υ ά θ α φ ύ γ ω έ ν α π ρ ω ϊ,
ν΄ α ν έ β ω σ΄ έ ν α α ε ρ ο π λ ά ν ο,
ν α δ ώ τ ο ν κ ό σ μ ο α π ό κ ε ί π ά ν ω.
Ο τ α ν κ ο ι τ ά ς α π ό ψ η λ ά
μ ο ι ά ζ ε ι η γ ή μ ε ζ ω γ ρ α φ ι ά,
κ α ι σ ύ τ η ν π η ρ ε ς σ ο β α ρ ά.
Μ ο ι ά ζ ο υ ν τ α σ π ί τ ι α μ ε σ π ι ρ τ ό κ ο υ τ α,
μ ο ι ά ζ ο υ ν μ υ ρ μ ή γ κ ι α ο ι α ν θ ρ ώ π ο ι,
τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο α ν ά κ τ ο ρ ο
μ οι ά ζ ε ι μ΄ έ ν α μ ι κ ρ ο ύ λ ι τ ό π ι.
Κ ι ο λ ο ι α υ τ ο ί π ο υ σ ε π ι κ ρ ά ν α ν ε,
α π ό ψ η λ ά α ν τ ο υ ς κ ο ι τ ά ξ ε ι ς,
θ α σ ο υ φ α ν ο ύ ν τ ό σ ο α σ ή μ α ν τ ο ι
π ο υ σ τ η σ τ ι γ μ ή θ α τ ο υ ς ξ ε χ ά σ ε ι ς.
Α γ α π η μ έ ν η μ ο υ, μ η ν κ λ α ί ς,
π ά μ ε μ α ζ ύ ψ η λ ά α ν θ ε ς,
ν α δ ε ι ς τ η Γ ή α π΄ τ η Σ ε λ ή ν η,
έ ν α φ ε γ γ ά ρ ι ε ι ν α ι κ ι ε κ ε ί ν η.
Ομορφα τα λέει το τραγούδι αυτό και πολύ ποιητικά. Και πολύ επίσης όμορφα το έλεγε και η Νάντια η Κωνσταντοπούλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου